Βενεζουελανή μετανάστρια στην Κολομβία περιμένει ένα ανθρωπιστικό λεωφορείο για να επιστρέψει στην πατρίδα του. Φωτογραφία: Joshua Collins, χρησιμοποιείται με άδεια.

Όταν άρχισε η πανδημία τον Μάρτιο του 2020, η Deisi ζούσε στον Ισημερινό για τέσσερις μήνες. Με 100 δολάρια στην τσέπη της, έφτασε με τον σύζυγό της και τα δύο παιδιά της και βρήκε γρήγορα δουλειά πουλώντας χυμό στο δρόμο. Ο σύζυγός της έγινε υδραυλικός και οι δύο μισθοί τους επέτρεψαν να νοικιάσουν ένα δωμάτιο σε έναν φτωχό τομέα στο νότο του Κίτο. Αλλά τρεις εβδομάδες μετά την ανίχνευση του πρώτου κρούσματος COVID-19 στον Ισημερινό, η χώρα έγινε το επίκεντρο της πανδημίας στη Λατινική Αμερική. Οι κοινότητες των μεταναστών χτυπήθηκαν ιδιαίτερα σκληρά, καθώς τα μέτρα αποκλεισμού μειώνουν την ικανότητά τους να στηρίξουν τον εαυτό τους και τις οικογένειές τους πίσω στο σπίτι τους. Σε τηλεφωνική συνέντευξη με το Global Voices, η Deisi είπε:

Nos sacaron de la habitación después de quitarnos el internet y el agua. Nos quedamos en la calle y tuvimos que pedir dinero para buscar comida, y con el miedo del virus que estaba por todos lados. Solo queremos ir a casa, porque cualquier cosa que nos pase nuestros hijos se quedan solos. En Venezuela tenemos familia que los puede cuidar. Pero ahora no podemos ir a nuestro propio país.

Απομακρυνθήκαμε από το δωμάτιό μας και όλη μου η οικογένεια έμεινε στο δρόμο. Έπρεπε να περιπλανηθούμε στους δρόμους ψάχνοντας φαγητό και χρήματα, φοβούμενοι έναν ιό, που σέρνεται παντού. Θέλουμε απλώς να πάμε σπίτι. Αν μας συμβεί κάτι, τα παιδιά μας θα μείνουν μόνα τους. Στη Βενεζουέλα θα ήταν με την οικογένειά μας πρόθυμη να τα φροντίσει. Αλλά δεν μπορούμε. Δεν επιτρέπεται να εισέλθουμε στη χώρα μας.

Η κρίση προσφύγων της Βενεζουέλας, η οποία ξεκίνησε το 2016, έχει γίνει η μεγαλύτερη στη σύγχρονη ιστορία, που την ξεπέρασε μόνο η Συρία. Οι Βενεζουελάνοι εγκατέλειψαν τη λεγόμενη περίπλοκη ανθρωπιστική κατάσταση έκτακτης ανάγκης προς άλλες χώρες της περιοχής, οι περισσότερες από τις οποίες μάχονται τη δική τους βαθιά κοινωνική, οικονομική και πολιτική κρίση. Αυτό έχει αφήσει τους Βενεζουελάνους μετανάστες σε ολόκληρη την ήπειρο ιδιαίτερα ευάλωτους ενόψει της πανδημίας, καθώς εξαρτώνται από άτυπες θέσεις εργασίας, έλλειψη αποταμίευσης, έλλειψη κοινωνικών δικτύων και εκτίθενται σε ξενοφοβία. Είναι επίσης ανίκανοι ή απρόθυμοι να έχουν πρόσβαση σε συστήματα δημόσιας υγείας λόγω του καθεστώτος μετανάστευσης.

Με περισσότερους από 221.000 Βενεζουελάνους πρόσφυγες και μετανάστες να παραμένουν στον Ισημερινό, 400.000 στη Χιλή, 1,4 εκατομμύρια στην Κολομβία, 800.000 στο Περού και πάνω από 213.000 στη Βραζιλία, η Deisi δεν είναι η μόνη Βενεζουελάνα μετανάστρια που δεν μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Στη Βενεζουέλα, η κυβέρνηση του Προέδρου Νικολάς Μαδούρο κήρυξε επίσημα πόλεμο εναντίον των μεταναστών, κατηγορώντας τους για την εξάπλωση του ιού στη Βενεζουέλα. Κατά τη διάρκεια μιας από τις υποχρεωτικές εθνικές του εκπομπές στις 17 Ιουλίου, είπε:

Por ahi se nos han metido, por las trochas, venezolanos irresponsables y inescrupulosos; connacionales que llegan de Colombia y de Brasil, y que han contaminado a sus familias y comunidades (…) No puede ser que vengan del exterior a echarle una broma a su propria familia, a su proprio pueblo, eso no lo podemos aceptar.

Πάλεψαν να περάσουν μέσα από μονοπάτια, αυτοί οι ανεύθυνοι και αδίστακτοι Βενεζουελάνοι. Πολίτες που προέρχονται από την Κολομβία και τη Βραζιλία, και οι οποίοι έχουν μολύνει τις οικογένειες και τις κοινότητές τους (…) Δεν μπορούμε να τους δεχτούμε να μπουν και να εκθέσουν τις οικογένειές τους, τους δικούς τους ανθρώπους.

“Βιοτρομοκράτες” και “βιολογικά όπλα”

Από τότε που ξεκίνησε η πανδημία, η κυβέρνηση της Βενεζουέλας επικεντρώθηκε σε δύο αφηγήσεις: “Η Βενεζουέλα είναι εξοπλισμένη για να χειριστεί την πανδημία” — παρόλο που μια περίπλοκη ανθρωπιστική έκτακτη ανάγκη έχει αφήσει τη χώρα με ένα διαλυμένο σύστημα υγείας, ελάχιστη πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες και επισιτιστική ανασφάλεια — και ότι “ο ιός εξαπλώνεται από Βενεζουελάνους που προέρχονται από το εξωτερικό”.

Αν και η “ξενοφοβία” είναι η λέξη, που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την απόρριψη ανθρώπων σε άλλες χώρες, δεν υπάρχει λέξη για την απόρριψη πολιτών, που εισέρχονται στη χώρα τους.

Ο Μαδούρο έχει φτάσει στο σημείο να δηλώσει ότι η κολομβιανή κυβέρνηση μολύνει σκόπιμα τους μετανάστες με COVID-19 για να αυξήσει την καμπύλη μόλυνσης στη Βενεζουέλα. Το ονόμασε “Ο Κολομβιανός Ιός“.

No one lets their guard down! We are giving an intense and hard battle against the Coronavirus that I am sure, sooner rather than later, we will win with the conscience and permanent support of our beloved and dear people. Yes you can Venezuela! pic.twitter.com/TwEikUKqgb

— Nicolás Maduro (@maduro_en) July 6, 2020

Κανείς δεν ρίχνει τις άμυνές του! Δίνουμε μια έντονη και σκληρή μάχη εναντίον του κορωνοϊού που είμαι σίγουρος, ότι νωρίτερα και όχι αργότερα, θα κερδίσουμε με τη συνείδηση ​​και τη μόνιμη υποστήριξη των αγαπημένων και αγαπητών μας ανθρώπων. Ναι, μπορείς Βενεζουέλα!

ΜΚΟ, δημοσιογράφοι και διεθνείς οργανισμοί έχουν καταγγείλει αυτή τη νέα στιγματιστική αφήγηση, η οποία αναφέρεται στους επαναπατριζόμενους μετανάστες ως “βιολογικά όπλα” και “βιοτρομοκράτες“.

Τον Ιούλιο, οη Αντιπρόεδρος Ντέλσι Ροντρίγκεζ διέταξε τους μετανάστες που εισέρχονται στη χώρα τους μέσω “παράνομων” μονοπατιών έξω να κρατούνται στο Ελ Ντοράντο, μια από τις πιο βίαιες και υπερπλήρεις φυλακές της Βενεζουέλας.

Delcy Rodriguez anuncia que trocheros serán trasladados a centro penintenciario de El Dorado https://t.co/wFsQxRVa9Z #Elecciones2020PorElCambio pic.twitter.com/n4SD2OFKIX

— Con el Mazo Dando (@ConElMazoDando) July 8, 2020

Η Delcy Rodriguez ανακοινώνει ότι οι μετανάστες που χρησιμοποιούν παράνομα μονοπάτια θα μεταφερθούν στη φυλακή του Ελ Ντοράντο

Καθώς περισσότεροι από 90.000 μετανάστες έχουν επιστρέψει, τομείς της κοινωνίας έχουν αναπαράγει την αφήγηση της κυβέρνησης, χρησιμοποιώντας τα ίδια hashtag, όπως το #trocheros, και προωθούν την ιδέα ότι οι μετανάστες που επέστρεψαν στη Βενεζουέλα είναι επικίνδυνοι εγκληματίες και ανεπιθύμητοι ξένοι, που πρέπει να τιμωρηθούν, που αρρώστησαν και επέστρεψαν στην πατρίδα.

Το ακόλουθο τουΐτ, από τον επίσημο λογαριασμό της Στρατηγικής Επιχειρησιακής Διοίκησης της Εθνικής Ένοπλης Δύναμης της Βολιβίας, ζητά από τους Βενεζουελάνους να καταγγείλουν τους μετανάστες, που επιστρέφουν στη Βενεζουέλα. Το τουΐτ έχει διαγραφεί από τότε που δημοσιεύτηκε.

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΔΙΚΩΝ ΜΑΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΜΑΣ!
Εάν γνωρίζετε κάποιον στην περιοχή σας που έχει εισέλθει στη χώρα μέσω μονοπατιών, καταγγείλτε τον χωρίς να γνωρίζει κανείς ότι ήσασταν εσείς.
Στείλτε ένα email με το όνομα του ατόμου, περιγράψτε την εμφάνισή του εάν μπορείτε και την ακριβή διεύθυνση.

Ο δημοσιογράφος Luz Mely Reyes, διευθυντής του μέσου μαζικής ενημέρωσης Efecto Cocuyo και του πρόσφατα εγκαινιασμένου ιστοτόπου ψηφιακών μέσων Venezuela Migrante μοιράστηκαν έναν οδηγό για να αναφερθούν στους μετανάστες με ασφαλέστερο τρόπο:

Voy a hacer un ejercicio de pedagogía de comunicación de riesgo.
1 debe evitarse etiquetar a las personas.una persona que usa una trocha no es un trochero. Es decir, esa condición no lo determina en su vida.
2 Evite jugar con las calificaciones. Nadie sabe quién está contagiado pic.twitter.com/IkLIDgHUj4

— Luz Mely Reyes (@LuzMelyReyes) July 15, 2020

Θα κάνω ένα παιδαγωγικό παιχνίδι για επικοινωνία που σχετίζεται με τον κίνδυνο:
1 αποφύγετε την στοχοποίηση ατόμων. ένα άτομο που χρησιμοποιεί ένα μονοπάτι δεν είναι “τρέιλερ”. Αυτό που εννοώ είναι ότι αυτή η κατάσταση δεν καθορίζει τη ζωή τους.
2 αποφύγετε να παίζετε με τους χαρακτηρισμούς. Κανείς δεν ξέρει ποιος έχει μολυνθεί

Τον Ιούνιο, η κυβερνητική ποινικοποίηση των επιστρεφόμενων μεταναστών απορρίφθηκε ανοιχτά από την Εθνοσυνέλευση της Βενεζουέλας, με επικεφαλής την αντιπολίτευση. Δήλωσαν ότι οι Βενεζουελάνοι στο εξωτερικό επιτρέπεται να επιστρέψουν στην πατρίδα τους και ζήτησαν αποτελεσματικούς υγειονομικούς ελέγχους στα σύνορα, έτσι ώστε εκείνοι που επιστρέφουν να μπορούν να εξεταστούν αντί να μπουν σε καραντίνα σε καταφύγια. Στις 19 Ιουλίου, ο Μαδούρο είπε, “… αν κάποιος είχε προσβληθεί από οποιαδήποτε έκφραση που είχε ειπωθεί, ζητούμε συγγνώμη.”

Από τις αρχές Ιουνίου, μόνο 300 Βενεζουελάνοι επιτρέπονται μέσω των συνόρων κάθε μέρα, μια μείωση κατά 80% στην επιστροφή των Βενεζουελάνων πολιτών στη χώρα τους. Μόλις μπαίνουν στη Βενεζουέλα, οι επιστρέφοντες αυτοί μετανάστες αντιμετωπίζουν υποχρεωτική καραντίνα σε καταφύγια, που διοικούνται από την κυβέρνηση. Οι μετανάστες και οι δημοσιογράφοι καταγγέλλουν υπερπληθυσμό, έλλειψη τρεχούμενου νερού και έλλειψη ιατρικού προσωπικού για να βοηθήσει όσους εμφανίζουν συμπτώματα COVID-19 ή υποφέρουν από άλλες ασθένειες, σάπια τρόφιμα καθώς και αντίποινα από τις Αρχές.

Συνεχίζονται οι απειλές για το κλείσιμο του ανθρωπιστικού διαδρόμου μεταξύ Βενεζουέλας και Κολομβίας. Σύμφωνα με την κυβέρνηση της Κολομβίας, οι Αρχές της Βενεζουέλας περιόρισαν περαιτέρω την είσοδο των Βενεζουελάνων μέσω μεγάλων οδών, όπως η Διεθνής Γέφυρα Σιμόν Μπολίβαρ.

Τώρα, η Daisi ζει σε ένα αγρόκτημα στον Ισημερινό, μακριά από την πόλη, εργάζεται περισσότερο από 14 ώρες την ημέρα για να επιβιώσει μέσα σε μια πανδημία, που άφησε την ίδια και την οικογένειά της εκτεθειμένη:

“Si pudiera volver a Venezuela, lo haría para abrazar a mi familia. Pero el camino es un peligro, y más cuando llegas”

Αν μπορούσα να επιστρέψω στη Βενεζουέλα, να αγκαλιάσω την οικογένειά μου. Αλλά είναι ένας επικίνδυνος δρόμος πίσω στο σπίτι και είναι ακόμη πιο επικίνδυνα, όταν φτάσουμε εκεί.