[1]Η εικόνα αντικατοπτρίζει την είσοδο στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα Tower Street στο Κίνγκστον της Τζαμάικα, μεταξύ του εξωτερικού και εσωτερικού τοίχου. Φωτογραφία: Christina Xu στο Flickr, CC BY-SA 2.0 [2].
Το άρθρο αποτελεί το πρώτο από δύο μέρη της αποκάλυψης της σκληρής πραγματικότητας για το σωφρονιστικό σύστημα της Τζαμάικα, ειδικότερα σε σχέση με τους ανθρώπους, που πάσχουν από ψυχικές ασθένειες.
Όταν ο ογδοντάχρονος Noel Chambers πέθανε στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα Tower Street του Κίνγκστον στις 24 Ιανουαρίου, είχε ήδη μαραζώσει μέσα στη φυλακή για 40 χρόνια, χωρίς να έχει δικαστεί. Φυλακίστηκε πρώτη φορά στις 4 Φεβρουαρίου το 1980, με την τελευταία του παρουσία ενώπιον δικαστηρίου να ήταν στις 2 Απριλίου της ίδιας χρονιάς. Προφυλακίστηκε για αόριστο χρονικό διάστημα, αφού κρίθηκε ανίκανος την τότε στιγμή να δηλώσει ένοχος ή αθώος σε μια κατηγορία φόνου.
Σε τέτοιες περιπτώσεις [3], οι ύποπτοι, συμπεριλαμβανομένων και των ανηλίκων, που δεν έχουν δικαστεί ακόμα για φερόμενα σοβαρά αδικήματα, επιτρέπεται να προφυλακιστούν για αόριστο χρόνο, έως ότου κριθεί δικαστικώς ακίνδυνη η αποφυλάκισή τους. Βάσει κάποιων αναφορών [4], ο Chambers καταδικάστηκε, κρίθηκε ανίκανος στο δικαστήριο να δηλώσει, και φυλακίστηκε, παρόλο που δεν δόθηκε συγκεκριμένη ποινή.
Όταν η INDECOM (Ανεξάρτητη Επιτροπή Ερευνών) [5] αποκάλυψε τις λεπτομέρειες της τριμηνιαίας έκθεσής [6] της με τίτλο “Προφυλάκιση αορίστου χρόνου: Παραβίαση των δικαιωμάτων ιδρυματοποιημένων ανθρώπων” στις 3 Ιουνίου την ώρα μιας ενημέρωσης Τύπου, οι Τζαμαϊκανοί αντέδρασαν [7] με δυσπιστία και φόβο.
Η αναφορά επικεντρωνόταν και στους ανίκανους δηλωθέντες και σε όσους βρέθηκαν ένοχοι, αλλά που έπασχαν από κάποια σοβαρή ψυχική ασθένεια. Οι φωτογραφίες, που δημοσιεύτηκαν στην αναφορά, με το σώμα του Chambers, με συγκατάθεση της οικογένειάς του, ήταν ιδιαίτερα σοκαριστικές:
Την ώρα θανάτου βρισκόταν σε άθλια φυσική κατάσταση. Τα ρούχα του ήταν άπλυτα και το σώμα του είχε ενδείξεις χρόνιας αποστέωσης. Φαίνεται πως ήταν καλυμμένος από τσιμπήματα παράσιτων και ζωντανών κοριών. Ακόμα, το σώμα του έδειχνε σημάδια ελκών κατάκλισης.
Η νεκροψία του Chambers κατέγραψε την αιτία θανάτου ως οξεία νεφρική λοίμωξη.
Η υποχρέωση επανεξέτασης
Η INDECOM έχει ξεκαθαρίσει πως το κράτος οφείλει να εξετάζει συστηματικά τέτοιες περιπτώσεις. Τόνισε επίσης πως ο Επίτροπος Σωφρονισμού [8] Υπολοχαγός Col. Gary Rowe, όταν του ζητήθηκε, δεν μπόρεσε να παρουσιάσει καμία από τις απαιτούμενες μηνιαίες αναφορές· σε ένα γράμμα απεσταλμένο στην INDECOM στις 2 Απριλίου, υποσχέθηκε πως θα προσπαθούσε να τις εντοπίσει. Δεν είναι σαφές εάν έχουν βρεθεί ακόμη ή όχι.
Η ανεπαρκής προσωπική υγιεινή του Chambers, η “έγκαιρη και επαρκής” ιατρική περίθαλψή του, σε συνδυασμό με την προφυλάκιση αορίστου χρόνου, “τονίζουν τις σοβαρές παραβιάσεις των συνταγματικών δικαιωμάτων του, του Νόμου Ποινικού Δικαίου και τους κανόνες του Σωφρονιστικού Καταστήματος” γράφει η αναφορά. Μια επιθεώρηση που έγινε στο Tower Street, έδειξε πως η κατάσταση στην πτέρυγα των κρατούμενων με ψυχικές ασθένειες ήταν “όχι πολύ ιδανική”. Περιγράφεται πως ο Chambers μοιραζόταν το μολυσμένο από παράσιτα κελί του με άλλα τρία άτομα.
Στη λίστα που έστειλε η INDECOM με συστάσεις [6] για την κατάσταση, προτείνει οι εισαγγελείς να εξετάζουν όλες τις περιπτώσεις τέτοιου είδους και να εξασφαλίσουν πως τα συστήματα ελέγχου θα μπουν σε τάξη, ώστε όλα να γίνονται στην ώρα τους στο μέλλον. Επίσης, προτείνεται ακόμα να ανοίξει ένας καινούργιος εγκληματολογικός, ψυχιατρικός θάλαμος με επαρκές και καλά εκπαιδευμένο προσωπικό για όλους τους κρατούμενους, που είναι ανίκανοι να δηλώσουν την κατάστασή τους.
Ο Chambers δεν ήταν η εξαίρεση
Με βάση τις έρευνες άλλων περιπτώσεων όπως του Chambers, η INDECOM τόνισε πως ο Noel δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Βρέθηκαν άλλες 9 περιπτώσεις ψυχικά ασθενών κρατουμένων, προφυλακισμένων επίσης για “αόριστο χρονικό διάστημα”, που περιμένουν να δικαστούν εδώ και 19 έως 49 χρόνια. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, ο χρόνος προφυλάκισης ξεπερνάει το μέγιστο χρονικό διάστημα φυλάκισης με απόφαση δικαστηρίου, που θα δέχονταν για τα φερόμενα εγκλήματά τους.
Συνάμα με αυτό, το Τμήμα Σωφρονιστικών Υπηρεσιών της Τζαμάικα ανέφερε ακόμη 146 ίδιες περιπτώσεις σε άλλα 3 διαφορετικά σωφρονιστικά καταστήματα [9]. Τουλάχιστον 15 από τους εν λόγω κρατουμένους είναι προφυλακισμένοι για πάνω από 30 χρόνια.
Ένας νεαρός Τζαμαϊκανός, ως αντίδραση σε αυτές τις αποκαλύψεις, απαίτησε άμεση δράση:
Unnu read sey 7 Jamaican men have been imprisoned without trial for between 40-49 years? That means right now we have men imprisoned longer than #NoelChambers [10]? And nobody nuh shame? Nobody nah sey not another night? Mr Chief Justice? Mr Justice Minister? Madam AG? Mr PM? pic.twitter.com/v4gsj2EGBS [11]
— Kemoy (@KemoyRoshane) June 8, 2020 [12]
Έχετε διαβάσει όλοι εσείς για τους 7 Τζαμαϊκανούς άντρες, που έχουν φυλακιστεί χωρίς δίκη για χρονικό διάστημα περίπου 40-49 χρόνων; Αυτό σημαίνει πως αυτή τη στιγμή έχουμε ανθρώπους φυλακισμένους περισσότερο από τον #NoelChambers; Και κανείς δεν ντρέπεται; Κανένας δε λέει πως δεν θα έπρεπε να τους κρατήσουν, ούτε μια νύχτα παραπάνω; Κύριε Πρόεδρε του Δικαστηρίου; Κύριε Υπουργέ Δικαιοσύνης; Κυρία Γενική Εισαγγελέα; Κύριε Πρωθυπουργέ;
Ο πανεπιστημιακός λέκτορας Damien King πρόσθεσε:
The horrific case of Noel Chambers, jailed for life (41 years in his case) without a trial, should never happen. An inquiry must be held and come to one of two outcomes: either an individual was negligent and is held accountable or it was a systemic failure and reforms announced. pic.twitter.com/tAi9s5dgqI [13]
— Damien King (@DamienWKing) June 7, 2020 [14]
Η φρικιαστική περίπτωση του Noel Chambers, με ισόβια φυλάκιση 41 χρόνων, χωρίς δίκη, δεν θα έπρεπε να συμβαίνει ποτέ. Πρέπει να διεξαχθεί έρευνα που να καταλήξει σε ένα από δύο αποτελέσματα: είτε το άτομο ήταν αμελής και θα υποστεί τις συνέπειες των πράξεών του, είτε αποτελεί συστημική αποτυχία και πρέπει να κηρυχθούν μεταρρυθμίσεις. pic.twitter.com/tAi9s5dgqI [13]
Το δεύτερο μέρος του άρθρου θα απευθυνθεί στις ενθαρρυντικές εξελίξεις, που έχουν συμβεί, μετά τη δημοσιοποίηση του θανάτου του Noel Chambers.