- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Καθώς ο COVID-19 επιταχύνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό, είναι ασφαλές το Διαδίκτυο για τις γυναίκες στη Μέση Ανατολή;

Κατηγορίες: Μέση Ανατολή & Βόρεια Αφρική, Ιορδανία, Μαρόκο, Παλαιστίνη, Τυνησία, Υεμένη, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Διαδηλώσεις, Ελευθερία του Λόγου, Μέσα & δημοσιογραφία, Μέσα των πολιτών, Πολιτική, Υγεία, Φύλο & ισότητα, Ψηφιακός ακτιβισμός

[1]

Εθελόντριες στην πωτοβουλία νεολαίας HerStory, η οποία παράγει και διαδίδει γνώση για θέματα ισότητας των φύλων στον αραβικό κόσμο. Φωτογραφία [1]: UN Women/Emad Karim [CC BY-NC-ND 2.0 [2]].

Η πανδημία COVID-19 ανάγκασε τις χώρες σε απαγορεύσεις κυκλοφορίας και καραντίνα. Παγιδευμένοι στο σπίτι, πολλοί άνθρωποι στράφηκαν μαζικά [3] στο Διαδίκτυο για να συνεχίσουν την καθημερινότητά τους (αγορές, εργασία και μάθηση έως επικοινωνία και κοινωνικοποίηση). Είναι πιθανό ότι θα έχει μόνιμο αντίκτυπο πολύ μετά τη λήξη της πανδημίας.

Ωστόσο, οι έμφυλες νόρμες και η βία εκτός διαδικτύου ενισχύονται διαδικτυακά, πράγμα που σημαίνει ότι οι γυναίκες είναι λιγότερο πιθανό να επωφεληθούν από αυτόν τον ψηφιακό μετασχηματισμό όσο οι άνδρες. Στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής (MENA), η διαδικτυακή κακοποίηση και παρενόχληση ανάγκασαν ορισμένες γυναίκες να αυτολογοκριθούν και να αποδεσμευτούν από το δημόσιο λόγο.

Το Διαδίκτυο είναι δίκοπο μαχαίρι. Ο διαδικτυακός κόσμος αντικατοπτρίζει τις πραγματικότητες εκτός σύνδεσης. Οι νέες τεχνολογίες αναπαράγουν περιορισμένα περιβάλλοντα, στα οποία οι γυναίκες πλοηγούνται εκτός σύνδεσης. Οι εικονικοί χώροι επεκτείνουν και διαιωνίζουν τις ανισότητες εκτός διαδικτύου, όσον αφορά τη δυναμική ισχύος και τους πατριαρχικούς κανόνες φύλου.

Η διαδικτυακή κακοποίηση με στόχο τις γυναίκες αυξήθηκε τον Μάρτιο του 2020 κατά τον περιορισμό κατά 50% [4] παρόμοια με την αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, σύμφωνα με το γραφείο του Επιτρόπου eSafety στην Αυστραλία.

Μορφές βίας κατά των γυναικών στο Διαδίκτυο

Η διαδικτυακή βία κατά των γυναικών μπορεί να έχει διάφορες μορφές, όπως μισητά και προσβλητικά σχόλια, σωματικές απειλές, σεξουαλική παρενόχληση, καταδίωξη, τρόλινγκ, κοινοποίηση προσωπικών φωτογραφιών χωρίς συγκατάθεση και λήψη ανεπιθύμητων φωτογραφιών με σεξουαλικό περιεχόμενο.

Οι περισσότερες κακοποιήσεις κατά των γυναικών στο διαδίκτυο [5] συμβαίνουν σε μεγάλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook, το Twitter, το Instagram, το WhatsApp και το YouTube, σύμφωνα με μια έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας του 2017.

Σε συντηρητικές κοινωνίες, όπου οι γυναίκες φέρουν το βάρος της λεγόμενης οικογενειακής τιμής, η εικόνα μιας γυναίκας, που δημοσιοποιείται, μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες. Στην Υεμένη, οι γυναίκες φοβούνται την τιμωρία των οικογενειών τους και ως εκ τούτου σπάνια εμφανίζονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ακτιβιστής της Υεμένης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ονόματι Dawla δήλωσε στο Global Voices:

There is a strict segregation of sex and men should not see women’s appearance. Women don’t usually post their photos online. If a woman shares intimate photographs in a private conversation — which can be something as mild as a picture showing her face without the full traditional black cover — there is a risk that someone will use it to bully or blackmail her. If known it could ruin her reputation and bring shame to her entire family.

Υπάρχει ένας αυστηρός διαχωρισμός του φύλου και οι άνδρες δεν πρέπει να βλέπουν την εμφάνιση των γυναικών. Οι γυναίκες συνήθως δεν δημοσιεύουν τις φωτογραφίες τους στο διαδίκτυο. Εάν μια γυναίκα μοιράζεται προσωπικές φωτογραφίες σε μια ιδιωτική συνομιλία – η οποία μπορεί να είναι τόσο ήπια όσο μια εικόνα που δείχνει το πρόσωπό της χωρίς το πλήρες παραδοσιακό μαύρο κάλυμμα – υπάρχει κίνδυνος κάποιος να το χρησιμοποιήσει για να την εκφοβίσει ή να την εκβιάσει. Εάν γίνει γνωστό, μπορεί να καταστρέψει τη φήμη της και να προκαλέσει ντροπή σε ολόκληρη την οικογένειά της.

Η διαδικτυακή βία στοχεύει γυναίκες ηγέτιδες

Ακτιβίστριες και δημοσιογράφοι στοχεύονται ιδιαίτερα στο διαδίκτυο σε προσπάθειες εκφοβισμού, σποράς παραπληροφόρησης και δυσφήμισης της δουλειάς τους.

Πρόσφατα, η Tawakkol Karman, εξέχουσα Υεμένια ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα και βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης, δήλωσε ότι υπέστη “εκτεταμένο bullying” και “εκστρατεία λάσπης [6]“. Η εκστρατεία, με επικεφαλής ΜΜΕ που συνδέονται με τη σαουδική κυβέρνηση και τους υποστηρικτές της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης [7], στοχεύει την Karman μετά την υποψηφιότητά της στην Επιτροπή Επίβλεψης του Facebook [8], η οποία ιδρύθηκε από την εταιρεία για να παρακολουθεί τον έλεγχο περιεχομένου για δύο από τις πλατφόρμες της – το Facebook και το Instagram.

Αυτό είναι για την εκστρατεία “Χαλιφάτο του Facebook”, που είναι κυρίως σαουδαραβική διαμαρτυρία εναντίον της @TawakkolKarman [9]. Το εντυπωσιακό με την ετικέτα είναι ο αριθμός σαφώς ύποπτων λογαριασμών, που τουιτάρουν με αυτήν. Συνεχίστε να διαβάζετε για περισσότερα περί παραπληροφόρησης

Σύμφωνα με παγκόσμια έρευνα [12] που πραγματοποιήθηκε το 2018 από το International Women's Media Foundation και το Troll-Busters.com, “οι διαδικτυακές επιθέσεις έχουν γίνει πιο ορατές και συντονισμένες τα τελευταία πέντε χρόνια, ιδίως με την άνοδο του εθνικισμού σε όλο τον κόσμο και τη χρήση ψηφιακών δικτύων για την παρεμπόδιση πολιτικών διαδικασιών”. Η έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι “η σωματική, σεξουαλική και διαδικτυακή κακοποίηση είναι μέρος της καθημερινής εργασίας των γυναικών δημοσιογράφων”:

Online attacks against journalists have become more sophisticated in nature, more insidious in their damage to the news enterprise and more dangerous for journalists, both online and offline.

Οι διαδικτυακές επιθέσεις εναντίον δημοσιογράφων έχουν γίνει πιο εξελιγμένες, πιο ύπουλες στη ζημιά τους στην ειδησεογραφία και πιο επικίνδυνες για τους δημοσιογράφους, τόσο εντός όσο και εκτός διαδικτύου.

Οι γυναίκες αποσύρονται και αυτολογοκρίνονται

Ως αποτέλεσμα ενός εχθρικού διαδικτυακού περιβάλλοντος, οι γυναίκες συχνά αυτολογοκρίνονται και αποσύρονται μάλιστα και από τη δημόσια συζήτηση. Το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών αναγνώρισε την εκτεταμένη διαδικτυακή βία κατά των γυναικών ως σημαντικό λόγο για το παγκόσμιο ψηφιακό χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών. [12]

Στη μελέτη της Αμνηστίας [5], η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών δήλωσε ότι ήταν φοβισμένες για τη χρήση του Διαδικτύου μετά τη στόχευσή τους. Ορισμένες έκλεισαν τους λογαριασμούς τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ άλλες απέφυγαν να μοιράζονται συγκεκριμένα είδη περιεχομένου.

Οι Παλαιστίνιες έχουν επίσης διαμαρτυρηθεί για τον “πύργο παρακολούθησης [13]“, οικογενειακή και κοινωνική παρακολούθηση που παρακολουθεί και παρεμβαίνει σε διαδικτυακές δραστηριότητες και αλληλεπιδράσεις, με αποτέλεσμα την αύξηση της πίεσης στην αυτολογοκρισία.

“Το να έχεις τους γονείς σου στο Facebook έχει συνέπειες. Αρχίζεις να ξανασκέφτεσαι τις αναρτήσεις που θέλεις να γράψεις ή φωτογραφίες που θέλεις να μοιραστείς ή άτομα με τα οποία θέλεις να συνδεθείς”, δήλωσε η Susan, μια Παλαιστίνια από τη Δυτική Όχθη σε μια έκθεση του 2017 σχετικά με τη διαδικτυακή βία βάσει φύλου [13], που διεξήγαγε το Αραβικό Κέντρο για την Ανάπτυξη των Κοινωνικών Μέσων, το 7amleh και το Σουηδικό Ίδρυμα Kvinna.

Διαδικτυακή βία: Παραβλέπεται και δεν αναφέρεται

Όπως και με την ενδοοικογενειακή βία, η πραγματική έκταση της διαδικτυακής βίας κατά των γυναικών είναι συχνά ανείπωτη και δεν αναφέρεται.

Μια μαροκινή μελέτη το 2019 αποκάλυψε ότι μόνο μία στις 10 γυναίκες ανέφερε διαδικτυακή βία βάσει φύλου στις Αρχές [14].

Παρόλο που η βία στον κυβερνοχώρο έχει αναγνωριστεί από τα Ηνωμένα Έθνη [15] ως “εξίσου βλαβερή για τις γυναίκες όπως η σωματική βία”, το φαινόμενο στην περιοχή MENA παραμένει σε μεγάλο βαθμό μη αναγνωρισμένο και παραβλέπεται, παρά την θέσπιση ορισμένων νόμων τα προηγούμενα χρόνια, που ποινικοποιούν το έγκλημα στον κυβερνοχώρο και την διαδικτυακή παρενόχληση.

Οι υποστηρικτές των δικαιωμάτων των γυναικών λένε ότι αυτοί οι νόμοι συχνά υπολείπονται των αναγκαίων για την προστασία των γυναικών στο διαδίκτυο. Το Ινστιτούτο Sisterhood Is Global, ένας οργανισμός για τα δικαιώματα των γυναικών στην Ιορδανία, δήλωσε ότι δεν γνωρίζουν τον νέο νόμο αρκετές γυναίκες και ως εκ τούτου εξακολουθούν να μην καταγγέλλουν περιστατικά παρενόχλησης. [16]

Σε ένα άλλο παράδειγμα, παρά την ψήφιση νόμου στην Τυνησία για την εξάλειψη όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών, οι διώξεις για διαδικτυακή κακοποίηση και παρενόχληση κατά των γυναικών παραμένουν [17] σπάνιες. Αν και σε μια άνευ προηγουμένου απόφαση, στις 8 Μαΐου, ένα δικαστήριο της Τυνησίας εξέδωσε εντολή περιορισμού υπέρ θυμάτων, που παρενοχλήθηκαν στο διαδίκτυο, πριν ξεκινήσει η καταδίωξη εκτός διαδικτύου.

Η κοινωνία των πολιτών στερείται ικανότητας

Σε γενικές γραμμές, η κοινωνία των πολιτών στερείται συνειδητοποίησης και ικανότητας ως προς το τι ακριβώς συνιστά το έγκλημα στον κυβερνοχώρο και τα σχετικά δικαιώματα. Καθώς οι γυναικείες ομάδες δικαιωμάτων στην περιοχή επικεντρώνονται στις προσπάθειες υπεράσπισης σε πιεστικά ζητήματα, που επηρεάζουν εκτός διαδικτύου τις γυναίκες, ενδέχεται να μην έχουν αρκετούς πόρους για την προστασία αυτών των δικαιωμάτων στο διαδίκτυο. Οι κοινωνικοί κανόνες μπορούν επίσης να αποτρέψουν [18] τις γυναίκες από το να μιλούν.

Επιπλέον, υπάρχει συχνά έλλειψη γνώσης τεχνολογίας μεταξύ των επαγγελματιών του νόμου και της επιβολής του νόμου. Η αστυνομία τείνει να μειώνει τη σημασία της διαδικτυακής βίας και κακοποίησης κατά των γυναικών.

Στη μελέτη [19] του 7amleh και του Σουηδικού Ιδρύματος Kvinna σχετικά με τη διαδικτυακή βία με βάση το φύλο στην Παλαιστίνη, περισσότερες από τις μισές από τις ερωτηθείσες γυναίκες δήλωσαν ότι φοβούνται να μιλήσουν και δεν εμπιστεύονται την αστυνομία να χειριστεί υποθέσεις διαδικτυακής κακοποίησης. Αντ’ αυτού, πολλές δήλωσαν ότι αντιμετώπισαν το ζήτημα μέσα σε προσωπικούς κύκλους.

Η διαδικτυακή βία περιορίζει την ελευθερία έκφρασης, την αυτοανάπτυξη, την οικονομική ενδυνάμωση, την αστική και πολιτική συμμετοχή. Σε μια εποχή, όπου το Διαδίκτυο είναι ένας όλο και πιο κρίσιμος χώρος για την άσκηση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πρέπει να γίνουν περισσότερα για να διασφαλιστεί η ασφαλής συμμετοχή των γυναικών.