Ένα άγαλμα του συνθέτη της σοβιετικής εποχής Άρνο Μπαμπαγιανιάν, γνωστό για την αρχετυπικά αρμένικη μύτη του, με φόντο την αρμενική σημαία. Φωτογραφία: Iris Molenaar για το Eurasianet.

Tο ακόλουθο κείμενο αποτελεί δημοσίευση του EurasiaNet.org της Iris Molenaar. Αναδημοσιεύεται με άδεια.

Η αρμενική μύτη είναι πηγή εθνικής υπερηφάνειας. Μερικές φορές λέγεται ότι μοιάζει με τα εντυπωσιακά βουνά της χώρας: ψηλά, περήφανα και ειλικρινή.

Ό,τι όμως ίσως φαίνεται καλό σε μια ζωγραφική τοπίου, δεν πληροί απαραίτητα τα σημερινά παγκόσμια πρότυπα ομορφιάς. Και όλο και περισσότερο, οι Αρμένιοι – ειδικά οι νέες γυναίκες – επιλέγουν ρινοπλαστική, σε μια προσπάθεια να συμμορφωθούν με την εξιδανικευμένη Δυτική εμφάνιση.

“Ως χώρα, προσπαθούμε να είμαστε Δυτικοί και αυτό ισχύει και για τα πρότυπα ομορφιάς”, δήλωσε η Kristina Grigoryan, η οποία ασκεί πλαστική χειρουργική στο Ερεβάν για 16 χρόνια. “Είμαστε ακόμα περήφανοι, που είμαστε Αρμένιοι, αλλά λιγότερο περήφανοι, που έχουμε τέτοια χαρακτηριστικά”.

Η Αρμενία δεν τηρεί εθνικά στατιστικά στοιχεία, αλλά ανέκδοτα στοιχεία δείχνουν ότι η διαδικασία γίνεται πιο δημοφιλής: η κλινική της Grigoryan εκτελεί περίπου 500 πλαστικές εγχειρήσεις τον χρόνο, από 150 έως 200 πριν από πέντε χρόνια, είπε, και όλο και περισσότερες κλινικές προσφέρουν τη διαδικασία.

Η αρμενική μύτη μπορεί να είναι αρχαία, αλλά η αρμενική ρινοπλαστική είναι μια πρόσφατη καινοτομία. Στη Σοβιετική Ένωση, η πλαστική χειρουργική περιοριζόταν κυρίως σε επανορθωτικές περιπτώσεις. Ο τεράστιος σεισμός του 1988 στην Αρμενία ενίσχυσε τη ζήτηση για επανορθωτική πλαστική χειρουργική, μια εμπειρία που οι γιατροί εκμεταλλεύτηκαν αργότερα για να μπουν στην επιχείρηση αισθητικής πλαστικής χειρουργικής. “Έτσι άρχισε να αναπτύσσεται η πλαστική χειρουργική στην Αρμενία”, δήλωσε ο Karen Danielyan, πλαστικός χειρουργός στο Ερεβάν. “Και τώρα η ρινοπλαστική είναι η πιο δημοφιλής και πιο κοινή επέμβαση πλαστικής χειρουργικής στην Αρμενία: τρεις στις τέσσερις επεμβάσεις είναι ρινοπλαστικές”.

Ο Danielyan είναι από τους πρωτοπόρους της ρινοπλαστικής στην Αρμενία. Το 2002, ξεκίνησε τον διαγωνισμό “Η πιο αρμένικη μύτη”, με το πρώτο βραβείο να είναι δωρεάν επέμβαση από τον ίδιο τον γιατρό. Τότε, είπε, ο διαγωνισμός ήταν ένα κόλπο διαφήμισης για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Τώρα, δεν είναι πλέον απαραίτητο να προκαλέσουμε ευαισθητοποίηση του κοινού για τη διαδικασία. Υπολογίζει ότι κάνει περίπου 1.500 ρινοπλαστικές το χρόνο, αλλά ο αριθμός εξαρτάται στενά από τον κυκλικό χαρακτήρα της οικονομίας.

“Εάν η [οικονομική] κατάσταση είναι κακή, γίνονται λιγότερες επεμβάσεις. Αν η κατάσταση είναι καλή, υπάρχουν πολλές ακόμη”, είπε. Η πρόσφατη οικονομική ύφεση έχει προκαλέσει πληγές, είπε. “Τώρα δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για την Αρμενία. Η οικονομική κατάσταση δεν είναι πολύ καλή, επομένως δεν έρχονται για επέμβαση πολλοί”.

Δεν κάνουν όμως ρινοπλαστικές μόνο Αρμένιοι πολίτες στην Αρμενία. Μια ανεπτυγμένη υποδομή και το χαμηλό κόστος (σε σύγκριση με τη Δύση) διευκόλυναν την έκρηξη του ιατρικού τουρισμού κυρίως λόγω της ζήτησης πλαστικής χειρουργικής. Ο Raffi Elliott, Διευθύνων Σύμβουλος και συνιδρυτής μιας εταιρείας ιατρικών τουριστικών πακέτων, του gettreated.co, δήλωσε ότι το πελατολόγιό του μεταξύ της αρμενικής Διασποράς έρχεται στη χώρα δυσανάλογα για ρινοπλαστικές.

Για ένα έθνος με έντονη αίσθηση υπερηφάνειας και εθνικής ταυτότητας, η τάση να φαίνεται η “αρμενική μύτη” λιγότερο αρμενική μπορεί να φαίνεται αντιφατική. Ο Danielyan, ο οποίος έχει μια ταπεινή μύτη, λέει ότι αυτές τις μέρες οι άνθρωποι ψάχνουν περισσότερο για μύτες, που ταιριάζουν στα πρόσωπά τους, αντί να αντιγράφουν απλώς τις δημοφιλείς μικρές, κυρτές, σλαβικές μύτες. Ωστόσο, συνεχίζει να λαμβάνει πολλά αιτήματα για να αναδημιουργήσει τη μύτη της Αντζελίνα Τζολί, το πιο δημοφιλές παράδειγμα διασημοτήτων όσον αφορά τη ρινοπλαστική.

Καθώς οι χειρουργικές ρινοπλαστικές επεμβάσεις γίνονται πιο προσιτές, αποδεκτές και δημοφιλείς, υπάρχει κίνδυνος εξαφάνισης της «αρμενικής μύτης»; Ο Danielyan γέλασε και θυμήθηκε μια ερώτηση ενός από τους ασθενείς του: “Αν διορθώσω τη μύτη μου, το παιδί μου θα πάρει τη νέα μου μύτη;”

Μια ρινοπλαστική δεν κάνει τίποτα στα γονίδια, φυσικά, έτσι τα χαρακτηριστικά δεν είναι πιθανό να αλλάξουν, εξήγησε.

Ο Elliott, ο επιχειρηματίας του ιατρικού τουρισμού, εξέφρασε επίσης τον σεβασμό του για το εμβληματικό χαρακτηριστικό: “Μου αρέσει η αρμενική μύτη. Δίνει χαρακτήρα”.

Και μερικές Αρμένισσες μπαίνουν στη μόδα. Μια τραγουδίστρια της ποπ, η Silva Hakobyan, έχει καταρρίψει φημολογίες ταμπλόιντ εφημερίδων ότι σκοπεύει να μικρύνει τη χαρακτηριστικά αρμένικη μύτη της και λέει ότι είναι περήφανη για τα φυσικά χαρακτηριστικά της.

Πολλές γυναίκες εξακολουθούν να ανησυχούν ότι τα τυπικά αρμενικά χαρακτηριστικά μπορεί να βλάψουν τις προοπτικές γάμου κάποιου, δήλωσε ο Danielyan, σημειώνοντας ότι το πιο κοινό σκεπτικό, που δηλώνουν οι ασθενείς του, είναι η επιθυμία να βρουν σύντροφο. “Αν έχεις μεγάλη μύτη, δεν θα παντρευτείς και, αν δεν παντρευτείς, δεν είναι καλό”, είπε.

Ο Rouben Abrahamyan, νικητής του πρώτου διαγωνισμού “Η πιο αρμένικη μύτη” και ο μοναδικός άντρας συμμετέχων, λέει ότι εξακολουθεί να αισθάνεται άσχημα για την επιλαχούσα του. “Ήταν πολύ όμορφη, αλλά η μεγάλη μύτη της έβλαπτε την εμφάνισή της”, δήλωσε ο Abrahamyan, δημοσιογράφος και λέκτορας πανεπιστημίου στο Ερεβάν. Μπήκε στο διαγωνισμό, επειδή είχε έναν τραυματισμό στη μύτη του, που του προκαλούσε δυσκολία στην αναπνοή, και χαίρεται που ξεμπέρδεψε με αυτό. Ωστόσο, είπε: “Ένιωσα ότι έπρεπε να της δώσω τη θέση μου, ώστε να έχει καλύτερη μύτη. Στην περίπτωσή μου, ήταν απλώς ιατρική περίθαλψη, αλλά εκείνη θα φαινόταν ομορφότερη με μικρότερη μύτη”.