Μέσα σε μία από τις παλαιότερες τσαγερί του Κασγκάρ το 2007. Φωτογραφία της Sylvie Lasserre, που χρησιμοποιήθηκε με άδεια.

Η κατάσταση των Ουιγούρων στην Κίνα τράβηξε πρόσφατα διεθνή προσοχή, αλλά για μεγάλο χρονικό διάστημα παρέμενε σε μεγάλο βαθμό αγνοημένη. Το Global Voices μίλησε με τη Sylvie Lasserre, Γαλλίδα συγγραφέα που επικεντρώνεται στην Κεντρική Ασία, για να μάθει το γιατί. Η Lasserre ίδρυσε την La Maison d'Asie Centrale, [Ο Οίκος της Κεντρικής Ασίας], μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που προωθεί τον πολιτισμό και τα θέματα της Κεντρικής Ασίας, για τα οποία γράφει στα γαλλικά στο blog της. Ζει τώρα στην Τουρκία, όπου συνεχίζει να ερευνά το ζήτημα.

Αυτή η συνέντευξη έχει υποστεί επεξεργασία για λόγους συντομίας.

Εξώφυλλο του βιβλίου της Sylvie Lasserre. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Filip Noubel (FN): Έχετε γράψει ένα από τα πρώτα βιβλία στα γαλλικά για τους Ουιγούρους. Πως έγινε αυτό;

Sylvie Lasserre (SL): Στην πραγματικότητα, έγραψα τα πρώτα άρθρα για θέματα, που αφορούν τους Ουιγούρους το 2007, όταν σχεδόν κανένας στη Γαλλία δεν είχε ακούσει γι’ αυτό το έθνος. Δημοσίευσα ένα πορτρέτο μιας από τις πιο διάσημες Ουιγούρες γυναίκες και ακτιβίστριες, της Rebiya Kadeer, για τη γαλλική εφημερίδα Le Monde το 2007 και μετά αποφάσισα να πάω στη χώρα της για να δω τι πραγματικά συνέβαινε. Μετά από αυτό το ταξίδι έγραψα διάφορα άρθρα για γαλλικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης, και μετά το πρώτο μου βιβλίο, “Voyage au pays des Ouïghours – Turkestan chinois début du XXIe siècle” [“Ταξίδι στη γη των Ουιγούρων – Κινέζικο Τουρκεστάν στις αρχές του 21ου αιώνα”], δημοσιεύθηκε το 2010 από τον Γαλλικό εκδοτικό οίκο Cartouche. Ο στόχος μου ήταν να δώσω μια φωνή στους Ουιγούρους, καθώς ήταν σαφές ότι δεν είχαν καμία διεθνώς. Δύο χρόνια αργότερα, το βιβλίο εξαντλήθηκε. Ταυτόχρονα, ο Cartouche βγήκε εκτός λειτουργίας, επομένως αυτό το βιβλίο δεν μπορούσε να ανατυπωθεί και χάθηκε για πολλά χρόνια.

Τον Νοέμβριο του 2019, ήρθα σε επαφή με έναν άλλο εκδότη, που ήθελε να αναδημοσιεύσει το βιβλίο. Δεδομένης της επιδείνωσης της κατάστασης των Ουιγούρων, συμφωνήσαμε να το εμπλουτίσουμε με εικόνες και ενημερώσεις σχετικά με τις νέες εξελίξεις. Το νέο βιβλίο δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 2020 με τον τίτλο: “Voyage au pays des Ouïghours – De la persécution invisible à l'enfer orwellien” [Ταξίδι στη χώρα των Ουιγούρων – Από την αόρατη δίωξη σε μια οργουελική κόλαση]. Σήμερα, παραμένει το μόνο βιβλίο στα γαλλικά, που καλύπτει θέματα των Ουιγούρων. Έλαβα πολλά αιτήματα για αγγλικές και τουρκικές εκδόσεις, τώρα σκέφτομαι να το μεταφράσω.

Η πόλη του Κασγκάρ τη νύχτα, 2007. Φωτογραφία της Sylvie Lasserre, χρησιμοποιείται με άδεια.

FN: Ζείτε στην Τουρκία, όπου υπάρχει μια σημαντική διασπορά Ουιγούρων. Υπάρχει αλληλεγγύη μεταξύ των τουρκικών εθνών ή ταυτοτήτων; Εάν υπάρχει, είναι οδηγούμενη από την κυβέρνηση ή περισσότερο από τους απλούς ανθρώπους; Καλύπτονται τα θέματα, που αφορούν τους Ουιγούρους, στα συμβατικά τουρκικά μέσα ενημέρωσης;

SL: Κατά τη διάρκεια των γεγονότων, που έλαβαν χώρα στο Ουρούμτσι τον Ιούλιο του 2009, θυμάμαι ότι η μόνη χώρα, που χρησιμοποίησε τη λέξη “γενοκτονία”, ήταν η Τουρκία. Πράγματι, τότε ο Πρωθυπουργός Ερντογάν είπε: “Τα περιστατικά στην Κίνα είναι, απλά, μια γενοκτονία. Δεν υπάρχει λόγος να το ερμηνεύσουμε διαφορετικά.” Ακριβώς 11 χρόνια αργότερα, αυτή η λέξη αρχίζει να εμφανίζεται εδώ και εκεί.

Η κοινότητα των Ουιγούρων στην Τουρκία αριθμεί πάνω από 10.000. Τα τουρκικά έθνη έχουν την ίδια προέλευση: κρατάνε από την οροσειρά Αλτάι. Οι Τούρκοι και οι Ουιγούροι έχουν πολλές κοινές παραδόσεις και αξίες, συμπεριλαμβανομένης της μουσικής. Μπορούν να καταλάβουν ο ένας τον άλλον αρκετά καλά και, για έναν Ουιγούρο, η εκμάθηση τουρκικών είναι εύκολη.

Οι Ουιγούροι δραστηριοποιούνται πολύ στην Τουρκία. Γνώρισα μερικούς στην Κωνσταντινούπολη, όταν έγραψα το δεύτερο μέρος του βιβλίου μου, και ήταν πολύ υποστηρικτικοί: ο Ουιγούρο,ς με τον οποίο ήρθα σε επαφή, κατάφερε πολύ γρήγορα να βρει μάρτυρες, που ελευθερώθηκαν από τα κινέζικα στρατόπεδα, όπου κρατούνται πολλοί Ουιγούροι, και μάλιστα εξασφάλισε το ότι οι συνεντεύξεις θα μεταφραστούν. Άλλοι Ουιγούροι, που γνώρισα στην Κωνσταντινούπολη, έδειξαν παρόμοια ζήλο: ήταν πάντα πρόθυμοι να αφιερώσουν το χρόνο τους και να μοιραστούν τις επαφές τους. Τα δίκτυά τους δεν περιορίζονται στην Τουρκία, αλλά επεκτείνονται και σε άλλες χώρες της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου.

Ο τουρκικός λαός φαίνεται πολύ ενωμένος με τους Ουιγούρους. Θα τους δείτε πάντα να κυματίζουν μια τουρκική σημαία σε μια διαδήλωση Ουιγούρων.

Η Sylvie Lasserre. Η φωτογραφία χρησιμοποιείται με άδεια.

FN: Τι γίνεται με τη Γαλλία; Πώς γίνεται αντιληπτό το ζήτημα των Ουιγούρων στη Γαλλία; Ποιοι είναι οι κύριοι υποστηρικτές του; Και ποια είναι τα κύρια εμπόδια, που αντιμετωπίζει;

SL: Η κοινότητα των Ουιγούρων στη Γαλλία είναι η μικρότερη από οπουδήποτε στην Ευρώπη, με λιγότερα από 1.000 άτομα. Οι Γάλλοι γνωρίζουν περισσότερο την κατάσταση, αλλά χρειάζεται χρόνος. Όταν το πρώτο μου βιβλίο δημοσιεύθηκε το 2010, κανείς, εκτός από λίγους δημοσιογράφους, δεν το είχε ακούσει. Μια δεκαετία αργότερα, θα έλεγα ότι περίπου το 30% του γαλλικού πληθυσμού γνωρίζει: Με κάλεσαν να μιλήσω για αυτό το ζήτημα τον Φεβρουάριο του 2020 σε ένα κοινό, που ασχολείται με την κατάσταση στο Θιβέτ. Όταν ρώτησα το κοινό: “Ποιος έχει ακούσει για τους Ουιγούρους;” περίπου το ένα τρίτο σήκωσε τα χέρια τους. Οπότε, βελτιώνεται. Ωστόσο, τα δύο κύρια εμπόδια παραμένουν η εκτεταμένη άγνοια σχετικά με την κατάσταση και η προπαγάνδα της κινεζικής κυβέρνησης.

Υπάρχουν δύο ενώσεις Ουιγούρων στη Γαλλία. Η Association des Ouïghours de France (Ένωση των Ουιγούρων της Γαλλίας) ιδρύθηκε το 2008. Εξ όσων θυμάμαι, ήταν πάντα ενεργές, οργανώνοντας τακτικά διαδηλώσεις για την υποστήριξη των Ουιγούρων στην Κίνα. Ο νέος πρόεδρος της, ο Alim Omer, διορισμένος το 2019, είναι πολύ ενεργός και θαυμάσια επικοινωνιακός. Ο ίδιος έπρεπε να δραπετεύσει από την Κίνα ως φοιτητής στο Ουρούμτσι, για να μην φυλακιστεί μετά από μια ειρηνική διαδήλωση. Στα τέλη του 2009, ένας νέος οργανισμός, ο Oghuz, μετονομάστηκε σε Institut Ouïghour d'Europe το 2019, έχοντας δημιουργηθεί από έναν Ουιγούρο, τον Dil Reyhan, ο οποίος τότε ήταν φοιτητής. Επικεντρώνεται στον πολιτισμό των Ουιγούρων και παραμένει απολιτικός. Είναι ατυχές το γεγονός ότι, σε σύγκριση με αυτό που βλέπουμε στην Τουρκία, η συμμετοχή σε γαλλικές ενώσεις είναι μικρή. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι οι περισσότεροι Ουιγούροι στη Γαλλία είναι φοιτητές και προτιμούν μια ήσυχη ζωή.

FN: Ποιες είναι οι καλύτερες στρατηγικές για την ενημέρωση της παγκόσμιας κοινής γνώμης και επίγνωση της κατάστασης στο Σιντσιάνγκ;

SL: Οι πληροφορίες είναι ζωτικής σημασίας. Είναι απαραίτητο να συνεχίσετε να ενημερώνετε τους ανθρώπους για το ζήτημα των Ουιγούρων, μην σταματήσετε ποτέ να γράφετε για αυτό και να χρησιμοποιείτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Παρόλο που οι πληροφορίες είναι δύσκολο να ληφθούν, είναι δυνατόν να τις λάβουμε με εντατική έρευνα.

Παραδόξως, επιδεινώνοντας τη μεταχείριση του πληθυσμού των Ουιγούρων, η Κίνα βοήθησε στη διάδοση πληροφοριών, καθώς προχώρησε πολύ: συστήματα υψηλής τεχνολογίας που παράγουν ένα δίκτυο oργουελικής παρακολούθησης, συλλογή DNA, μαζική κράτηση σε στρατόπεδα, βασανιστήρια, στείρωση γυναικών κ.λπ. Ακόμα και Ουιγούροι της διασποράς, που έμεναν σιωπηλοί μέχρι πρόσφατα για να προστατεύσουν την οικογένειά τους στην Κίνα, άρχισαν να μιλούν ανοιχτά.

Τα αποτελέσματα φαίνονται: τα διεθνή μέσα ενημέρωσης καλύπτουν αυτό το ζήτημα πιο συχνά, όλο και περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν τι συμβαίνει στην Κίνα, ένας νόμος εκδόθηκε στις 17 Ιουνίου στις Ηνωμένες Πολιτείες εναντίον των Κινέζων ηγετών: ο νόμος περί πολιτικής για τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ουιγούρων. Στις 7 Ιουλίου, οι Ουιγούροι ακτιβιστές ζήτησαν από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο να ερευνήσει αναφορές για “γενοκτονία” από την Κίνα εναντίον των Ουιγούρων. Η λέξη γενοκτονία αρχίζει να εμφανίζεται. Όλα αυτά είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς διαδικασίας: στην πραγματικότητα, σε αυτούς τους τομείς, τα πράγματα αλλάζουν πολύ αργά, πρέπει να πετύχετε να φτάσετε στο γενικό πληθυσμό. Χρειάζονται χρόνια, αλλά λειτουργεί.