Αυτό το κείμενο βασίζεται στην έκθεση από τον συνεργάτη περιεχομένου του Global Voices, το Ειδησεογραφικό Πρακτορείο Meta.mk, ένα εγχείρημα του Ιδρύματος Metamorphosis.

Η πρόσφατη πολιτική αναταραχή στη Λευκορωσία συνοδεύτηκε από αυξημένη ποσότητα παραπληροφόρησης σχετικά με τη χώρα, που διαδόθηκε μέσω των καναλιών, που έχουν ήδη δραστηριοποιηθεί στη διάδοση αφηγήσεων προπαγάνδας χαρακτηριστικών των φιλορωσικών στρατών των τρολ.

Διάδοση φόβου για ρωσική στρατιωτική επέμβαση

Το Meta.mk ανέφερε ότι λίγο πριν από την άνευ προηγουμένου διαμαρτυρία υπέρ της δημοκρατίας στις 16 Αυγούστου, τα κοινωνικά δίκτυα και οι υπηρεσίες συνομιλίας πλημμύρισαν με βίντεο στρατιωτικών μεταφορών, με ισχυρισμούς ότι τα ρωσικά στρατεύματα είτε είχαν εισέλθει είτε πρόκειται να εισέλθουν στη Λευκορωσία, πράγμα που οι υπηρεσίες ελέγχου γεγονότων της Λευκορωσίας απέρριψαν γρήγορα ως παραπληροφόρηση.

Ο Franak Viačorka, αναλυτής από το Μινσκ και εξωτερικός συνεργάτης του Κέντρου Ευρασίας του Ατλαντικού Συμβουλίου και αντιπρόεδρος της DigiKomNet, μιας διεθνούς ένωσης επαγγελματιών από την ψηφιακή σφαίρα, αμφισβήτησε αυτούς τους ισχυρισμούς.

Many telegram channels distributed videos of Russian armored vehicles and buses full of soldiers moving to Belarus or already in Belarus. We fact-checked this information and it is misleading. However, let's be attentive anyway.

— Franak Viačorka (@franakviacorka) August 17, 2020

Πολλά κανάλια του telegram διαμοίρασαν βίντεο ρωσικών τεθωρακισμένων οχημάτων και λεωφορείων γεμάτα στρατιώτες που μετακινούνται προς τη Λευκορωσία ή βρίσκονται ήδη στη Λευκορωσία. Ελέγξαμε πραγματικά αυτές τις πληροφορίες και είναι παραπλανητικές. Ωστόσο, ας είμαστε προσεκτικοί ούτως ή άλλως.

Τα ευρήματα του Viačorka επιβεβαιώθηκαν από τους Ρώσους συναδέλφους του, δηλαδή την Ομάδα Πληροφοριών Συγκρούσεων. Ανέλυσαν ένα βίντεο, που φέρεται να δείχνει Ρώσους εν κινήσει, και διαπίστωσαν ότι στην πραγματικότητα ήταν αλεξιπτωτιστές της Λευκορωσίας, που λειτουργούσαν με εντολή του Προέδρου Αλεξάντερ Λουκασένκο.

Yesterday a video surfaced showing a BTR-80 APC convoy inside Belarus, which some alleged was Russian. We believe these were, in fact, Belarusian paratroopers, moving from Vitebsk to Hrodno under Lukashenka's televised order the day before. pic.twitter.com/UYn0ux3RAv

— CIT (en) (@CITeam_en) August 17, 2020

Χθες εμφανίστηκε ένα βίντεο που δείχνει ένα κονβόι BTR-80 APC (αμφίβιο όχημα μεταφορά προσωπικού) μέσα στη Λευκορωσία, για το οποίο ορισμένοι ισχυρίστηκαν ότι ήταν Ρώσοι. Πιστεύουμε ότι αυτοί, στην πραγματικότητα, είναι αλεξιπτωτιστές της Λευκορωσίας, μεταφέρθηκαν από το Βίτσεμπσκ στη Χρόντνα με την τηλεοπτική παραγγελία του Λουκασένκο την προηγούμενη ημέρα.

Αυτή η παραπληροφόρηση τροφοδοτήθηκε από την είδηση ​​ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είχε προσφέρει στρατιωτική βοήθεια στον Λουκασένκο, για να βοηθήσει στην εξάλειψη των διαδηλώσεων κατά της εκλογικής απάτης. Η Ρωσία ισχυρίστηκε ότι οι διαδηλώσεις ήταν αποτέλεσμα εξωτερικής πίεσης κατά της Λευκορωσίας. Απέτυχε να επιτύχει τον στόχο της, καθώς ο φόβος μιας ρωσικής εισβολής δεν κατέστειλε τη διαμαρτυρία στο Μινσκ, που θεωρείται ότι είναι η μεγαλύτερη στην ιστορία της χώρας.

The Belarus Freedom march is the largest gathering in Belarus history! pic.twitter.com/2SwS59qfLS

— Franak Viačorka (@franakviacorka) August 16, 2020

Η πορεία ελευθερίας της Λευκορωσίας είναι η μεγαλύτερη συγκέντρωση στην ιστορία της Λευκορωσίας!

Επαινώντας τον Λουκασένκο ως φιλάνθρωπο ηγέτη του οικονομικού “παραδείσου”

Το Meta.mk ανέφερε επίσης για ένα άλλο είδος παραπληροφόρησης που διαδόθηκε από τα σερβικά διαδικτυακά μέσα όπως το Glas-javnosti, το Nacionalist και το Nacional online, με τίτλους όπως “Γεγονότα για τη Λευκορωσία που δεν γνωρίζατε …” και στη συνέχεια διαδόθηκε ευρέως μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και μέσω εφαρμογών τηλεφώνου όπως το Viber.

Αυτές οι απεικονίσεις της Λευκορωσίας ως οικονομικού “παραδείσου”, που ελέγχεται από τον Λουκασένκο (γράφεται επίσης και Λουκασένκα) από το 1994, απορρίφθηκαν από τη σερβική υπηρεσία ελέγχου στοιχείων fakenews.rs.

Η δημιουργία μιας εικόνας της Λευκορωσίας ως χώρας με τάξη, ειρήνη και ευημερία, χωρίς να αναφέρονται πηγές για να υποστηρίξουν τους ισχυρισμούς τους, ήταν παρόμοια με τις προηγούμενες αφηγήσεις για την ευημερία του λαού της Λιβύης υπό τον εκδιωκόμενο ισχυρό Μουαμάρ Καντάφι, που διαδόθηκε στο παρελθόν από τους στρατούς των τρολ, που υποστηρίζονται από τη Ρωσία.

Μερικοί από τους ισχυρισμούς ήταν σχεδόν ποιητικοί, όπως ότι οι δρόμοι του Μινσκ διατηρούνται τόσο καλά, που “μπορεί κανείς να περπατήσει πάνω τους φορώντας μόνο λευκές κάλτσες, που θα παρέμεναν απόλυτα καθαρές” ή υπερβολικά αισιόδοξοι, όπως ο ισχυρισμός ότι το προσδόκιμο ζωής στη χώρα ήταν 104,5 χρόνια.

Το Fakenews.rs αντιμετώπισε έναν πίνακα με εύκολα προσβάσιμα στοιχεία για τη Λευκορωσία από αξιόπιστες πηγές. Για παράδειγμα, τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι το προσδόκιμο ζωής στη Λευκορωσία ήταν 74,5 χρόνια το 2018, παρόμοιο με το υπόλοιπο της Ανατολικής Ευρώπης.

Ένας σημαντικός ισχυρισμός που καταρρίφθηκε ήταν ότι στη Λευκορωσία η βενζίνη είναι φθηνότερη από το νερό ή ότι ένα λίτρο βενζίνης κοστίζει μόνο 0,14 δολάρια ΗΠΑ. Το Fakenews.rs ανακάλυψε ότι η τιμή για ένα λίτρο βενζίνης είναι 1,78 λευκορωσικά ρούβλια ή περίπου 0,72 δολάρια ΗΠΑ. Αντίθετα, οι τιμές του εμφιαλωμένου νερού είναι περίπου ένα λευκορωσικό ρούβλι ανά φιάλη ή η μισή τιμή της βενζίνης.

Τα σερβικά εθνικιστικά μέσα ενημέρωσης ισχυρίστηκαν ψευδώς ότι το κράτος της Λευκορωσίας παρέχει στους νεόνυμφους επιχορήγηση 64.000 δολαρίων ΗΠΑ για να αγοράσουν ένα διαμέρισμα σε μέση τιμή 5.000 λευκορωσικά ρούβλια (ισοδύναμο περίπου με 1.915 δολάρια ΗΠΑ). Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν στοιχεία ότι τα ζευγάρια λαμβάνουν τέτοια χρήματα ως γαμήλιο δώρο από το κράτος, και οι πραγματικές τιμές των ακινήτων στη Λευκορωσία είναι πολύ υψηλότερες από περίπου 2.000 δολάρια ΗΠΑ για ένα διαμέρισμα. Στην καλύτερη περίπτωση, αυτή είναι η τιμή για μερικά τετραγωνικά μέτρα στα περίχωρα της πρωτεύουσας Μινσκ, ή λίγα περισσότερα σε μικρότερες πόλεις όπως το Γόμελ.

Χωρίς στοιχεία, τα σερβικά μέσα ενημέρωσης ισχυρίστηκαν επίσης ότι κάθε Λευκορώσος πολίτης λαμβάνει ετήσια κρατική επιχορήγηση 1.000 δολάρια ΗΠΑ.

Ο κατάλογος των υποτιθέμενων παροχών από τη Λευκορωσία που παρέσχε το καθεστώς του Λουκασένκο περιελάμβανε μία ψευδή παρουσίαση του κατά κεφαλήν Λευκορωσικού ΑΕΠ ως 14.192 δολάρια, ενώ τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας δείχνουν ότι ήταν 6.173 δολάρια το 2019 και μία παραπλανητική παρουσίαση των μισθών των νοσοκόμων και των εκπαιδευτικών ως αρκετές φορές υψηλότεροι από τα 390 ή 460 δολάρια ΗΠΑ που λαμβάνουν ανά μήνα.

Ένα άλλο σημείο παραπληροφόρησης ήταν η ευκολία έναρξης μιας επιχείρησης στη Λευκορωσία, ισχυριζόμενοι ότι οι νεοσύστατες εταιρείες λαμβάνουν κρατικές επιχορηγήσεις 20.000 δολαρίων ΗΠΑ. Αντίθετα, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής της Λευκορωσίας δηλώνει ότι τέτοιες επιδοτήσεις κυμαίνονται μεταξύ 2.800 και 3.800 δολαρίων ΗΠΑ, και είναι διαθέσιμες μόνο σε αρκετές εκατοντάδες αιτούντες ετησίως.

Ένας σημαντικός ισχυρισμός ήταν ότι η εκπαίδευση στο εξωτερικό, τα φάρμακα και η ηλεκτρική ενέργεια στη Λευκορωσία είναι δωρεάν, χάρη στις κρατικές επιδοτήσεις. Αυτοί οι ισχυρισμοί είναι αναληθείς. Μερικοί φοιτητές μπορούν να λάβουν υποτροφίες για σπουδές στο εξωτερικό, αλλά όχι όλοι. Μόνο επιλεγμένα είδη φαρμάκων δεν πληρώνονται απευθείας από τους ασθενείς σε ορισμένα φαρμακεία. Και οι πολίτες της Λευκορωσίας πληρώνουν για την ηλεκτρική τους ενέργεια από την τσέπη τους.

Σε αντίθεση με τη δημογραφική πτώση στα Βαλκάνια, υπήρχαν ισχυρισμοί ότι ο πληθυσμός της Λευκορωσίας τριπλασιάστηκε κατά τη διάρκεια της θητείας του Λουκασένκο. Ωστόσο, τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Επιτροπής της Λευκορωσίας έδειξαν ότι το 1994, όταν ήρθε στην εξουσία, η Λευκορωσία είχε περίπου 10,25 εκατομμύρια κατοίκους, ενώ τα προκαταρκτικά στοιχεία για το 2020 δείχνουν ότι ο σημερινός αριθμός κατοίκων είναι περίπου 9,4 εκατομμύρια.

Κατηγορώντας τον ΠΟΥ και την Παγκόσμια Τράπεζα ως παρεμβαίνοντες από τη Δύση

Ένα άλλο είδος παραπληροφόρησης συνέδεσε την πολιτική αναταραχή στη Λευκορωσία με κάποιο είδος συνωμοσίας που σχετίζεται με την πανδημία του COVID-19. Η υπηρεσία ελέγχου γεγονότων της Βόρειας Μακεδονίας Vistinomer διαπίστωσε ότι τέτοιοι ισχυρισμοί διαδίδονται μέσω κοινωνικών δικτύων στη Βόρεια Μακεδονία.

Για παράδειγμα, ένα άρθρο με τη μορφή ανάρτησης στο Facebook, που συμπληρώθηκε με μια φωτογραφία του Λουκασένκο με στρατιωτική στολή, διέδωσε αβάσιμους ισχυρισμούς ότι η προσπάθεια να τον εκδιώξουν υποκινήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) επειδή είχε αρνηθεί τις “δωροδοκίες” τους από 82 έως 110 εκατομμύρια ευρώ (ισοδύναμα 97 και 130 εκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ), για τη διεξαγωγή ενός “ιταλικού σεναρίου κορωνοϊού”, χωρίς καμία εξήγηση τι θα είχε αυτό το σενάριο.

Στην ίδια ανάρτηση, ο Λουκασένκο παρουσιάστηκε ως ηγέτης της ακεραιότητας για την υποτιθέμενη άρνηση “μη επιστρεπτέας επενδυτικής επιχορήγησης” 500 εκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ από την Παγκόσμια Τράπεζα “σε αντάλλαγμα για συμμετοχή στην παγκόσμια εκστρατεία σχετικά με τους ανύπαρκτους κινδύνους του COVID-19 και της περιττής κοινωνικής αποστασιοποίησης.

Ο ΠΟΥ παρουσιάστηκε ως ένας οργανισμός που διαδίδει ασθένειες, όχι ένας που προσπαθεί να αποτρέψει ή να καταπολεμήσει τις ασθένειες. Η Λευκορωσία υπήρξε μέλος του ΠΟΥ από την ανεξαρτησία της από την ΕΣΣΔ στις αρχές της δεκαετίας του 1990, και στην πραγματικότητα, τον Ιούλιο του 2020, η Λευκορωσία και ο ΠΟΥ συνήψαν διετή συμφωνία συνεργασίας και ο ΠΟΥ παρείχε ανθρωπιστική βοήθεια στο Μινσκ στα τέλη του μήνα.

Η Λευκορωσία συνεργάζεται επίσης με την Παγκόσμια Τράπεζα εδώ και δεκαετίες. Σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς απόρριψης της βοήθειας από αυτό το ίδρυμα, η Λευκορωσία όντως ζήτησε υψηλότερο μερίδιο των χρημάτων που προορίζονταν για την καταπολέμηση των συνεπειών του COVID-19—ένα δάνειο 900 εκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ, αντί των 500 εκατομμυρίων δολαρίων που προσέφερε η τράπεζα. Αυτά τα κεφάλαια παραμένουν μη διαθέσιμα στη χώρα, επειδή ο Πρόεδρος Λουκασένκο δεν ήταν πρόθυμος να δεχτεί πρόσθετους όρους για τη λήψη ξένων δανείων.

Μάθετε περισσότερα για την αναταραχή στη Λευκορωσία εδώ