[1]Μία από τις χιλιάδες κάμερες παρακολούθησης στους δρόμους του Βελιγραδίου, της πρωτεύουσας της Σερβίας. Φωτογραφία από το Ίδρυμα SHARE, που χρησιμοποιείται με άδεια.
Αυτό το κείμενο βασίζεται στην αναφορά από τον συνεργάτη περιεχομένου της Global Voices, το Ειδησεογραφικό Πρακτορείο Meta.mk [2], εγχείρημα του Ιδρύματος Metamorphosis.
Μια πολιτική πρωτοβουλία ονόματι #hiljadekamera [3] (“χιλιάδες κάμερες” στα αγγλικά), έχει εγείρει ανησυχίες σχετικά με την επιδείνωση της ιδιωτικής ζωής στη Σερβία, που προκύπτει από την εισαγωγή ενός συστήματος παρακολούθησης βίντεο με προηγμένη αναγνώριση προσώπου στην πρωτεύουσα Βελιγράδι. Στο πλαίσιο της εκστρατείας, κυκλοφόρησε ένα ντοκιμαντέρ με τον ίδιο τίτλο.
Η σερβική κυβέρνηση σε συνεργασία με την κινεζική εταιρεία τεχνολογίας Huawei εργάζεται ενεργά για την εφαρμογή του έργου παρακολούθησης, που ονομάζεται Safe City, στο Βελιγράδι από το 2019. Αυτό το έργο περιλαμβάνει την εγκατάσταση χιλιάδων έξυπνων καμερών παρακολούθησης με χαρακτηριστικά αναγνώρισης αντικειμένων και προσώπου. Οι κάμερες προμηθεύτηκαν ως μέρος μιας δέσμης, που περιλάμβανε ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης, που χρησιμοποιήθηκε για την ανάλυση του υλικού, που αυτές συλλαμβάνουν.
Η Hiljade Kamera διευθύνεται από το Ίδρυμα SHARE [4], τον κορυφαίο σερβικό όμιλο ψηφιακών δικαιωμάτων, που ιδρύθηκε το 2012, και είναι μέλος του ευρωπαϊκού δικτύου ψηφιακών δικαιωμάτων (EDRI). Στον ιστότοπό της (hiljade.kamera.rs [3]), που ξεκίνησε τον Μάιο του 2020, η πρωτοβουλία περιγράφεται ως “μια κοινότητα ατόμων και οργανισμών, που υποστηρίζουν την υπεύθυνη χρήση της τεχνολογίας παρακολούθησης”. Πιέζει για το σεβασμό του δικαιώματος απορρήτου και την υπευθυνότητα σε σχέση με το κυβερνητικό πρόγραμμα παρακολούθησης μέσω μιας σειράς τακτικών, συμπεριλαμβανομένης της χαρτογράφησης του πλήθους, της οικοδόμησης της κοινότητας, της έρευνας, της υπεράσπισης και της παραγωγής περιεχομένου.
Το Ίδρυμα SHARE δημιούργησε ένα ντοκιμαντέρ, που συνοψίζει την κατάσταση. Το ντοκιμαντέρ διατίθεται στη σερβική γλώσσα με αγγλικούς υπότιτλους.
Στο βίντεο, εμπειρογνώμονες και εκπρόσωποι της πρωτοβουλίας και της Σερβικής Εθνικής Αρχής Προστασίας Δεδομένων, εξέφρασαν ανησυχίες για το έργο της παρακολούθησης.
Ο Bojan Perkov, ερευνητής πολιτικής στο Ίδρυμα SHARE, σημείωσε [5] σε άρθρο στις 19 Μαΐου, ότι οι κυβερνήσεις της Σερβίας και της Κίνας εργάζονται για “τεχνική και οικονομική συνεργασία” από το 2009, όταν υπέγραψαν την πρώτη τους διμερή συμφωνία. Αρκετά χρόνια αργότερα, δημιουργήθηκε μια στρατηγική εταιρική σχέση μεταξύ του Υπουργείου Εσωτερικών της Σερβίας και της Huawei, ανοίγοντας το δρόμο για την υλοποίηση του έργου “Ασφαλής κοινωνία στη Σερβία”. Τους τελευταίους μήνες, νέες κάμερες έχουν εγκατασταθεί ευρέως [6] σε όλο το Βελιγράδι.
Ο Perkov αμφισβήτησε περαιτέρω τη νομιμότητα της εφαρμογής του προγράμματος:
Παρόλο που το Υπουργείο υποχρεώθηκε από το νόμο να διενεργήσει Αξιολόγηση Επιπτώσεων Προστασίας Δεδομένων (DPIA) του νέου συστήματος έξυπνης παρακολούθησης, δεν εκπλήρωσε τις νομικές απαιτήσεις, όπως προειδοποίησαν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών [7] και ο Επίτροπος Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων [8].
Οι απειλές της βιομετρικής παρακολούθησης
Το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει μια συνεισφορά της Ella Jakubowska από την European Digital Rights (EDRi), το κορυφαίο δίκτυο που αγωνίζεται για τα ψηφιακά δικαιώματα στην Ευρώπη, η οποία τόνισε τους κινδύνους που απορρέουν από τη μαζική παρακολούθηση:
Υπάρχει μια πραγματική αίσθηση ενδυνάμωσης από το να είσαι σε θέση να εκφραστείς με διαφορετικό τρόπο και ξαφνικά, εάν αναγκαστείς να συμμορφωθείς, αυτό αποτελεί πραγματική απειλή για την ταυτότητά σου. Αμφισβητεί πραγματικά την αίσθηση της αξιοπρέπειας και το ποιος είσαι ως άτομο και ποιος σου επιτρέπεται να είσαι στην κοινωνία σου με τρόπο που είναι πολύ επικίνδυνος.
Αυτό το τμήμα είναι μέρος μιας εκτεταμένης συνέντευξης, [9] που πραγματοποιήθηκε από το Ίδρυμα SHARE, το οποίο παρέχει ευρύτερο πλαίσιο των απειλών της βιομετρικής μαζικής παρακολούθησης στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες.
Στις κάμερες παρακολούθησης, που είναι εξοπλισμένες με λογισμικό αναγνώρισης προσώπου, τα χαρακτηριστικά του προσώπου συλλαμβάνονται και αναλύονται για την αναγνώριση ενός ατόμου αντιστοιχίζοντας τα δεδομένα σε υπάρχουσες βάσεις δεδομένων.
Η Jakubowska σημείωσε:
Κάθε κοινωνία που θέλει να στρωματοποιήσει τους ανθρώπους με βάση τον τρόπο εμφάνισής τους, με βάση την υγεία τους, με βάση τα δεδομένα και πράγματα που τους αφορούν, είναι μια απίστευτα αυταρχική και απαίσια κοινωνία. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας, οι κοινωνίες, που έχουν προσπαθήσει να διαχωρίσουν και να στρωματοποιήσουν τους ανθρώπους με βάση τα δεδομένα τους, είναι το είδος των αυταρχικών κοινωνιών, από το οποίο θέλουμε να μείνουμε όσο το δυνατόν πιο μακριά…
Η εκπρόσωπος του EDRI τόνισε ότι “οι άνθρωποι πρέπει να κάνουν όσους έχουν την εξουσία να δώσουν λόγο, να καταγγέλλουν την παρακολούθηση, όταν την βλέπουν, και να συνεισφέρουν σε οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και στους ακτιβιστές, που προσπαθούν να αποκαλύψουν αυτούς τους μυστικούς ελιγμούς”. Η συνεργασία όλων των ενδιαφερομένων και η απαίτηση για δημόσια συζήτηση είναι βασικά για την αποτροπή καταστάσεων, στις οποίες η εξουσία λήψης αποφάσεων αναλαμβάνεται από πολίτες και βρίσκεται μόνο στα χέρια ιδιωτικών εταιρειών ή αστυνομικών δυνάμεων”, πρόσθεσε.