Μιλάντα Χοράκοβα: 70 χρόνια μετά την “στημένη” δίκη και εκτέλεσή της, οι Τσέχοι σκέφτονται το κομουνιστικό παρελθόν τους

Ένα μεγάλο πανό με την Μιλάντα Χοράκοβα και το σύνθημα “Zavražděna komunisty” (δολοφονημένη από κομουνιστές) κρέμεται στην πλατεία της Παλιάς Πόλης της Πράγας. Φωτογραφία: Filip Noubel, χρησιμοποιείται με άδεια.

Η 27η Ιουνίου αποτελεί ιδιαίτερη ημερομηνία στην Τσεχική Δημοκρατία. Είναι η Ημέρα Μνήμης για τα θύματα του κομουνιστικού καθεστώτος (Den památky obětí komunistického režimu).

Φέτος, γιορτάστηκε με ιδιαίτερη ένταση, διότι ακριβώς πριν από 70 χρόνια, στις 27 Ιουνίου 1950, η Μιλάντα Χοράκοβα, δικηγόρος, πολιτικός και αντιστασιακή κατά των Ναζί, απαγχονίστηκε μαζί με άλλους μετά από “στημένη” δίκη υπό τις εντολές του Σοβιετικού δικτάτορα Ιωσήφ Στάλιν.

Η Ημέρα Μνήμης εγκαινιάστηκε το 2003: η ημερομηνία επιλέχθηκε εις μνήμην της Μιλάντα Χοράκοβα.

Φεμινίστρια, αντιστασιακή, επιζώσα

Κόμικς κυκλοφόρησαν το 2020 για να σηματοδοτήσουν την 70ή επέτειο του θανάτου της Μιλάντα Χοράκοβα από τους Zdeněk Ležák και Štěpánka Jislová. Φωτογραφία: Filip Noubel, χρησιμοποιείται με άδεια.

Η βιογραφία της Μιλάντα Χοράκοβα είναι σαν ταινία του Χόλιγουντ. Γεννήθηκε το 1901 στην τότε Αυστροουγρική Αυτοκρατορία των Αψβούργων από μια μεσοαστική οικογένεια. Κατάφερε να σπουδάσει νομική σε μια εποχή, που πολύ λίγες γυναίκες σπούδαζαν, και δραστηριοποιήθηκε στα κινήματα γυναικείας χειραφέτησης.

Η Τσεχοσλοβακία, η οποία εμφανίστηκε το 1918 από την Αυτοκρατορία των Αψβούργων, επέτρεψε την ψήφο των γυναικών ήδη από το 1920, νωρίτερα από πολλά άλλα ευρωπαϊκά κράτη, χάρη στη γερουσιαστή Františka Plamínková, ιδρύτρια του Εθνικού Συμβουλίου Γυναικών, για το οποίο η Χοράκοβα άρχισε να εργάζεται το 1924.

Από το 1927, εργάστηκε στο τμήμα κοινωνικής πρόνοιας, προωθώντας μεταρρυθμίσεις με στόχο την ισότητα των γυναικών. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μπήκε στο αντιστασιακό κίνημα εναντίον των Ναζί μαζί με τον σύζυγό της, αλλά και οι δύο συνελήφθησαν τον Αύγουστο του 1941.

Η Χοράκοβα, η οποία πέρασε τέσσερα χρόνια σε στρατόπεδα και φυλακές, κατάφερε να εκπροσωπήσει τον εαυτό της στη δίκη της και ως εκ τούτου απέφυγε τη θανατική ποινή. Επέστρεψε στην εργασία της το 1945 και συμφώνησε να αναλάβει μέλος του κοινοβουλίου του Τσεχικού Εθνικού Σοσιαλιστικού Κόμματος. Γρήγορα έγινε στόχος των κομουνιστών για την ισχυρή κριτική της στην ατζέντα τους για τον περιορισμό της δημοκρατικής ελευθερίας στη μεταπολεμική Τσεχοσλοβακία.

Τελικά, συνελήφθη στις 27 Σεπτεμβρίου 1949 μαζί με τον σύζυγό της και άλλους και κατηγορήθηκε για προδοσία τον Ιούνιο του 1950 σε μια “στημένη” δίκη, που είχε σκοπό να δείξει ότι το νέο καθεστώς δεν θα σταματούσε σε τίποτα – ούτε στην καταδίκη γυναικών σε θάνατο – για να επιβάλλει τις πολιτικές του, με μηδενική ανοχή για την παραμικρή κριτική. Η δίκη αντιγράφηκε από παρόμοιες δικαστικές παρωδίες, που είχαν ήδη διεξαχθεί στη Σοβιετική Ένωση.

Έδωσε την τελευταία της ομιλία στις 8 Ιουνίου 1950 κατά τη διάρκεια της δίκης της, στην οποία αρνήθηκε τις κατηγορίες για προδοσία με έντονη αποφασιστικότητα. Ακολουθεί ένα τμήμα της ομιλίας της σε αυτό το βίντεο στα τσέχικα:

Τελικά, καταδικάστηκε σε θάνατο. Στις 27 Ιουνίου, της δόθηκαν 20 λεπτά για να δει την αδερφή της και την κόρη της, πριν απαγχονιστεί. Απαλλάχθηκε από όλες τις κατηγορίες μετά θάνατον το 1991, όταν της απονεμήθηκε από τον Πρόεδρο Βάτσλαβ Χάβελ το παράσημο του Τάγματος του Τόμας Μάζαρυκ, την υψηλότερη κρατική τιμή για εξαιρετικές συνεισφορές στην ανάπτυξη της δημοκρατίας, του ανθρωπισμού και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Το 2017, μια αγγλόφωνη ταινία δημιουργήθηκε για τη ζωή της από τον David Mrnka:

Μια ακόμη οδυνηρή εκτίμηση: 40 χρόνια κομουνισμού

Μετά την κατάρρευση του κομουνισμού στην Τσεχοσλοβακία το 1989, οι Αρχές αντιμετώπισαν μια δύσκολη επιλογή, όταν ανέκυψε η δικαιοσύνη για τα θύματα του προηγούμενου καθεστώτος. Τελικά, επέλεξαν μια διαδικασία μη δικαστικής κάθαρσης – την εκκαθάριση των κυβερνητικών αξιωματούχων – που εμπόδισε όλους τους υπαλλήλους της κρατικής ασφάλειας της κομουνιστικής εποχής να κατέχουν υψηλόβαθμα αξιώματα δημοσίων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένου του δικαστικού σώματος, μέχρι τουλάχιστον το 2000. Στην Τσεχοσλοβακία, το καθεστώς αυτό διήρκεσε μέχρι το 1992 και από την 1η Ιανουαρίου 1993 στην Τσεχική Δημοκρατία.

Η κυβέρνηση επέτρεψε επίσης στο Κομουνιστικό Κόμμα να συνεχίσει να λειτουργεί. Το Κόμμα, που μετονομάστηκε σε Κομουνιστικό Κόμμα της Βοημίας και της Μοραβίας (γνωστό στα τσέχικα με το ακρωνύμιο KSČM), παραμένει μικρό κατά τη διάρκεια των εκλογών, αλλά παίζει βασικό ρόλο στην ανατροπή των συμμαχιών και στην υποστήριξη της επιρροής της Μόσχας και του Πεκίνου στην Τσεχική Δημοκρατία. Κατέχει τώρα 15 από τις 200 έδρες στο κοινοβούλιο.

Ορισμένες πολιτικές δυνάμεις και πολιτικά κινήματα ενίσχυσαν πρόσφατα την κριτική τους για το KSČM και την κομουνιστική κληρονομιά στην τσεχική κοινωνία. Φέτος, το πολιτικό κίνημα Dekomunizace (Αποκομουνισμός) ξεκίνησε μια οπτική εκστρατεία σε ολόκληρη την πρωτεύουσα, Πράγα, κρεμώντας πινακίδες μεγάλου μεγέθους με εικόνες της Χοράκοβα και ισχυρά μηνύματα όπως “Zavražděna komunisty” (“δολοφονημένη από κομουνιστές”).

Ενώ ορισμένα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και πολιτικές δυνάμεις υποστηρίζουν την εκστρατεία, άλλα την περιέγραψαν ως επιθετική και διχαστική, ανοίγοντας ξανά παλιές πληγές.

Ο πιο ισχυρός κριτικός ήταν το KSČM, το οποίο δήλωσε σε μια ανάρτηση στο Facebook:

Krajský výbor KSČM Praha důrazně protestuje proti zkreslování a přepisování historické pravdy a proti rozdmýchávání antikomunistické nenávisti, která je opět vyvolávána v hlavním městě.

Současná agresivní kampaň zaměřená proti KSČM zapadá do scénáře usnesení Evropského parlamentu „O významu evropské paměti pro budoucnost Evropy“, přijatého v září 2019. Toto usnesení staví na stejnou úroveň komunistickou a nacistickou ideologii, socialistické a nacistické režimy.

Η περιφερειακή επιτροπή του KSČM για την Πράγα διαμαρτύρεται έντονα για τη διαστρέβλωση και την επανεγγραφή της ιστορικής αλήθειας και κατά της εξάπλωσης του αντικομουνιστικού μίσους, το οποίο και πάλι ενεργοποιείται στην πρωτεύουσα. Η τρέχουσα επιθετική εκστρατεία κατά του KSČM εντάσσεται στο σενάριο του ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου “Σχετικά με τη σημασία της ευρωπαϊκής μνήμης για το μέλλον της Ευρώπης“, που εγκρίθηκε τον Σεπτέμβριο του 2019. Αυτό το ψήφισμα θέτει την κομουνιστική και ναζιστική ιδεολογία, τα σοσιαλιστικά και τα ναζιστικά καθεστώτα σε ίση βάση.

Ο δημοσιογράφος Petr Šabata έγραψε σε μια στήλη, που δημοσιεύτηκε στην πύλη Seznam Zprávy στις 26 Ιουνίου:

Ano, Milada Horáková byla zavražděna komunisty. Ale zúžit vzpomínku na ni jen na komunisty by bylo vůči této nezlomné ženě znovu nespravedlivé. Protože Milada Horáková byla bohatá originální osobnost a její osud má několik vrstev a nabízí mnoho inspirace.

Ναι, η Μιλάντα Χοράκοβα δολοφονήθηκε από κομουνιστές. Αλλά το να μειώσουμε την ανάμνηση της ζωής της στο επίπεδο των κομουνιστών θα ήταν και πάλι άδικο για αυτήν την άθραυστη γυναίκα. Επειδή η Μιλάντα Χοράκοβα είχε πλούσια και πρωτότυπη προσωπικότητα και η ζωή της έχει πολλαπλά επίπεδα και προσφέρει μεγάλη έμπνευση.

Για τον Michal Gregorini, τον επίσημο εκπρόσωπο του κινήματος Dekomunizace, ο σκοπός του κινήματος είναι να αποτρέψει την απώλεια ιστορικής μνήμης, όπως εξήγησε σε συνέντευξή του στην ειδησεογραφική πύλη iRozhlas στις 22 Ιουνίου:

Proč Milada Horáková? Ono je to teprve sedmdesát let. Zdá se to, jako kdyby to bylo strašně dávno, v minulém tisíciletí, ale moje máma to pamatuje, takže je to hrozně nedávno. Proto připomínáme Miladu Horákovou.

Γιατί την Μιλάντα Χοράκοβα; Ήταν μόλις 70 χρόνια πριν. Μπορεί να φαίνεται ότι ήταν πολύ καιρό πριν, στην προηγούμενη χιλιετία, αλλά το θυμάται η μαμά μου, στην πραγματικότητα ανήκει στο πολύ πρόσφατο παρελθόν. Γι’ αυτό την θυμίζουμε σε όλους.

Η εκστρατεία περιελάμβανε επίσης ένα “ηχητικό κολάζ”, καθώς ηχητικά τμήματα της δίκης της μεταδόθηκαν στο μετρό της Πράγας στις 27 Ιουνίου.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.