“Απαιτείται σαφής νομική βάση για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών” από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Άδεια χρήσης CC BY-NC-ND 2.0 [1]
H 20χρονη Sevil Atakishiyeva ήταν φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο Τουρισμού και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Αζερμπαϊτζάν. Όπως οι περισσότερες ανύπαντρες γυναίκες στο Αζερμπαϊτζάν, ζούσε με τους γονείς της, αλλά είχε μεγάλα όνειρα να μετακομίσει στο εξωτερικό και να χτίσει τη δική της ζωή. Στις 18 Φεβρουαρίου, η Sevil αυτοκτόνησε.
Σε δύο περιπτώσεις το 2019 και το 2020, η Sevil επικοινώνησε με τη Gulnara Mehdiyeva, ιδρύτρια μιας τοπικής φεμινιστικής συλλογικότητας, στην οποία είπε ότι υπέστη παρενόχληση και σωματική κακοποίηση στα χέρια της οικογένειάς της. Ότι ο πατέρας της είχε απειλήσει να τη σκοτώσει, εάν υιοθετούσε ποτέ ανάρμοστη συμπεριφορά, και ότι θα πλήρωνε την αστυνομία ένα μεγάλο ποσό για να μην διερευνήσει την υπόθεση.
“Αν μου συμβεί κάτι, παρακαλώ λάβετε υπόψη αυτά τα μηνύματα”, είπε η Sevil σε ένα κείμενο, σύμφωνα με στιγμιότυπα οθόνης της συζήτησης, [2] που δημοσίευσε η Gulnara στο Facebook μετά την αυτοκτονία της Sevil.
Η ανάρτηση της Gulnara έγινε viral και η ετικέτα #sevilüçünsusma (μην μείνετε σιωπηλοί για τη Sevil) έκτοτε είναι δημοφιλής στο Αζερμπαϊτζάν. Η ιστορία της Sevil είναι οικεία για πολλές γυναίκες του Αζερμπαϊτζάν, για τις οποίες η σωματική και ψυχολογική κακοποίηση στα χέρια όχι μόνο των συντρόφων τους, αλλά και των αδελφών τους, των γονιών και των πεθερικών τους, είναι πολύ συχνές.
Ακολουθούν ορισμένα από τα τουίτ, που αντιδρούν στο θάνατο της Sevil και στη μεταγενέστερη ανάρτηση της Gulnara:
in this country if a girl wants to live freely, she’s labeled as a whore. in this country, a father won’t hesitate to tell his daughter that he’ll kill her if she ever makes a mistake. in this country parents treat their kids as their property. rest in peace, angel #Sevilucunsusma [3] pic.twitter.com/VkodMmeRmf [4]
— maryam ⁷ (semi ia) (@spideykoook) February 21, 2021 [5]
Σε αυτήν τη χώρα, εάν ένα κορίτσι θέλει να ζήσει ελεύθερα, στιγματίζεται ως πόρνη. Σε αυτήν τη χώρα, ένας πατέρας δεν θα διστάσει να πει στην κόρη του ότι θα τη σκοτώσει, αν κάνει ποτέ λάθος. Σε αυτήν τη χώρα, οι γονείς αντιμετωπίζουν τα παιδιά τους ως ιδιοκτησία τους. Αναπαύσου εν ειρήνη, άγγελε
Sometimes I try to imagine the degree of desperation that drives a person to commit suicide, and my imagination paints a dark, slimy quagmire where only death is seen as a ray of light…R. I. P SEVIL#sevilucunsusma [6] pic.twitter.com/AcTVEEK6n4 [7]
— Michael Iskanderli (@MichaelIskende1) February 21, 2021 [8]
Μερικές φορές προσπαθώ να φανταστώ τον βαθμό απόγνωσης, που οδηγεί ένα άτομο στην αυτοκτονία, και η φαντασία μου χρωματίζει ένα σκοτεινό, γλοιώδες τέλμα, όπου μόνο ο θάνατος θεωρείται μια ακτίνα φωτός … Αναπαύσου εν ειρήνη, Sevil
Bu qədər şən, həyat dolu birinin ümidlərini, xəyallırını 20-ci mərtəbədən əl birliyi ilə itələdiyiniz üçün utanın! #sevilucunsusma [6] pic.twitter.com/lULMAbiZS3 [9]
— Narmin (@narali249) February 20, 2021 [10]
Ντροπή σου να σπρώχνεις τις ελπίδες και τα όνειρα κάποιας τόσο χαρούμενης και γεμάτης ζωή από τον 20ό όροφο με το ένα χέρι!
Bu dünyada Bir qadın,bir uşaq,birdə Heyvan olmaq çətindir.#Sevilucunsusma [3]#sevilüçünsusma [11] pic.twitter.com/RHC6kSyMu4 [12]
— ?? (@lchfrv11) February 20, 2021 [13]
σε αυτόν τον κόσμο είναι πιο δύσκολο να είσαι γυναίκα, παιδί και ζώο.
Ακτιβιστές μοιράστηκαν επίσης στιγμιότυπα οθόνης μηνυμάτων από γυναίκες, που ισχυρίζονται ότι αντιμετώπιζαν ενδοοικογενειακή κακοποίηση:
Posted by Seymour Nazar [14] on Sunday, February 21, 2021 [15]
Hi, I am doing very bad. I feel desperate. All I can think of is suicide. I don't know what else to do. I am subject to violence and harassment. They are telling me if I want to be a whore, every day, for simply doing make up. I am sick of it. Can you help me?
Δημοσιεύτηκε από την Seymour Nazar [14] την Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 2021 [15]
Γεια, δεν είμαι καθόλου καλά. Νιώθω απελπισία. Το μόνο που σκέφτομαι είναι η αυτοκτονία. Δεν ξέρω τι άλλο να κάνω. Δέχομαι βία και παρενόχληση. Με ρωτάνε αν θέλω να γίνω πόρνη, κάθε μέρα, απλά επειδή φοράω μακιγιάζ. Βαρέθηκα. Μπορείς να με βοηθήσεις;
Η Sevil είναι η τρίτη γυναίκα, [16] που αυτοκτόνησε στο Αζερμπαϊτζάν αυτό το μήνα.
Στις 22 Φεβρουαρίου, η Εισαγγελία ξεκίνησε ποινική έρευνα εναντίον του πατέρα της Sevil σύμφωνα με το άρθρο 125 του Ποινικού Κώδικα του Αζερμπαϊτζάν για “υποκίνηση αυτοκτονίας”.
Ωστόσο, ο Samir Atakisiyev αντέκρουσε τους ισχυρισμούς της κόρης του ότι την είχε απειλήσει ή την είχε ξυλοκοπήσει. “Αν ήμουν επιθετικός ή βίαιος, δεν θα την άφηνα να τελειώσει το σχολείο. Θα είχε σπουδάσει για ένα ή δύο χρόνια και έπειτα θα την κρατούσα σπίτι”, είπε [17] στους δημοσιογράφους. “Ναι, θύμωνα μαζί της, αν γυρνούσε σπίτι μετά την απαγόρευση κυκλοφορίας, αλλά ποτέ δεν ήμουν βίαιος”, πρόσθεσε.
Ένα εμμένον πρόβλημα
Σύμφωνα με την Κρατική Στατιστική Επιτροπή του Αζερμπαϊτζάν, το 2020 αναφέρθηκαν τουλάχιστον 1.180 περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας κατά των γυναικών. Το 2019, υπήρχαν 1.039. Ο πραγματικός αριθμός είναι πιθανώς πολύ υψηλότερος, καθώς η ενδοοικογενειακή βία συχνά δεν αναφέρεται.
Υπάρχουν μόνο τρία καταφύγια [18] για θύματα ενδοοικογενειακής βίας, που λειτουργούν σε ολόκληρο το Αζερμπαϊτζάν, μια χώρα με 10 εκατομμύρια ανθρώπους.
Υπάρχει επίσης ένας 11χρονος νόμος κατά της ενδοοικογενειακής βίας, αλλά σπάνια εφαρμόζεται. Σύμφωνα με ακτιβιστές [19], η Επιτροπή Οικογένειας, Γυναικών και Παιδιών, “δεν κάνει τη δουλειά της”.
Τα τελευταία χρόνια, ακτιβιστές ζήτησαν από το Αζερμπαϊτζάν να υπογράψει τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης [20], μια συμφωνία ευρωπαϊκών χωρών, που δεσμεύεται να αποτρέψει τη βία κατά των γυναικών και να τερματίσει την ατιμωρησία για τους δράστες. Με τη σύμβαση, την οποία έχει επικυρώσει η Τουρκία, στενή σύμμαχος του Αζερμπαϊτζάν, οι υπογράφοντες πρέπει να τηρούν επίσημα στατιστικά στοιχεία για εγκλήματα λόγω φύλου και να προσφέρουν στα θύματα οικονομική αποζημίωση.
Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης είναι ένα έντονο θέμα συζήτησης στο Αζερμπαϊτζάν, ειδικά επειδή αναφέρεται στα δικαιώματα των ομόφυλων ζευγαριών. Οι συντηρητικοί στη χώρα ισχυρίζονται [20] συχνά ότι μια τέτοια συμφωνία θα “καταστρέψει” τις παραδόσεις του Αζερμπαϊτζάν.
Σπάζοντας το ταμπού
Τα τελευταία χρόνια, μερικές γυναίκες από το Αζερμπαϊτζάν κατέφυγαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να μιλήσουν δημόσια για τις δικές τους εμπειρίες ενδοοικογενειακής βίας και αυτό με τη σειρά του ενθάρρυνε κι άλλες γυναίκες να κάνουν το ίδιο.
Το 2019, η 18χρονη Seljan Yagmur δημοσίευσε στο Facebook [21] σχετικά με τη βία, που υπέστησαν οι γυναίκες στην οικογένειά της στα χέρια του πατέρα της. Αυτό ώθησε κι άλλες να μοιραστούν τις ιστορίες τους συνήθως χρησιμοποιώντας ετικέτες όπως το #qadınaşiddətəson (“τέλος στη βία κατά των γυναικών”) και το #Leylaüçünsusma (αναφορά σε άλλη γυναίκα, που είχε μαχαιρωθεί στο Μπακού).
In conservative #Azerbaijan [22], domestic violence is seen as a strictly private concern — but one young woman's bravery has encouraged others to speak out as well to #EndGBV [23]. #qadınaşiddətəson [24] #Leylaüçünsusma [25] #DözməYürüşEt [26]https://t.co/qo2NxJZBhj [27] pic.twitter.com/XJRytwYC5p [28]
— UNFPA Eastern Europe & Central Asia (@unfpaeecaro) November 1, 2019 [29]
Στο συντηρητικό Αζερμπαϊτζάν, η ενδοοικογενειακή βία θεωρείται αυστηρά ιδιωτική ανησυχία – αλλά η γενναιότητα μιας νεαρής γυναίκας έχει ενθαρρύνει κι άλλους να μιλήσουν επίσης για τον τερματισμό της έμφυλης βίας
Στις 4 Φεβρουαρίου, μια μικρή ομάδα γυναικών πραγματοποίησε διαμαρτυρία [30] έξω από την έδρα της Κυβέρνησης στο Μπακού με μια αφίσα με την ένδειξη “η γυναικοκτονία είναι πολιτική”. Η διαμαρτυρία πυροδοτήθηκε από την είδηση για ακόμη ένα θύμα ενδοοικογενειακής κακοποίησης: η 32χρονη Banu Maharramova δολοφονήθηκε βάναυσα από τον πεθερό της, σύμφωνα με τις τοπικές αστυνομικές εκθέσεις. Η σορός του θύματος βρέθηκε διαμελισμένο σε σακούλες στα σκουπίδια. Οι διαδηλώτριες διαλύθηκαν γρήγορα από την αστυνομία.
Στις 8 Μαρτίου 2020, άλλη μια διαμαρτυρία για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας [31] διαλύθηκε από την αστυνομία στην πρωτεύουσα Μπακού. Και τον Οκτώβριο του 2019, η αστυνομία διέλυσε βίαια [32] μια ειρηνική διαμαρτυρία [21] καλώντας να τερματιστεί η ενδοοικογενειακή βία κατά των γυναικών.
Εν τω μεταξύ, η πραγματικότητα επί τόπου είναι μια ζοφερή εικόνα. Όσο η υπάρχουσα εθνική νομοθεσία δεν προστατεύει τα θύματα κάθε είδους κακοποίησης και παρενόχλησης, περισσότερες ιστορίες, όπως αυτή της Sevil, θα συνεχίσουν να γίνονται πρωτοσέλιδα.