Εικονογράφηση: RISE Moldova. Χρήση με άδεια.

Η Δημοκρατία της Μολδαβίας πηγαίνει στις κάλπες την ερχόμενη Κυριακή στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, αντιπαραθέτοντας τον νυν πρόεδρο Ιγκόρ Ντοντόν εναντίον της Μάγια Σάντου του Κόμματος Δράσης και Αλληλεγγύης (PAS). Ο Ντοντόν υπηρέτησε ως πρόεδρος της Μολδαβίας από το 2016, όταν νίκησε την Σάντου οριακά.

Ο Ντοντόν είναι ο πρώην ηγέτης του Κόμματος των Σοσιαλιστών της Μολδαβίας (PSRM), το οποίο θεωρείται ευρέως ως φιλορωσικό. Παραιτήθηκε από την ηγεσία του κόμματος με την ανάληψη της προεδρίας και επίσημα κατεβαίνει για επανεκλογή ως ανεξάρτητος υποψήφιος, αν και έχει την ισχυρή υποστήριξη του κόμματος.

Η θερμοκρασία ανέβηκε, μόλις ξεκίνησε η προεκλογική εκστρατεία. Αλλά ανέβηκε ακόμη περισσότερο στις 19 Οκτωβρίου, όταν δημοσιογράφοι από το RISE Μολδαβία και το κέντρο Dossier δημοσίευσαν το πρώτο κεφάλαιο της Kremlinovici, μιας τετραμερούς διακρατικής έρευνας σχετικά με την επιρροή της Ρωσικής Υπηρεσίας Πληροφοριών στην πολιτική της Μολδαβίας.

Σε απάντηση, την ημέρα της δημοσίευσης, η Υπηρεσία Εξωτερικών Πληροφοριών της Ρωσίας (SVR) εξέδωσε μια δήλωση προειδοποιώντας για “προετοιμασίες για την άφιξη μιας ομάδας Αμερικανών ειδικών της “έγχρωμης επανάστασης” με πολιτικά καθήκοντα”.

Ο πρώτος γύρος των εκλογών διεξήχθη την 1η Νοεμβρίου. Δεν υπήρξε επανάσταση, “χρωματισμένη” ή αλλιώς, και κανείς δεν μπορούσε να κατακρίνει τους μυστηριώδεις Αμερικανούς ειδικούς. Εν τω μεταξύ, δημοσιογράφοι του RISE Μολδαβία είχαν δημοσιεύσει στοιχεία ότι η έδρα του Ιγκόρ Ντοντόν είχε στενή επαφή με μια ομάδα πολιτικών ειδικών στρατηγικής από τη Ρωσία, των οποίων η συμμετοχή στην προεκλογική εκστρατεία δεν είχε δηλωθεί στην Κεντρική Εκλογική Επιτροπή (CEC) από τον υποψήφιο, όπως απαιτείται από τη νομοθεσία της Μολδαβίας.

Ως ένας από τους συντάκτες της έρευνας Kremlinovici, πήρα συνέντευξη από εμπειρογνώμονες και αναλυτές για να μάθω τις απόψεις τους σχετικά με την πιθανή επιρροή του Κρεμλίνου στον Ντοντόν και τι μπορεί να διακρίνει τον δεύτερο γύρο αυτών των εκλογών από τον πρώτο.

Τυχερός στη δεύτερη φορά

Σύμφωνα με τα επίσημα αποτελέσματα του πρώτου γύρου, η Σάντου πήρε ένα μικρό προβάδισμα έναντι του Ντοντόν στον πρώτο γύρο, παίρνοντας το 36,2% των ψήφων σε σύγκριση με το 32,6% του.

Τέσσερις από τους οκτώ υποψήφιους, που συμμετείχαν στον πρώτο γύρο, εξέφρασαν έκτοτε την υποστήριξή τους στη Σάντου. Αυτοί ήταν ο Andrei Năstase της πλατφόρμας Αξιοπρέπεια και Αλήθεια, ο Tudor Deliu του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος, ο Octavian Ţîcu του Κόμματος Εθνικής Ενότητας και ο Dorin Chirtoacă του Φιλελεύθερου Κόμματος. Ο Renato Usatii, ο υποψήφιος από Το Κόμμα Μας, που ήρθε τρίτος με 16,9 % των ψήφων, κάλεσε τους Μολδαβούς απλώς να ψηφίσουν εναντίον του Ντοντόν.

Τόσο ο Ντοντόν όσο και η Σάντου έχουν αλλάξει το επίκεντρο των προεκλογικών τους εκστρατειών από τον πρώτο γύρο.

Η Μάγια Σάντου δεν δίνει πλέον έμφαση στην υποτιθέμενη εκλογική απάτη, αλλά ζητά μια ευρεία πολιτική συμμαχία εναντίον του εν ενεργεία προέδρου.

“Για άλλη μια φορά καλεί για πρόωρες βουλευτικές εκλογές, μια ενδιαφέρουσα πρόταση προς τους συμμετέχοντες, που αποκλείστηκαν στον πρώτο γύρο, αλλά μπορεί να βοηθήσει την Σάντου με τις ψήφους τους στον δεύτερο”, λέει ο Sergey Manastîrlî, διευθυντής του Ινστιτούτου Balkan-Center για ανάλυση, έρευνα και πρόβλεψη.

Εν τω μεταξύ, εξήγησε ο Manastîrlî σε συνέντευξή του στο GlobalVoices, ο Ντοντόν ξεκίνησε την εκστρατεία για τον δεύτερο γύρο επικρίνοντας έντονα την Σάντου προσωπικά, καθώς και τους Μολδαβούς ψηφοφόρους στο εξωτερικό, πολλοί εκ των οποίων είναι υποστηρικτές της.

“Προηγουμένως, σκόπιμα δεν έδινε σημασία στη Μάγια Σάντου και αγνόησε ακόμη και τις προσκλήσεις της σε συζητήσεις. Και τώρα αφιερώνει την πρώτη του δημόσια ομιλία στη σύγκριση του εαυτού του με την αντίπαλό του”, σημειώνει ο Manastîrlî.

Ο Alexei Tulbure, διευθυντής του Ινστιτούτου Προφορικής Ιστορίας της Μολδαβίας, συμφωνεί ότι ο δεύτερος γύρος θα είναι αρκετά διαφορετικός.

“Ο Ντοντόν έχει επιθετικό ξεκίνημα στον δεύτερο γύρο. Δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα, ακόμη και υπεροψία, που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια του πρώτου. Ο Ιγκόρ Ντοντόν εκφοβίζει το εκλογικό σώμα με τη φρίκη, που θα συμβεί στη χώρα, εάν εκλεγεί η Σάντου. Αυτό δείχνει ότι, συνολικά, δεν υπάρχει τίποτα για το οποίο να λογοδοτεί κανείς”, δήλωσε ο Tulbure στο GlobalVoices.

Ο Tulbure, ο οποίος είναι επίσης πρώην βουλευτής και πρεσβευτής, εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι στις δηλώσεις του προέδρου δεν υπάρχει σχεδόν καμία αναφορά σε άλλα θέματα, όπως η καταπολέμηση της διαφθοράς, η δικαστική μεταρρύθμιση και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

“Οι προτεραιότητες του Ιγκόρ Ντοντόν ελάχιστα συνδέονται με την πραγματική ατζέντα της χώρας”, καταλήγει ο Tulbure.

Οι μυστικοί ειδικοί στρατηγικής

Το τέταρτο μέρος του Kremlinovici αφορά μια ομάδα Ρώσων πολιτικών ειδικών στρατηγικής, που συναντήθηκαν με πρόσωπα από το περιβάλλον του Ντοντόν πριν από τον πρώτο γύρο των εκλογών. Η έρευνα διαπίστωσε επίσης ότι ήταν παρών ο γραμματέας Τύπου της προεκλογικής έδρας του Ντοντόν.

Αρκετοί εμπειρογνώμονες και πολιτικοί αναλυτές μοιράστηκαν τις σκέψεις τους για το τι αποκαλύπτει η έρευνα και τα επείγοντα ερωτήματα, που θέτει.

“Πολιτικοί ειδικοί στρατηγικής από το εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, εργάζονταν πάντα στη Μολδαβία. Πάντα πληρώνονταν “κάτω από το τραπέζι”, οπότε δεν θα βρεις το κόστος για τις υπηρεσίες τους σε επίσημους λογαριασμούς. Στην περίπτωση του Ντοντόν, τώρα που έχει αποκαλυφθεί η εμπλοκή των Ρώσων ειδικών, είναι απαραίτητο να ζητήσουμε μια ανάλυση κόστους”, εξηγεί ο Tulbure.

“Κατά τη διάρκεια αυτής της προεκλογικής εκστρατείας, ομάδες πολιτικών ειδικών στρατηγικής από τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Ρουμανία, τη Ρωσία, την Ουκρανία και άλλα μέρη εργάστηκαν για διαφορετικούς υποψηφίους. Όλοι όσοι γνωρίζουν την αγορά πολιτικής συμβουλευτικής στη Μολδαβία, το γνωρίζουν πολύ καλά, αλλά δεν το συζητούν μεγαλόφωνα”, αναγνωρίζει ο Manastîrlî του Balkan-Center.

“Η πρόσκληση ξένων πολιτικών στρατηγικών έχει γίνει εδώ και καιρό ο κανόνας για τις εκλογές στη Μολδαβία. Γενικά, οι υποψήφιοι φοβούνται να παραδεχτούν δημόσια ότι χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες αυτών των ξένων ειδικών. Ίσως φοβούνται ότι αυτό θα τους κάνει να φαίνονται αδύναμοι σε σύγκριση με τους ανταγωνιστές τους, που δεν αποκαλύπτουν τη λίστα με τους ξένους συμβούλους”, συνεχίζει ο Manastîrlî.

“Συμβουλευτικές εταιρείες και μεμονωμένοι πολιτικοί στρατηγικοί μπορεί πράγματι να εργάζονται με σύμβαση κατά τη διάρκεια εκλογών σε άλλες χώρες, αλλά αυτό θα πρέπει να γίνεται ανοιχτά, όπως και κάθε άλλη εμπορική σύμβαση”, παρατηρεί ο Ρώσος πολιτικός αναλυτής Alexander Morozov.

“Διαφορετικά, δεν είναι πλέον θέμα πολιτικής συμβουλευτικής, αλλά τοξικής παρέμβασης. Η ομάδα [των ειδικών πολιτικών στρατηγικών] το κρύβει αυτό, αρνείται την επαφή με τον Τύπο και κρύβεται από την πλευρά του Ντοντόν. Αυτό δεν είναι απλώς “δουλειά”, αλλά μια “ειδική ομάδα”, που συνδέει άμεσα την έδρα του Ντοντόν με την Προεδρική Διοίκηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Δηλαδή, αυτό ισοδυναμεί με άμεση [ξένη] παρέμβαση [στις εκλογές]”, έγραψε ο Morozov σε ανάρτηση στο Facebook στις 5 Νοεμβρίου, αντιδρώντας στην έρευνα του RISE Μολδαβία.

Τα γραφεία στη Μολδαβία

Οι πρώτες αποκαλύψεις στην έρευνα Kremlinovici κατέστησαν δυνατές χάρη στο “Αρχείο Chernov”, μια δέσμη εγγράφων εργασίας, που έλαβε το κέντρο Dossier ως αποτέλεσμα διαρροής από την Προεδρική Διοίκηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας, τα οποία στη συνέχεια παρασχέθηκαν στο RISE Μολδαβία.

Σύμφωνα με έγγραφα, που δημοσιεύθηκαν στην έρευνα, Μολδαβοί πολιτικοί (συμπεριλαμβανομένου του Ντοντόν) θα έστελναν στη Μόσχα εκ των προτέρων αντίγραφα των κειμένων των ομιλιών τους για εγχώρια και διεθνή κατανάλωση. Αυτά θα επανεξετάζονταν από το “γραφείο της Μολδαβίας” του Κρεμλίνου υπό την αιγίδα μιας διεύθυνσης της προεδρικής ηγεσίας με επικεφαλής τον στρατηγό της Υπηρεσίας Πληροφοριών, Vladimir Chernov. Μερικές φορές, το ρωσικό προσωπικό επεξεργαζόταν τα κείμενα αυτών των ομιλιών για τους Μολδαβούς εταίρους τους, αναπτύσσοντας σημεία συζήτησης, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν στη δημόσια αρένα. Πρότειναν μάλιστα πιθανές ψεύτικες ειδήσεις για να υπονομεύσουν τους ανταγωνιστές των Μολδαβών συναδέλφων τους.

Ο Dumitru Manzarari, ερευνητικός συνεργάτης στο Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών Θεμάτων και Ασφαλείας (SWP), δήλωσε στο GlobalVoices ότι οι έρευνες του RISE Μολδαβία ήταν “εξαιρετικά ανησυχητικές”.

“Οι ενέργειες του [Ντοντόν] δημιουργούν την εντύπωση ότι χρησιμοποιεί το προεδρικό αξίωμα για προσωπικά οφέλη. Δεδομένων των εκτεταμένων και τεκμηριωμένων επιχειρηματικών συμφερόντων του στη Ρωσία και του γεγονότος ότι η Ρωσία είναι η μόνη χώρα, που διατηρεί στρατεύματα στη Μολδαβία παρά τη θέληση των μολδαβικών Αρχών, οι αλληλεπιδράσεις του Ντοντόν με Ρώσους αξιωματούχους τον κάνουν να μοιάζει με πράκτορα από το τμήμα του Κρεμλίνου, που καλύπτει τη Μολδαβία”, δηλώνει ο Manzarari. “Επιπλέον, ο πρόεδρος της Μολδαβίας πρέπει να ακολουθήσει συγκεκριμένες διαδικασίες για να μοιραστεί διαβαθμισμένα έγγραφα με μη εξουσιοδοτημένους συνομιλητές, ιδίως ξένους αξιωματούχους. Ομοίως, ο συντονισμός των πολιτικών και των ενεργειών του με τη Ρωσία είναι ένα αμφίβολο βήμα, που υπονομεύει το προεδρικό αξίωμα, την εθνική κυριαρχία της Μολδαβίας και την εθνική ασφάλεια”.

Ο Boris Gamurari, πρώην αξιωματικός των υπηρεσιών ασφαλείας και πρώην υπουργός Άμυνας της Μολδαβίας, βλέπει αυτές τις αποκαλύψεις ως ένδειξη ανικανότητας.

“Καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας του, ο Πρόεδρος Ντοντόν επέδειξε ειλικρινά απροσεξία σε θέματα κρατικής ασφάλειας […]. Οι υπηρεσίες ασφαλείας είναι υποχρεωμένες να είναι ενήμερες και να τον ενημερώνουν για τα πάντα με την πληρέστερη λεπτομέρεια. Αλλά για να το κάνεις αυτό, χρειάζεσαι μια υπηρεσία με επαγγελματικό προσωπικό, όχι πρώην αστυνομικούς, με το δικό της στυλ και τρόπο εργασίας”, παρατήρησε ο Gamurari σε συνέντευξή του. “Ούτε αυτός ούτε αυτοί γνωρίζουν τον χρυσό κανόνα μιας τέτοιας υπηρεσίας: μπορεί να υπάρχουν φιλικές χώρες, αλλά δεν μπορούν να υπάρχουν φιλικές υπηρεσίες πληροφοριών”.