25η επέτειος της σφαγής της Σρεμπρένιτσα: Μνήμη, αλλά και άρνηση της γενοκτονίας

Illustration by Zoran Cardula, an artist from North Macedonia, marking the 25th anniversary of Srebrenica genocide, featuring the symbolic white flower. Used with permission.

Εικονογράφηση: Zoran Cardula, καλλιτέχνης από τη Βόρεια Μακεδονία, για την 25η επέτειο της γενοκτονίας της Σρεμπρένιτσα, με το χαρακτηριστικό λευκό λουλούδι. Χρήση με άδεια.

Η 25η επέτειος της γενοκτονίας της Σρεμπρένιτσα την προηγούμενη εβδομάδα σηματοδοτήθηκε, μεταξύ άλλων, από μια χρωστούμενη από καιρό προφορική αναγνώριση από αρκετούς παγκόσμιους ηγέτες.

Ηγέτες κρατών ή υψηλά ιστάμενοι κυβερνητικοί εκπρόσωποι εξέδωσαν βιντεο-μηνύματα για τη γενοκτονία του 1995 πάνω από 8.000 ανθρώπων, κυρίως Βόσνιων μουσουλμάνων ανδρών και αγοριών, αιχμάλωτων του Βοσνιακού Σερβικού Στρατού της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας υπό την ηγεσία του Ράτκο Μλάντιτς και παραστρατιωτικών μονάδων από τη Σερβία.

Οι δηλώσεις αυτές, αντί φυσικής παρουσίας σε εκδηλώσεις μνήμης λόγω του COVID-19, περιλάμβαναν συμμετοχές του Καναδού Πρωθυπουργού Τζάστιν Τριντό, του Ισπανού Πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ, του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, του πρώην Αμερικανού Προέδρου Μπιλ Κλίντον, του Βρετανού Πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον, του Πρίγκιπα Καρόλου και ακόμα και του πρώην ηγέτη του Κόμματος των Εργατικών Τζέρεμι Κόρμπιν, ο οποίος έχει δεχτεί μακροχρόνιες επικρίσεις για την μη αναγνώριση της έκτασης των σερβικών εθνικιστικών βιαιοπραγιών στη Βοσνία και το Κοσσυφοπέδιο.

Άλλες προσωπικότητες, που έκαναν δηλώσεις, ήταν ο Σουηδός Πρωθυπουργός Στέφαν Λεβέν και ο Νορβηγός Γενικός Γραμματέας του NATO Γενς Στόλτενμπεργκ.

Σήμερα τιμούμε τη μνήμη των θυμάτων της γενοκτονίας της Σρεμπρένιτσα το 1995. Οι ξένοι αξιωματούχοι θα συμμετάσχουν στον εορτασμό στο Ποτοτσάρι μέσω βίντεο-μηνύματος. Ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο για τη δήλωση του πρωθυπουργού Στέφαν Λεβέν.

Ήταν ιδιαίτερα σημαντικό για τη Σουηδία και την κυβέρνησή της να δηλώσουν σαφή στάση, δεδομένου του περσινού σκάνδαλου με τον Αυστριακό συγγραφέα Πέτερ Χάντκε, στον οποίο απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας από τη Σουηδική Ακαδημία. Ο Χάντκε έχει χρησιμοποιήσει τα βιβλία του για να προωθήσει τη σερβική εθνικιστική αφήγηση σχετικά με τους πολέμους στην πρώην Γιουγκοσλαβία και η αναγνώρισή του από την Ακαδημία προκάλεσε διαμαρτυρίες επιζώντων και δημοσιογράφων, που είχαν καλύψει τον Βοσνιακό Πόλεμο χρησιμοποιώντας την ετικέτα #BosniaWarJournalists [Δημοσιογράφοι του Πολέμου της Βοσνίας]. Διανοούμενοι και ακτιβιστές επέκριναν επίσης την απονομή του βραβείου Νόμπελ στον απολογητή του καθεστώτος Μιλόσεβιτς. Αυτό θεωρήθηκε καταπρόσωπο “χαστούκι” στις οικογένειες των θυμάτων.

(Μια νέα διαμάχη προέκυψε φέτος με την είδηση ότι πρόκειται να ανεγερθεί άγαλμα του Χάντκε στην Μπάνια Λούκα, την κύρια πόλη της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας, που κυριαρχείται από Σέρβους).

Περιφερειακοί ηγέτες καταδικάζουν τη γενοκτονία, με δυο σημαντικές εξαιρέσεις

Κορυφαία πολιτικά πρόσωπα από χώρες των Βαλκανίων εξέδωσαν επίσης βιντεο-μηνύματα για τον εορτασμό της γενοκτονίας της Σρεμπρένιτσα.

Ο Μίλο Τζουκάνοβιτς, πρόεδρος του Μαυροβουνίου, δήλωσε στο βιντεοσκοπημένο του μήνυμα ότι η εγκληματική ιδέα εξόντωσης ενός άλλου έθνους, που υπάρχει στις ιδεολογίες της “Μεγάλης Δύναμης” υφίσταται και στα Βαλκάνια, αναφερόμενος αναμφίβολα στην πρόσφατη ιδεολογία της “Μεγάλης Σερβίας”.

Στην επίσημη δήλωσή του, ο πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας Στέβο Πενταρόβσκι σημείωσε ότι:

Το Κέντρο Μνήμης και οι Μητέρες της Σρεμπρένιτσα, μέσω ενός σαφούς μηνύματος, μαρτυρούν το συλλογικό παρελθόν και είναι η συνείδηση της γενιάς μας. Δεν υποκινούν το μίσος ούτε επιδιώκουν εκδίκηση, γιατί κάτι τέτοιο εμβαθύνει την αδικία. Επιδιώκουν μόνο την αλήθεια και τη δικαιοσύνη ως προϋπόθεση για την ειρήνη.
Η ιστορία, όχι μόνο στα Βαλκάνια, μας διδάσκει ότι η ιδέα των εθνικά καθαρών εδαφών οδηγεί πάντα σε τραγωδία. Και οι πρόσφατοι Βαλκανικοί Πόλεμοι έχουν δείξει ότι η γενοκτονία, μετά το Ολοκαύτωμα, μπορεί να επαναληφθεί. Εάν μια γενιά δεν μιλήσει, η επόμενη θα ξεχάσει, αφήνοντας έτσι ένα εύφορο έδαφος για νέες συγκρούσεις.

Οι δηλώσεις αυτές ήρθαν σε έντονη αντίθεση με τη Σερβία και τη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας, όπου καμία επίσημη δήλωση δεν έγινε από τη σερβική κυβέρνηση. Ωστόσο, πέρυσι η Άννα Μπρνάμπιτς, η τρέχουσα πρωθυπουργός, δήλωσε ότι δεν είχε σχέδια να επισκεφθεί το Κέντρο Μνήμης της Σρεμπρένιτσα στο Ποτοτσάρι και ότι θα ήταν καλό αν “μπορούσαμε να σταματήσουμε να αναβιώνουμε παρεξηγήσεις του παρελθόντος”.

Εν τω μεταξύ, ο Σερβοβόσνιος ηγέτης Μίλοραντ Ντόντικ δήλωσε ότι ήταν αντίθετος σε νόμο, που ποινικοποιούσε την άρνηση της γενοκτονίας στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, επειδή “η αφήγηση για γενοκτονία στη Σρεμπρένιτσα ήταν ύποπτη”, επαναλαμβάνοντας ένα πολυχρησιμοποιημένο σερβικό εθνικιστικό επιχείρημα ότι το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία είναι αντισερβικό.

Αρκετοί ακτιβιστές και ΜΚΟ στη Σερβία μνημόνευσαν τη γενοκτονία, ωστόσο, συμπεριλαμβανομένων των Γυναικών στα Μαύρα, μιας ομάδας αντιπολεμικών ακτιβιστών, που συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Δημοκρατίας στην πρωτεύουσα, Βελιγράδι. Οι γυναίκες έπρεπε να προστατευθούν από τα ΜΑΤ ενάντια σε ομάδα εθνικιστών, που τους πλησίασαν φωνάζοντας το όνομα του Ράτκο Μλάντιτς, του Σέρβου στρατηγού που κρίθηκε ένοχος για γενοκτονία στη Σρεμπρένιτσα.

Προστασία στους αυτουργούς της γενοκτονίας

With the culture of denial deeply entrenched in both Serbia and Republika Srpska, the prospect of bringing these war criminals to justice looks grim.

Η σχέση της Σερβίας με το πρόσφατο παρελθόν της αποτελεί παράδειγμα της ατιμωρησίας των εγκληματιών πολέμου της. Το περιφερειακό δίκτυο μη κυβερνητικών οργανώσεων Πρωτοβουλία Νέων για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα εξέδωσε μια έκθεση, που προειδοποιεί ότι δύο υπερεθνικιστές και καταδικασμένοι εγκληματίες πολέμου, ο Ντράγκαν Βασιλίκοβιτς και ο Βόισλαβ Σέσελι, κατέβηκαν ως υποψήφιοι στις εκλογές του Ιουνίου 2020.

Ο Βασιλίκοβιτς είχε ισχυριστεί ότι θα αγωνιζόταν για “τους διωκόμενους Σέρβους στην Κροατία, το Κοσσυφοπέδιο και το Μαυροβούνιο”, καθώς και ότι θα προσπαθούσε να απελευθερώσει τον Μίλοραντ “Λέγκια” Ούλεμεκ και τον Ζβέζνταν Γιοβάνοβιτς. Το ζευγάρι εκτίει ποινές για τη δολοφονία του Σέρβου πρωθυπουργού Ζόραν Τζίντζιτς το 2003.

Η έκθεση επεσήμανε επίσης ότι το Σερβικό Υπουργείο Άμυνας είχε προωθήσει βιβλία, που αρνούνται τις σερβοβοσνιακές φρικαλεότητες, καθώς και τα εγκλήματα του Γιουγκοσλαβικού Στρατού στο Κοσσυφοπέδιο το 1999. Εδώ και χρόνια, η Σερβία κατηγορείται επίσης ότι υπέθαλπε Σέρβους εγκληματίες πολέμου από τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, συμπεριλαμβανομένου του Νόβακ Τζούκιτς, του Σέρβου στρατηγού, ο οποίος κρίθηκε ένοχος ότι διέταξε την επίθεση στην Τούζλα τον Μάιο του 1995, σκοτώνοντας 71 αμάχους, κυρίως νέους. Μετά την καταδίκη του, ο Τζούκιτς κατέφυγε στη Σερβία και τον έχουν δει τριγύρω στο Βελιγράδι.

Στις 9 Ιουλίου, δύο ημέρες πριν από την επέτειο της γενοκτονίας στη Σρεμπρένιτσα, ο Σερζ Μπράμερτζ, ο Γενικός Εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου των Ηνωμένων Εθνών για την πρώην Γιουγκοσλαβία, προειδοποίησε τον κόσμο με κείμενο στον Guardian ότι “ορισμένοι φερόμενοι ως αυτουργοί γενοκτονιών έχουν διαφύγει στη Σερβία και έχουν βρει εκεί ασφαλές καταφύγιο, συμπεριλαμβανομένων πολιτικών ηγετών και στρατιωτικών διοικητών”.

Ο Μπράμερτζ έγραψε επίσης ότι “η άρνηση γενοκτονίας και η δοξολογία εγκληματιών πολέμου προκαλούν τεράστια δεινά στους επιζώντες και στις οικογένειές τους. Ηγέτες στην περιοχή έχουν αρνηθεί δημοσίως τη γενοκτονία, αποκαλώντας ακόμη και απάτη τη Σρεμπρένιτσα και ψέμα. Οι εγκληματίες πολέμου, που καταδικάστηκαν από το ICTY, συχνά χαιρετίζονται ως ήρωες από εξέχουσες προσωπικότητες, ενώ τα βάσανα των θυμάτων αγνοούνται, τους τα αρνούνται και υποτιμώνται”.

Η σκυτάλη, πρόσθεσε ο Μπράμερτζ, έχει πλέον δοθεί στα περιφερειακά δικαστήρια. Επαίνεσε τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, αλλά σημείωσε ότι “3.000 ακόμη υποθέσεις δεν έχουν ακόμη υποβληθεί σε επεξεργασία, συμπεριλαμβανομένων και όσων σχετίζονται με τη Σρεμπρένιτσα”.

Με την κουλτούρα της άρνησης να είναι βαθιά εδραιωμένη τόσο στη Σερβία όσο και στη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας, το μέλλον φαίνεται δυσοίωνο για την προοπτική προσαγωγής αυτών των εγκληματιών πολέμου στη δικαιοσύνη.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.