Τριακοστή επέτειος της σφαγής της 4ης Ιουνίου 1989 στην πλατεία Τιεν Αν Μεν, που έλαβε χώρα μπροστά από το Μνημείο Τσιανγκ Κάι Σεκ στην Ταϊπέι στις 4 Ιουνίου 2019, με την παρουσία ακτιβιστών του Χονγκ Κονγκ στη σκηνή. Φωτογραφία του Filip Noubel, που χρησιμοποιείται με άδεια.
Αυτό το άρθρο του Brian Hioe δημοσιεύθηκε αρχικά στο Lausan [1] και αναδημοσιεύεται στο Global Voices ως μέρος μιας συμφωνίας ανταλλαγής περιεχομένου.
Σημείωση του συντάκτη: Η λέξη “Κίνα” σε αυτό το άρθρο, εάν δεν προσδιορίζεται, αναφέρεται στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας (ΛΔΚ), εξαιρουμένου του Χονγκ Κονγκ.
Μια συναυλία του 2019 από το συμφωνικό death metal συγκρότημα Chthonic προσέλκυσε 30.000 συμμετέχοντες και παρουσίασε ένα εντυπωσιακό moshpit στο Liberty Plaza της Ταϊπέι. Ήταν επίσης μία πολιτική συγκέντρωση [2], με ακτιβιστές, βουλευτές και πολιτικούς υποψηφίους, όπως ο κεντρικός καλλιτέχνης των Chthonic, Φρέντυ Λιμ και η Λάι Πιν-Γιού, να μιλάνε για την αντίσταση στο κόμμα υπέρ της ενοποίησης, KMT, ως μέσου προστασίας της δημοκρατίας του Χονγκ Κονγκ. Πολλοί παρευρισκόμενοι απάντησαν με δημοφιλή συνθήματα διαμαρτυρίας “Αποκατάσταση του Χονγκ Κονγκ, Επανάσταση της εποχής μας” (光復 香港，時代革命) και “Πέντε αιτήματα, ούτε ένα λιγότερο” (五大需求， 缺一不可).
Τέτοιες περιπτώσεις δημόσιας και δημιουργικής υποστήριξης μεταξύ Ταϊβάν και Χονγκ Κονγκ έχουν αυξηθεί τον τελευταίο χρόνο από την έναρξη των διαμαρτυριών για το νομοσχέδιο κατά της έκδοσης. Αλλά μπορούμε να πάμε αρκετά πιο πίσω στο χρόνο για να κατανοήσουμε τον τρόπο, με τον οποίο η Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ συνδέονται άρρηκτα στο πολιτικό παρελθόν και στο μέλλον τους. Πράγματι, ακτιβιστές και από τις δύο περιοχές έχουν από καιρό αντιμετωπίσει κοινές αφορμές μεταξύ τους. Η Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ αντιμετωπίζουν αμφότερες, απειλές για τις δημοκρατικές τους ελευθερίες από την κινεζική κυβέρνηση. Για χρόνια, ακτιβιστές ταξίδεψαν μεταξύ Ταϊβάν και Χονγκ Κονγκ για να παρακολουθήσουν ή να συμμετάσχουν σε διαδηλώσεις και άλλα σημαντικά πολιτικά γεγονότα. Οι εκτενείς δεσμοί μεταξύ ακτιβιστών της Ταϊβάν και του Χονγκ Κονγκ χρονολογούνται πολύ πριν από το Κίνημα του Ηλίανθου και το Κίνημα Ομπρέλα το 2014. Εκείνη την εποχή, πολλοί δεσμοί αναπτύχθηκαν μέσω φοιτητικών ομάδων που ταξίδεψαν μεταξύ Χονγκ Κονγκ και Ταϊβάν με την ελπίδα να μάθουν ο ένας από τον άλλο.
Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ ακτιβιστών του Χονγκ Κονγκ και ακτιβιστών της Ταϊβάν περιλαμβάνουν την ανταλλαγή όχι μόνο τακτικών, αλλά και συζητήσεων και εννοιολογικών πλαισίων ιστορίας και πολιτικής. Η εξέταση αυτών των ανταλλαγών μπορεί να ρίξει φως στην πολιτική αυτοκατανόηση και των δύο πλευρών, καθώς και στις προοπτικές οικοδόμησης εξουσίας μεταξύ Ταϊβάν και Χονγκ Κονγκ.
“Σήμερα το Χονγκ Κονγκ, Αύριο η Ταϊβάν”;
Ακτιβιστές στην Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ έχουν συχνά αντιληφθεί τη σχέση μεταξύ των δύο τόπων ως παροδική. Η φράση “Σήμερα το Χονγκ Κονγκ, Αύριο η Ταϊβάν” (今日香港, 明日台灣) υπήρξε ένα επαναλαμβανόμενο σύνθημα [3] στις αφίσες διαμαρτυρίας στην Ταϊβάν από το Κίνημα του Ηλίανθου το 2014. Αυτό που προτείνει αυτή η φράση είναι ότι το Χονγκ Κονγκ αντιπροσωπεύει ένα πιθανό (ζοφερό) μέλλον για την Ταϊβάν, εάν η Ταϊβάν χάσει τις δημοκρατικές της ελευθερίες. Αυτό θα σήμαινε ότι για την Ταϊβάν, το Χονγκ Κονγκ χρησιμεύει ως καμβάς, στον οποίο προβάλλονται φόβοι και ανησυχίες σχετικά με πιθανά πολιτικά αποτελέσματα για την Ταϊβάν.
Οι πολιτικές προβολές μεταξύ του Χονγκ Κονγκ και της Ταϊβάν είναι αμφίδρομες. Η Ταϊβάν ενίοτε πλαισιώνεται από τους πολίτες του Χονγκ Κονγκ με κάπως ουτοπικούς όρους σε αντιπαράθεση με το Χονγκ Κονγκ σχετικά με τη νομιμοποίηση του γάμου των ομοφυλοφίλων, του λειτουργικού κρατικού συστήματος ή της προοδευτικής πολιτικής. Δηλαδή, η Ταϊβάν ενίοτε θεωρείται μια χαμένη ιστορική δυνατότητα για το Χονγκ Κονγκ, εάν η ιστορία είχε προχωρήσει διαφορετικά—κάτι από το επιθυμητό μέλλον. Ωστόσο, οι τρόποι με τους οποίους οι πολίτες του Χονγκ Κονγκ ρομαντικοποιούν την Ταϊβάν και οι Ταϊβανέζοι ρομαντικοποιούν το Χονγκ Κονγκ μπορεί να είναι κάτι που εμποδίζει την πραγματική κατανόηση κάθε τοπικού πλαισίου.
Ας σκεφτούμε τον όρο “αποκατάσταση” (光復, guang-fu στα μανδαρίνικα και gwong-fuk στα καντονέζικα) σε ένα από τα πιο συχνά εμφανιζόμενα—τώρα απαγορευμένα [4]—συνθήματα διαμαρτυρίας “Αποκατάσταση του Χονγκ Κονγκ, η Επανάσταση της Εποχής μας” (光復 香港, 時代革命). Το σύνθημα υποδηλώνει μια χρονική έννοια της “αποκατάστασης” του Χονγκ Κονγκ σε μια προηγούμενη κατάσταση, κάτι που είναι προτιμότερο από το παρόν. Σε γενικές γραμμές, ο όρος 光復 προτείνει την ανάκτηση του παρελθόντος, αλλά με προοδευτικό τρόπο. Μερικοί έχουν ασχοληθεί [5] με την πρόταση του συνθήματος ότι θα ήταν επιθυμητή η επιστροφή σε ένα Χονγκ Κονγκ όπως αυτό ήταν υπό τη Βρετανική αποικιοκρατία. Εξάλλου, το Χονγκ Κονγκ ήταν σχεδόν δημοκρατικό υπό τους Βρετανούς.
Ωστόσο, ο όρος 光復 είναι επίσης μια έννοια κεντρική για την ιδεολογία του ΚΜΤ, σηματοδοτώντας έτσι ισχυρούς υπαινιγμούς του Κινεζικού Εθνικιστικού Κόμματος. Ένας ασυνήθιστα μεγάλος αριθμός δρόμων και τόπων στην Ταϊβάν ονομάζονται 光復. Μετονομάστηκαν στη διαδικασία κατά την οποία το KMT, λίγο μετά την έλευση του στην Ταϊβάν, μετονόμασε πολλά μέρη μετά από ιδεολογικές αρχές ή αγιοποιημένους ηγέτες του κόμματος. Εδώ, ο όρος 光復 αναφέρεται στον ιδεολογικό στόχο του KMT να ανακτήσει στρατιωτικά την κινεζική ηπειρωτική χώρα από το ΚΚΚ, “αποκαθιστώντας” την ηπειρωτική Κίνα (光復 大陸).
Αλλά ο όρος μπορεί επίσης να αναφέρεται στην “αποκατάσταση” της Ταϊβάν (台灣 光復) ως μέρος της Δημοκρατίας της Κίνας (ROC) αφότου το KMT ανέλαβε τον έλεγχο της Ταϊβάν μετά την ήττα της Ιαπωνίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τερματίζοντας την ιαπωνική αποικιακή περίοδο της Ταϊβάν και φέρνοντας την εξορισμένη κυβέρνηση της Δημοκρατίας της Κίνας στην Ταϊβάν. Σε αυτό το βαθμό, η Επανάσταση Xinhai (辛亥革命) αναφέρεται μερικές φορές ως Αποκατάσταση Xinhai (辛亥 光復), η οποία υποδηλώνει ότι η άνοδος της ελεγχόμενης από την KMT κυβέρνησης της ΔτΚ και η πτώση των Τσινγκ “αποκατέστησε” την Κίνα, καθώς η Κίνα επέστρεψε από τους Μαντσού στους Κινέζους Χαν.
Σε κάθε περίπτωση, αυτή η έννοια της “αποκατάστασης” αναδεικνύει τους ισχυρούς παραλληλισμούς μεταξύ Ταϊβάν και Χονγκ Κονγκ. Το γεγονός ότι ορισμένοι διαδηλωτές στο Χονγκ Κονγκ επιμένουν να κυματίζουν βρετανικές αποικιακές σημαίες σε διαδηλώσεις υποδηλώνει ότι έφτασαν στο σημείο να βλέπουν τη Βρετανική αποικιακή περίοδο με ένα υπερβολικά ρόδινο φως μετά την παράδοση του 1997. Ωστόσο, ένα παρόμοιο φαινόμενο παρατηρείται στην Ταϊβάν, στην οποία η ιαπωνική αποικιακή περίοδος έγινε αντικείμενο νοσταλγίας για πολλούς Ταϊβανέζους αφότου το KMT ήρθε στην Ταϊβάν.
Αυτά τα παραδείγματα δείχνουν ότι η είσοδος ενός νέου αποικιακού καθεστώτος μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να ρομαντικοποιήσουν ένα προηγούμενο. Η δυσαρέσκεια των ανθρώπων με τις τρέχουσες συνθήκες τους οδηγεί στο να λαχταρούν ένα παρελθόν που, από πολλές απόψεις, δεν υπήρχε ποτέ. Η ρομαντικοποίηση του παρελθόντος μπορεί να περιορίσει την πολιτική μας φαντασία, καθώς περιορίζει το όραμά μας για το τι είναι δυνατό και επιθυμητό τώρα σε μια προηγούμενη πολιτική τάξη. Οι μετασχηματιστικές δυνατότητες, που βασίζονται στο να επιδιώκουμε ενεργά τη δημιουργία μιας νέας πολιτικής τάξης, περιορίζονται από την έννοια της αποκατάστασης των όρων μιας προηγούμενης τάξης, που υπονοείται στον όρο 光復.
Η χρήση του όρου 光復 στο Χονγκ Κονγκ ως μέρος του 光復 香港 πιθανότατα συνέβαλε στην υιοθέτηση αυτού του όρου, για το οποίο χρεώθηκε το KMT από μέλη του παν-Πράσινου στρατοπέδου ανεξαρτησίας στην Ταϊβάν. Πιο πρόσφατα, η επιτυχημένη εκστρατεία ανάκλησης [6] με επικεφαλής προοδευτικές ομάδες της κοινωνίας των πολιτών εναντίον του δημάρχου του Καοσιούνγκ, Χαν Κούο-Γιού του KMT, χρησιμοποίησε ως σύνθημα το “光復高雄”.
Μεταφρασμένο στα αγγλικά ως “Επαναφορά του Καοσιούνγκ [7]” από τους διοργανωτές των εκστρατειών WeCare Kaohsiung (WeCare 高雄) και το Citizens Mowing Action (公民 割草 行動), αυτή ήταν μια κάπως ανατρεπτική χρήση του 光復. Αντί να επιδιώκει την επιστροφή σε μια εκ των προτέρων πολιτική τάξη, προτείνει την ιδέα να γίνει μία νέα αρχή και να ξεκινήσει ξανά. Ίσως αυτός μπορεί να είναι ένας τρόπος για να ερμηνευτεί εκ νέου η φράση 光復香港 που δεν συνεπάγεται νοσταλγία για τη βρετανική αποικιοκρατία. Κατανοημένο ως “Επαναφορά του Χονγκ Κονγκ” αντί για “Αποκατάσταση του Χονγκ Κονγκ”, το 光復香港 ζητά μια ριζοσπαστική εκ νέου φαντασίωση για το μέλλον του Χονγκ Κονγκ.
Χθες η Ταϊβάν, σήμερα το Χονγκ Κονγκ;
Το σύνθημα “Σήμερα το Χονγκ Κονγκ, Αύριο η Ταϊβάν” υποδηλώνει ότι το Χονγκ Κονγκ βρίσκεται κάπου στο χρονικό μέλλον της Ταϊβάν, εάν η Ταϊβάν έχανε τη δημοκρατική της ελευθερία. Ταυτόχρονα, ορισμένοι διαδηλωτές του Χονγκ Κονγκ έχουν τοποθετήσει τα τρέχοντα γεγονότα στο Χονγκ Κονγκ στο χρονικό παρελθόν της Ταϊβάν.
Υπάρχει μια αυξανόμενη χρήση του όρου “Λευκός τρόμος” (白色恐怖) στο Χονγκ Κονγκ, που αναφέρεται σε μαζικές συλλήψεις και σε αναφορές εξαφανίσεων και μυστηριωδών αυτοκτονιών ατόμων, που έχουν συμμετάσχει σε διαδηλώσεις. Αλλά η “λευκότητα” του πολιτικού τρόμου είναι συγκεκριμένη για την Ταϊβάν. Καθώς το λευκό είναι ένα από τα χρώματα του κόμματος του KMT, μαζί με το μπλε και το χρυσό, ο “Λευκός Τρόμος” αναφέρεται στις δεκαετίες πολιτικής καταστολής, που πραγματοποίησε το KMT κατά την περίοδο του στρατιωτικού νόμου της Ταϊβάν, η οποία ήταν κάποτε η μεγαλύτερη περίοδος στρατιωτικού νόμου στον κόσμο.
Μερικοί έχουν υποστηρίξει ότι η επιδείνωση των πολιτικών συνθηκών μπορεί να οδηγήσει σε ένα κύμα πολιτών του Χονγκ Κονγκ, που θα καταφύγουν στο εξωτερικό, όπως πολλοί Ταϊβανέζοι ακτιβιστές διέφυγαν στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια της Λευκής Τρομοκρατίας. Ως αποτέλεσμα αυτής της εξόδου, η ,ταϊβανέζικη διασπορά έπαιξε τελικά σημαντικό ρόλο στον εκδημοκρατισμό της Ταϊβάν. Πολλοί εικάζουν και ελπίζουν ότι το ίδιο μπορεί να ισχύει και για το Χονγκ Κονγκ. Με αυτόν τον τρόπο, αυτοί οι συντονισμοί δίνουν στον “Λευκό Τρόμο” του ταϊβανέζικου παρελθόντος συναισθηματικό συντονισμό για τους πολίτες του Χονγκ Κονγκ σε αυτό το νέο κλίμα τρόμου [4], μετά τον Νόμο για την Εθνική Ασφάλεια.
Ωστόσο, με κάποιους τρόπους, είναι κάπως ασυνήθιστο το ότι ο όρος “Λευκός τρόμος” χρησιμοποιήθηκε στο Χονγκ Κονγκ. Η Λευκή Τρομοκρατία που διενήργησε το KMT ήταν δικαιολογημένη υπό την αιγίδα του αντικομμουνισμού του Ψυχρού Πολέμου, στην οποία το KMT ισχυρίστηκε ότι αυτοί που φυλακίστηκαν και εκτελέστηκαν ήταν κομμουνιστικοί κατάσκοποι πιστοί στο κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ). Αντίθετα, το ΚΚΚ είναι ακριβώς η πολιτική δύναμη εναντίον της οποίας διαμαρτύρονται οι διαδηλωτές στο Χονγκ Κονγκ. Πίσω από τις ενέργειες της κυβέρνησης του Χονγκ Κονγκ βρίσκονται οι οδηγίες του Κ.Κ.Κ. από μακριά. Κατά συνέπεια, υπάρχει μια ειρωνεία ότι έχει χρησιμοποιηθεί ο όρος “Λευκός τρόμος” αντί για, ας πούμε, “Κόκκινος τρόμος”—αν και πολλά από τα άτομα που έχουν εμπλακεί σε σωματική βία κατά των διαδηλωτών φορούσαν λευκά ρούχα κατά τη διάρκεια των επιθέσεων που διεξήχθησαν.
Με την αναλογία του Λευκού τρόμου στην Ταϊβάν, ορισμένες πολιτικές ομάδες στο Χονγκ Κονγκ προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν συνθήματα από το ταϊβανέζικο δημοκρατικό κίνημα στο Χονγκ Κονγκ. Το πρόσφατα διαλυμένο Demosisto, για παράδειγμα, είχε προσαρμόσει μια παραλλαγή του συνθήματος του μάρτυρα [8] Τσένγκ Ναν-Γιάνγκ, “100% ελευθερία του λόγου” (百分之百 的 言論自由), ως “100% 自由”. Ο Τσένγκ, ο εκδότης του Freedom Era Weekly (自由時代週刊), αυτοθυσιάστηκε τον Απρίλιο του 1989 μετά από 70 ημέρες αδιεξόδου με την αστυνομία ενώ είχε οχυρωθεί στα γραφεία του περιοδικού.
Ορισμένες ενέργειες διαμαρτυρίας προέρχονται από την πιο πρόσφατη ιστορία διαμαρτυρίας της Ταϊβάν. Κατά τη διάρκεια της απόπειρας κατοχής του Νομοθετικού Συμβουλίου του Χονγκ Κονγκ την 1η Ιουλίου, οι λέξεις “Ηλίανθος Χονγκ Κονγκ” γράφτηκαν στον τοίχο της αίθουσας της νομοθετικής συνέλευσης, αναφερόμενες στον τρόπο με τον οποίο το κίνημα Ηλίανθος του 2014 επικεντρώθηκε γύρω από τη διάρκειας ενός μήνα κατάληψη της Ταϊβανέζικης βουλής.
Το Χονγκ Κονγκ πρέπει να αντιμετωπίσει την άμεση παρουσία της Κίνας με τρόπο που η Ταϊβάν δεν έκανε και δεν κάνει.
Κάποιοι στο Χονγκ Κονγκ μπορεί ακόμη και να αναζητούν απαντήσεις σχετικά με τον τρόπο επίτευξης της αυτοδιάθεσης στην ιστορία της Ταϊβάν. Σε συνέντευξή του στο The Reporter, ο Ταϊβανέζος ακτιβιστής Chiang Min-yen (江旻諺), ο οποίος σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ και έκτοτε έγινε σύνδεσμος μεταξύ των κοινωνικών κινημάτων της Ταϊβάν και του Χονγκ Κονγκ, αναφέρει το ενδιαφέρον των φίλων του από το Χονγκ Κονγκ [9] για τα έργα του Ταϊβανέζου Μαρξιστή επαναστάτη του 20ου αιώνα Σου Μπένγκ (史明)—ο λεγόμενος “πατέρας της Ταϊβανέζικης ανεξαρτησίας [10]“—και οι θεωρητικές του εκθέσεις σχετικά με την ανεξαρτησία της Ταϊβάν από μια αριστερή προοπτική. Σύμφωνα με τον Chiang, το ενδιαφέρον για το έργο του Σου Μπένγκ προέρχεται από άτομα που υποστηρίζουν την αυτοδιάθεση του Χονγκ Κονγκ, αλλά που επιθυμούν να αποφύγουν την κατηγορία του Νατιβισμού.
Αυτό είναι ένα αποκαλυπτικό ανέκδοτο σχετικά με τις συγκρίσεις μεταξύ Χονγκ Κονγκ και Ταϊβάν. Θέτοντας το σημερινό Χονγκ Κονγκ ως συγκρίσιμο με το παρελθόν της Ταϊβάν, οι ακτιβιστές του Χονγκ Κονγκ δείχνουν τις ελπίδες τους ότι, όπως και η Ταϊβάν, το Χονγκ Κονγκ θα μπορούσε τελικά να επιτύχει τον εκδημοκρατισμό μέσω του αγώνα των κοινωνικών κινημάτων. Ταυτόχρονα, οι συνθήκες στο σημερινό Χονγκ Κονγκ δεν είναι απολύτως ανάλογες με την Ταϊβάν—κυρίως λόγω της εγγύτητας του Χονγκ Κονγκ με την Κίνα.
Το Χονγκ Κονγκ πρέπει να αντιμετωπίσει την άμεση παρουσία της Κίνας με τρόπο που η Ταϊβάν δεν έκανε και δεν κάνει, όσον αφορά ζητήματα όπως η κινεζική μετανάστευση ή ακόμη και η απειλή στρατιωτικής επέμβασης. Το Χονγκ Κονγκ χωρίζεται από την Κίνα μόνο από ένα ποτάμι, ενώ η Ταϊβάν χωρίζεται από την Κίνα από τα στενά της Ταϊβάν. Όπως επισημαίνει ο Wu Rwei-ren, ο Ταϊβανέζος θεωρητικός αναρχικός της εθνικής ταυτότητας, στο Όταν η Φορμόζα ανακτά τον κόσμο [11] (受困的思想：臺灣重返世界), ακόμη και αν η σύγχρονη ταϊβανέζικη ταυτότητα τείνει προς τον πολιτισμό και όχι τον εθνοκρατισμό, η ξενοφοβία ενάντια στην κινεζική και εθνοκρατική αίσθηση θα ήταν πιθανώς σημαντικά υψηλότερη στην Ταϊβάν, εάν η Ταϊβάν έβλεπε ένα επίπεδο κινεζικής μετανάστευσης παρόμοιο με αυτό του Χονγκ Κονγκ.
Οι προσπάθειες υπέρβασης των εθνοκρατιστικών απόψεων της Κίνας στο Χονγκ Κονγκ θα πρέπει να βρουν κάποιον τρόπο για να το διαχειριστούν και η Ταϊβάν μπορεί να μην προσφέρει απαραίτητα απαντήσεις σχετικά με τον τρόπο αποφυγής του Νατιβισμού. Μπορεί να οφείλεται μόνο στην γεωγραφία το ότι η Ταϊβάν κατάφερε να αποφύγει τις συνθήκες, που οδηγούν στην εμφάνιση ισχυρού Νατιβισμού. Επιπλέον, πρέπει να θυμόμαστε ότι ο πολιτικός εθνικισμός μπορεί ακόμα να εξελιχθεί απρόβλεπτα στον εθνοκρατισμό. Δεν υπάρχει ποτέ μόνο μια “καθαρή” μορφή πολιτικού κρατισμού που δεν περιέχει κάποια στοιχεία εθνοκρατισμού ή το αντίστροφο.
Ο χώρος ως εμπόδιο στην οικοδόμηση ισχύος
Ωστόσο, εάν οι ακτιβιστές στην Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ έχουν συλλάβει τη σχέση τους μεταξύ τους με χρονικό τρόπο, μπορεί να είναι η χωροταξία, που αποτελεί το μεγαλύτερο εμπόδιο στην οικοδόμηση ισχύος μεταξύ των ακτιβιστών των δύο τόπων προς το παρόν.
Πράγματι, οι ρίζες του παρόντος κινήματος συνδέονται βαθιά με την αμφισβητούμενη νομική χωρητικότητα μεταξύ Ταϊβάν και Χονγκ Κονγκ. Το αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο της έκδοσης, που προκάλεσε αρχικά το κίνημα, προτάθηκε μετά τη δολοφονία της Poon Hiu-wing στην Ταϊπέι από τον φίλο της Chan Tong-kai—και οι δύο από το Χονγκ Κονγκ. Ο Chan δεν μπορούσε να εκδοθεί για να αντιμετωπίσει τις κατηγορίες λόγω της έλλειψης συμφωνίας έκδοσης μεταξύ Ταϊβάν και Χονγκ Κονγκ. Έτσι, η κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ πρότεινε το νομοσχέδιο της έκδοσης, που θα επέτρεπε τη μεταφορά φυγάδων μεταξύ Χονγκ Κονγκ και άλλων τόπων, συμπεριλαμβανομένης της Ταϊβάν και της ΛΔΚ.
Η υπόθεση αντικατοπτρίζει το πώς οι σχέσεις μεταξύ Ταϊβάν και Χονγκ Κονγκ καθορίζονται υπερβολικά από το αντίστοιχο νομικό καθεστώς και την κυριαρχία τους. Ωστόσο, παρά αυτές τις κρίσιμες διαφορές, τόσο το Χονγκ Κονγκ όσο και η Ταϊβάν μοιράζονται τον “παράγοντα της Κίνας”, ο οποίος διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό τα πολιτικά τους πλαίσια. Το ότι η πρωταρχική πολιτική διάσπαση στην Ταϊβάν είναι μεταξύ του παν-Πράσινου στρατοπέδου ανεξαρτησίας και του παν-μπλε στρατοπέδου της ενοποίησης, αναπάντεχα θυμίζει τη διάσπαση μεταξύ των φιλοδημοκρατικών ομάδων και του φιλοκαθεστωτικού στρατοπέδου στο Χονγκ Κονγκ. Αυτό αντικατοπτρίζει το πώς τα τοπικά πολιτικά ζητήματα συνδέονται βαθιά με το εξωτερικό ζήτημα της σχέσης με την Κίνα. Το να προσπαθήσουμε να αποφύγουμε το θεμελιώδες ερώτημα για το πώς σχετίζονται η Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ με την Κίνα μπορεί, στην πραγματικότητα, να περιορίσει την πολιτική μας φαντασία και τις δυνατότητες πολιτικής δράσης.
Οι διαμαρτυρίες στο Χονγκ Κονγκ είδαν έναν αριθμό Ταϊβανέζων να ταξιδεύουν στο Χονγκ Κονγκ για να συμμετάσχουν σε διαδηλώσεις εκεί. Η έναρξη των διαδηλώσεων τον Ιούνιο του 2019 και των διαδηλώσεων κατά την περίοδο της Εθνικής Ημέρας της Κίνας την 1η Οκτωβρίου 2019, είδε έναν ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό Ταϊβανέζων ακτιβιστών που ταξίδευαν στο Χονγκ Κονγκ για να συμμετάσχουν σε διαδηλώσεις. Ως αποτέλεσμα, τον Οκτώβριο του 2019, υπήρχαν αναφορές [12] ότι οι Ταϊβανέζοι υποβάλλονταν σε σωματική έρευνα στο Διεθνές Αεροδρόμιο του Χονγκ Κονγκ για να ελέγξουν εάν οι αποσκευές τους περιείχαν μάσκες αερίου, κράνη ή άλλο εξοπλισμό για διαδηλώσεις, με τους νεαρούς άνδρες, ειδικότερα, να είναι ύποπτοι.
Ομοίως, βλέποντας τις ελλείψεις σε μάσκες αερίου, κράνη και άλλων προμηθειών για τις διαδηλώσεις στο Χονγκ Κονγκ, η κοινωνία των πολιτών και οι θρησκευτικές οργανώσεις στην Ταϊβάν ανέλαβαν το έργο να στείλουν εξοπλισμό για διαδηλώσεις [13] στο Χονγκ Κονγκ. Ορισμένες από αυτές τις οργανώσεις συμμετείχαν αργότερα στη βοήθεια ή την παροχή καταφυγίου σε πολίτες του Χονγκ Κονγκ που έψαχναν καταφύγιο στην Ταϊβάν για να αποφύγουν τις μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης που σχετίζονται με τις διαμαρτυρίες.
Προς το παρόν, ωστόσο, λόγω της πανδημίας του COVID-19, έχει αποδειχθεί δύσκολο για τους Ταϊβανέζους να ταξιδέψουν στο Χονγκ Κονγκ. Αν και τα σύνορα του Χονγκ Κονγκ παραμένουν ανοιχτά, οι Ταϊβανέζοι, που πετούν στο Χονγκ Κονγκ για να συμμετάσχουν σε διαμαρτυρίες, θα πρέπει να τεθούν σε καραντίνα για 14 ημέρες στο Χονγκ Κονγκ και άλλες 14 ημέρες στην Ταϊβάν όταν επιστρέψουν. Ως εκ τούτου, όποιος θέλει να συμμετάσχει σε διαδηλώσεις, πρέπει να είναι πρόθυμος να θυσιάσει ένα μήνα του χρόνου του σε καραντίνα, κάτι που όποιος χρειάζεται δουλειά για να επιβιώσει δύσκολα μπορεί να αντέξει.
Και με την ψήφιση του Νόμου περί Εθνικής Ασφάλειας στο Χονγκ Κονγκ, είναι πιθανό ότι οι υποστηρικτές της ανεξαρτησίας της Ταϊβάν θα στοχεύονταν για ανταρσία εναντίον της κινεζικής κυβέρνησης. Οι Ταϊβανέζοι, που εισέρχονται στο Χονγκ Κονγκ, θα μπορούσαν να αποτελέσουν στόχο από την εθνική νομοθεσία περί ασφάλειας, ακόμη και οι Ταϊβανέζοι, που απλώς διέρχονται μέσω του Διεθνούς Αερολιμένα του Χονγκ Κονγκ. Πέρυσι, υπήρχε τουλάχιστον μία περίπτωση [14] ενός Ταϊβανέζου πολίτη, που συμμετείχε σε διαδηλώσεις στο Χονγκ Κονγκ, που συνελήφθη μετά την είσοδό του στην κινεζική ηπειρωτική χώρα, και πιστεύεται ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν κι άλλες περιπτώσεις [15] που δεν έχουν ακόμη αποκαλυφθεί.
Με τις χώρες να προσπαθούν [16] ήδη να προσελκύσουν μέλη της χρηματοοικονομικής βιομηχανίας, που επιδιώκουν να εγκαταλείψουν το Χονγκ Κονγκ λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια, οι επιχειρηματικές ελίτ, που ταξιδεύουν ήδη κατά βούληση μεταξύ Κίνας, Χονγκ Κονγκ και Ταϊβάν, θα μπορούν πιο εύκολα να εξασφαλίσουν την παραμονή τους στην Ταϊβάν με τα υπάρχοντα μέσα. Ενώ τα κινήματα τόσο στο Χονγκ Κονγκ όσο και στην Ταϊβάν έχουν κατηγορηθεί ότι είναι αστικά φιλοκαπιταλιστικά κινήματα, και το Χονγκ Κονγκ και η Ταϊβάν έχουν κατηγορηθεί ότι φοβούνται μόνο την Κίνα λόγω της επιθυμίας να προστατεύσουν τον καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς, αυτοί που στην πραγματικότητα βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των κινημάτων στο Χονγκ Κονγκ δεν έχουν κανένα μέσο για να ξεφύγουν [17].
Με τα σύνορα της Ταϊβάν κλειστά για τους αλλοδαπούς, προς το παρόν δεν είναι δυνατό για τους πολίτες του Χονγκ Κονγκ να ταξιδέψουν στην Ταϊβάν για να ζητήσουν άσυλο. Μετά την πίεση από πρώην ακτιβιστές του Κινήματος Sunflower, όπως ο αναπληρωτής γενικός γραμματέας του DPP, Λιν Φάιη-Φαν, ο οποίος πιθανότατα τα έσπασε με το κατεστημένο κόμμα όταν απαίτησε ισχυρότερα μέτρα για να βοηθήσει τους πολίτες του Χονγκ Κονγκ, η κυβέρνηση της Τσάι (Ινγκ Βεν) δημιούργησε ένα γραφείο [18] για να βοηθήσει τους πολίτες του Χονγκ Κονγκ στην Ταϊβάν να αποκτήσουν κατοικία, να σπουδάσουν, να βρουν εργασία, να επενδύσουν ή να αναζητήσουν άσυλο στην Ταϊβάν.
Εκτός από την παροχή βοήθειας [19] στους πολίτες του Χονγκ Κονγκ, που επιθυμούν να εργαστούν, να σπουδάσουν ή να επενδύσουν στην Ταϊβάν, το γραφείο θα χειριστεί επίσης αιτήσεις ασύλου από τους πολίτες του Χονγκ Κονγκ. Η έρευνα δείχνει ότι η Ταϊβάν είναι ο κορυφαίος προορισμός [20] για τους πολίτες του Χονγκ Κονγκ, που σκέφτονται να φύγουν από το Χονγκ Κονγκ. Ωστόσο, παρόλο που το γραφείο εδρεύει στην Ταϊπέι και όχι στο Χονγκ Κονγκ, υπήρχαν φόβοι ότι ενδέχεται να υπάρξουν αντίποινα από την κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ εναντίον των εργαζομένων στο γραφείο εκπροσώπησης της Ταϊβάν στο Χονγκ Κονγκ. Παρά το άνοιγμα του νέου γραφείου της Ταϊβάν, ωστόσο, υπάρχουν λίγες ενδείξεις ότι η κυβέρνηση της Τσάι σκοπεύει να εγκρίνει νομοθεσία για να δημιουργήσει μια διαδικασία για τους πολίτες του Χονγκ Κονγκ να έχουν μια επίσημη διαδικασία για την αίτηση ασύλου στην Ταϊβάν, προτιμώντας να συνεχίσουν να χειρίζονται τους αιτούντες άσυλο κατά περίπτωση.
Πράγματι, στην Ταϊβάν ή αλλού, ζητήματα, που αφορούν τους πρόσφυγες, προκαλούν συχνά ανησυχίες σχετικά με τα σύνορα, και η ιδέα της έγκρισης ενός νομοσχεδίου ασύλου για τους πολίτες του Χονγκ Κονγκ έχει οδηγήσει σε επικρίσεις ότι αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει στους Κινέζους κατασκόπους να αναμιχθούν με πολίτες από το Χονγκ Κονγκ για να εισέλθουν στην Ταϊβάν. Πρόκειται για παράλογη ανησυχία, δεδομένου ότι πολλοί Κινέζοι ήδη ζουν, εργάζονται και σπουδάζουν στην Ταϊβάν, αλλά αυτό ίσως ισοδυναμεί με τον τρόπο με τον οποίο ορισμένοι πολίτες του Χονγκ Κονγκ προσπάθησαν να εξαιρέσουν τους Κινέζους από τις επιχειρήσεις του “Κίτρινου Κύκλου” και τα εστιατόρια “Μόνο για τους πολίτες του Χονγκ Κονγκ [21]“.
Παρατηρώντας την ανταλλαγή πολιτικού λόγου μεταξύ Ταϊβάν και Χονγκ Κονγκ τα τελευταία χρόνια, μπορούμε να δούμε ότι αυτό περιλάμβανε επίσης τη μεταφορά ορισμένων στοιχείων του εθνικιστικού λόγου. Ο όρος “αριστερό πλαστικό” (左 膠), για παράδειγμα, που εισάγεται από το Χονγκ Κονγκ, έχει χρησιμοποιηθεί ως όρος για να υποτιμήσει την πολιτική Αριστερά στην Ταϊβάν. Παρά το ότι ο όρος προέρχεται από το Χονγκ Κονγκ, κατά ειρωνικό τόπο, ο όρος χρησιμοποιήθηκε για να υποτιμήσει τα μέλη της Αριστεράς της Ταϊβάν επειδή ασχολούνται υπερβολικά με μεγαλόπνοα θέματα όπως το άσυλο για τους πολίτες του Χονγκ Κονγκ, αντί να επικεντρώνονται σε πιο πρακτικά ζητήματα εθνικής ασφάλειας.
Θα πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι οι φοιτητές από το Χονγκ Κονγκ, την Κίνα και το Μακάο είχαν πρόσφατα τη δυνατότητα να εισέλθουν ξανά στην Ταϊβάν. Παρόλο που επιτρέπεται η είσοδος αλλοδαπών με πιστοποιητικά κατοίκων αλλοδαπών (ARC) στην Ταϊβάν, η Δημοκρατία της Κίνας που περιλαμβάνει το Χονγκ Κονγκ, το Μακάο και την ηπειρωτική Κίνα ως μέρος της επικράτειάς της, με αποτέλεσμα άτομα από αυτά τα μέρη να μην είναι επιλέξιμα για το ARC επειδή δεν θεωρούνται τεχνικά ξένοι. Κατά συνέπεια, ακόμη και με την υπό έλεγχο κατάσταση λόγω του COVID-19 στο Χονγκ Κονγκ και σε πολλά μέρη της Κίνας, το ταξίδι από αυτές τις περιοχές στην Ταϊβάν αρχικά δεν επιτρεπόταν για μήνες, κάτι που επικρίθηκε ως διακριτική μορφή [22] εκπαιδευτικής πολιτικής.
Ανεξάρτητα, ακόμη και όταν περάσει η πανδημία του COVID-19 και τα σύνορα της Ταϊβάν ανοίξουν ξανά, ο χώρος ανταλλαγής μεταξύ ακτιβιστών από την Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ—για να μην αναφέρουμε την Κίνα—θα γίνει όλο και πιο περιορισμένος.
Μια νέα εποχή καταστολής, νέοι δρόμοι σύνδεσης
Στο έργο του 2012, The Third View of China (第三種中國想像), ο Ταϊβανέζος θεωρητικός Wu Jieh-min [23] έθεσε κάποτε αυτό που αναδρομικά φαίνεται ένα μάλλον ουτοπικό όραμα ακτιβιστών από την Ταϊβάν, το Χονγκ Κονγκ και την Κίνα όπου ενώνονται για να πολεμήσουν τον κοινό τους εχθρό —το ΚΚΚ. Ωστόσο, έχει γίνει πιο δύσκολο να πραγματοποιηθούν ουσιαστικές ανταλλαγές μεταξύ ακτιβιστών από την Ταϊβάν, το Χονγκ Κονγκ και την Κίνα, με το ταξίδι στην Κίνα να είναι αποκλεισμένο ή όλο και πιο επικίνδυνο για ακτιβιστές από την Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ.
Το επίπεδο κινδύνου του ταξιδιού στο Χονγκ Κονγκ αυξήθηκε απότομα κατά το προηγούμενο έτος. Ο νόμος περί εθνικής ασφάλειας είναι πιθανό να κλιμακώσει σοβαρά το επίπεδο κινδύνου για τους Ταϊβανέζους ακτιβιστές, που ταξιδεύουν στο Χονγκ Κονγκ. Και παρόλο που η κυβέρνηση της Ταϊβάν μπορεί να είναι πρόθυμη να επιτρέψει στους Κινέζους ή στους πολίτες του Χονγκ Κονγκ να μεταβούν στην Ταϊβάν και εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες νομικές μέθοδοι για τους Κινέζους ακτιβιστές να εισέλθουν στην Ταϊβάν παρά την απαγόρευση της κινεζικής κυβέρνησης για ατομικό τουρισμό στην Ταϊβάν, οι κυβερνήσεις της Κίνας και του Χονγκ Κονγκ ενδέχεται να εμποδίσουν τους ακτιβιστές να φύγουν από την Κίνα ή το Χονγκ Κονγκ στα σύνορα.
Ίσως, λοιπόν, η αλληλεγγύη να αυξάνεται όλο και περισσότερο στο μέλλον. Εάν αυτό συμβεί τον επόμενο χρόνο, δεν έχει ακόμη φανεί. Ωστόσο, όπως αναμένεται να συνεχιστούν οι διαδηλώσεις στο Χονγκ Κονγκ, οι πολιτικές ανταλλαγές μεταξύ Ταϊβάν και Χονγκ Κονγκ αναμένεται να συνεχιστούν επίσης. Αλλά παραμένει ένα ερώτημα: Πώς μπορούν οι ακτιβιστές στην Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ να βρουν τρόπους να παρέχουν βοήθεια ο ένας στον άλλο εκτός από την προσφορά συναισθηματικής υποστήριξης;
Οι ακτιβιστές στην Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ πρέπει να εμβαθύνουν στην ιστορία μας περί ανταλλαγής και να προσέχουν τις προκλήσεις στο παρόν και στο μέλλον μας, να προχωρήσουν πέρα από την προβολή και να οικοδομήσουν δύναμη.
Και παραμένει ένα πιο θεμελιώδες ερώτημα σχετικά με το πώς να ξανασκεφτούμε τη σχέση μεταξύ Ταϊβάν και Χονγκ Κονγκ με τέτοιο τρόπο ώστε να υπερβαίνει το δυαδικό πλαίσιο, με το οποίο το σημερινό Χονγκ Κονγκ θεωρείται σαν να μοιάζει με το αυταρχικό παρελθόν της Ταϊβάν ή το Χονγκ Κονγκ να θεωρείται ως το δυστοπικό πιθανό μέλλον που αντιμετωπίζει η Ταϊβάν. Και τα δύο πλαίσια δανείζονται τη φράση του Τέοντορ Αντόρνο, “τα σχισμένα μισά μιας ολοκληρωμένης ελευθερίας, στην οποία όμως δεν προστίθενται”.
Στην ουσία, και στα δύο πλαίσια, η σχέση μεταξύ Ταϊβάν και Χονγκ Κονγκ είναι μία στην οποία ο άλλος χρησιμεύει ως καμβάς στον οποίο προβάλλονται πολιτικές ανησυχίες που προέρχονται από το τοπικό πλαίσιο του ίδιου. Η προβολή μεταξύ Ταϊβάν και Χονγκ Κονγκ, η οποία οδήγησε σε μια αίσθηση κοινής αιτίας, έχει στη ρίζα της το “Μεγάλο Άλλο” της Κίνας. Με άλλα λόγια, η σιωπηρή αντίθεση με την Κίνα αποτελεί συχνά τη βάση για τη σύγκριση του Χονγκ Κονγκ και της Ταϊβάν και στην πραγματικότητα θέτει τα όρια γύρω από τα οποία μπορούμε να φανταστούμε συνολικά την πολιτική δράση. Ούτε η άρνηση του “παράγοντα της Κίνας” ούτε ο περιορισμός από αυτό το πλαίσιο θα αποτελέσει μεγάλη δοκιμασία για συγγραφείς και ακτιβιστές στην Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ τα επόμενα χρόνια.
Αυτό που πρέπει να αναγνωρίσουμε σε αυτήν την πορεία προς τα εμπρός είναι ότι η πολιτική προβολή μεταξύ Χονγκ Κονγκ και Ταϊβάν είναι απίθανο να προσφερθεί σε πράξεις διακρατικής σύνδεσης που είναι πραγματικά αποτελεσματικές για την οικοδόμηση μιας διεθνούς αριστεράς. Καθώς οι δύο περιοχές παρουσιάζονται με ολοένα και πιο στενά μονοπάτια για την απελευθέρωση και την αυξανόμενη βεβαιότητα της καταστολής, ο τρόπος αντιμετώπισης του παράγοντα της Κίνας θα παραμείνει το σύννεφο που δεσπόζει των προσπαθειών οικοδόμησης διεθνικών συνασπισμών μεταξύ Ταϊβάν, Χονγκ Κονγκ και πέραν αυτού. Πρέπει, λοιπόν, να σκάψουμε βαθύτερα στην ιστορία μας περί ανταλλαγής και να προσέξουμε τις προκλήσεις στο παρόν και στο μέλλον μας, να προχωρήσουμε πέρα από την προβολή και να οικοδομήσουμε δύναμη.