Μια εικόνα που απεικονίζει την Ιρανή ακτιβίστρια ανθρωπίνων δικαιωμάτων Νάργκες Μοχαμαντί να δέχεται συγχαρητήρια για την αποφυλάκισή της, ενώ άλλες Ιρανές γυναίκες συλλαμβάνονται. Από τον Άσαντ Μπιναχάχι, σκιτσογράφο με έδρα τη Γερμανία. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Προειδοποίηση περιεχομένου: Αυτό το κείμενο περιλαμβάνει περιγραφές βασανιστηρίων, που ορισμένοι αναγνώστες μπορεί να βρουν δυσάρεστες.

Τα λευκά βασανιστήρια είναι μια τεχνική ψυχολογικών βασανιστηρίων, κατά την οποία οι κρατούμενοι κρατούνται σε κελιά, όπου κυριαρχεί μόνο το λευκό χρώμα, για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα. Στόχος της είναι η πρόκληση πλήρους αισθητηριακής στέρησης και απομόνωσης στο θύμα. Είναι μία από τις μεθόδους βασανιστηρίων, που χρησιμοποιούνται στις ιρανικές φυλακές, παράλληλα με τα σωματικά βασανιστήρια.

Είναι επίσης ο τίτλος ενός νέου βιβλίου της Νάργκες Μοχαμαντί, κορυφαίας Ιρανής ακτιβίστριας για τα ανθρώπινα δικαιώματα και δημοσιογράφου. Το «Λευκά Βασανιστήρια», που τυπώθηκε στα περσικά από τον σουηδικό εκδοτικό οίκο Baran, περιλαμβάνει συνεντεύξεις με δώδεκα πολιτικές κρατούμενες, καθώς και τις εμπειρίες της συγγραφέως, η οποία πέρασε η ίδια οκτώμισι χρόνια σε ιρανική φυλακή.

Οι δώδεκα συνεντευξιαζόμενες είναι δημοσιογράφοι, μέλη θρησκευτικών μειονοτήτων και πολιτικές ακτιβίστριες. Οι ιστορίες τους αποκαλύπτουν την άθλια κατάσταση των ιρανικών φυλακών: οι καταστροφικές συνθήκες υγιεινής και τα μικροσκοπικά και άδεια κελιά είναι κάτι συνηθισμένο. Οι κρατούμενοι αντιμετωπίζουν σκόπιμη στέρηση ιατρικής περίθαλψης, πολλές ώρες ανάκρισης, απειλές προς τα μέλη των οικογενειών τους και τη χρήση κελιών απομόνωσης ως μέσο βασανιστηρίων.

Ο Ρεζά Καζεμζαντέχ, κορυφαίος Ιρανός ψυχολόγος με έδρα το Βέλγιο, ο οποίος εργάζεται με θύματα βασανιστηρίων, έγραψε για την τεχνική των λευκών βασανιστηρίων:

Μπορεί να υποστηριχθεί ότι, εάν χρησιμοποιούνται σωματικά βασανιστήρια στην αρχή μιας σύλληψης για να κάνουν έναν κρατούμενο να μιλήσει (παρέχοντας πληροφορίες), ο σκοπός των ψυχολογικών βασανιστηρίων είναι να διεισδύσουν στην ταυτότητά του και να επηρεάσουν την προσωπικότητά του μακροπρόθεσμα.

Το βιβλίο αποκαλύπτει ότι οι δώδεκα γυναίκες, που έδωσαν συνέντευξη, δεν συνελήφθησαν για εγκλήματα που έχουν διαπράξει, αλλά επειδή οι ιρανικές υπηρεσίες ασφαλείας και πληροφοριών τις θεωρούν χρήσιμες στις έρευνες. Υπέβαλαν αυτές τις κρατούμενες υπό ακραία πίεση για να αποσπάσουν ομολογίες ή να τις αναγκάσουν να συνεργαστούν.

Αυτές είναι οι συνεντεύξεις της Μοχαμαντί: Nigara Afsharzadeh, Sima Kiani, Sedigheh Moradi, Atena Daemi, Mahvash Shahriari, Zahra Zahtabchi, Hengameh Shahidi, Reyhaneh Tabatabaei, Mary Mohammadi, Nazila Nouri, Nazanin Shohifllahi, Nazanin Shoifllahi.

Εξώφυλλο του βιβλίου «Λευκά Βασανιστήρια» της Ναργκίς Μοχαμαντί. Φωτογραφία που χρησιμοποιείται με άδεια.

Μιλώντας με μυρμήγκια

Στο βιβλίο, η Μοχαμαντί αφηγείται επίσης τις δικές της εμπειρίες στη φυλακή, συμπεριλαμβανομένου του χρόνου που πέρασε στην απομόνωση και των ανακρίσεων. Όπως περιγράφει λεπτομερώς, οι ανακριτές συνήθως είχαν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, αλλά εξακολουθούσαν να απαιτούν να δηλώσει την παραίτησή της από το Κέντρο Υπερασπιστών των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μια ομάδα που ιδρύθηκε από εξέχοντες Ιρανούς δικηγόρους, συμπεριλαμβανομένης της βραβευμένης με Νόμπελ Ειρήνης Σιρίν Εμπάντι.

Η Μοχαμαντί, η οποία είναι επίσης ακτιβίστρια κατά της θανατικής ποινής, γράφει στο βιβλίο:

Το κελί απομόνωσης δεν είναι απλώς ένας χώρος, αλλά ένας χώρος όπου όλα τα στοιχεία συνδυάζονται για να μας επηρεάσουν. Αυτό περιλαμβάνει την αδιαφορία των γιατρών για τον πόνο μας, το δέσιμο των ματιών των κρατουμένων, τις βρώμικες κουρτίνες, τις νεκρές κατσαρίδες στο πάτωμα, τα άβολα ρούχα της φυλακής και τις μεγάλες περιόδους παραμονής σε κελιά ανάκρισης.

Κάθε κρατούμενος αντιδρά στις περιστάσεις με διαφορετικό τρόπο. Η Νιγάρα Αφσαρζαντέχ, μια Τουρκμένα υπήκοος που καταδικάστηκε σε πενταετή ποινή φυλάκισης το 2014 για φερόμενη κατασκοπεία, εξηγεί πώς η ομιλία με τα μυρμήγκια στο κελί της τη βοήθησε να ανταπεξέλθει: «Ήθελα απλώς να μοιραστώ το κελί μου με ένα άλλο ζωντανό ον», λέει.

Η πρώην κρατούμενη συνείδησης των Μπαχάι, Σίμα Κιάνι, λέει: «Θα προτιμούσα να με ανακρίνουν παρά να μείνω μόνη σε ένα κελί».

Οι ανακριτές χρησιμοποιούν επίσης ιατρικές και οικογενειακές πληροφορίες για να ασκήσουν πιέσεις στους κρατούμενους. Η Μαχβάς Σαχριάρι, μια άλλη πολίτης Μπαχάι που πέρασε δέκα χρόνια στη φυλακή, λέει ότι οι απειλές που δέχτηκε ο σύζυγός της και ο γιος της ήταν «οι πιο δύσκολες» πτυχές των ανακρίσεων.

Το βιβλίο εξηγεί πώς οι τακτικές ανάκρισης στοχεύουν στο να μετατρέψουν τους κρατούμενους σε συνεργάτες. Ένας ανακριτής δήλωσε τον έρωτά του στην Χανγκάμε Σαχίντι, δημοσιογράφο και ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών, και της ζήτησε να τον παντρευτεί με αντάλλαγμα το κλείσιμο του φακέλου της. Εκείνη απέρριψε την προσφορά με σκληρότητα λέγοντας ότι προτιμούσε να εκτίσει την ποινή της παρά να τον συναντήσει ξανά.

Σε αυτό το πλαίσιο, αρκετοί από αυτές τις κρατούμενες κατάφεραν να κάνουν απεργίες πείνας για να υπερασπιστούν την αξιοπρέπεια και τα δικαιώματά τους.