Πως εξελίσσονται οι έξι μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου εν μέσω της παγκόσμιας πολιτικής οικονομίας του COVID-19

Εννοιολογική προσέγγιση του κορωνοϊού μέσα σε μια εικόνα. Η ιατρική μάσκα και τα χρήματα αντιπροσωπεύουν την πανδημία και τις οικονομικές ζημιές. Από τον  Jernej Furman on Flickr, CC BY 2.0.

Από τον Ian Inkster

Στις 6 Σεπτεμβρίου του 2020 οι επίσημες καταγεγραμμένες περιπτώσεις του COVID-19 ξεπέρασαν τα 27 εκατομμύρια, με θνησιμότητα να ξεπερνά τα 884.000 άτομα. Παρόλο που βρισκόμαστε ακόμα στη μέση αυτής της παγκόσμιας επιδημίας, όλο και περισσότερο οι σκέψεις όλων βρίσκονται στις τελικές οικονομικές επιπτώσεις της. Εδώ δείχνουμε ότι η οικονομική εντύπωση του ιού σε κάθε κράτος θα σχετίζεται στενά με την ένταση των περιπτώσεων της θνησιμότητας και της κατάστασης της οικονομίας πριν το ενδημικό, καθώς και με τις πολιτικές διαχείρισης του ιού.

Ωστόσο η πολιτική οικονομία του κάθε κράτους είναι αλληλένδετη με την παγκόσμια οικονομία και γι’ αυτό το λόγο η κλίμακα δραστηριοτήτων στις μεγαλύτερες οικονομίες πραγματικά μετράει. Ίσως να έχουν και μεγαλύτερη σημασία για την ομαλή ανάκαμψη ενός κράτους από την αποτελεσματικότητα του καθεστώτος της διαχείρισης του COVID-19.

Παρακάτω ο πίνακας 1 παραθέτει τις 6 κορυφαίες οικονομίες κατά Α.Ε.Π, σημειώνοντας τη συνολική επίπτωση του COVID-19 από το ξεκίνημα του ιού.

Η σειρά A δείχνει κρούσματα ανά εκατομμύριο, η σειρά B δείχνει θανάτους ανά εκατομμύριο, η σειρά C δείχνει θανάτους ανά αριθμό κρουσμάτων σε κάθε κράτος. Τα έξι αυτά κράτη μαζί αντιπροσωπεύουν το 44% του παγκόσμιου πληθυσμού (E), το 42% των περιπτώσεων COVID-19 (D) και το 57% του παγκόσμιου Α.Ε.Π. Από κάθε άποψη έχουν τεράστια σημασία.

Είναι ολοφάνερο πως το πρόχειρο σύνολο των περιπτώσεων (σειρά D) δε φανερώνει τις πραγματικές επιπτώσεις. Η Ινδία για παράδειγμα έχει ένα τεράστιο αριθμό κρουσμάτων, αλλά η αναλογία τους ανά πληθυσμό είναι πολύ μικρότερη από τις ΗΠΑ ή το Ηνωμένο Βασίλειο. Όντως, η Βρετανία με πολύ λιγότερες συνολικές περιπτώσεις από την Ινδία έχει ένα πολύ καταστροφικό στατιστικό ρεκόρ: το μεγαλύτερο αριθμό θανάτων ανά εκατομμύριο και μακράν τη μεγαλύτερη αναλογία θανάτων/κρουσμάτων (σειρά C), που συχνά αποκαλείται και ”παρατηρούμενος δείκτης θνησιμότητας περιστατικών”, πάνω από 12% συγκριτικά με το 1,9% της Ιαπωνίας. Η Γερμανία, που συνήθως θεωρείται παράδειγμα προς μίμηση στη Δύση, έχει στην πραγματικότητα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό θνησιμότητας περιστατικών από την Ιαπωνία ή την Ινδία. Τα πράγματα δεν είναι ακριβώς όπως φαίνονται σε σύγκριση με τον επιθετικό λόγο και συγκεκριμένα με την εριστικότητα του Δυτικού Τύπου.

Φτώχεια, Ηλικία και COVID-19

Ο πίνακας 2 κινείται ως προς την ερμηνεία αυτών των δεδομένων. Καταρχάς, πρώτα από στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, όσο πιο φτωχό το κράτος, καθώς μετράται το κατά κεφαλήν εισόδημα, τόσο πιο χαμηλότερη είναι η επίπτωση και η νοσηρότητα από τον COVID-19. Παρακολουθώντας τη γραμμή (F), βλέπουμε πως η Ινδία έχει μόνο 13% από το κατά κεφαλήν εισόδημα των Η.Π.Α, το 15% της Γερμανίας και το 18% της Ιαπωνίας. Παρόλα αυτά η παρουσία του COVID-19 στην Ινδία παρά τους τίτλους καταστροφολογίας, είναι πολύ χαμηλότερη.

Στην ουσία οι σειρές G και  H το εξηγούν. Σε ένα κράτος με φτωχό εισόδημα όπως η Ινδία, το ποσοστό των νέων μεταξύ  0-19 ετών (F) είναι πολύ υψηλό 35,7% σε σύγκριση με της Ιαπωνίας 17,2% και της Γερμανίας 17,7%. Καθώς ο ιός έχει μικρή επίδραση στους νέους, ουσιαστικά μειώνει το ποσοστό του πληθυσμού, που υπόκειται στη λοίμωξη. Επίσης το πολύ μικρό ποσοστό των ηλικιωμένων (H) 6,6% σε σύγκριση με τα άλλα πέντε κράτη, είναι τρομακτικό. Το 22,2% της Γερμανίας σημαίνει πως ο κατά κεφαλήν θάνατος πρέπει να είναι πολύ υψηλότερος από ότι στην Ινδία. Με ποσοστό πολλαπλάσιο με 3 ή 4 φορές παραπάνω, ο COVID-19 έχει ως αποτέλεσμα τη θνησιμότητα μεταξύ των ηλικιωμένων, παρά στις νεαρότερες ηλικιακές ομάδες. Ακόμα και στην Κίνα από την εποχή του Μάο, που ελέγχεται το ποσοστό των γεννήσεων, η επικέντρωση στις μικρότερες οικογένειες πέτυχε τη μεγαλύτερη επιβίωση μεταξύ των ηλικιωμένων. Οι διαφορές ηλικίας με βάση το εισόδημα, εξηγούν πιθανώς αυτή την καλή απόδοση της Κίνας σε σχέση με τον COVID-19. Δε χρειάζεται να πιστέψουμε τις ανοησίες του Τραμπ περί ψεμάτων και κοροϊδίας των κινεζικών Αρχών.

Τα πλεονεκτήματα της σχετικής φτώχειας

Τα υπόλοιπα στοιχεία του πίνακα 2 λειτουργούν ως πλεονεκτήματα για την Ινδία και την Κίνα, σε σύγκριση με τα άλλα τέσσερα κράτη, καθώς επικεντρώνονται στη πολύ χαμηλή αστικοποίηση, χαμηλώτερη ατμοσφαιρική ρύπανση και πιο μακρινά σύνορα (J-M). Η σειρά (J) δείχνει τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα, μεθανίου, οξειδίου του αζώτου, υπερφθοράνθρακα, υδροφθοράνθρακα και εξαφθοριούχου θείου κατά κεφαλήν σε μετρικούς τόνους. Ο συνδυασμός της υψηλής μόλυνσης του αέρα με τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες της αστικής ζωής στα έξι πλουσιότερα κράτη είναι πιθανώς ένας ισχυρός παράγοντας μετάδοσης και σοβαρότητας του ιού, παρόλο που η έρευνα σχετικά με αυτό συνεχίζεται. Στα φτωχότερα μεγάλα κράτη, ο πίνακας δείχνει μεγάλα σύνορα, αλλά οι περιοχές είναι αραιοκατοικημένες και απέχουν από τα αστικά κέντρα. Αντίθετα οι ΗΠΑ έχουν πυκνοκατοικημένους οικισμούς σε περιοχές στα σύνορα, που γειτνιάζουν με κράτη, που έχουν υψηλό αριθμό περιπτώσεων COVID-19, όπως ο Καναδάς με 3.479 ανά εκατομμύριο και το Μεξικό με 4.372 ανά εκατομμύριο.

Στη σειρά (P) το αποτέλεσμα του προσδόκιμου ζωής εξηγεί με λεπτομέρειες τις επιπτώσεις του χαμηλού εισοδήματος και των χαμηλών δαπανών για την υγεία. Το προσδόκιμο ζωής των Ινδών είναι 15 χρόνια πιο μικρό από αυτό των Ιαπώνων. Η σειρά (N) δείχνει πως οι ΗΠΑ σε σύγκριση με την Ινδία ξοδεύουν 20 φορές περισσότερο και 4 φορές περισσότερο σε σχέση με το ποσοστό του ΑΕΠ τους σε κονδύλια για την υγεία. Αυτό είναι ένα παγκόσμιο καταθλιπτικό γεγονός για τις χώρες με χαμηλό εισόδημα. Δεν επαρκεί να αυξηθούν τα επίπεδα μόλυνσης ή νοσηρότητας του COVID-19 σε σύγκριση με αυτά των πλούσιων χωρών αυτής της ομάδας.

Πολυπλοκότητα και πολιτική οικονομία του  COVID-19

Σύμφωνα με τη συνολική μας ανάλυση, ο πίνακας 3 στρέφεται στις πιθανές οικονομικές επιπτώσεις του COVID-19.

Πιθανώς ο μεγαλύτερος παράγοντας ανάκαμψης θα είναι η έκταση της διασποράς του COVID-19. Αν και η Ιαπωνία έχει περίπου το ίδιο κατά κεφαλήν εισόδημα από τη Βρετανία (πίνακας 3 σειρά Q), έχει μακράν πολύ λιγότερα περιστατικά (πίνακας 1 σειρά A-C), λιγότερο από το ένα τέτερτο των βρετανικών κρουσμάτων και ένα ελάχιστο κλάσμα των παρατηρούμενων λόγων θνησιμότητας περιστατικών. Άρα περιμένουμε η ανάκαμψη στην Ιαπωνία να είναι ευκολότερη. Από την άλλη όμως, γενικεύοντας, πολλοί άλλοι παράγοντες εμπλέκονται στις οικονομικές προβλέψεις, όπως προτείνεται στον πίνακα 3.

Διαφορετικούς ρυθμούς στον ΑΕΠ για τα έξι κράτη μετά την ύφεση, δείχνει η σειρά (T). Άλλα πράγματα είναι ισότιμα. Η ταχέως αναπτυσσόμενη Κίνα και Ινδία έχουν καλύτερη αφετηρία για την ανάκαμψη και χαμηλό επίπεδο του εθνικού τους χρέους (σειρά R). Αυτό ίσως σημαίνει πως μπορεί  να έχουν λιγότερη δημόσια χρηματοδότηση, δηλαδή η ανάπτυξη θα μειώσει τα χρέη από τις ”δαπάνες ανάπτυξης”. Ταυτόχρονα αυτά τα δύο κράτη έχουν σημαντική ευκαιρία να δανειστούν δημόσια κεφάλαια, αν και αυτό θα αυξήσει τα εθνικά τους χρέη.

Σε αντίθεση η Ιαπωνία έχει πολύ υψηλό χρέος (R) μα πολύ μικρή παρουσία COVID-19. Άρα ίσως είναι σε θέση να ανταλλάξει τα επικείμενα χρηματοδοτικά της προβλήματα (S) δείχνοντας μαζί με τη Γερμανία πως έχουν πλεονάζων εμπορικό ισοζύγιο εισαγωγών-εξαγωγών (e+%).

Το εμπόριο θα είναι καίριας σημασίας. Σε αυτή την ομάδα βρίσκονται κράτη με υψηλή αμοιβαία εξάρτηση στο εμπόριο (Y). Ο υπολογισμός δείχνει τον αριθμό των έξι χωρών που περιλαμβάνονται στις τέσσερις πρώτες χώρες εισαγωγής-εξαγωγής του ενδιαφερόμενου κράτους. Το νούμερο 0 υποδεικνύει την ελάχιστη εξάρτηση και το νούμερο τέσσερα τη μέγιστη.. Τα νούμερα 2 και 3 επομένως σε αυτή τη σειρά, δείχνουν την  υψηλή εξάρτηση εμπορίου εντός του ομίλου. Σοβαρή εμπορική αποτυχία ως αποτέλεσμα της αργής ανάκαμψης από τον COVID-19 σε οποιοδήποτε μέλος έχει ευαπόδεικτο αντίκτυπο και στα άλλα. Σε ένα απαισιόδοξο σενάριο, τα μεγάλα κράτη θα μπορούσαν να οδηγήσουν τον υπόλοιπο κόσμο, σε περαιτέρω οικονομική ύφεση, μέσω της δικής τους πτώση εμπορικής δραστηριότητας, εκτός του ομίλου.

Αυτό επισημαίνεται, όταν εστιάζουμε στις Η.Π.Α και την Κίνα. Σε αυτά τα εμπορικά κράτη πρέπει να λάβουμε υπόψη πως η συνολική οικονομία της Κίνας αναπτύσσεται πολύ ταχύτερα από εκείνη των Η.Π.Α (σειρά T). Στις 52 από τις 64 πιο σημαντικές οικονομίες παγκοσμίως, η Κίνα κατατάσσεται στις τέσσερις κορυφαίες ως εισαγωγέας και εξαγωγέας τους. Στις 33 περιπτώσεις η Κίνα είναι η κύρια προέλευση των εισαγωγών τους. Εισάγει 10% λιγότερο από ό,τι εξάγει και είχε για λίγο διάστημα πολύ γρήγορη ανάπτυξη. Οι ΗΠΑ έχουν αντίθετα μικρότερο αντίκτυπο στον κόσμο.  Διαπραγματεύονται δυσανάλογα στα σύνορα τους με τον Καναδά και το Μεξικό ή με την Κίνα και την Ιαπωνία. Εισάγουν 20% περισσότερο από ό,τι εξάγουν και το ΑΕΠ τους αυξάνεται με ρυθμό περίπου στο 30% των Κινέζων. Το κυρίως ποσοστό των εξαγωγών της Κίνας, που πηγαίνει σε φτωχότερα μη βιομηχανικά κράτη, είναι περίπου το διπλάσιο των ΗΠΑ. Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα πως, παρόλο που η σοβαρή πτώση του εμπορίου θα επηρέαζε όλα τα κράτη, μια σημαντική πτώση της Κίνας θα επηρέαζε ένα πολύ μεγαλύτερο φάσμα χωρών και ιδιαίτερα τις φτωχότερες ή αναπτυσσόμενες χώρες.

Περιορισμοί στις πολιτικές επιλογές

Τέλος, η πολιτική διάσταση μπορεί μόνο να υποτεθεί. Κάτι που πλησιάζει το μέτρο της συγκριτικής οικονομίας των έξι χωρών παρέχουν οι σειρές (W, X, Z). Ο δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης (HDI) των Ηνωμένων Εθνών, ενσωματώνει το προσδόκιμο ζωής, τη μόρφωση, τα εισοδήματα. Η σειρά (X) προσθέτει το βαθμό εισοδηματικής ανισότητας μεταξύ των κρατών. Όσο πιο χαμηλό νούμερο, τόσο πιο μεγαλύτερη ισότητα. Ο χαμηλός δείκτης (HDI) της Ινδίας την κάνει να υποφέρει πολύ άσχημα και αυτό θα μπορούσε να εμποδίσει τη μακροπρόθεσμη ανάκαμψη από τον COVID-19. Παραδόξως, δεδομένου του εύρους των πολιτικών συστημάτων σε αυτή την ομάδα, τα επίπεδα ισότητας και ανισότητας δεν είναι κάτι, για το οποίο θα μπορούσαν να καυχηθούν, αλλά είναι σχετικά παρόμοια. Έτσι αυτές οι χώρες θα δυσκολευτούν να προωθήσουν προγράμματα οικονομικής ανάκαμψης, που μετριάζουν τα υψηλά επίπεδα (HDI) και ταυτόχρονα όπως φαίνεται στη σειρά (Z) έχουν πολύ ισχυρές θέσεις πολιτικής και οικονομικής ελευθερίας, όπως μετρήθηκαν από το Freedom House (μη κερδοσκοπική οργάνωση) νωρίτερα το 2020. Όπως επισημαίνεται από το “***”, όλα τα κράτη προσδιορίζονται ως ”εκλογικές δημοκρατίες” εκτός της Κίνας, με τη Γερμανία και την Ιαπωνία να ηγούνται πανηγυρικά. Η Κίνα είναι άσχετη με αυτό.

Έξι κράτη και παγκόσμια ανάκαμψη

Το συμπέρασμα είναι περίεργο. Από αυτό το ιδιαίτερα ισχυρό κομμάτι του COVID-19 ο κόσμος υπέφερε πολύ περισσότερο από το μέσο όρο, μα τα κατάφερε, με πολύ διαφορετικούς τρόπους, ως επί το πλείστον προβληματικούς και οικονομικά αλληλένδετους.

Είναι πιθανό η ανάκαμψη των ΗΠΑ να είναι αργή και δύσκολο να προβλεφθεί. Υποφέρει σε μεγάλο βαθμό από τον COVID-19, έχει χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης, όπως υποδηλώνουν οι σειρές (X) και (Z) στον πίνακα 3. Το Freedom House έχει λόγο να αναγνωρίσει πως οι ΗΠΑ ηγούνται μιας παρακμής της φιλελεύθερης δημοκρατίας, της λειτουργικότητας της κυβέρνησης, της ελευθερίας της έκφρασης, της πίστης και του κράτους δικαίου. Αυτή η απόφαση ελήφθη πριν από το ξέσπασμα του COVID-19.

Η Ινδία μπορεί να είναι κάτι αντίθετο: με ταχύτερη ανάκαμψη εξαιτίας χαμηλότερου COVID-19 οι επιπτώσεις και τα πλεονεκτήματα, που απορρέουν από όλα τα στοιχεία, που αναφέρονται στον πίνακα 2. Η γρήγορη ανάκαμψη στην Κίνα μαζί με τη λογική ανάπτυξη στην Ινδία θα μπορούσε να είναι ο ηγετικός αισιόδοξος συνδυασμός. Και οι δύο έχουν γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξης στο πρόσφατο παρελθόν του COVID-19 και είναι συμπληρωματικοί έμποροι, η Κίνα ειδικότερα, που επηρεάζει ένα ευρύτερο φάσμα λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών από ό,τι οι ΗΠΑ και οι άλλες έξι μεγάλες χώρες. Επιπλέον η Κίνα έχει πολιτικό περιθώριο να κινηθεί, κανένα εκλογικό σώμα δεν παραπονιέται για παρακμή της δημοκρατίας και έχει πολύ χαμηλό βαθμό πολιτικής ελευθερίας, όπως ορίζεται από το Freedom House, σειρά (Z), έτσι ώστε να έχει την ικανότητα να προωθήσει καθορισμένα προγράμματα ανάκαμψης του ανοιχτού εμπορίου.

Τέλος, σε αυτή την περίπλοκη κατάσταση, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας αλλάζει τόνο: από ένα απλό δυισμό σε μια γενική διαίρεση μεταξύ της πίεσης των ΗΠΑ για παγκόσμιο προστατευτισμό και της κινεζικής επιμονής στο ελεύθερο παγκόσμιο εμπόριο.

Ο καθηγητής Ian Inkster είναι παγκόσμιος ιστορικός και πολιτικός οικονομολόγος στο SOAS στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Έχει διδάξει και ερευνήσει σε πανεπιστήμια της Ταϊβάν και Ιαπωνίας. Είναι συγγραφέας 13 βιβλίων για την ασιατική και παγκόσμια δυναμική και δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη βιομηχανική και τεχνολογική ανάπτυξη. Συντάκτης της ιστορίας της τεχνολογίας από το 2000. Τα επόμενα βιβλία του είναι: ”Άτακτος Καπιταλισμός”, ”Ο κόσμος από το 1971”, ”Παρεμβατική τεχνολογία”, ”Γηγενή σύνορα”. Μελέτες για περιπτώσεις της ταχείας αλλαγής της ιστορίας με τον David Pretel. Ακολουθήστε τον στο Twitter στο @inksterian.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.