Εικόνα από το First Draft News, χρησιμοποιήθηκε με άδεια.
Το ακόλουθο άρθρο του Ali Abbas Ahmadi δημοσιεύθηκε αρχικά [1] στην ιστοσελίδα του First Draft. Αναδημοσιεύεται ως μέρος μιας συνεργασίας για το διαδικτυακό σεμινάριο στις 10 Δεκεμβρίου.
Οι γλώσσες, που μιλάμε, καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την πρόσβασή μας σε αξιόπιστες πληροφορίες και ελέγχους γεγονότων, που αναιρούν τις μισές αλήθειες ή τους ψευδείς ισχυρισμούς. Ένα πρόσφατο διαδικτυακό σεμινάριο από το First Draft [2] και το Global Voices διερευνά πώς οι γλωσσικές μειονότητες μπορούν να ξεπεράσουν αυτήν την ανισότητα πληροφοριών.
Το έτος 2020 μας έχει διδάξει ότι σχεδόν όλες οι κοινότητες αγωνίζονται με τις συνέπειες της παραπληροφόρησης. Ενώ όσοι μιλούν τις γλώσσες της πλειοψηφίας έχουν πρόσβαση στον έλεγχο πληροφοριών και σε επαληθευμένες πληροφορίες στη μητρική τους γλώσσα, δεν ισχύει πάντα το ίδιο για άλλες κοινότητες. Οι μειονοτικές γλώσσες συχνά δε διαθέτουν πόρους τόσο από πλατφόρμες όσο και από οργανισμούς ελέγχου γεγονότων, καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολη την αντιμετώπιση παραπληροφόρησης και την ενίσχυση του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας σε αυτές τις κοινότητες.
Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Rising Voices [3], ο Eddie Avila του Global Voices [4] και η Marie Bohner [5] του First Draft μίλησαν με ειδικούς από όλο τον κόσμο για να δουν πώς οι τοπικές κοινότητες αντιμετωπίζουν την απειλή παραπληροφόρησης στις μητρικές τους γλώσσες. Μεταξύ αυτών είναι ο Rahul Namboori του Fact Crescendo [6] στην Ινδία, ο Endalkachew Chala [7] του πανεπιστημίου Hamline στις Ηνωμένες Πολιτείες, και ο Kpenahi Traore του RFI [8] από την Μπουρκίνα Φάσο, οι οποίοι μοιράστηκαν προοπτικές για την αντιμετώπιση αυτής της μοναδικής πρόκλησης.
Η Ινδία φιλοξενεί 22 επίσημες γλώσσες [9], εξαιρουμένων των αγγλικών, και τουλάχιστον 500 ανεπίσημων, καθιστώντας ιδιαίτερα δύσκολο για τους υπεύθυνους ελέγχου, δημοσιογράφους και εκπαιδευτικούς να διασφαλίσουν ότι όλοι έχουν πρόσβαση σε επαληθευμένες πληροφορίες. Η διάδοση ψευδών πληροφοριών είχε ιδιαίτερα επικίνδυνες επιπτώσεις στη χώρα, καθώς φήμες προκάλεσαν επιθέσεις [10] και ταραχές εναντίον εθνοτικών και θρησκευτικών [11] μειονοτήτων, αφήνοντας δεκάδες νεκρούς τα τελευταία χρόνια.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Fact Crescendo [6] καταπολεμά τις ψευδείς πληροφορίες, εξήγησε ο Namboori. Ο οργανισμός επαληθεύει πληροφορίες σε επτά περιφερειακές γλώσσες, εκτός από τα αγγλικά και τα χίντι, με τη βοήθεια τοπικών ομάδων, που και εντοπίζουν φήμες και αποτρέπουν τη διάδοσή τους. Οι τοπικές ομάδες του Fact Crescendo απαρτίζονται από ντόπιους δημοσιογράφους, που μιλούν την τοπική γλώσσα και κατανοούν το μοναδικό πολιτιστικό και πολιτικό περιβάλλον τους, όπου αυτοί λειτουργούν. Χρησιμοποιώντας εργαλεία όπως το CrowdTangle του Facebook, οι ομάδες παρακολουθούν εκατοντάδες ομάδες και λογαριασμούς κοινωνικών μέσων για την παρακολούθηση παραπλανητικών και ψευδών πληροφοριών. Το Fact Crescendo χρησιμοποιεί επίσης γραμμές συμβουλών και ομάδες WhatsApp, έτσι ώστε οι υπεύθυνοι ελέγχου πληροφοριών να μπορούν να επικοινωνούν απευθείας με τις τοπικές κοινότητες και να τους παρέχουν επαληθευμένες πληροφορίες στις δικές τους γλώσσες.
Δεν πρόκειται μόνο για το πώς ταξιδεύει η παραπληροφόρηση στις κύριες γλώσσες που ομιλούνται στην Ινδία όπως τα αγγλικά ή τα χίντι αλλά και για το πώς η παραπληροφόρηση εισέρχεται στη χώρα από το εξωτερικό. Οι ψευδείς ισχυρισμοί σχετικά με τον κορωνοϊό από την Ιταλία ή την Ισπανία μεταπήδησαν από τα ιταλικά και τα ισπανικά στα αγγλικά και τα χίντι, πριν περάσουν στις τοπικές γλώσσες, δήλωσε ο Namboori. Προστίθεται ένα στρώμα τοπικού περιβάλλοντος με κάθε άλμα, καθιστώντας την παραπληροφόρηση πολύ πιο πιστευτή και επιτρέποντάς της να αντηχεί σε γλωσσικές κοινότητες με μικρή ή καθόλου πρόσβαση σε αξιόπιστες πληροφορίες.
Η Αιθιοπία είναι παρόμοια διαφορετική όσον αφορά τις γλώσσες, με τρεις κύριες και 86 άλλες που ομιλούνται στη χώρα της Ανατολικής Αφρικής. “Οι περισσότερες από αυτές δε διαθέτουν πόρους και δεν υπάρχει έλεγχος γεγονότων σε αυτές τις γλώσσες”, δήλωσε ο Endalkachew Chala από την Αιθιοπία. Αν και πολλές από αυτές τις γλώσσες χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό σε πλατφόρμες κοινωνικών μέσων, οι ομιλητές τους δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε επαληθευμένες ή αξιόπιστες πληροφορίες.
Πρόσφατα, οι διακοπές λειτουργίας του διαδικτύου στην περιοχή του βόρειου Τιγκράι εξαιτίας της σύγκρουσης στη χώρα έχουν επιδεινώσει το ζήτημα των γλωσσών οι οποίες δε διαθέτουν πόρους. Έχει οδηγήσει στη δημιουργία “δύο κόσμων πληροφοριών, όπου οι άνθρωποι που ζουν στην περιοχή Τιγκράι δε γνωρίζουν τι συμβαίνει”, δήλωσε ο Chala. Οι άνθρωποι εκεί έχουν πρόσβαση μόνο σε πληροφορίες που μεταδίδονται από τοπικά μέσα ενημέρωσης, γεγονός που έχει οδηγήσει σε μια “”αποσυνδεδεμένη” κατανόηση της κατάστασης, καθώς όσοι ζουν εντός Τιγκράι έχουν διαφορετική προοπτική από εκείνους που ζουν εκτός”, πρόσθεσε ο Chala.
Ο Chala έχει επίσης δει ότι η παραπληροφόρηση που σχετίζεται με την υγεία πολλαπλασιάζεται σε όλη την Αιθιοπία. Ψεύτικοι ισχυρισμοί σχετικά με την πανδημία του κορωνοϊού, που ξέσπασαν στην Αιθιοπία σε διάφορες γλώσσες, εξαπλώθηκαν τόσο εντός όσο και σε γλωσσικές κοινότητες. Η έλλειψη οργανώσεων ελέγχου γεγονότων ή η πρόσβαση σε αξιόπιστες πληροφορίες σε γλώσσες με λιγότερους πόρους επέτρεψε αυτές τις φήμες να διεισδύσουν σε μικρότερες αγροτικές κοινότητες και γλωσσικές μειονότητες.
“Υπάρχουν άνθρωποι από όλη την Αιθιοπία, που είναι διατεθειμένοι να επαληθεύσουν και να ελέγξουν τα γεγονότα”, δήλωσε ο Chala, αλλά η ξένη χρηματοδότηση πηγαίνει σχεδόν πάντα σε εκείνους με πολιτικές διασυνδέσεις ή σε ομιλητές κυρίαρχων γλωσσών σε αστικά κέντρα. Πρόσθεσε ότι οι πλατφόρμες και οι ξένες εταιρείες πρέπει μα προσλάβουν φυσικούς ομιλητές μειονοτικών γλωσσών για να βοηθήσουν στην επαλήθευση των πληροφοριών για αυτές τις κοινότητες, ώστε να μην βασίζονται σε μη φυσικούς ομιλητές.
Αλλού στην Αφρική, οι ομιλητές της μειονοτικής γλώσσας μπαμπάρα στο δυτικό τμήμα της ηπείρου ασχολούνται επίσης με παρόμοια θέματα. Αν και τα μέλη των κοινοτήτων της μπαμπάρα λαμβάνουν τις ειδήσεις τους από τοπικά μέσα στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο και ίσως ενδέχεται να αποφύγουν το τσουνάμι της διαδικτυακής παραπληροφόρησης, εξαρτώνται επίσης εξ ολοκλήρου από τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, δήλωσε ο Kpenahi Traore. Η ευθύνη αυτών των καταστημάτων να αναφέρουν πραγματικές πληροφορίες είναι επομένως ακόμη μεγαλύτερη, επειδή οι κοινότητες Μπαμπάρα συχνά δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο για να ελέγχουν ό,τι ακούν. Αν και οι τοπικοί οργανισμοί δεν έχουν επί του παρόντος τους πόρους για τη μετάδοση πραγματικών πληροφοριών στις κοινότητές τους, υπάρχουν ξένοι οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένης της RFI Mandenkan, οι οποίες ελέγχουν πληροφορίες στην μπαμπάρα και σε άλλες τοπικές γλώσσες, δήλωσε ο Traore.
Στον Αμαζόνιο, όπου οι αυτόχθονες κοινότητες επικοινωνούν κατά κύριο λόγο προφορικά, έχει καθοριστική σημασία οι πόροι – ιδίως εκείνοι γύρω από τον κορωνοϊό – να είναι “τοπικοί”, δήλωσε ο Avila του Global Voices. “Ποιον ή τι μπορεί να εμπιστευτεί ένας πολιτισμός μπορεί να μην είναι το ίδιο σε έναν άλλο πολιτισμό και, συνεπώς, το να λαμβάνουμε υπόψη αυτό είναι πολύ σημαντικό για τα είδη που βλέπουμε στο διαδίκτυο”.
Καθώς άτομα και ορισμένοι οργανισμοί κάνουν προσπάθεια να παρέχουν στους ομιλητές γλωσσών με λιγότερους πόρους πραγματικές πληροφορίες, οι γλωσσικοί μειονοτικοί πληθυσμοί εξακολουθούν να βρίσκονται σε μειονεκτική θέση από όσους μιλούν κυρίαρχες γλώσσες. Ακόμη και ο κόσμος έχει γίνει πιο παγκοσμιοποιημένος μέσω του διαδικτύου, ενώ όσοι έχουν λιγότερη συνδεσιμότητα ή επικοινωνούν διαφορετικά μένουν πίσω. Οι πλατφόρμες κοινωνικών μέσων μπορούν να επενδύσουν σε αυτές τις τοπικές κοινότητες για να παράγουν τον αλφαβητισμό των μέσων και έτσι μπορούν να έχουν την ίδια πρόσβαση σε επαληθευμένες πληροφορίες στις γλώσσες τους με όλους τους άλλους.
Ωστόσο, αυτά τα παραδείγματα, που εκτείνονται σε όλο τον κόσμο, υπογραμμίζουν επίσης την ανάγκη αντιμετώπισης ευρύτερων ερωτήσεων όπως τα ποσοστά αλφαβητισμού ή η σύνδεση στο διαδίκτυο κατά τον σχεδιασμό λύσεων για την αντιμετώπιση του προβλήματος της παραπληροφόρησης στις μειονοτικές γλώσσες. Η κατανόηση του τρόπου επικοινωνίας των γλωσσικών κοινοτήτων είναι το κλειδί για την οικοδόμηση της απαιτούμενης υποδομής για τη βελτίωση του γραμματισμού των μέσων ενημέρωσης.