Μνημείο από τη γενοκτονία στη Ρουάντα. Φωτογραφία από το The Advocacy Project, χρήση με άδεια CC BY-NC-SA 2.0 

Έπειτα από 26 χρόνια διαφυγής, ο Félicien Kabuga, κατηγορούμενος για την γενοκτονία στη Ρουάντα, συνελήφθη σε προάστια του Παρισιού στις 16 Μαΐου και μεταφέρθηκε στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για τη Ρουάντα.

Ένα “κρυφτό“ που διήρκεσε 26 χρόνια

84 πλέον ετών, ο Félicien Kabuga ήταν εδώ και πολύ καιρό ένας από τους πιο περιζήτητους φυγάδες του κόσμου. Το αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών είχε επίσης ορίσει αμοιβή 5 εκατομμυρίων δολαρίωνγια κάθε πληροφορία, που θα οδηγούσε στη σύλληψή του. Έπειτα από “κρυφτό” με την αστυνομία σε διάφορες χώρες για να αποφύγει την απάντηση σε πολυάριθμες κατηγορίες, τελικά συνελήφθη στις 16 Μαΐου έπειτα από 26 χρόνια διαφυγής στο Ανιέρ-συρ-Σεν, στα προάστια του Παρισιού.

Θα ευχόταν να δικαζόταν στη Γαλλία, αλλά η γαλλική δικαιοσύνη το είχε αποφασίσει διαφορετικά, διαλέγοντας την μεταφορά του στην Τανζανία ενώπιον του Μηχανισμού Διεθνών Ποινικών Δικαστηρίων στις 3 Ιουνίου. Ο Félicien Kabuga κατηγορήθηκε ότι ήταν ο “χρηματοδότης” της γενοκτονίας των Τούτσι το 1994 στη Ρουάντα που προκάλεσε γύρω στο ένα εκατομμύριο θανάτους.

Ο Kabuga είχε κατηγορηθεί από το 1997 από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για τη Ρουάντα (ΔΠΔΡ) για επτά αδικήματα, συμπεριλαμβανομένης της γενοκτονίας, της συμμετοχής σε γενοκτονία, καθώς επίσης και για άμεσα και δημόσια κίνητρα για τη διάπραξη γενοκτονίας και εγκλημάτων, που συνέβησαν στη Ρουάντα μεταξύ 6 Απριλίου και 17 Ιουλίου του 1994.

Ο Moutiou Adjibi Nourou, δημοσιογράφος του agenceecofin.com, ιστότοπου για αφρικανικά οικονομικά νέα, συνοψίζει τις κατηγορίες εναντίον του Félicien Kabuga:

Il est accusé d’avoir créé les Interahamwe (“ceux qui combattent ensemble”), des milices hutu considérés par l’ONU comme les principaux bras armés du génocide de 1994 qui fit 800 000 morts.

Visé par un mandat d’arrêt international, Félicien Kabuga présidait la Radio-télévision libre des mille collines (RTLM), qui diffusa des appels aux meurtres des Tutsi après l’assassinat de l’ancien président Juvénal Habyarimana. Il dirigeait également le Fonds de défense nationale (FDN) qui collectait « des fonds » destinés à financer la logistique et les armes des miliciens et aurait « ordonné aux employés de sa société (…) d’importer un nombre impressionnant de machettes au Rwanda en 1993 », avant de les faire distribuer en avril 1994 aux Interahamwe.

Κατηγορήθηκε για τη δημιουργία των Interahamwe (“αυτών που πολεμούν μαζί”), πολιτοφυλακών των Χούτου, οι οποίες θεωρήθηκαν από τον ΟΗΕ ως οι κύριες δυνάμεις της γενοκτονίας του 1994, που προκάλεσαν 800.000 θανάτους.

Καλυμμένος από διεθνές ένταλμα σύλληψης, ο Félicien Kabuga προέδρευε στο Radio-télévision libre des mille collines (RTLM), το οποίο αναμετάδωσε τα κίνητρα για τις δολοφονίες των Τούτσι έπειτα από τη δολοφονία του πρώην προέδρου Ζουβενάλ Χαμπιαριμάνα. Καθοδηγούσε ακόμα το Εθνικό Ταμείο Άμυνας (ΕΤΑ), που συνέλεγε τα “ταμεία”, που προορίζονταν για χρηματοδότηση του λογιστηρίου και των δυνάμεων της πολιτοφυλακής και “είχε βάλει σε τάξη τους υπαλλήλους της κοινωνίας του (…)ώστε να εισάγουν ένα εντυπωσιακό αριθμό μαχαιριών στη Ρουάντα το 1993″, προτού να τα μοιράσουν τον Απρίλη του 1994 στους Interahamwe.

Το RTLM έπαιξε σημαντικό ρόλο σε αυτή τη γενοκτονία. Στην πραγματικότητα η Sandra Ngoga, αναλύτρια κατάρτισης στο Πανεπιστήμιο του Σέρμπρουκ, δηλώνει:

Ensuite, durant les 100 jours qui suivirent, elle [RTLM] incitera quotidiennement la population hutu à faire son travail, terme qui faisait référence au massacre des Tutsis. Par ailleurs, les animateurs de cette Radio ont joué un grand rôle dans le déroulement du génocide, car ces derniers signalaient aux citoyens le nom et la localisation des victimes tutsi et incitaient la population à effectuer rapidement son travail.On estime que la RTLM a contribué à la mort d'un grand nombre de personnes.

Peu après le génocide, plusieurs journalistes qui travaillaient pour la Radio ont été accusés de complicité de génocide et de crimes contre l'humanité.

Έπειτα, κατά τη διάρκεια των 100 ημερών που ακολούθησαν, [το RLTM] ενθάρρυνε καθημερινά τον λαό των Χούτου να κάνει τη δουλειά του, όρος που παρέπεμπε στην σφαγή των Τούτσι. Επιπλέον, οι παρουσιαστές αυτού του σταθμού έπαιξαν μεγάλο ρόλο στη συνέχεια της γενοκτονίας, επειδή αυτά τα τελευταία σηματοδοτούσαν στους πολίτες το όνομα και την προέλευση των θυμάτων Τούτσι, και ενθάρρυναν τον λαό να πραγματοποιήσει γρήγορα το έργο του. Εκτιμούμε ότι το RTLM συνέβαλλε στο θάνατο ενός μεγάλου αριθμού ανθρώπων.

Λίγο μετά τη γενοκτονία, διάφοροι δημοσιογράφοι, που δούλευαν για το Ραδιοφωνικό σταθμό, κατηγορήθηκαν για συνενοχή στη γενοκτονία και για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Η διαφυγή του Kabuga τερματίστηκε κατά τη διάρκεια του λοκντάουν στη Γαλλία λόγω των μέτρων για τον COVID-19. Σύμφωνα με τον Eric Emeraux, αρχηγό του Κεντρικού Γραφείου για την καταπολέμηση των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας (OCLCH):

La traque a commencé depuis un an lors d’une réunion à La Haye sous l’égide du Mécanisme. Les membres de sa famille sont alors placés sous surveillance par les polices belge, britannique et française, selon les pays où ils résident. L’attention des services français se porte sur un appartement où se rendent souvent des membres de la famille de Kabuga. La surveillance électronique leur permet de constater que, sur 365 jours, il y a toujours un enfant de Kabuga (il en a eu onze) présent dans cet appartement. On avait de bonnes raisons et de gros faisceaux d’indices qui nous permettaient de penser qu’il était derrière, mais jusqu’à ce qu’on ait poussé la porte de sa chambre, on n’était pas sûr. On aurait eu des certitudes si on l’avait vu sortir. Il était très discret. Et il était confiné. Il vivait sous une fausse identité avec un passeport d’un pays africain… Il a eu 28 alias quand même, en 26 ans.

Η καταδίωξη είχε ξεκινήσει εδώ και ένα χρόνο από μία συγκέντρωση στη Χάγη υπό την αιγίδα του Μηχανισμού. Τα μέλη της οικογένειας αυτής τέθηκαν λοιπόν υπό παρακολούθηση από τις βέλγικες, βρετανικές και γαλλικές Aρχές, ανάλογα με τις χώρες, στις οποίες έμεναν. Η προσοχή των γαλλικών Αρχών στράφηκε σε ένα διαμέρισμα, που πήγαιναν συχνά μέλη της οικογένειας του Kabuga. Η ηλεκτρονική παρακολούθηση τους επέτρεπε να σιγουρευτούν ότι, από τις 365 μέρες, πάντα υπάρχει ένα παιδί του Kabuga (είχε έντεκα) σε αυτό το διαμέρισμα. Είχαμε σοβαρούς λόγους και δέσμες τεκμηρίων, που μας επέτρεπαν να σκεφτούμε ότι κρυβόταν αυτός από πίσω, αλλά, μέχρι να χτυπήσουμε την πόρτα του δωματίου του, δεν ήμαστε σίγουροι. Θα ήμαστε βέβαιοι, αν τον είχαμε δει να βγαίνει. Ήταν πολύ ήρεμος. Και ήταν απομονωμένος. Ζούσε με μία ψεύτικη ταυτότητα με ένα διαβατήριο από μία αφρικανική χώρα…Είχε ακόμη 28 ψευδώνυμα εδώ και 26 χρόνια.

Επωφελούνταν ο Kabuga προστασίας;

Ida Sawyer, qui est directrice adjointe pour l'Afrique à Human Rights Watch rappelle :

Ενώ πολλοί ακτιβιστές καλοδέχτηκαν τη σύλληψη του Kabuga, πολλοί αμφισβητούν την ατιμωρησία του, που διήρκεσε για περισσότερο από ένα τέταρτο του αιώνα. Έτσι, ο Alain Gauthier, πρόεδρος της Συλλογικής Πολιτικών Κομμάτων για τη Ρουάντα (CPCR) είναι δύσπιστος σχετικά με την πιθανή συνενοχή, που θα μπορούσε να είχε ο Kabuga σε γαλλικό έδαφος.

Σύμφωνα με τηλεγράφημα του Γαλλικού Πρακτορείου, που δημοσιεύθηκε από το afriquiinfos.com, η ένωση της Κοινότητας της Γαλλίας της Ρουάντα (CRF) έχει ήδη καταλάβει το γραφείο της εισαγγελίας της Ναντέρ για να ζητήσει να ξεκινήσει έρευνα για να εντοπιστούν οι υποστηρικτές, που θα επέτρεπαν την 25ετή φυγή του Kabuga.

Πολλοί ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων από μη κυβερνητικές οργανώσεις καθώς και δημοσιογράφοι μοιράζονται τις ίδιες ερωτήσεις στο Twitter.

Η Ida Sawyer, η οποία είναι αναπληρώτρια διευθύντρια για την Αφρική στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, θυμάται:

#Rwanda: Avec la mort confirmée du génocidaire présumé Augustin Bizimana, juste quelques jours après l’arrestation en #France de Félicien Kabuga, il faut redoubler d’efforts pour que Protais Mpiranya – le dernier fugitif majeur – soit traduit en justice https://t.co/ikh0535cZw pic.twitter.com/nc9WUKFIIT

— Ida Sawyer (@ida_sawyer) May 28, 2020

#Ρουάντα: Με τον επιβεβαιωμένο θάνατο του φερόμενου ως γενοκτόνου Augustin Bizimana, λίγες μέρες μετά τη σύλληψη του Félicien Kabuga στη #Γαλλία, πρέπει να διπλασιάσουμε τις προσπάθειές μας για να φέρουμε τον Protais Mpiranya – τον τελευταίο μεγάλο φυγόδικο – στη δικαιοσύνη

La cours d’appel de Paris ordonne le transfert de #FélicienKabuga au @unirmct. Nul doute qu'il va jouer la procédure et aller en cassation.
Ironie du sort, la cassation est l’autorité juridique & morale suprême et c’est précisément là que Kabuga va introduire son recours immoral

— Nadia Kabalira (@NadiaKabalira) June 3, 2020

Το Εφετείο του Παρισιού διατάσσει τη μεταφορά του #FélicienKabuga στο @unirmct. Χωρίς αμφιβολία θα περάσει τη διαδικασία και θα πάει σε έφεση.
Κατά ειρωνικό τρόπο, η έφεση είναι η υπέρτατη νομική και ηθική αρχή και είναι ακριβώς εκεί που ο Kabuga θα εισαγάγει την ανήθικη έκκλησή του

Η LUCHA, μια οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η οποία αγωνίζεται σε επίπεδο βάσης για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας των πολιτών χωρίς βία, αναφωνεί:

Soupçonné et recherché pour genocide et crimes contre l’humanité, le rwandais Felicien Kabuga vivait en France avec un passeport Congolais ! https://t.co/Yamcpi1sMm

— LUCHA ?? (@luchaRDC) May 29, 2020

ύποπτος και καταζητούμενος για γενοκτονία και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, ο Ρουαντέζος Felicien Kabuga ζούσε στη Γαλλία με κονγκολέζικο διαβατήριο!