- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Ο COVID-19 και η πολιτική ελέγχου πληροφοριών της Κίνας

Κατηγορίες: Ανατολική Ασία, Κίνα, Διεθνείς Σχέσεις, Ελευθερία του Λόγου, Λογοκρισία, Μέσα των πολιτών, Πολιτική, Υγεία, COVID-19, GV Advocacy
[1]

Παγκόσμιος χάρτης της έξαρσης του COVID-19. Εικόνα από το Wikimedia (CC: AT-SA)

Η ακόλουθη δημοσίευση γράφτηκε από τον Δρ. Fu Kingwah, αναπληρωτή καθηγητή στο Κέντρο Μελετών Δημοσιογραφίας και Μέσων του Πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ και συντονιστή των έργων παρακολούθησης της λογοκρισίας, Weibosocope και Wechatscope. Η ανάρτηση δημοσιεύτηκε αρχικά [2] στην έκθεση Misinfodemic του Meedan στις 28 Ιουλίου 2020. Μια τροποποιημένη έκδοση αναδημοσιεύεται στο Global Voices με την άδεια της ομάδας Misinfodemic του Meedan και του Δρ. Fu.

Η στρατηγική της Κίνας για τον έλεγχο των αφηγήσεων του COVID-19 έχει γίνει παγκόσμια ανησυχία, καθώς ο κορωνοϊός έχει αφαιρέσει περισσότερες από 700.000 ζωές παγκοσμίως μέχρι τις αρχές Αυγούστου. Η προέλευση του ιού έχει γίνει ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα στη διεθνή διπλωματία και πιθανότατα θα συνεχίσει να επηρεάζει την παγκόσμια πολιτική.

Στις 12 Μαρτίου 2020, ο αναπληρωτής διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας, Zhao Lijian δημοσίευσε ένα ασυνήθιστο τουίτ. Ισχυρίστηκε ότι [3] ο στρατός των ΗΠΑ έφερε τον COVID-19 στην Κίνα, όταν η χώρα συμμετείχε στους στρατιωτικούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Οκτωβρίου 2019. Ο ισχυρισμός, αν όχι συνωμοσία, δεν υποστηρίχθηκε από κανένα αποδεικτικό στοιχείο. Εξαπλώθηκε σαν πυρκαγιά, έγινε ένα παγκόσμιο κείμενο παραπληροφόρησης σχετικά με την προέλευση της πανδημίας.

Λίγες μέρες αργότερα, έφτασαν μηνύματα παραπληροφόρησης στα κινητά τηλέφωνα και στις ροές κοινωνικών μέσων μεμονωμένων Αμερικανών πολιτών. Μια δημοσίευση έγραφε: “Η κυβέρνηση Τραμπ πρόκειται να θέσει σε αποκλεισμό ολόκληρη τη χώρα”, την οποία αργότερα ο Λευκός Οίκος είπε ότι είναι ψευδής. Αξιωματούχοι πληροφοριών των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίοι μίλησαν με τους New York Times υπό καθεστώς ανωνυμίας, έχουν αποδώσει τα μηνύματα [4] σε Κινέζους πράκτορες και θεώρησαν ότι η τακτική είναι “άνευ προηγουμένου.”

Το Weiboscope, ένα έργο παρακολούθησης της λογοκρισίας που παρακολουθεί την κινεζική πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Weibo για παραπληροφόρηση, ψευδή πληροφόρηση και λογοκρισία, έχει παρατηρήσει πώς η κινεζική κυβέρνηση ασκεί έλεγχο πληροφοριών επί των αφηγήσεων σχετικά με τον COVID-19 εντός της Κίνας από το αρχικό στάδιο της επιδημίας.

Το απόγευμα της 31ης Δεκεμβρίου 2019, μια δημοσίευση του Weibo έγραψε: “Η πνευμονία της Γουχάν δεν μπορεί να κριθεί ότι είναι SARS. Η Γουχάν έχει το μόνο εργαστήριο ιών στη χώρα και είναι επίσης εργαστήριο ιολογίας παγκόσμιας κλάσης. Υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης του ιού. Αν η Γουχάν δεν μπορεί να το καταλάβει, κανείς δεν μπορεί να το χειριστεί.” Λογοκρίθηκε γρήγορα μέσα σε μία ώρα.

Η δημοσίευση ανέφερε τόσο τη φύση του ιού, που μοιάζει με τον SARS [5], υποδηλώνοντας το υψηλό ποσοστό μόλυνσης, όσο και το εργαστήριο της Γουχάν, σηματοδοτώντας την προέλευση του ιού. Με βάση τις γνώσεις μας για το σύστημα λογοκρισίας της κυβέρνησης, η απόφαση κατάργησης της ανάρτησης από την κοινωνική πλατφόρμα φαίνεται να οφείλεται στα δύο αυτά χαρακτηριστικά.

Εκείνη την εποχή, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έβλεπαν ήδη εικασίες ότι ένα νέο είδος πνευμονίας συνδέθηκε με μια ασθένεια τύπου SARS, σύμφωνα με στοιχεία του Weiboscope. Ο οφθαλμίατρος Δρ. Li Wenliang [6], ο οποίος έμαθε για την τότε μυστηριώδη ασθένεια σε ένα νοσοκομείο, είχε στείλει ένα μήνυμα στη δημοφιλή κινεζική εφαρμογή ιδιωτικών μηνυμάτων WeChat προειδοποιώντας άλλους ιατρούς για την ανώνυμη ασθένεια. Ο Wenliang κατηγορήθηκε, μαζί με άλλα έξι άτομα, για διαταραχή της δημόσιας τάξης από τις τοπικές Αρχές. Αργότερα πέθανε από την ασθένεια, που θα γινόταν γνωστή ως COVID-19.

Στις 31 Δεκεμβρίου 2019, την ίδια ημέρα που η ανάρτηση αφαιρέθηκε από το Weibo, και λίγο μετά την προειδοποίηση του Wenliang, η κινεζική κυβέρνηση ισχυρίστηκε [7] ότι τα “κρούσματα ιογενούς πνευμονίας” δεν είχαν “προφανές μοτίβο μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο” και ήταν “αποσοβήσιμα και ελεγχόμενα.” Ενημέρωσε επίσης τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τις Ηνωμένες Πολιτείες για τα συμπεράσματα αυτά.

Λιγότερο από ένα μήνα αργότερα, στις 20 Ιανουαρίου, η κινεζική κεντρική κυβέρνηση ανακοίνωσε την επιδημία COVID-19 στο κοινό. Μια ομάδα κορυφαίων κινεζικών ιολόγων εμφανίστηκε [8] σε ένα κρατικό τηλεοπτικό πρόγραμμα και επιβεβαίωσε ότι ο ιός μεταδόθηκε μεταξύ ανθρώπων.

Η λογοκρισία μηνυμάτων, που σχετίζονται με ιούς στα τέλη Δεκεμβρίου και στις αρχές Ιανουαρίου, ενδέχεται να έθεσε αμέτρητους Κινέζους σε κίνδυνο μόλυνσης [9], στερώντας τους από τη λήψη έγκαιρων προειδοποιήσεων από τα μέσα ενημέρωσης και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με την εξαιρετικά μεταδοτική ασθένεια. Η λογοκρισία και ο έλεγχος των πληροφοριών ενδέχεται επίσης να καθυστέρησαν την απάντηση του κοινού για τη λήψη αναγκαίων και έγκαιρων προστατευτικών μέτρων.

Πώς ελέγχει η Κίνα τις πληροφορίες;

Το Διαδίκτυο και η ψηφιακή τεχνολογία διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό τους κοινωνικούς, οικονομικούς και πολιτικούς τομείς της Κίνας. Παρόλο που το Διαδίκτυο είναι γνωστό ότι χρησιμεύει ως ενεργοποιητής του ακτιβισμού των πολιτών, η κατασταλτική δύναμη του κράτους ενισχύεται [10] αξιοσημείωτα με τα μέσα ψηφιακών τεχνολογιών.

Οι κινεζικές Αρχές τόνισαν έντονα την έννοια της κυριαρχίας στον κυβερνοχώρο, η οποία επεκτείνει γενικά την έννοια [11] της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο ως δικαιολογία για τον έλεγχο ορισμένων διαδικτυακών δραστηριοτήτων, που θεωρούνται πιθανή απειλή για τη σταθερότητα του κράτους. Σε αυτό το πλαίσιο, η Κίνα έχει εισαγάγει ένα εξελιγμένο σύστημα για τη ρύθμιση των παραδοσιακών και διαδικτυακών μέσων ενημέρωσης και το σύστημα έχει ενσωματωθεί σε όλες τις πλατφόρμες του διαδικτύου.

Το μεγάλο και εξελιγμένο σύστημα φιλτραρίσματος του διαδικτύου της κινεζικής κυβέρνησης, μαζί με το ψηφιακό πλαίσιο διακυβέρνησης, περιγράφεται συνήθως ως “Μεγάλο Τείχος Προστασίας”. Αυτά τα αυστηρά μέτρα καθιστούν το κινέζικο Διαδίκτυο ουσιαστικά ένα ενδοδίκτυο, στο οποίο φιλτράρονται ευαίσθητες ιδιωτικές και δημόσιες επικοινωνίες και αποκλείεται η πρόσβαση σε ξένους ιστοτόπους όπως το Facebook, το Twitter και το YouTube.

Οι Κινέζοι πολίτες δεν έχουν άλλη επιλογή από το να βασίζονται σε τοπικά μέσα ενημέρωσης, τα οποία είναι κυρίως κρατικά, προκειμένου να λάβουν πληροφορίες σχετικά με τον COVID-19. Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης ή οι ξένοι ιστότοποι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι προσβάσιμοι και δημοσιεύσεις που κυκλοφορούν ξένα μέσα ενημέρωσης επίσης λογοκρίνονται. Για παράδειγμα, το σύστημά μας καταγράφει μια λογοκριμένη ανάρτηση στις 18 Ιανουαρίου, η οποία επισυνάπτεται με ένα στιγμιότυπο οθόνης μιας δημοσίευσης για τον κορωνοϊό με τίτλο “Τέσσερα νέα επιβεβαιωμένα κρούσματα στη Γουχάν. Εκτιμούνται σε περισσότερα από 1.700 κρούσματα, σύμφωνα με τους ειδικούς” από την Ραδιοτηλεόραση Hong Kong, με έδρα στο Χονγκ Κονγκ. Ένα άλλο μήνυμα του Weibo με τίτλο “Express: Υποψίες κρουσμάτων με άγνωστη πνευμονία βρέθηκαν στη Νότια Κορέα”, το οποίο συνδέθηκε με μια δημοσίευση του πρακτορείου ειδήσεων Yonhap στις 8 Ιανουαρίου 2020, εντοπίστηκε να έχει λογοκριθεί.

Ο νόμος της Κίνας για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, μαζί με τις πολιτικές καταχώρισης πραγματικών ονομάτων, έχουν περιορίσει τον διαδικτυακό χώρο για ελεύθερη έκφραση και καθιστούν την ανωνυμία σχεδόν αδύνατη.

Επιπλέον, η τεχνολογία παρακολούθησης, όπως κάμερες παρακολούθησης, αναγνώριση προσώπου και παρακολούθηση ταυτοτήτων, οι οποίες έχουν χρησιμοποιηθεί ευρέως [12] για να βοηθήσουν την παρακολούθηση των μέτρων της εθελοντικής καραντίνας από τις αρχές κατά τη διάρκεια της επιδημίας του κορωνοϊού, ενίσχυσε περαιτέρω τον κοινωνικό έλεγχο.

Για να αποφευχθεί η διέλευση της λεγόμενης “κόκκινης γραμμής [13]” (ένα συχνά αόρατο, άγνωστο κριτήριο) που θα μπορούσε να προκαλέσει λογοκρισία περιεχομένου, αναστολή και τερματισμό [14] των λογαριασμών των χρηστών ή αστυνομικές έρευνες και ακόμη και ποινές φυλάκισης [15], οι Κινέζοι πολίτες έχουν υποχωρήσει σε αυτολογοκρισία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η “κόκκινη γραμμή” είναι αδιαφανής και το κατώφλι και τα όριά της είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστα: Τα “πιασάρικα” άρθρα σχετικά με τον τρόπο ζωής έχουν αποκλειστεί [16], η ραπ μουσική έχει απαγορευτεί [17], οι τηλεοπτικές δραματικές σειρές [18] έχουν απορριφθεί και οι υπηρεσίες βιντεοπαιχνιδιών έχουν σταματήσει [19]. Τρεις Κινέζοι εθελοντές συνελήφθησαν [20] από την αστυνομία για μεταφόρτωση λογοκριμένου υλικού για τον COVID-19 στο Github.

Επιπτώσεις πέρα ​​από τα σύνορα της Κίνας

Με την οικονομική άνοδο της Κίνας και την αυξανόμενη παγκόσμια επιρροή, η χώρα εκσυγχρονίζει τα συστήματα πληροφοριών και τις δυνατότητες του πολέμου στον κυβερνοχώρο. Για τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, η τεχνολογία των πληροφοριών δεν είναι μόνο το κλειδί τόσο για την οικονομική ανάπτυξη όσο και για τις ζωτικές λειτουργίες της κοινωνίας, αλλά και για την εθνική ασφάλεια.

Η Κίνα λειτουργεί τώρα το πιο εξελιγμένο σύστημα διαδικτυακής λογοκρισίας στον κόσμο, με πάνω από 854 εκατομμύρια διαδικτυακούς πολίτες υπό τη σφαίρα της (έκθεση CNNIC 2019 [21]). Εκτός από τις παραδοσιακές μεθόδους πολέμου, όπως η ξηρά, η θάλασσα και ο αέρας, ο κυβερνοχώρος έχει γίνει [22] ένας πολύ αναγνωρισμένος τομέας πολέμου για την κινεζική κυβέρνηση.

Καθώς αυξάνει τη δέσμευσή του με τον κόσμο, ένας αγώνας για τον έλεγχο της αφήγησης για το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα και τη χώρα έχει επεκταθεί στην παγκόσμια κοινή γνώμη [23] σε ένα φιλόδοξο εξωτερικό σχέδιο προπαγάνδας και το Διαδίκτυο είναι ένας από τους χώρους μάχης του.

Εκτός από τις παραδοσιακές μορφές προπαγάνδας που δημοσιεύονται στα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης, υπάρχουν τώρα περιπτώσεις οργανωμένων και συντονισμένων προσπαθειών [24] διαδικτυακών εκστρατειών επιρροής σε ζητήματα που θεωρούνται βασικού ενδιαφέροντος και σημασίας για την κινεζική κυβέρνηση, όπως οι κρατήσεις των Ουιγούρων στο Σιντσιάνγκ, των προεδρικών εκλογών της Ταϊβάν και τις πιο πρόσφατες διαδηλώσεις στο Χονγκ Κονγκ.

Τη στιγμή που γράφονται αυτά, η πανδημία του COVID-19 εξακολουθεί να αναπτύσσεται και η κρίση να αλλάζει καθημερινά, αλλά φαίνεται προφανές ότι ο κόσμος μετά τον COVID-19 θα φαίνεται διαφορετικός. Οι σχέσεις μεταξύ Κίνας και κόσμου αναμένεται να γίνουν πικρές και πιο αμφισβητούμενες.

Η στρατηγική της Κίνας για τον έλεγχο των πληροφοριών και των συνεπειών της έχει καταστεί παγκόσμια ανησυχία. Η αμερικανική πολιτεία του Μιζούρι μήνυσε [25] την Κίνα για οικονομικές απώλειες και ζητεί αποζημίωση από την ασιατική χώρα λόγω αμέλειας και έλλειψης διαφάνειας στον περιορισμό του ιού στη Γουχάν.

Ο έλεγχος πληροφοριών της Κίνας σχετικά με την αφήγηση του COVID-19 χρησίμευσε ως καμπανάκι για το πώς η λογοκρισία σε μια χώρα θα μπορούσε να επηρεάσει τον υπόλοιπο κόσμο. Ωστόσο, η περαιτέρω εξέλιξη για το πώς ακριβώς ο COVID-19 θα άλλαζε τις διπλωματικές σχέσεις της Κίνας με τον κόσμο παραμένει ανοιχτό ζήτημα.