Διαδικτυακοί χρήστες σε εδάφη της πρώην Γιουγκοσλαβίας γιορτάζουν τα 75 χρόνια του δικαιώματος ψήφου των γυναικών

Παντρεμένο ζευγάρι Γιουγκοσλάβων παρτιζάνων σε φωτογραφία, που ελήφθη στη Σλοβενία το 1944. Πηγή: znaci.net. Δημόσιος τομέας.

Η περασμένη 11η Αυγούστου σηματοδότησε 75 χρόνια, από τότε που η πλέον διαλυμένη Γιουγκοσλαβία έδωσε δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες. Ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων και φεμινίστριες από τις διάδοχες χώρες θυμήθηκαν την ημερομηνία κοινοποιώντας φωτογραφίες από εκείνη την περίοδο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και χρησιμοποίησαν την ευκαιρία να υποστηρίξουν ίσα δικαιώματα.

Η καθολική ψηφοφορία ήταν μέρος του πολιτικού προγράμματος της κομουνιστικής αντίστασης της Γιουγκοσλαβίας στην κατοχή από τη ναζιστική Γερμανία και τους συμμάχους της. Έγινε νόμος το 1945 μετά την ήττα των Ναζί και οι γυναίκες ψήφισαν για πρώτη φορά στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Νοεμβρίου, που παγίωσαν την εξουσία του Κομουνιστικού Κόμματος της Γιουγκοσλαβίας.

Σε σύγκριση με άλλες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, η Γιουγκοσλαβία εισήγαγε καθολική ψηφοφορία λίγο αργά: η Ρωσία το 1917, η Πολωνία το 1918 και η Τσεχοσλοβακία το 1920. Η κομουνιστική Βουλγαρία και η Αλβανία παραχώρησαν επίσης στις γυναίκες το δικαίωμα ψήφου μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η αντικομουνιστική Ελλάδα μόλις το 1952.

Το 2020, οι χρήστες του Twitter γιόρτασαν την επέτειο κοινοποιώντας φωτογραφίες. Μερικές από αυτές έρχονται σε αντίθεση με τον γενοκτονικό εθνικισμό, που μαστίζει την περιοχή τόσο κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όσο και του Πολέμου στη Γιουγκοσλαβία της δεκαετίας του '90.

Ο χρήστης του Twitter @arthurgordonpy3 μοιράστηκε μια φωτογραφία μιας Αλβανίδας ακτιβίστριας σε δημόσια ομιλία την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας το 1945. Μαζί με τη φωτογραφία, γράφτηκε στα σλαβομακεδονικά:

Αυτή την ημέρα, στις 11 Αυγούστου 1945, οι γυναίκες κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου στη Γιουγκοσλαβία!
Φωτογραφία: Ιστορικό μουσείο της Γιουγκοσλαβίας, Mensura Shaqiri, ομιλία σε συνάντηση του Αντιφασιστικού Μετώπου των Γυναικών στις 8 Μαρτίου 1945.

Κάποιοι χρήστες δημοσίευσαν φωτογραφίες των γυναικών μαχητών που ήταν μέλη του αντιφασιστικού Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού και των γιουγκοσλαβικών μονάδων των Παρτιζάνων. Τα εορταστικά σχόλια τόνισαν τον τρόπο, με τον οποίο οι γυναίκες κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου συμμετέχοντας ενεργά στον ένοπλο αγώνα και την μεταπολεμική ανοικοδόμηση σε αντίθεση με τη συχνά χρησιμοποιούμενη γλώσσα, που υπονοεί ότι “δόθηκε” στις γυναίκες αυτό το δικαίωμα.

Σαν σήμερα στις 11 Αυγούστου 1945, οι γυναίκες στη Γιουγκοσλαβία αγωνίστηκαν και κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου!

Σαν σήμερα το 1945, οι γυναίκες στην Κροατία, τότε κομμάτι της Γιουγκοσλαβίας, κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου!

Άλλοι υπενθύμισαν στο κοινό ένα μάλλον πιο απόκρυφο κομμάτι της ιστορίας. Τη μία περίπτωση που οι γυναίκες στη Γιουγκοσλαβία είχαν προσωρινά δικαίωμα ψήφου, 28 χρόνια πριν γίνει νόμος η καθολική ψηφοφορία. Το γεγονός έλαβε χώρα σε ορισμένα μέρη της Βοϊβοντίνα, επαρχίας της Σερβίας, που ήταν κομμάτι της Αυστροουγγαρίας ως το 1918.

Τον Νοέμβριο του 1918 σε 200 εκλογικά τμήματα στα εδάφη Μπάτσκα, Μπανάτ και Μπαράνια, έλαβαν χώρα εκλογές για τη μελλοντική Μεγάλη Λαϊκή Συνέλευση, η οποία διακήρυξε την ένωση των εδαφών αυτών με το Βασίλειο της Σερβίας. Οι γυναίκες τότε είχαν το δικαίωμα ψήφου για πρώτη φορά στην ευρωπαϊκή ιστορία.

Οι ηρωίδες

Ο Μακεδόνας καλλιτέχνης Zoran Cardula γιόρτασε την επέτειο προσελκύοντας προσοχή στο έργο του “Οι ηρωίδες της Γιουγκοσλαβίας“, μια σειρά πορτρέτων ποπ αρτ των 91 γυναικών, που έλαβαν την τιμητική βράβευση του Τάγματος του Εθνικού Ήρωα, του υψηλότερου στρατιωτικού μεταλλίου στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Ο Cardula αρχικά τα έφτιαξε για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας το 2018.

Στην εισαγωγή της στυλλογής των πορτρέτων, έγραψε ότι στόχος του με τη συλλογή ήταν να αναθερμάνει το ενδιαφέρον για τις ιστορίες αυτών των γυναικών, πολεμιστριών που “ύψωσαν τις φωνές τους ενάντια στον κατακτητή, ενάντια στον φασισμό και πολλές εξ αυτών πλήρωσαν το τίμημα της ελευθερίας με την ίδια τους τη ζωή. Μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, παρέμειναν ξεχασμένες, ακόμα και με μια τάση παντελούς εξαφάνισης του αγώνα τους”.

Τα πορτρέτα περιέχουν σύντομες βιογραφίες των πολεμιστριών, μεταξύ των οποίων το αγωνιστικό τους παρατσούκλι και τη χρονιά, που έλαβαν το μετάλλιο.

“Ηρωίδες της Γιουγκοσλαβίας” του Zoran Cardula, μια συλλογή πορτρέτων επίσημα αναγνωρισμένων αντιφασιστριών πολεμιστριών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι οποίες παρουσιάζονται δίπλα από το ψευδώνυμό τους. Χρήση με άδεια.

Ο Cardula είπε σε τουίτ εις μνήμη της 75ης επετείου της καθολικής ψηφοφορίας:

На денешен ден 11 август 1945 година жените во Југославија се изборија за право на глас. Во Втората светска војна загинаа 600.000 жени, се бореа 110.000 жени а загинаа 25.000, 40.000 ранети,3.000 неспособни за работа, 2.000 официри, Партизанска спом. 3.344, а Народни хрои 91.

Σαν σήμερα στις 11 Αυγούστου 1945, οι γυναίκες της Γιουγκοσλαβίας κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου τους. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, 600.000 γυναίκες σκοτώθηκαν συνολικά, 110.000 γυναίκες πολέμησαν στην αντιφασιστική αντίσταση, εκ των οποίων 25.000 μαχήτριες σκοτώθηκαν, 40.000 τραυματίστηκαν, 3.000 θεωρήθηκαν ανίκανες για εργασία (είχαν μόνιμη αναπηρία). Υπήρχαν 2.000 γυναίκες αξιωματικοί του στρατού, 3.344 έλαβαν το καθεστώς των βετεράνων του 1941 και 91 ανακηρύχθηκαν εθνικές ηρωίδες.

Αντίδραση της Δεξιάς

Οι δεξιοί χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αντέδρασαν αρνητικά, καταγγέλλοντας την έλλειψη πλήρους δημοκρατίας υπό την κομουνιστική κυριαρχία. Πολλοί υποστήριξαν ότι το δικαίωμα ψήφου είναι άσκοπο σε ένα μονοκομματικό πολιτικό σύστημα. Αυτό, με τη σειρά του, πυροδότησε μια συζήτηση για το τι σημαίνει να είσαι δημοκρατία:

Τουίτ 1: Η κομουνιστική ηλιθιότητα φτάνει μέχρι το σημείο να ισχυριστεί ότι οι γυναίκες είχαν δικαίωμα ψήφου το 1945.
Πείτε μου τι είδους επιχειρήματα πρέπει να χρησιμοποιήσει κάποιος με αυτούς τους ανθρώπους;
Τουίτ 2: Αδερφέ, προσπαθώ να επιχειρηματολογήσω ολόκληρο το πρωί, αλλά δεν έχει νόημα. Τους λέω όμορφα ότι σε ένα μονοκομματικό πολιτικό σύστημα, η ψηφοφορία είναι άσκοπη, δεν επηρεάζει τίποτα. Μερικοί από αυτούς λένε ότι υπήρχε περισσότερη δημοκρατία τότε.

Οι υποστηρικτές των ίσων δικαιωμάτων απάντησαν υπερασπιζόμενοι τη σημασία της ανάπτυξης υπό το φως του ιστορικού της πλαισίου:

Σαν σήμερα το 1945 οι γυναίκες στη χώρα μας κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου για πρώτη φορά. Σχετικά με αυτό το ζήτημα, ως συνήθως, διάφοροι “αντικομουνιστές” σέρνονται έξω από τις τρύπες τους, με την άποψη ότι δεν ήταν τόσο σημαντικό, γιατί εκείνη τη χρονιά δημιουργήθηκε ένα μονοκομματικό σύστημα, που δεν επέτρεπε ελεύθερες εκλογές.

Είσαι αγράμματος και ανίδεος. Οι γυναίκες κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου σε ίση θέση με τους άνδρες. Αυτό είναι το θέμα. Κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου ανεξάρτητα από τη φύση του πολιτικού συστήματος. Αυτή είναι η ουσία, καταλαβαίνετε; Και οι γυναίκες κατάφεραν να κερδίσουν αυτό το δικαίωμα – μη λιποθυμήσετε – υπό κομουνιστικό καθεστώς.

Το δικαίωμα ψήφου των γυναικών στη Γιουγκοσλαβία δεν αναφέρεται μόνο στις εκλογές, αλλά και στον γενικό ρόλο τους στην κοινωνία, τους κρατικούς θεσμούς και τις πολιτικές δομές αυτού του κράτους.

Δεν καταλαβαίνω την ανάγκη ορισμένων ανθρώπων να εξηγούν πατροναριστικά. Ακόμη και λαμβάνοντας υπόψη την έλλειψη δημοκρατίας, το γεγονός ότι οι γυναίκες της Γιουγκοσλαβίας κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου (που συνέβη σχετικά νωρίς, σε σύγκριση με πολλές άλλες χώρες) είναι σημαντικό με συμβολικό τρόπο. Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι δεν μπορούν να συγκρατήσουν την εχθρότητα τους απέναντι στη ΣΟΔΓ, ακόμα και όταν συζητούν τέτοια θέματα.

Η συζήτηση επεκτάθηκε επίσης και σε συγκρίσεις με χώρες της Δυτικής Ευρώπης:

Ενδιαφέρον: Οι γυναίκες στην Ελβετία απέκτησαν δικαίωμα ψήφου το 1971.
Αυτό είναι από τ’ άγραφα.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.