Η Ρουάντα αντιδρά νωρίς και αποτελεσματικά στην πανδημία με αυτήν την εγκατάσταση πλυσίματος χεριών στον τερματικό σταθμό λεωφορείων στο Κιγκάλι στα μέσα Μαρτίου. Φωτογραφία του Cyril Ndegeya, που χρησιμοποιείται με άδεια.

Σημείωση του συντάκτη: Αυτό το άρθρο εμφανίστηκε αρχικά στο ιστολόγιο Friedrich Ebert Stiftung και αναδημοσιεύεται εδώ με άδεια κατόπιν μέτριας επιμέλειας. 

Μετά τον χαρακτηρισμό του κορονοϊού ως πανδημίας από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η Ρουάντα έγινε η πρώτη χώρα στην Αφρική που εισήλθε σε φάση περιορισμού. Στις 23 Μαρτίου, η κυβέρνηση διέταξε αυστηρό λοκντάουν περιορίζοντας τα ταξίδια και κλείνοντας τα πανεπιστήμια για να μειωθεί η εξάπλωση του ιού στη χώρα. Από τότε, έχουν καταγραφεί 7.970 επιβεβαιωμένα κρούσματα COVID-19, με 74 θανάτους και 6.289 αναρρώμενα κρούσματα στη Ρουάντα, σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς.

Το μοντέλο διακυβέρνησης της Ρουάντα βασίζεται σε δύο ανταγωνιστικές αφηγήσεις: παράλληλα με το αφήγημα της «αγαπημένης χώρας για δωρεές», η χώρα θεωρείται ευρέως ως ένα επιτυχημένο παράδειγμα ανάπτυξης στην Αφρική. Είναι επίσης ένα αυταρχικό κράτος, που βασίζεται σε μια αυστηρά συγκεντρωτική οικονομική και πολιτική εξουσία μέσα στο κυβερνών κόμμα, το Πατριωτικό Μέτωπο της Ρουάντα, το οποίο ελέγχει τον μηχανισμό κρατικής ασφάλειας και κατέχει μεγάλες επιχειρήσεις στη χώρα. Αυτό το μοντέλο διακυβέρνησης έχει βασίσει τη νομιμότητά του στην ταχεία κοινωνικοοικονομική πρόοδο.

Ορισμένοι πολιτικοί σχολιαστές προτείνουν δικαίως να στραφούμε στο ξέσπασμα του κορωνοϊού ως κλίμακα για να δοκιμάσουμε τη φύση και την ποιότητα των θεσμών μας. Και το προφανές μέρος για να ξεκινήσεις είναι εξετάζοντας τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία του κρατικού μηχανισμού και πώς η εξουσία ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των πολιτών.

Αμέσως μετά την ανακοίνωση της κυβέρνησης σε εθνικό λοκντάουν, οι πολίτες στράφηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προτρέποντας την κυβέρνηση να παράσχει επείγουσα επισιτιστική βοήθεια στις πιο ευάλωτες οικογένειες και να εφαρμόσει ανακουφιστικά οικονομικά μέτρα το συντομότερο δυνατό.

Ese iyi nkunga ya Miliyoni 12 itanzwe na ADEPR izagera ku bakene bazonzwe na #COVID19, cyangwa izarigiswa na ba Mudugudu & ba Mutwarasibo nk'uko byagenze mu itangwa riheruka muri @Gasabo_District hafi yose? Habura iki ngo iyi gahunda ikurikiranwe? @ashyaka https://t.co/Ugvn4n3re6

— NTWALI John Williams (@intwarane) April 2, 2020

Θα φτάσει αυτή η επιχορήγηση 12 εκατομμυρίων δολαρίων από την ADEPR στους φτωχούς που πλήττονται από τον #COVID19; ‘Η θα διδάσκεται από το χωριό & το Mutwarasibo όπως έγινε την τελευταία φορά στο @Gasabo_District σχεδόν παντού; Τι λείπει από αυτό το πρόγραμμα;  @ashyaka

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε το εθνικό πλαίσιο. Είναι σπάνιο να δεις πολίτςς της Ρουάντα να επικρίνουν δημόσια το κράτος – ειδικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – λόγω της απροθυμίας της σημερινής κυβέρνησης να ανεχθεί την κριτική. Συχνά, οι άνθρωποι φοβούνται να εκφράσουν τις ανησυχίες τους λόγω της κρατικής καταστολής και της ιστορίας της καταναγκαστικής εξουσίας για τη διατήρηση του ελέγχου.

Όταν ξεκίνησε η πανδημία στη Ρουάντα, πολλά άτομα έφτασαν στο σημείο να ζητήσουν από την κυβέρνηση περισσότερη διαφάνεια σχετικά με τη διαχείριση του εθνικού Ταμείου Agaciro (agaciro σημαίνει «αξιοπρέπεια» στην γλώσσα κινιαρβάντα). Οι πολίτες ρωτούν γιατί η κυβέρνηση δεν έχει διαθέσει ακόμη κάποια από τα δικά της κεφάλαια για τον μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων αυτής της κρίσης αντί να ζητήσει από την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προγράμματα διάσωσης και δάνεια.

Due to the 6weeks lockdown in #Rwanda as a result of the #Covid19 pandemic, food supplies are the most urgent need for the poor and needy. Solace Ministries has been trying to support its beneficiaries with food relief. For more, go to https://t.co/BsoqoXcodp. #communitysupport pic.twitter.com/JKRxJT3nET

— Aderemi Banjoko (@AderemiBanjoko) May 13, 2020

Λόγω του αποκλεισμού 6 εβδομάδων στη #Ρουάντα ως αποτέλεσμα της πανδημίας #Covid19 , οι προμήθειες τροφίμων είναι η πιο επείγουσα ανάγκη για τους φτωχούς και τους άπορους. Το Solace Ministries προσπάθησε να υποστηρίξει τους δικαιούχους του με επισιτιστική βοήθεια. Για περισσότερα, μεταβείτε στη διεύθυνση https://t.co/BsoqoXcodp.

Οι πολίτες αντλούν την έμπνευσή τους από το εξωτερικό, πώς έχουν ανταποκριθεί άλλες χώρες στις οικονομικές επιπτώσεις αυτής της κρίσης. Επιπλέον, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε αυτήν την ξαφνική αφύπνιση των πολιτών, ειδικά σε ένα πλαίσιο ενός έθνους όπου οι επίσημες κυβερνητικές απόψεις κυριαρχούν στα εγχώρια ΜΜΕ, με περιορισμένη ελευθερία λόγου, σε συνδυασμό με μια πολύ αδύναμη κοινωνία των πολιτών.

Παρόλο που το ακαθάριστο εθνικό προϊόν κυμάνθηκε περίπου στο 7% κατά την τελευταία δεκαετία, οι περισσότεροι πολίτες της Ρουάντα, κυρίως νέοι και αμόρφωτοι, παραμένουν φτωχοί, άνεργοι και οικονομικά ανασφαλείς. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει μια έντονη και αυξανόμενη έκφραση της απογοήτευσης των πολιτών, ιδιαίτερα στις αστικές περιοχές, απέναντι στον επίσημο λόγο για την ανάπτυξη και την κοινωνικοοικονομική πρόοδο της χώρας.

Εν τω μεταξύ, γειτονικά κράτη μέλη της Κοινότητας της Ανατολικής Αφρικής (EAC), όπως η Κένυα, έχουν ήδη ανακοινώσει πακέτα οικονομικής τόνωσης  για την αντιμετώπιση των καταστροφικών οικονομικών επιπτώσεων της επιδημίας του ιού. Η Ουγκάντα, επίσης, έχει ήδη ζητήσει συμπληρωματικό προϋπολογισμό 284 δισεκατομμυρίων σελινιών Ουγκάντα ​​(περίπου 75 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ) για την καταπολέμηση της επιδημίας COVID-19 και των συνεπειών της. Από την πλευρά της, η Ρουάντα ανακοίνωσε μια ολοκληρωμένη στρατηγική οικονομικού μετριασμού για να βοηθήσει τις επιχειρήσεις και τον ιδιωτικό τομέα στην αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων αυτής της κρίσης, αν και οι λεπτομέρειες αυτού του σχεδίου δεν είναι ακόμη διαθέσιμες στο κοινό και εννέα μήνες αργότερα ο ιδιωτικός τομέας δεν έχει λάβει ούτε μια δεκάρα.

Μήνες μετά την εφαρμογή της εντολής λοκντάουν, η κυβέρνηση ήταν σιωπηλή σχετικά με την απαίτηση των πολιτών για επισιτιστική βοήθεια. Διαφωνίες έχουν προκύψει στα τοπικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που υποδηλώνουν ότι οι Αρχές έχουν παράσχει πολύ μικρή ή ανεπαρκή υποστήριξη στις ευάλωτες οικογένειες.

Αυτή η κρίση έχει ρίξει φως στις αυξανόμενες πολιτικές τριβές εντός της κυβέρνησης δεδομένων των απολύσεων τον Απρίλιο του Υπουργού Εσωτερικών και Ασφάλειας, Στρατηγού Patrick Nyamvumba, και του Υπουργού Επικρατείας στο Υπουργείο Εξωτερικών και Ανατολικοαφρικανικής Συνεργασίας, Πρέσβη Olivier Nduhungirehe. Φαίνεται ότι αυτή η αναταραχή δείχνει την απουσία σαφούς κυβερνητικής στρατηγικής για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης. Επισήμως, οι δύο υπουργοί απολύθηκαν, επειδή είπαν ψέματα στον αρχηγό του κράτους, έδειξαν απροσεξία και  ενεργούσαν σταθερά με βάση τις προσωπικές τους απόψεις και όχι την εφαρμογή εθνικών πολιτικών στο πλαίσιο των αντίστοιχων δικηγόρων τους.

Σήμερα φαίνεται ότι μέσα από αυτή την πανδημία καταρρίπτεται ο μύθος ενός οργανωμένου και αποτελεσματικού κράτους.

Με αυτήν την πανδημία, ανακύπτουν ερωτήματα σχετικά με την ωριμότητα και τη νομιμότητα του μοντέλου διακυβέρνησης της Ρουάντα. Είναι ένα αυταρχικό μοντέλο ανάπτυξης αποτελεσματικό στην απορρόφηση κοινωνικών ανισοτήτων και συγκρούσεων; Παρά την ηγεμονία του, το σημερινό πολιτικό μοντέλο παραμένει ευάλωτο.

Υπό το φως της αυξανόμενης απογοήτευσης ενός πληθυσμού, που ήδη υποφέρει από κακουχίες, ανεργία και φτώχεια, είναι σαφές ότι η απροθυμία του καθεστώτος να ανεχθεί την κριτική μπορεί να υπονομεύσει τη μακροζωία του μοντέλου του.

Ο πλήρης ανατρεπτικός αντίκτυπος της κρίσης του κορωνοϊού θα χρειαστεί μήνες, αν όχι χρόνια, για να αποκαλυφθεί. Εν τω μεταξύ, για όσους πολίτες της Ρουάντα αγωνιούν για όλα αυτά, ίσως αξίζει να σκεφτούν πώς αυτό το ξέσπασμα θα μπορούσε τελικά να αλλάξει την κοινωνία της Ρουάντα προς το καλύτερο.