Ορίστε γιατί αυτή η φεμινίστρια φιλόσοφος έχει μεγάλες ελπίδες για τις διαμαρτυρίες της Λευκορωσίας

“Η πρόεδρός μας είναι η Τσιχανόφσκαγια”, λέει αυτό το έμβλημα, που κρατά η Olga Shparaga σε διαδήλωση έξω από το κτίριο της Βουλής στο Μινσκ της Λευκορωσίας, 16 Αυγούστου. Φωτογραφία (c): Olga Shparaga, χρησιμοποιείται με άδεια.

Παρά τις ελπίδες της κυβέρνησης, οι διαδηλωτές στη Λευκορωσία δεν χάνουν την ελπίδα τους. Όταν ο μακροχρόνιος Πρόεδρος Αλεξάντερ Λουκασένκο επιχείρησε να εξασφαλίσει έκτη συνεχόμενη θητεία κατά τη διάρκεια των εκλογών στις 9 Αυγούστου, πολλοί πολίτες εξοργίστηκαν από εύλογες κατηγορίες για εκλογική απάτη. Εκατοντάδες χιλιάδες έχουν βγει στους δρόμους και τις πλατείες της χώρας στις μεγαλύτερες διαδηλώσεις από την ανεξαρτησία από τη Σοβιετική Ένωση το 1991. Απαιτούν τίποτα λιγότερο από την παραίτηση του Λουκασένκο, ο οποίος έχει καταγγείλει το κίνημα διαμαρτυρίας με όλο και πιο μαχητική γλώσσα. Η αστυνομία απάντησε με λαστιχένιες σφαίρες και μαζικές συλλήψεις.

Οι γυναίκες βρισκόταν στην πρώτη γραμμή αυτών των διαδηλώσεων και τα διεθνή μέσα ενημέρωσης από την Washington Post έως τον Guardian το έχουν προσέξει. Οι “γυναίκες στα λευκά” ξεχωρίζουν ενάντια στα ΜΑΤ, φέρνοντας μπουκέτα λουλουδιών, καθώς απαιτούν την παραίτηση του Λουκασένκο. Αυτή η οπτική συνδέεται αναμφίβολα με τον ρόλο της Σβιατλάνα Τσιχανόφσκαγια, της κύριας ανταγωνίστριας του Λουκασένκο που έλαβε επίσημα το 10% των ψήφων σε σύγκριση με το 90% του Λουκασένκο. Η Τσιχανόφσκαγια, που είναι παντρεμένη με έναν δημοφιλή blogger, έκτοτε έχει καταφύγει στη γειτονική Λιθουανία, όπου ίδρυσε συντονιστικό συμβούλιο για την αντιπολίτευση της Λευκορωσίας και προτρέπει τον κόσμο να μην αναγνωρίσει τη νομιμότητα της κυβέρνησης του Λουκασένκο.

Αυτό το συντονιστικό συμβούλιο περιλαμβάνει πολλές δημόσιες προσωπικότητες από τη δημόσια ζωή της Λευκορωσίας, πολλοί από τους οποίους παραμένουν στη Λευκορωσία και συμμετέχουν στις διαμαρτυρίες. Μία εξ αυτών είναι η φεμινίστρια και πολιτική φιλόσοφος Olga Shparaga, καθηγήτρια στο Ευρωπαϊκό Κολέγιο Φιλελευθέρων Τεχνών στη Λευκορωσία. Μιλήσαμε για τον ρόλο, που διαδραματίζουν οι γυναίκες στην κρίσιμη πολιτική στιγμή της Λευκορωσίας, καθώς και για τις ελπίδες της για το μέλλον. Η συνέντευξη έχει υποστεί επεξεργασία για λόγους ύφους και συντομίας.

ME: Τι σας παρακίνησε να συμμετάσχετε σε αυτό το κίνημα διαμαρτυρίας; Θα μπορούσατε να εξηγήσετε τον ρόλο σας στο νεοσυσταθέν Συντονιστικό Συμβούλιο της Αντιπολίτευσης;

О.Ш.: Первая встреча Координационного совета прошла 19 августа, на ней был избран президиум и определены важнейшие направления работы Совета. Однако 20 августа из Генпрокуратуры Беларуси сообщили, что в связи с созданием Координационного совета возбуждено уголовное дело по статье 361 Уголовного кодекса Беларуси. Непонятно, что это значит для Совета и его участниц и участников, но и по этой причине, и по причине ограниченного времени, Совет только возник, – пока мне сложно говорить о своей роли, или о том, чем я буду заниматься в нем. Очень надеюсь, что Совет продолжит свою работу, и я в нее включусь. 

Что меня мотивировало участвовать в этих протестах? Кроме острого недовольства авторитарным режимом, разделяемого с другими беларусками и беларусами, для меня очень важен главный посыл этой предвыборной кампании, выборов и протестов – только вместе мы можем изменить ситуацию в нашей стране. Эту позицию отстаивал штаб одного из кандидатов Виктора Бабарико (который с 18 июня находится в тюрьме), а затем объединенный штаб Светланы Тихановской, Марии Колесниковой и Вероники Цепкало. И ее постоянно озвучивает Мария Колесникова. 

Мое понимание действенной, а не номинальной демократии связано с широким политическим участием, с децентрализацией, самоуправлением на всех уровнях и пониманием политиков и лидерок_в как «одних из нас», а общества – как сетей горизонтального сотрудничества. То, как работала команда объединенного штаба, например, через сообщество «Честные люди» (https://honest-people.by), стало подтверждением, что «мы вместе» существует не только на словах. 

Но это сообщество только один пример. Такие сообщества теперь повсюду – в кафе «Зерно» в соседнем доме сейчас проходит выставка о росте коллективного самосознания; мои друзья в Бресте работают со множеством других людей над созданием Брестского общественного совета; волонтерки_ы сидят на телефонах психологической помощи пострадавшим от насилия и пыток, и так далее и тому подобное. Это бесконечный список, в котором – миллионы людей, и всем им не нужны лидерки_ы и политики, потому что они сами – ответственные и связанные сетями солидарности акторы.   

OS: Η πρώτη σύνοδος του Συντονιστικού Συμβουλίου πραγματοποιήθηκε στις 19 Αυγούστου, κατά την οποία εκλέχτηκαν τα μέλη της προεδρίας και αποφασίστηκε η πορεία του έργου του. Ωστόσο, στις 20 Αυγούστου, η Γενική Εισαγγελία της Λευκορωσίας ανακοίνωσε ότι είχε ασκηθεί ποινική δίωξη στο Συντονιστικό Συμβούλιο βάσει του άρθρου 361 του ποινικού κώδικα. Δεν είναι ακόμη σαφές τι ακριβώς σημαίνει με το συμβούλιο, τα μέλη και τους συμμετέχοντες. Αλλά παράλληλα με το γεγονός ότι το συμβούλιο υπήρχε μόνο για σύντομο χρονικό διάστημα, αυτή η υπόθεση είναι ένας λόγος, για τον οποίο είναι δύσκολο για μένα να μιλήσω για τον ρόλο μου ή τι ακριβώς θα συνεπάγεται. Ελπίζω πραγματικά ότι το συμβούλιο θα συνεχίσει το έργο του και ότι θα συμμετάσχω σε αυτό.

Τι με παρακίνησε; Συμμερίζομαι με άλλους Λευκορώσους μια βαθιά δυσαρέσκεια προς το αυταρχικό καθεστώς. Και το κύριο μήνυμα αυτής της προεκλογικής εκστρατείας και αυτών των διαμαρτυριών είναι πολύ σημαντικό για μένα: μπορούμε να αλλάξουμε την κατάσταση της χώρας μας μόνο αν ενωθούμε. Αυτή η θέση υποστηρίχθηκε από την έδρα της εκστρατείας του Viktor Babaryka (ο οποίος βρίσκεται στη φυλακή από τις 18 Ιουνίου), και στη συνέχεια από την κοινή εκστρατείας των Σβιατλάνα Τσιχανόφσκαγια, Maria Kalesnikova και Veronika Tsepkalo. Σήμερα τονίζεται συνεχώς από τη Maria Kalesnikova [η μόνη από τις τρεις τελευταίες πολιτικούς που εξακολουθούν να υπάρχουν στη Λευκορωσία.]

Κατά την άποψή μου, η πραγματική παρά εικονική δημοκρατία συνδέεται με την ευρεία πολιτική συμμετοχή, την αποκέντρωση, την αυτοδιοίκηση σε όλα τα επίπεδα, μια αντίληψη των πολιτικών και των πολιτικών ηγετών ως “ένας από εμάς” και της κοινωνίας ως δικτύου οριζόντιας συνεργασίας. Ο τρόπος με τον οποίο η ομάδα της κοινής έδρας κατάφερε να συνεργαστεί, για παράδειγμα μέσω της κοινότητας των Honest People, επιβεβαιώνει ότι το “είμαστε μαζί” δεν είναι απλώς ένα σύνθημα.

Αλλά αυτή η κοινότητα είναι ένα μόνο παράδειγμα. Τέτοιες πρωτοβουλίες μπορούν τώρα να βρεθούν παντού: μια έκθεση σχετικά με αυτήν την ανάπτυξη της συλλογικής αυτογνωσίας διεξάγεται επί του παρόντος δίπλα στο καφέ Zerno. Οι φίλοι μου στο Μπρεστ [ΣτΜ: πόλη της Λευκορωσίας, διαφορετική από τη γαλλική Βρέστη] εργάζονται για να δημιουργήσουν το Δημοτικό Συμβούλιο του Μπρεστ. Οι εθελοντές χρησιμοποιούν τα τηλέφωνα για να παρέχουν ψυχολογική βοήθεια στα θύματα βίας και βασανιστηρίων. Πρόκειται για μια ατελείωτη λίστα εκατομμυρίων ανθρώπων, που δεν χρειάζονται μόνο ηγέτες και πολιτικούς, επειδή είναι οι ίδιοι υπεύθυνοι παράγοντες, που συνδέονται με δίκτυα αλληλεγγύης.

ME: Πολλά έχουν ειπωθεί για το πώς καλύφθηκε η Σβιατλάνα Τσιχανόφσκαγια στον διεθνή τύπο. Αρκετές δημοσιεύσεις την έχουν παρουσιάσει ως “νοικοκυρά” (παραπλανητικό από μόνο του, αφού είναι επίσης εκπαιδευμένη καθηγήτρια αγγλικών) αλλά είναι πιθανώς πιο εμφανής από τον σύζυγό της, τον blogger Syarhei Tsikhanouski. Ποιες είναι οι σκέψεις σας για το θέμα;

О.Ш.: Светлана Тихановская сыграла и продолжает играть очень важную роль как одна из видных акторок протестов и перемен. На наших глазах она стала политиком, т.е. той, кто готова брать ответственность за большое сообщество – всю страну. Поскольку Сергей Тихановский был задержан еще 29 мая, мне сложно судить о нем как о политике, у него не хватило времени показать себя в этом качестве. 

 С одной стороны, Светлана Тихановская стала символом того, что политиком может стать практически каждый человек. С другой стороны, все же это образованная и очень открытая и искренняя женщина, а это значит, речь об определенном типе политика. Эти ее качества – открытость, искренность и готовность к самопожертвованию, – думаю, сыграли существенную роль для признания ее обществом. Она говорила с обществом на одном языке – сопереживания и со-участия. Я очень рада, что наше общество откликнулось именно на этот язык/дискурс.

OS: Η Σβιατλάνα Τσιχανόφσκαγια έπαιξε και συνεχίζει να παίζει πολύ σημαντικό ρόλο ως ένας από τους σημαντικότερους ανθρώπους στις διαμαρτυρίες και το κίνημα για αλλαγή. Έχει γίνει πολιτικό μπροστά στα μάτια μας, με το οποίο εννοώ ότι είναι κάποια που είναι έτοιμη να αναλάβει την ευθύνη για μια μεγάλη κοινότητα ολόκληρη τη χώρα. Δεδομένου ότι [ο σύζυγός της] Syarhei Tsikhanousky συνελήφθη στις 29 Μαΐου, είναι δύσκολο για μένα να κρίνω τα προσόντα του ως πολιτικού. Απλώς δεν είχε αρκετό χρόνο για να αποδείξει τον εαυτό του σε αυτήν την δυνατότητα.

Από τη μία πλευρά, η Σβιατλάνα Τσιχανόφσκαγια ήρθε να συμβολίσει το γεγονός ότι σχεδόν κάθε άτομο μπορεί να γίνει πολιτικός. Από την άλλη πλευρά, είναι μια καλά μορφωμένη, ειλικρινής και πολύ ανοιχτή γυναίκα, πράγμα που σημαίνει ότι είναι ένα ξεχωριστό είδος πολιτικού. Αυτές οι ιδιότητες: η ανοιχτή προσωπικότητα, η ειλικρίνεια και η ετοιμότητα για θυσίες, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αναγνώριση της κοινωνίας της Λευκορωσίας απέναντί ​​της. Έχει δείξει αυτά τα ίδια χαρακτηριστικά στο πώς συνεργάστηκε με τους ανθρώπους: ενσυναίσθηση και συμμετοχή. Χαίρομαι πολύ που η κοινωνία μας ανταποκρίθηκε τόσο καλά σε αυτή τη συζήτηση.

ME: Παρ’ όλα αυτά, παρά τον σεξισμό που δείχνει εναντίον της ο Λουκασένκο προσωπικά, υπάρχει το γεγονός ότι έχει επίσης χρησιμοποιήσει κάποιο σχήμα λόγου για το “ουσιώδες φύλο” στην εκστρατεία της. Υποδύθηκε τη μητέρα, που θέλει να μείνει μόνη της για να φροντίσει την οικογένειά της, αλλά σπρώχθηκε στο προσκήνιο λόγω της ανάγκης και των περιστάσεων. Σε ποιο βαθμό είναι αυτό το πλαίσιο φεμινιστικό ή όχι;

О.Ш.: О феминистском измерении фигуры Светланы Тихановской я бы говорила в смысле impowerment(а) женщин. В беларусском обществе много женщин активисток, женщин в общественных организациях, в сфере независимой культуры. Но они часто не видны, поскольку мужчины остаются на руководящих позициях и поддерживают друг друга, в том числе в СМИ, значительно больше, чем женщин или женщины друг друга. Светлана Тихановская как символ выхода в сферу публичности служит мощным мотиватором для роста решительности других женщин. И я очень надеюсь, что мужчины это также понимают, уважают и принимают во внимание. 

Однако я не считаю верным и правильным рассматривать Светлану Тихановскую только как единичную фигуру. Для усиления ее позиция огромную, если не решающую роль сыграло возникновения 16 июля объединенного штаба: три женщины, – кроме Светланы, еще Мария Колесникова, глава штаба Виктора Бабарико, и Вероника Цепкало, представляющая своего мужа, также участвовавшего в предвыборной компании и вынужденного из-за преследований уехать из страны, – сделали то, что не удавалось оппозиционным политикам в Беларуси на протяжении 26 лет, создав объединенный штаб с поддержкой в виде всего общества! Это придало сил и энергии Светлане Тихановской, и в этом смысле я также говорила бы о ней как о коллективном субъекте, своего рода ассамблеи (assembly) в духе Джудит Батлер. И вот внутри этого коллективного субъекта мы видим более четкую феминистскую позицию – Марии Колесниковой сказала о том, что она феминистка в одном из интервью. 

Понятно, что это не тот феминизм, о котором размышляет сегодня Нэнси Фрезер, или та же Батлер – где речь идет о полноценном, всестороннем и реальном равенстве женщин (я писала про эту повестку тут например). Речь, скорее, о формировании нового коллективного женского субъекта в Беларуси, который является образцом для солидаризации, ненасильственного сопротивления и горизонтального сотрудничества всего общества.   

OS: Όσον αφορά την κατανόηση του ρόλου της Σβιατλάνα Τσιχανόφσκαγια με μια φεμινιστική έννοια, θα προτιμούσα να μιλήσω για την ενδυνάμωση των γυναικών. Υπάρχουν πολλές γυναίκες ακτιβίστριες στην κοινωνία της Λευκορωσίας, γυναίκες σε δημόσιους οργανισμούς ή στον ανεξάρτητο πολιτισμό. Αλλά σπάνια είναι ορατές, καθώς οι άνδρες παραμένουν σε ηγετικές θέσεις και υποστηρίζουν ο ένας τον άλλον, συμπεριλαμβανομένων των μέσων ενημέρωσης, πολύ περισσότερο από ό, τι οι γυναίκες η μία την άλλη. Η Σβιατλάνα Τσιχανόφσκαγια είναι επομένως ισχυρό κίνητρο για άλλες γυναίκες, βοηθώντας τες να γίνουν πιο αποφασιστικές. Και ελπίζω πραγματικά ότι οι άνδρες μπορούν να το καταλάβουν και να το σεβαστούν.

Ωστόσο, δεν νομίζω ότι είναι πολύ σωστό να βλέπεις την Τσιχανόφσκαγια ως ενιαίο σχήμα. Η κοινή έδρα που δημιουργήθηκε στις 16 Ιουλίου έπαιξε τεράστιο, αν όχι αποφασιστικό ρόλο, στην ενίσχυση της θέσης της. Αυτή διευθύνεται από δύο άλλες γυναίκες παράλληλα με τη Σβιατλάνα: τη Maria Kalesnikova, η οποία ηγήθηκε της έδρας της εκστρατείας για τον [υποψήφιο της αντιπολίτευσης] Viktor Babaryka και τη Veronika Tsepkala που εκπροσωπεί τον σύζυγό της, που επίσης συμμετείχε στην προεκλογική εκστρατεία και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα λόγω διώξεων. Έχουν επιτύχει αυτό που οι πολιτικοί της αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας δεν μπόρεσαν να διαχειριστούν για 26 χρόνια: δημιούργησαν ένα ενιαίο αρχηγείο με υποστήριξη από ολόκληρη την κοινωνία! Αυτό έδωσε δύναμη και ώθηση στην Τσιχανόφσκαγια. Υπό αυτήν την έννοια θα μιλούσα γι’ αυτήν ως συλλογικό θέμα, μια συνάντηση στο πνεύμα της [φιλόσοφου] Τζούντιθ Μπάτλερ. Η φεμινιστική θέση φαίνεται πιο καθαρά σε αυτό το συλλογικό θέμα. Σε τελική ανάλυση, η Maria Kalesnikova αναφέρθηκε στον εαυτό της σε μια συνέντευξη ως φεμινίστρια.

Είναι ξεκάθαρο ότι δεν είναι το είδος του φεμινισμού για το οποίο μιλά η Νάνσι Φρέιζερ σήμερα, ούτε ο φεμινισμός της Μπάτλερ. Και οι δύο αφορούν την πλήρη, περιεκτική και πραγματική ισότητα των γυναικών σε όλους τους τομείς (έχω γράψει για αυτήν την ατζέντα εδώ, για παράδειγμα). Πρόκειται μάλλον για τη δημιουργία ενός νέου συλλογικού γυναικείου θέματος στη Λευκορωσία, ως πρότυπο αλληλεγγύης, μη βίαιης αντίστασης και οριζόντιας συνεργασίας σε ολόκληρη την κοινωνία.

ME: Υπάρχει μια ισχυρή αντιπαράθεση μεταξύ της εικόνας του πατριαρχικού προέδρου Λουκασένκο και των γυναικών στα λευκά. Ποιες είναι οι σκέψεις σας σχετικά με την αποτελεσματικότητα αυτής της μορφής “διαμαρτυρίας των φύλων” στο πλαίσιο των πατριαρχικών κοινωνικών κανόνων;

О.Ш.: Я не скажу, что беларусское общество такое уж консервативное. Так, исследование ценностей нашего общества 2019 года, проведенное Research Center IPM, показало, что 90% граждан осуждают насилие в семье. Однако если мы обратимся к общественным организациям, то увидим типичный для значительного числа современных, поляризованных обществ раскол между (правыми) консерваторами и приверженцами эмансипации. А большинство партий, которые были основаны еще в 1990е, позиционируют сегодня себя как право-центристы. Однако у них очень небольшая поддержка в обществе! А вот Светлану Тихановскую и объединенный штаб поддержало чуть ли не все общество.

OS: Δεν θα έλεγα ότι η λευκορωσική κοινωνία είναι πραγματικά τόσο συντηρητική. Για παράδειγμα, μια έρευνα για τις κοινωνικές αξίες που πραγματοποιήθηκε από το Κέντρο Ερευνών IPM το 2019 έδειξε ότι το 90% των πολιτών καταδικάζουν την ενδοοικογενειακή βία. Ωστόσο, αν στραφούμε σε κοινωνικές οργανώσεις τότε βλέπουμε μια διάσπαση μεταξύ των (δεξιών) συντηρητικών από τη μία πλευρά και εκείνων που υποστηρίζουν την πλήρη χειραφέτηση από την άλλη. Ένας τέτοιος διαχωρισμός είναι χαρακτηριστικός για πολλές σύγχρονες, πολωμένες κοινωνίες. Τα περισσότερα από τα πολιτικά κόμματα που ιδρύθηκαν τη δεκαετία του 1990 τοποθετούνται σήμερα ως δεξιοκεντρικά. Ωστόσο, έχουν πολύ λίγη υποστήριξη στην κοινωνία σήμερα! Αντίθετα, η Σβιατλάνα Τσιχανόφσκαγια και τα κοινά κεντρικά γραφεία υποστηρίζονται από σχεδόν ολόκληρη την κοινωνία.

ME: Μου φαίνεται ότι υπήρξε κάποια εξέλιξη των γυναικείων ρόλων στη διαμαρτυρία. Οι γυναίκες δεν θεωρούνται πλέον παθητικοί υποστηρικτές των συζύγων ή των γιων τους, των οποίων ο ρόλος είναι να ράβουν σημαίες ή να τιους επισκέπτονται στη φυλακή. Ακριβώς όπως η Τσιχανόφσκαγια δεν είναι πλέον “η γυναίκα του blogger”, αλλά από μόνη της πολιτικός παράγοντας. Βλέπουμε την εμφάνιση των γυναικών ως πολιτών και όχι των γυναικών ως συζύγων πολιτών που ασχολούνται με πολιτικά θέματα, σε δημοφιλή λόγο στη Λευκορωσία; Θα μπορούσε αυτή η γυναικεία ενδυνάμωση να είναι η βάση για μια νέα φεμινιστική ευαισθητοποίηση στη δημόσια ζωή της Λευκορωσίας;

О.Ш.: Отсюда я делаю вывод, что в нашем обществе есть предпосылки для поддержки широкого феминистского движения и феминисткой повестки. Это не значит, что их представительницам_ям не придется бороться за свои ценности и их воплощение в моральных и правовых нормах (например, в Законе о противодействии насилию в семье, за который в Беларуси борется в первую очередь такая кампания, как «Маршируй, детка!»). Однако мне очень хочется надеяться, что после беларусской революции с женским лицом и обществу, и участницам феминистского движения и повестки это будет делать легче. 

OS: Αυτό με οδηγεί στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την κοινωνία της Λευκορωσίας να υποστηρίξει ένα ευρύ φεμινιστικό κίνημα και μια φεμινιστική ατζέντα. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι εκπρόσωποι τέτοιων κινημάτων δεν θα χρειαστεί να αγωνιστούν για τις αξίες τους και να ενσωματώσουν αυτές τις αξίες σε ηθικούς και νομικούς κανόνες (για παράδειγμα, την ανάγκη για έναν νόμο κατά της ενδοοικογενειακής βίας, για τον οποίο οι ακτιβιστές ξεκίνησαν την εκστρατεία “Διαδήλωσε, μωρό!” Ωστόσο, θέλω πραγματικά να ελπίζω ότι μετά από αυτήν τη λευκορωσική επανάσταση με γυναικείο πρόσωπο, τα πράγματα θα γίνουν ευκολότερα για τα μέλη του φεμινιστικού κινήματος και για την κοινωνία γενικότερα.

ME: Ποια είναι η σημασία του πίνακα “Εύα” του Χαΐμ Σουτίν στις διαμαρτυρίες;

Ο πίνακας “Εύα” του 1928 του Χαΐμ Σουτίν σε ένα Λευκορωσικό γραμματόσημο από το 2015. Εικόνα: Δημόσιος τομέας από Wikimedia Commons.

О.Ш.: Для меня «Ева» была важна по нескольким причинам. Во-первых, это работа из коллекции «Парижской школы», которая сформировалась в Париже выехавшими в начале 20-го века с территории Беларуси еврейскими художниками. Самый известный ее представитель – Марк Шагал. Для меня это символ пост-национальной, многокультурной Беларуси. 

Во-вторых, конечно же, с первой минуты «Ева» стала для меня символом, лицом политически и социально активных женщин в Беларуси. В этой коллекции много работ, но именно Ева – не та, на которую смотрят, а та, которая смотрит сама; сложившая руки так, словно требует отчета о своей деятельности других; строгая и серьезная, – стала символом всей, арестованной 14 июня арт-коллекции Белгазпромбанка. 

И этот облик Евы – субъекта взгляда и оценки – опять же поддержали не только беларусские женщины, связанные с искусством, но и мужчины, – например, Николай Халезин из беларусского «Свободного театра» в Лондоне или Никита Монич, написавший о Еве стихотворение, за которое он лишился работы экскурсовода в Беларусском Национальном художественном музее в Минске. Значит, «Ева» ответила на запросы людей, связанных с культурой, а затем и более широкого круга людей, что, на мой взгляд, сыграло свою роль и для формирования объединенного штаба – солидаризация вокруг Евы показала потенциал женского политического участия для солидаризации и протестов в Беларуси. 

OS: Για μένα, η Εύα είναι σημαντική για πολλούς λόγους. Πρώτον, είναι ένας πίνακας της Σχολής του Παρισιού, η οποία σχηματίστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα από Εβραίους μετανάστες από το έδαφος της σύγχρονης Λευκορωσίας. Αντιπροσωπεύεται πιο διάσημα από τον Μαρκ Σαγκάλ. Για μένα, αυτό είναι ένα σύμβολο μιας μεταεθνικής και πολυπολιτισμικής Λευκορωσίας.

Δεύτερον, φυσικά, από πολύ νωρίς η Εύα έγινε ένα ισχυρό σύμβολο για μένα. Το πρόσωπο των πολιτικά και κοινωνικά ενεργών γυναικών της Λευκορωσίας. Υπάρχουν πολλά έργα σε αυτήν τη συλλογή, αλλά η Εύα δεν είναι αυτή που εξετάζεται είναι αυτή που φαίνεται. Είναι αυστηρή και σοβαρή, διπλώνει τα χέρια της, σαν να μας ζητά να λογοδοτήσουμε για τις δικές μας πράξεις. Η Εύα έγινε το σύμβολο της καλλιτεχνικής συλλογής της Belgazprombank, της οποίας η ανώτατη διοίκηση συνελήφθη στις 14 Ιουνίου [αυτή η σύλληψη θεωρήθηκε ευρέως πολιτικά υποκινούμενη, καθώς ο μακροχρόνιος διευθύνων σύμβουλος της τράπεζας ήταν ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης Viktar Babaryka.]

Αυτή η αντίληψη για την Εύα – το αντικείμενο πολύ προσεκτικού ελέγχου και προβληματισμού – υποστηρίχθηκε όχι μόνο από Λευκορωσίδες στον κόσμο της τέχνης, αλλά και από άνδρες όπως ο Nikolai Khalezin από το Λευκορωσικό Ελεύθερο Θέατρο στο Λονδίνο ή ο Nikita Monich, που έχασε τη δουλειά του ως ξεναγός στην Εθνική Πινακοθήκη της Λευκορωσίας στο Μινσκ αφότου έγραψε ένα ποίημα αφιερωμένο στην Εύα. Έτσι, η “Εύα” απευθύνθηκε πρώτα σε ανθρώπους στον πολιτιστικό κόσμο και μετά σε έναν πολύ ευρύτερο κύκλο, ο οποίος, κατά τη γνώμη μου, έπαιξε ρόλο στη δημιουργία μιας ενωμένης έδρας της αντιπολίτευσης. Αυτή η αλληλεγγύη γύρω από την Εύα έδειξε τις δυνατότητες για πολιτική συμμετοχή των γυναικών, για αλληλεγγύη και για τις δυνατότητες των διαδηλώσεων στη Λευκορωσία στο σύνολό της.

ME: Ποιες είναι οι ελπίδες και οι προβλέψεις σας για το μέλλον; Μπορεί να υπάρξει ελπίδα αποκλιμάκωσης;

О.Ш.: Когда мне удается дистанцироваться от происходящего, я вижу, какую огромную работу проделало наше общество: совсем недавно мы сомневались, выйдет ли 100 тыс на улицы Минска – вышло больше; потом волновались, будут ли забастовки на гос предприятиях – они начались и продолжаются; нас поразили регионы, и так далее и тому подобное. Поэтому мы верим в победу, однако остаемся и реалистами – думаем про то, что революция может затянуться, и нам предстоит работа. Однако, я очень надеюсь, и вижу признаки этого, что общество готово и к ней – как большая децентрализованная горизонтальная сеть солидарности и взаимопомощи. 

OS: Όταν καταφέρω να κάνω ένα βήμα πίσω από ό,τι συμβαίνει, μπορώ πραγματικά να δω τι τεράστιο έργο έχει κάνει η κοινωνία μας. Μέχρι πρόσφατα, αμφιβάλλαμε αν 100.000 άνθρωποι θα βγαίναν στους δρόμους του Μινσκ. Αλλά αποδείχθηκαν ακόμη περισσότεροι άνθρωποι. Μετά ανησυχούσαμε για το αν θα υπήρχαν πραγματικά απεργίες σε κρατικές επιχειρήσεις. Άρχισαν όμως και συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Μας εξέπληξε εξίσου η ανταπόκριση στις επαρχίες. Η λίστα συνεχίζεται. Γι’ αυτό πιστεύουμε στη νίκη, αλλά παραμένουμε ρεαλιστές. Πιστεύουμε ότι η επανάσταση μπορεί να συνεχιστεί για κάποιο χρονικό διάστημα και ότι έχουμε πολλή δουλειά μπροστά μας. Ωστόσο, ελπίζω πραγματικά ότι η κοινωνία είναι έτοιμη για αυτό ως ένα μεγάλο, αποκεντρωμένο, οριζόντιο δίκτυο αλληλεγγύης και αμοιβαίας βοήθειας. Βλέπω σημάδια ότι είναι έτοιμο.

Μάθετε περισσότερα για την αναταραχή στη Λευκορωσία εδώ

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.