Συμμετέχοντες σε μια διαμαρτυρία στο Παρίσι στις 10 Ιουλίου 2020 εκφράζουν τον θυμό τους μετά από ανασχηματισμό του υπουργικού συμβουλίου της 6ης Ιουλίου. Τι γράφουν μερικά από τα πλακάτ τους: “Υπουργείο της ντροπής”, “Ένα κράτος που δοξάζει τους βιαστές” και “Κυβέρνηση από την Κουλτούρα του Βιασμού”. Φωτογραφία από @sandfemi [1], χρησιμοποιείται από τη γενναιόδωρη άδεια του φωτογράφου, ο οποίος επιθυμεί να παραμείνει ανώνυμος.
Ο διορισμός στο υπουργείο Εσωτερικών ενός άνδρα υπό διερεύνηση για βιασμό και σεξουαλική παρενόχληση αποκαλύπτει κάποια ανοχή στη βία κατά των γυναικών κατά μήκος των ορίων των γαλλικών πολιτικών. Επίσης εγείρει ευρύτερα ερωτήματα σχετικά με την ομαλοποίηση των σεξιστικών παρατηρήσεων και ενεργειών στην κοινωνία μας.
Στις 6 Ιουλίου 2020, ως τμήμα υπουργικού ανασχηματισμού, ο πρωθυπουργός Ζαν Καστέξ επέλεξε ως υπουργό Εσωτερικών τον Ζεράλντ Νταρμανάν, έναν άνδρα υπό εξέταση για διάφορες κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένου του βιασμού.
Το 2015, μια γυναίκα από την πόλη Τουρκουάν, όπου ο Νταρμανάν ήταν δήμαρχος, τον κατηγόρησε για “κατάχρηση εξουσίας”, αφού την ανάγκασε να έχει σεξουαλικές σχέσεις σε αντάλλαγμα στέγασης και εργασίας. Η έρευνα απορρίφθηκε το 2018, αλλά μπορεί να ξεκινήσει ξανά και πάλι, αφότου ο σύλλογος Pourvoir féministe [2] υπέβαλε δικαστική πρόταση στις 21 Ιουλίου 2020. Εν τω μεταξύ, μια δεύτερη γυναίκα τον κατηγόρησε για βιασμό, σεξουαλική παρενόχληση και δόλια παραβίαση εμπιστοσύνης. Έχασε την υπόθεσή της και στις τρεις κατηγορίες. Ωστόσο, τον Ιούνιο του 2020, το Εφετείο του Παρισιού διέταξε να συνεχιστούν οι έρευνες [3].
Η αντιπολίτευση δεν δείχνει κανένα σημάδι υποχώρησης
Ο διορισμός του Νταρμανάν ξεκίνησε πολλές φεμινιστικές διαμαρτυρίες [4] που κατήγγειλαν τον “ανασχηματισμό της ντροπής.” Η τοπική φεμινιστική ομάδα Nous Toutes 35 [Όλοι μας 35], παραπονέθηκε [5]: “Με έναν φερόμενο βιαστή ως αρχηγό της αστυνομίας, μας λένε ότι η ζωή μιας γυναίκας είναι λιγότερο σημαντική από την ικανότητα ενός άνδρα να ανέβει στην πολιτική κλίμακα”.
Ο διορισμός ενός άλλου υπουργού, ενός διαβόητου αντιφεμινιστή δικηγόρου, δημιουργεί επίσης προβλήματα. Είναι ο Eric Dupond-Moretti, επικεφαλής του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Κριτικός του κινήματος #MeToo, ο Dupond-Moretti είχε επιδείξει συγκεκριμένα νέα μέτρα κατά της παρενόχλησης στον δρόμο με το επιχείρημα ότι ορισμένες γυναίκες “ήταν λυπημένες, που κανείς δεν τους σφυρίζει πλέον [6].”
Στην εφημερίδα Le Monde, η Céline Piques, εκπρόσωπος του συλλόγου Osez le féminisme [Τόλμησε να είσαι φεμινίστρια]], τόνισε [7]:
Αυτοί είναι οι εκπρόσωποι της αστυνομίας και της δικαιοσύνης, δύο βασικών θεσμών στις εμπειρίες των θυμάτων σεξουαλικής βίας.
Εκτός από τις φεμινιστικές ομάδες, πολλοί πολιτικοί ζήτησαν να παραιτηθεί ο Νταρμανάν, τόσο από τα αριστερά [8] όσο και από τα δεξιά [9] του πολιτικού φάσματος. Η αντιμετώπισή τους είναι μια ταχέως οργανωμένη άμυνα.
Η υπεράσπιση επικεντρώθηκε στο τεκμήριο της αθωότητας
Από τότε που διορίστηκε ο νέος υπουργός Εσωτερικών στις 6 Ιουλίου 2020, οι υπερασπιστές του κυματίζουν σταθερά τη σημαία του τεκμηρίου της αθωότητας. Αυτή η νομική αρχή ορίζει ότι ένα άτομο ύποπτο για έγκλημα δεν μπορεί να θεωρηθεί ένοχο, έως ότου να κριθεί ένοχο από ένα δικαστήριο. Ενώ ο Νταρμανάν έχει εμπλακεί σε δύο αγωγές, στην πραγματικότητα ποτέ δεν έχει καταδικαστεί.
Όταν ρωτήθηκε ο Πρόεδρος Μακρόν για την κατάσταση κατά τη διάρκεια τηλεοπτικής συνέντευξης στις 14 Ιουλίου 2020 [10], απάντησε ότι “θα εγγυηθεί το τεκμήριο της αθωότητας”, το οποίο ένιωθε ότι αντικατέστησε την “αφοσίωση” και τη “δημοκρατία της γνώμης”. Σε ένα άρθρο γνώμης [11] την επόμενη μέρα, 167 βουλευτές με πλειοψηφία μας υπενθύμισαν ότι “μόνο τα νομικά μας όργανα μπορούν να πουν ποιος είναι ένοχος και ποιος δεν είναι”, ενώ συνέγχαιραν “την καταδίκη του λαού”.
Μια πολιτική επιλογή
Σύμφωνα με πολλούς παρατηρητές, αυτή η γραμμή άμυνας, που συμμορφώνεται με τη νομική αρχή, αποφεύγει το δύσκολο ζήτημα της πολιτικής: Τι μήνυμα στέλνει αυτός ο διορισμός;
Ο Beligh Nabli, ειδικός δημοσίου δικαίου, εξηγεί [12] στον ραδιοφωνικό σταθμό France Culture:
Το επιχείρημα ότι “θεωρείται αθώος” είναι εντελώς παραπλανητικό. Ναι, αυτό ισχύει σύμφωνα με το νόμο, αλλά αυτό δεν είναι το ερώτημα. Το ερώτημα είναι αν αυτό υπονομεύει την εμπιστοσύνη στους εκπροσώπους μας…Είναι ζήτημα τόσο της πολιτικής ηθικής όσο και της εμπιστοσύνης στη δημοκρατία.
Η Madeline Da Silva, μέλος της οργάνωσης Nous toutes [Όλοι οι γυναίκες], ρωτά [13]:
Πιστεύετε ότι θα είχαν διορίσει κάποιον υπό έρευνα για άλλο έγκλημα, φόνο ή δολοφονία; Όχι, αυτό συμβαίνει μόνο για εγκλήματα, που περιελάμβαναν σεξιστική και σεξουαλική βία, όπως ο βιασμός…. Μιλάμε για πολιτικές επιλογές και για τα μηνύματα που αποστέλλονται.
Ο νέος πρωθυπουργός αναλαμβάνει την “πλήρη ευθύνη [14]” για αυτήν την πολιτική επιλογή.
Μια διαμάχη που επισημαίνει τον βαθύ σεξισμό στην πολιτική
Οι υπερασπιστές του νέου υπουργού Εσωτερικών βασίζονται επίσης σε ξεπερασμένα, σεξιστικά κίνητρα, που φαίνεται να είναι κανονικοποιημένα.
Όταν ρωτήθηκε για τον Νταρμανάν, ο Μακρόν μίλησε [10] για τη “σχέση εμπιστοσύνης από άνθρωπο σε άνθρωπο”, που τους συνδέει. Πολλοί ερμήνευσαν αυτήν τη δήλωση ως έκφραση της αρσενικής αλληλεγγύης και της ηρεμίας, που κυριαρχούν στις αίθουσες εξουσίας. “Θα μπορούσε να είχε επιλέξει χειρότερη άμυνα;” αναρωτιέται η δημοσιογράφος Laure Bretton.
Αυτή η αλληλεγγύη φαίνεται ύποπτη, όταν θεωρείται ότι αρκετοί από τους βουλευτές, που υπερασπίστηκαν δημόσια τον Νταρμανάν, κατηγορήθηκαν και οι ίδιοι για σεξουαλική παρενόχληση και επίθεση [15].
Το πολιτικό περιθώριο χρησιμοποιεί επίσης μια γνωστή τακτική στην εποχή του #MeToo: θυματοποίηση του κατηγορουμένου, που τείνει να κάνει τον κατηγορούμενο αόρατο. Σύμφωνα με τον πρόεδρο, ο Νταρμανάν είναι ένας άνθρωπος, που “τραυματίστηκε από αυτές τις επιθέσεις [10]“. Ένα άρθρο γνώμης, που υπεγράφη από 200 εκπροσώπους, τον περιέγραψε ως “στοχευμένο από διαφορετικές επιθετικές ομάδες”. Ο ίδιος ο Νταρμανάν λέει ότι είναι θύμα ενός “ανθρώπινου κυνηγητού [16]” και καταγγέλλει “μια μορφή αδικίας.”
Εν τω μεταξύ, οι ενάγουσες παρακολουθούν, καθώς το παρελθόν τους επικρίνεται [17] και αμφισβητείται η ακεραιότητά τους [18].
Ένα άλλο αποκαλυπτικό λάθος από τον Νταρμανάν ήταν όταν παραδέχτηκε ότι είχε “τη ζωή ενός νεαρού άνδρα [19].” Μια γυναίκα ακτιβίστρια ανέλυσε αυτό το σχόλιο στο Twitter:
The problem is that we have a culture where “the life of a young man” means behaviors of domination and predation over women. To excuse (and thereby validate and maintain) this culture at the highest levels of government is an extremely serious ethical failing. #Darmanin [20] https://t.co/9r7ZXpVjmq [21]
— Claire Lejeune (@ClaireMLejeune) July 18, 2020 [22]
Το πρόβλημα είναι ότι έχουμε μια κουλτούρα, όπου “η ζωή ενός νεαρού άνδρα” σημαίνει συμπεριφορές κυριαρχίας και κυνηγιού έναντι των γυναικών. Η δικαιολογία (και επομένως επικύρωση και διατήρηση) αυτής της κουλτούρας στα υψηλότερα επίπεδα διακυβέρνησης είναι μια εξαιρετικά σοβαρή ηθική αποτυχία. #Νταρμανάν
Η δημοσιογράφος Christine Ollivier ανέφερε τα εξαιρετικά προβληματικά σχόλια ενός ανώνυμου υπουργού, που φαίνεται να αποκαλύπτει το εύρος του φαινομένου στην πολιτική:
Off mic, a minister answered a question from AFP about Darmanin by saying, “If every guy who acted badly with girls can’t have a position of responsibility anymore, we’re going to have a problem.”
— Christine Ollivier (@Chr_Ollivier) July 21, 2020 [23]
Εκτός μικροφώνου, ένας υπουργός απάντησε σε μια ερώτηση από το AFP σχετικά με τον Νταρμανάν λέγοντας: “Αν κάθε τύπος που έπαιξε άσχημα με κορίτσια δεν μπορεί πλέον να έχει θέση ευθύνης, θα έχουμε πρόβλημα.”
Χωρίς νόημα, οι υποστηρικτές του Νταρμανάν επισημαίνουν τους μηχανισμούς εξουσίας που συμβάλλουν στη σιωπή και στην ατιμωρησία των επιτιθέμενων.
Το κίνημα #MeToo έχει αποτύχει στη Γαλλία;
Ο Ζεράλντ Νταρμανάν συμμετέχει σε μια μεγάλη λίστα [24] ανδρών πολιτικών, που κατηγορούνται για παρενόχληση ή σεξουαλική επίθεση: Georges Tron (Ρεπουμπλικανός [25]), Denis Baupin
(Πράσινοι [26]), Jean Lassalle (Κεντρώοι [27]), Gilbert Cuzou και Pierre Joxe (Σοσιαλιστές [28]), Christophe Arend (από το κόμμα En Marche!) κλπ. Ενώ ορισμένες υποθέσεις βρίσκονται σε εξέλιξη, δεν έχουν εκδοθεί καταδικαστικές αποφάσεις, κατά τη στιγμή που γράφονται αυτά. Η σεξουαλική παρενόχληση τιμωρείται στη Γαλλία με ποινή φυλάκισης δύο ετών [29], η σεξουαλική επίθεση με φυλάκιση επτά ετών [30] και ο βιασμός με φυλάκιση τουλάχιστον 15 ετών [31].
Σχεδόν τρία χρόνια μετά το ξέσπασμα του κινήματος #MeToo σε όλο τον κόσμο, η Γαλλία δεν είχε ούτε μια σημαντική καταδίκη, παρά την ελευθερία του λόγου των θυμάτων και τον αριθμό των μαρτυριών κατά των ανδρών, που είχαν εξουσία στο #BalanceTonPorc [Κάρφωσε το γουρούνι.]
Σύμφωνα με το Υπουργείο Ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών [32], μόνο το 1% των βιασμών ή απόπειρας βιασμού οδήγησαν σε καταδίκη το 2018. Ενώ ορισμένοι αναφέρονται στη γαλλική πολιτιστική εξαίρεση, η υποκείμενη ατιμωρησία δείχνει ότι είναι καιρός να αναγνωρίσουμε τον συστημικό σεξισμό και τη κουλτούρα του βιασμού, που διαπερνά την κοινωνία μας.