- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Η ανεξαρτησία του Μπελίζε μου θυμίζει την περίπλοκη κληρονομιά του αποικισμού

Κατηγορίες: Μπελίζε, Διακυβέρνηση, Ιστορία, Μέσα των πολιτών, Γέφυρα

Η γιαγιά μου, η Bernice, κι εγώ το 1995. Φωτογραφία της συντάκτριας.

Το κείμενο αυτό αρχικά δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο Central American News [1].

Ήταν το πεπρωμένο μου να γίνω ιστορικός. Όταν ήμουν μικρή, όταν δεν παρακολουθούσα κάποιο θερινό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, συχνά περνούσα τα περισσότερα καλοκαίρια μου στο σπίτι των παππούδων μου στη γειτονιά Adams-Normandie του Λος Άντζελες. Πάντα περίεργο παιδί (βασικά αδιάκριτη), χάζευα συχνά τα άλμπουμ με τις φωτογραφίες της γιαγιάς μου, τις ντουλάπες και τα κουτιά γεμάτα με αναμνηστικά. Σε αυτά τα κουτιά υπήρχαν συλλεκτικά αντικείμενα και πλάκες με το πρόσωπο της Βασίλισσας Ελισάβετ.

Η γιαγιά μου, όπως πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, λάτρευε επίσης την πριγκίπισσα Νταϊάνα και τη βασιλική οικογένεια της Βρετανίας γενικά (με τα σκάνδαλά της και τα όλα της). Στο διάλειμμα μεταξύ αμερικάνικης σαπουνόπερας νωρίς το απόγευμα και ειδήσεων και τηλεοπτικών εκπομπών αργά το απόγευμα, η γιαγιά μου διάλεγε περιστασιακά τις μαγνητοσκοπημένες βιντεοσκοπήσεις του γάμου ή της κηδείας της πριγκίπισσας Νταϊάνας και τις παρακολουθούσαμε από την αρχή μέχρι το τέλος. Αφότου πέθανε η γιαγιά μου, μου πήρε χρόνια να σκεφτώ πραγματικά αυτές τις στιγμές και γιατί το να της μοιράζεται μαζί μου, με το μικρότερο εγγόνι της, ήταν τόσο σημαντικό για εκείνη, που μεγάλωσε στο Μπελίζε ως αποικιακή υπήκοος μιας αποικίας του Στέμματος.

Έχοντας γίνει ανεξάρτητο έθνος στις 21 Σεπτεμβρίου 1981, το Μπελίζε είναι η τελευταία χώρα στην Κεντρική Αμερική, που ανεξαρτητοποιήθηκε. Ο μακρύς δρόμος για αυτοδιοίκηση του Μπελίζε αμαυρώνεται με συγκρούσεις, που σχετίζονται με την υποδούλωση, την εκποίηση γης και τις εδαφικές διαφορές. Για παράδειγμα, η Γουατεμάλα διεκδίκησε εδάφη του Μπελίζε, αν και το Μπελίζε κηρύχθηκε επίσημα βρετανική αποικία του Στέμματος το 1862. Οι διεκδικήσεις της Γουατεμάλας παρέτειναν την ικανότητα του έθνους να επιδιώξει ανεξαρτησία μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '80. Το 1992, η Γουατεμάλα αναγνώρισε τελικά το Μπελίζε ως κυρίαρχο κράτος, αν και οι πρόσφατες εξελίξεις οδήγησαν τόσο το Μπελίζε όσο και τη Γουατεμάλα να παραπέμψουν τις υποθέσεις τους στο Διεθνές Δικαστήριο το 2019.

Ο βρετανικός αποικισμός στο Μπελίζε, όπως και πολλά μέρη σε όλη την Καραϊβική, ήταν επεμβατικός και πανταχού παρών. Άγγιξε όλες τις πτυχές της ζωής στο Μπελίζε και της διασποράς του μέσω του πολιτισμού, της πολιτικής, της εκπαίδευσης και της μνημόνευσης. Οι απαρχαιωμένες απεικονίσεις της δουλείας στο Μπελίζε συχνά παρουσιάστηκαν ως καλοήθεις και λιγότερο βίαιες από άλλες περιοχές σε όλη τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, ένα επιχείρημα που αμφισβήτησαν πολλοί μελετητές και ιστορικοί του Μπελίζε.

Η δουλεία του Μπελίζε, αν και δεν σχετίζεται με φυτείες, ήταν ακόμα βίαιη και επέτρεπε να πραγματοποιούνται συγκεκριμένες μορφές αντίστασης και διαμόρφωσης ταυτότητας. Οι υποδουλωμένοι άνδρες εργάζονταν σε καταυλισμούς υλοτομίας για την πλειονότητα του έτους, ενώ οι υποδουλωμένες γυναίκες ασχολούνταν με οικιακή εργασία και υπηρετούσαν αποικιακές οικίες στην πόλη. Οι πολιτικοί και ακαδημαϊκοί λανθασμένοι χαρακτηρισμοί της δουλείας στο Μπελίζ ως “ήπιας” σε σύγκριση με άλλους οικισμούς στην περιοχή της Καραϊβικής επηρέασαν τον τρόπο, με τον οποίο γίνονταν αντιληπτές οι φυλετικές σχέσεις στην αποικία εκείνη την εποχή και τις δεκαετίες που ακολούθησαν. Για παράδειγμα, ο εορτασμός της 10ης Σεπτεμβρίου ως αργίας προέρχεται από έναν μύθο συνεργασίας και πίστης μεταξύ Λευκών και Μαύρων αποίκων, που πολέμησαν “δίπλα-δίπλα” ενάντια σε έναν καταπιεστικό ισπανικό στόλο. Το γεγονός έγινε μια αφήγηση διαφυλετικής συνεργασίας, ιδιαίτερης στο Μπελίζ. Τελικά, οι ιστορικές συνθήκες σχετικά με τη δουλεία, οι οποίες χαρακτήρισαν το Μπελίζ ως εξαίρεση στην περιοχή, συνέβαλαν επίσης στη δημιουργία μιας εθνικής ταυτότητας, που συνεχίστηκε μέχρι το πολύ πρόσφατο αποικιακό του παρελθόν.

Με τον εορτασμό της Μάχης του Κη του Αγίου Γεωργίου στις 10 του μήνα και της Ανεξαρτησίας στις 21 του μήνα, ο Σεπτέμβριος είναι από τις σημαντικότερες περιόδους στην κοινότητα του Μπελίζε, ειδικά στο εξωτερικό. Οι μεγάλοι εορτασμοί, που λαμβάνουν χώρα στο Πάρκο Hollywood στο Ίνγκλγουντ και στο Πάρκο Rancho στο Νότιο Λος Άντζελες ήταν η εισαγωγή μου στις γιορτές του Μπελίζε. Ήταν μια ευκαιρία για τουε καταγόμενους από το Μπελίζε να συναντηθούν στη φυλετική γεωγραφία του Λος Άντζελες για να γιορτάσουν την ανεξαρτησία τους για μια χώρα, που είχαν εγκαταλείψει πριν από χρόνια, ακόμα και δεκαετίες.

Image for post

Φωτογραφία: BelizeInAmerica.net. Εορτασμοί του Σεπτεμβρίου του Μπελίζε στο Λος Άντζελες, ΗΠΑ, 2015

Δεδομένης της μαζικής μετανάστευσης των κατοίκων του Μπελίζε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του '70 λόγω της οικονομικής ύφεσης μετά τον Τυφώνα Χάτι το 1961, οι αναμνήσεις του Μπελίζε, που οι μετανάστες, όπως οι γονείς μου, κρατούσαν βαθιά μες στην καρδιά τους, ήταν αυτές πριν από την ανεξαρτησία. Παλαιοί κάτοικοι του Μπελίζε, όπως η γιαγιά μου, που έφυγε από τη χώρα χρόνια μετά την ανεξαρτησία, ήταν επιφορτισμένοι με τη διατήρηση ζωντανών παραδόσεων μέσω της αφήγησης, του φαγητού και των εορτασμών. Η μνήμη, που συχνά συνοδεύει τους μετανάστες, είναι πλούσια σε εθνική νοσταλγία και μελαγχολία.

Δεδομένης αυτής της ιστορίας και της μετανάστευσης της οικογένειάς μου στις ΗΠΑ, η εμπειρία μου για την ταυτότητα του Μπελίζε περνούσε από έναν περίπλοκο προαποικιακό και μεταποικιακό φακό.

Για παράδειγμα, σε πολλές περιπτώσεις, τα αγγλικά (συχνά αναφέρονται ως “αγγλικά της Βασίλισσας”) σε αντίθεση με τα κρεολικά, χρησιμοποιούνταν σε δημόσιους χώρους ως εργαλείο για τους μετανάστες από το Μπελίζε στο Λος Άντζελες για να πλοηγηθούν εν μέσω της αντιμεταναστευτικής ρητορικής σε μια πόλη, που ήταν πάντα βίαιη ενάντια στις κοινότητες των Μαύρων και των Λατίνων, ενώ το να μιλάνε κρεολικά μερικές φορές συνέβαλε στο να τους τοποθετεί σε μια αινιγματική ύπαρξη αγγλοκαραϊβικής ταυτότητας στη Δυτική Ακτή.

Το να σκέφτομαι τη γιαγιά μου και τις αναφορές της για τους κατοίκους του Μπελίζε ως “Μαύρους Βρετανούς” με μεταφέρει σε μια γενιά και μια ιστορική στιγμή διαπραγμάτευσης της ταυτότητας του Μπελίζε πριν και μετά την Ανεξαρτησία. Η μαύρη ταυτότητα της γιαγιάς μου και η προσήλωσή της στο Βρετανικό Στέμμα μου έδωσαν μερικά από τα πρώτα μου μαθήματα σχετικά με τις πολυπλοκότητες και τις ιδιαιτερότητες των Μαύρων της Διασποράς. Αναρωτιόμουν συχνά αν το ότι θεωρούσε τον εαυτό της περισσότερα Αγγλίδα παρά Μαύρη ήταν επίσης ο ιδιαίτερος τρόπος της να μιλήσει για το αίσθημα εναντίον των Μαύρων στην περιοχή, προσκολλούμενη σε ένα σύστημα, στο οποίο οι περισσότερες αγγλόφωνες κοινότητες Καραϊβικής (και οι αφρικανικές) ήταν επίσης ενσωματωμένες.

Η ανεξαρτησία του Μπελίζε είναι ένα παράθυρο στην πληθώρα τρόπων, με τους οποίους η Βρετανική Αυτοκρατορία έχει διαπεράσει την Καραϊβική και τμήματα της Κεντρικής Αμερικής. Ως μελετήτρια της διασποράς των κατοίκων του Μπελίζε και με καταγωγή από το Μπελίζε, ο φακός, μέσω του οποίου βλέπω το Μπελίζε, είναι τόσο στοργικός όσο και επικριτικός.

Σκέφτομαι τους προγόνους μου και τους αγαπημένους μου και την όμορφη κουλτούρα, που μπόρεσαν να καλλιεργήσουν και να διατηρήσουν. Στη συνέχεια, σκέφτομαι επίσης την περίπλοκη ιστορία, που οφείλει κριτική και ειλικρινή δέσμευση, όσον αφορά τη μεταχείριση των Μαύρων και αυτόχθονων πληθυσμών μας υπό το αποικιακό παραπέτασμα.

Με τα πρόσφατα νέα [2] για την απόφαση του Μπαρμπάντος να γίνει δημοκρατία, απομακρύνοντας έτσι τη Βασίλισσα Ελισάβετ ως αρχηγό του κράτους, αμέσως σκέφτηκα τη γιαγιά μου και τι θα σκεφτόταν για αυτό. Παρόμοια με το αποκορύφωμα της αποικιοκρατίας στις δεκαετίες του '60 και του '70 σε όλη την Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική, δεν μπορώ παρά να σκεφτώ, με τα λόγια της γιαγιάς μου: “Dis ya time no stan like befo time” (“Τούτες οι μέρες δεν είναι όπως παλιά”.).

Τα πράγματα αλλάζουν στην Καραϊβική και το Μπελίζε μπορεί να ακολουθήσει αυτό το προβάδισμα στο εγγύς μέλλον, αφήνοντας πίσω τη Βασίλισσα. Ωστόσο, ενθυμούμαι ξανά και ξανά την περίπλοκη κληρονομιά του αποικισμού στη ζωή των κατοίκων του Μπελίζε.