Η πρώτη Εθνική Πορεία Τρανς του Εκουαδόρ, 20 Νοεμβρίου 2020. Φωτογραφία: Andrea Romero, χρήση με άδεια.

Η Rita Hester, μια μαύρη τρανς, δολοφονήθηκε βάναυσα στο διαμέρισμά της στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1998. Ο θάνατός της έγινε ένας από τους καταλύτες για τη Διεθνή Ημέρα Μνήμης Διεμφυλικών, που πραγματοποιείται κάθε 20 Νοεμβρίου. Η ημέρα τιμά τα μέλη της κοινότητας των τρανς, που έχουν χάσει τη ζωή τους από πράξεις βίας, που προκαλούνται από τρανσφοβία.

Την Ημέρα Μνήμης Διεμφυλικών του 2020, η κοινότητα των τρανς του Ισημερινού οργάνωσε την πρώτη της Εθνική Πορεία Τρανς, που γιορτάστηκε σε πόλεις σε όλη τη χώρα. Το Δίκτυο Κοινοτικών Δικτύων Τρανς, με έδρα το Γκουαγιακουίλ, ήταν υπεύθυνο για τη διοργάνωση της πορείας. Το Pachaqueer έστειλε δελτίο Τύπου εξηγώντας τη σημασία της πορείας:

#marchamostrans en ruptura cøntracultural y pølítica pørque #estamoshartas de las élites y cønsevadurismøs lgbtiq+. marchamøs para reclamar espaciøs dønde læs persønas trans pødamøs ser recønøcidæs desde la autønømia de nuestras existencias. marchamøs en memøria de nuestræs muertæs y en resistencia de nuestræs cuerpæs.

#marchamostrans (Περπατάμε ως τρανς) ενάντια στον πολιτισμό και στους πολιτικούς, #estamoshartas (αρκετά) με τους ΛΟΑΤΚΙ+ ελίτ και τον συντηρητισμό. Βαδίζουμε για να διεκδικήσουμε χώρους όπου οι τρανς μπορούν να αναγνωριστούν ξεκινώντας με την αυτονομία της ύπαρξής μας. Βαδίζουμε εις μνήμη των νεκρών μας και σε αντίσταση για τα κορμιά μας.

Οι Coca και Mota, ιδρυτικά και διευθυντικά μέλη του Pachaqueer, μίλησαν με το Global Voices στο Zoom.

The first National Trans March of Ecuador, November 20, 2020. Photo by Andrea Romero, used with permission.

Carlos E. Flores (CF): Ποια ήταν η αντικειμενική και πολιτική ατζέντα για την πρώτη Εθνική Πορεία Τρανς στο Εκουαδόρ;

Coca: Uno de los principales detonantes para la organización desde la autonomía y desde la colectividad de esta marcha fue que estamos hartas, estamos cansadas de la deuda social, de la deuda estatal, de la mercantilización de la lucha trans. Entonces, sentimos que estos 23 años en Ecuador la despenalización [de la homosexualidad] está vigente, ya no somos detenidas simplemente por el hecho de existir pero sigue habiendo una discriminación social, una penalización en las calles hacia las cuerpas trans.

Y las élites o las hegemonías que han llevado la lucha LGTBI, aquí en el país, durante todo este tiempo, lo único que han hecho ha sido lucrar de las muertes de las personas trans, de las necesidades de la población trans. Sentimos que ha llegado a un punto en que nosotras ya no queremos dialogar con estas organizaciones porque nos sentimos instrumentalizadas a pesar de que esta lucha por la despenalización [de la homosexualidad] en el país fue encabezada por personas travestis y transexuales e, irónicamente, esta misma población es la que ha sido rezagada durante toda la historia […].

Coca (C): Διοργανώσαμε την πορεία εμείς με την κοινότητα κυρίως, επειδή βαρεθήκαμε, κουραστήκαμε από το κοινωνικό χρέος, το κρατικό χρέος, την εμπορευματοποίηση του αγώνα των τρανς. Από την αποποινικοποίηση [της ομοφυλοφιλίας] στον Ισημερινό πριν από 23 χρόνια, πλέον δεν μας συλλαμβάνουν, απλά και μόνο επειδή υπάρχουμε, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν κοινωνικές διακρίσεις και ποινικοποίηση στους δρόμους κατά του γυναικείου τρανς σώματος.

Όλο αυτό το διάστημα, οι ελίτ ή οι ηγέτες, που αγωνίστηκαν για την κοινότητα ΛΟΑΤΙ στη χώρα μας μονάχα κέρδος έχουν αποκομίσει από τους θανάτους τρανς ατόμων, από τις ανάγκες του τρανς πληθυσμού. Αισθανόμαστε ότι έχουμε φτάσει σε ένα σημείο, όπου δεν θέλουμε πλέον να κάνουμε διάλογο με αυτές τις οργανώσεις, επειδή αισθανόμαστε ότι γινόμαστε εργαλεία, παρά το γεγονός ότι ο αγώνας για την αποποινικοποίηση [της ομοφυλοφιλίας] στη χώρα καθοδηγήθηκε από τρανς. Και, ειρωνικά, είναι αυτός ο ίδιος πληθυσμός που έχει μείνει πίσω σε όλη την ιστορία […].

Η πρώτη Εθνική Πορεία Τρανς του Εκουαδόρ, 20 Νοεμβρίου 2020. Φωτογραφία: Andrea Romero, χρήση με άδεια.

CF: Ποιες συγκεκριμένες απαιτήσεις κάνατε στο κράτος με αυτήν την πορεία;

Coca: Bueno, hay un sinnúmero de demandas. Por ejemplo, la inserción del cupo laboral trans dentro del Código de Trabajo, las garantías y derechos para niñez y adolescencia, el acceso libre y gratuito de procesos de hormonización, los inhibidores para adolescencia trans, las garantías para adultas y adultos mayores trans, garantías para trabajadores sexuales […] Estas son las que más encabezaban esta necesidad de demandar al Estado.

También la reparación para las compañeras y compañeres asesinades en la época de los 80s y 90s en el régimen de dictadura de León Febres Cordero, cuando era penalizada la homosexualidad y había el [artículo] 516 [del entonces Código Penal] que permitía la persecución a personas transexuales y travestis por las calles donde eran asesinadas, desaparecidas, torturadas.

Ahora hay una demanda ingresada a la fiscalía, al Estado, por caso de lesa humanidad donde hace más o menos un año y medio que se ingresó el trámite y esta denuncia no avanza, entonces era una posibilidad de generar un poco de presión. Los mismos policías que fueron los que se encargaron de todas estas vejaciones a la población trans, ahora ellos gozan de jubilaciones, de una estabilidad económica y nuestras compañeras, nuestras próceres de la despenalización cada vez son menos y están en la precarización absoluta, están olvidadas. Entonces, [la marcha] es también por el ejercicio de la memoria y de la visibilidad.

C: Λοιπόν, οι απαιτήσεις μας είναι αμέτρητες. Για παράδειγμα, η εισαγωγή μιας ποσοστώσεως για την τρανς εργασία στον Εργατικό Κώδικα, εγγυήσεις και δικαιώματα για παιδιά και εφήβους, ελεύθερη πρόσβαση σε ορμονικές επεμβάσεις, φαρμακευτικούς αναστολείς για τρανς εφήβους, δικαιώματα για τρανς ενήλικες και ηλικιωμένους, δικαιώματα για την εργασία του σεξ [.. .] Αυτοί μας ώθησαν κυρίως να δράσουμε εναντίον του κράτους.

Επίσης, η αποζημίωση για τους συνανθρώπους τρανς, που δολοφονήθηκαν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '80 και του '90 υπό τη δικτατορία του Λεόν Φέμπρες Κορντέρο, όταν η ομοφυλοφιλία ποινικοποιήθηκε και όταν το [άρθρο] 516 [του τότε Ποινικού Κώδικα] επέτρεψε τη δίωξη διεμφυλικών και τρανσέξουαλ στους δρόμους, όπου δολοφονήθηκαν, εξαφανίστηκαν βίαια και βασανίστηκαν.

Τώρα κατατέθηκε αγωγή πριν από ενάμισι χρόνο περίπου στην Εισαγγελία για υποθέσεις κατά της ανθρωπότητας. Η αγωγή εκκρεμεί ακόμη, οπότε η πορεία ήταν μια ευκαιρία να δημιουργηθεί κάποια πίεση. Η ίδια αστυνομία, που ήταν υπεύθυνη για όλες τις καταχρήσεις κατά των τρανς, είναι πλέον συνταξιούχοι και έχουν οικονομική σταθερότητα, ενώ οι αδελφές μας, οι υπέρμαχοι της αποποινικοποίησης, είναι όλο και λιγότερες, και βρίσκονται σε κατάσταση απόλυτης επισφάλειας, ξεχνιούνται. Έτσι [η πορεία] είναι επίσης μια πρόσκληση μνήμης και απαίτησης για ορατότητα.

La primera Marcha Nacional Trans de Ecuador, 20 de noviembre 2020. Foto de Andrea Romero, utilizada con permiso.

CF: Όταν μιλάτε για αποζημίωση, σε τι αναφέρεστε;

Mota: Principalmente la reparación debería ser que el Estado reconozca que hubo tortura, asesinato y desapariciones por parte de la policía nacional en complicidad con el Estado de turno contra la población trans y contra la población LGTBI. Esta sería la mínima reparación, tener el reconocimiento del Estado.

De ahí hay obviamente otras reparaciones como la económica, reparaciones en el campo de la seguridad social, por ejemplo. Esto se está gestando obviamente para las personas que fueron víctimas de estas agresiones en esas épocas. Hay una lista larga de personas que se va acortando con el tiempo; lamentablemente mientras se espera que la justicia llegue, las mujeres trans siguen muriendo.

Mota (M): Η κύρια αποζημίωση είναι το κράτος να αναγνωρίσει ότι υπήρξαν περιπτώσεις βασανιστηρίων, δολοφονιών και εξαναγκαστικών εξαφανίσεων από την εθνική αστυνομία, σε συνενοχή με το κράτος, κατά του τρανς πληθυσμού και της κοινότητας ΛΟΑΤΙ. Αυτό θα ήταν το ελάχιστο ως αναγνώριση από το κράτος.

Από εκεί, υπάρχουν προφανώς κι άλλοι τύποι αποζημιώσεων, όπως για παράδειγμα οικονομική αποζημίωση και κοινωνική ασφάλιση. Είναι μια συνεχής διαδικασία για τα θύματα των επιθέσεων εκείνη την εποχή. Υπάρχει ένας μακρύς κατάλογος ατόμων, αλλά ο κατάλογος μειώνεται με την πάροδο του χρόνου. Καθώς περιμένουμε για δικαιοσύνη, δυστυχώς, τρανς γυναίκες συνεχώς δολοφονούνται.

CF: Τέλος, ξέρετε πώς είναι η κατάσταση για τα άτομα τρανς στις φυλακές του Ισημερινού;

Mota: Nosotras tenemos información cercana de la Red Comunitaria Trans que trabaja muy de cerca con el tema de mujeres trans privadas de libertad y también con mujeres transmigrantes. Lamentablemente, como decíamos en el inicio de estas declaraciones, existe un monopolio no solamente en el Ecuador sino en la región que se acreditan como organizaciones de lucha LGTBI u organizaciones y federaciones trans que lo único que hacen es lucrar de lo que son las muertes de las personas y lo que hacen es levantar cierta información que está disponible públicamente pero no recaban más allá, es decir, no se hace un seguimiento al tema de reparación y justicia. Eso por un lado.

Por otro lado, por supuesto que el sistema carcelario en el país tiene un déficit absoluto en el término de igualdad, en el respeto de género, de reconocimiento de la identidad trans. Lamentablemente, las mujeres trans tienen que ser destinadas a los reclusorios de hombres, ahí es donde tienen que hacer su tránsito. Muchas incluso tienen que parar su transición o tienen que de alguna u otra forma buscar las posibilidades de iniciar esa transición dentro de la privación de la libertad, estando encerradas, siendo privadas de libertad. Es una cosa humillante para una mujer trans tener que ingresar a un calabozo de hombres. Es humillante. Además es también exponernos una vez más a doble, triple, cuádruple vulneración porque vamos a ser objeto de violaciones, de vejaciones y un sinnúmero de maltratos por el tema de nuestra identidad de género.

M: Λαμβάνουμε τακτικές πληροφορίες από το Κοινοτικό Δίκτυο Τρανς, το οποίο συνεργάζεται στενά με τρανς γυναίκες, που έχουν στερηθεί την ελευθερία τους, και με μετανάστριες τρανς. Δυστυχώς, όπως είπαμε στην αρχή της συνέντευξης, υπάρχει μονοπώλιο οργανώσεων, όχι μόνο στο Εκουαδόρ, αλλά σε ολόκληρη την περιοχή, που χαρακτηρίζονται ως φιλο-ΛΟΑΤΙ ή ομοσπονδίες υπέρ των τρανς, αλλά αποκομίζουν κέρδη μόνο από τους θανάτους ατόμων και συλλέγουν μόνο πληροφορίες, που είναι διαθέσιμες στο κοινό. Αλλά δεν το υπερβαίνουν αυτό, με άλλα λόγια, δεν παρακολουθούν το ζήτημα της αποζημίωσης και της δικαιοσύνης. Αυτό είναι το πρώτο.

Το δεύτερο είναι, φυσικά, ότι το σύστημα φυλακών στη χώρα αποτυγχάνει τρομερά όσον αφορά την ισότητα, τον σεβασμό του φύλου και την αναγνώριση της ταυτότητας των τρανς. Δυστυχώς, οι τρανς γυναίκες αποστέλλονται στις ανδρικές φυλακές, όπου εκεί γίνεται η φυλομετάβασή τους. Σε μεγάλο ποσοστό πρέπει ακόμη και να σταματήσουν τη μετάβασή τους ή κάπως να βρουν τρόπους να ξεκινήσουν τη φυλομετάβασή τους, όσο είναι πίσω από τα κάγκελα χωρίς την ελευθερία τους. Είναι ταπεινωτικό για μια τρανς γυναίκα να πρέπει να πάει σε ανδρική φυλακή. Είναι ταπεινωτικό. Μας εκθέτει επίσης για άλλη μια φορά σε δύο, τρεις, τέσσερις φορές μεγαλύτερη ευπάθεια, διότι θα υποστούν βιασμό, ταπείνωση και αμέτρητες άλλες κακοποιήσεις λόγω της ταυτότητας φύλου μας.