Η Luna Acharya Mulder στο σπίτι της έξω από τη Βοστώνη. Εύσημα: Jeb Sharp. Χρησιμοποιείται με την άδεια του PRI.
Αυτό το άρθρο του Jeb Sharp [1] του προγράμματος The World [2] κυκλοφόρησε αρχικά στην ιστοσελίδα του PRI.org [3] στις 23 Δεκεμβρίου 2015 και αναδημοσιεύεται εδώ ως μέρος μιας συμφωνίας ανταλλαγής περιεχομένου.
Η Luna Acharya Mulder είχε μια πολύ ασυνήθιστη παιδική ηλικία. Ήρθε στις ΗΠΑ από το Μπουτάν το 1987, όταν ήταν 5 ετών. Ο πατέρας της, Tilchand Acharya, είχε βρει δουλειά στα Ηνωμένα Έθνη, στη Νέα Υόρκη. Όταν επέστρεψαν στο Μπουτάν για επίσκεψη δύο χρόνια αργότερα, η χώρα τους ήταν σε αναταραχή.
“Σαν μικρό παιδί, δεν μπορούσα να το αντιληφθώ”, μου λέει σε μια συνέντευξη στο σπίτι της έξω από τη Βοστώνη. “Ιστορίες για το πώς είχαν καταστρέψει σπίτια και έβαλαν φωτιά στα σχολεία και πολλοί άνθρωποι φυλακίστηκαν”.
Το Μπουτάν είχε αρχίσει μία βίαιη εκστρατεία εναντίον του εθνοτικού νεπαλέζικου πληθυσμού του. Μέσα στα επόμενα χρόνια, η κυβέρνηση εκδίωξε από τη χώρα πάνω από 100,000 ημεδαπούς, συμπεριλαμβανομένης ολόκληρης της οικογένειας της Mulder. Θυμάται να βρίσκεται στην Νέα Υόρκη και οι γονείς της να της εξηγούν ότι οι παππούδες, οι θείοι και οι θείες της δεν βρίσκονταν πια στο Μπουτάν αλλά σε προσφυγικούς καταυλισμούς στο Νεπάλ. Αυτό σήμαινε ότι αυτή και η άμεση οικογένειά της ουσιαστικά ζούσαν στην εξορία.
“Είχαμε κρεμασμένη μια κορνίζα του πρώην βασιλιά του Μπουτάν στο σαλόνι μας”, λέει. “Θυμάμαι ξεκάθαρα τη μαμά και το μπαμπά μου να την κατεβάζουν και να την καίνε στη κουζίνα”.
Την επόμενη φορά που πήγαν “σπίτι”, δεν πήγαν στο Μπουτάν, αλλά στους προσφυγικούς καταυλισμούς στο ανατολικό Νεπάλ. Βρήκαν τα μέλη της οικογένειάς τους να ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες.
“Ήταν πολύ βρώμικα, πολύ ζεστά, χωρίς ηλεκτρισμό και τρεχούμενο νερό, γεμάτα κόσμο”, λέει η Mulder. “Επικρατούσε χάος, διότι κανείς δεν ήξερε τι επρόκειτο να συμβεί, πού εν τέλει θα πήγαιναν ή αν θα επέστρεφαν στο Μπουτάν. Επιπλέον το Νεπάλ, ένα φτωχό έθνος, δεν ήταν καθόλου φιλόξενο στους Μπουτανέζους πρόσφυγες, οπότε συνέχισαν να αισθάνονται ότι υφίστανται διακρίσεις”.
Ήταν η πρώτη από τις πολλές επισκέψεις στα στρατόπεδα Τιμάι και Μπελτάνγκι. Η Mulder και οι αδερφές της μεγάλωσαν στη Νέα Υόρκη ως Αμερικανίδες, αλλά επισκέπτονταν τα ξαδέρφια τους από το Μπουτάν κάθε καλοκαίρι στο Νεπάλ. Τα ξαδέρφια της ήταν συνεπαρμένα με την Αμερική.
“Μας ρωτούσαν για την Αμερική”, λέει. “Πώς ήταν η Αμερική; Δεν μπορούσαν να φανταστούν πώς ήταν οι ζωές μας στη Νέα Υόρκη. Δεν είχαν δει ποτέ τηλεόραση, για παράδειγμα, ούτε είχαν φάει πίτσα ούτε ζαχαρωτά. Είχαν μόνο ένα ρούχο για όλο τον χρόνο”.
Η Mulder λέει ότι αυτή και οι αδερφές της έπαιρναν μικρά σακίδια για το καλοκαίρι με λίγες φούστες και μπλουζάκια. Τα ξαδέρφια της δεν μπορούσαν να φανταστούν πώς μπορούσαν να φοράνε όλα αυτά τα ρούχα. “Γιατί χρειάζεται τόσα πολλά ένα άτομο;”, ρωτούσαν.
H Luna Acharya Mulder (κέντρο), με μέλη της οικογένειας της στο Νεπάλ. Ευγενής παραχώρηση της Luna Acharya Mulder. Χρησιμοποιείται με την άδεια του PRI.
Στο τέλος κάθε καλοκαιριού, όταν η Mulder και η οικογένειά της επέστρεφαν στη Νέα Υόρκη, το δύο υπνοδωματίων διαμέρισμά τους έμοιαζε σαν αρχοντικό. Γελάει φέρνοντάς το στη μνήμη της.
“Μπορούσαμε με ένα διακόπτη να ανοίξουμε το φως, δεν χρειαζόταν να καθόμαστε στο σκοτάδι. Μπορούσαμε να πάμε στο μπάνιο να πατήσουμε το καζανάκι και αυτό ήταν! Δε χρειαζόταν να να βγούμε έξω και να πάμε τουαλέτα σε πολύ ανθυγιεινές συνθήκες. Τα πάντα έμοιαζαν απλά και εύκολα. Μεγαλώνοντας έτσι, μαθαίνεις από μικρό παιδί να αισθάνεσαι τυχερή και να εκτιμάς αυτά που έχεις”.
Η Mulder θυμάται πώς εξελίχθηκαν οι καταυλισμοί με το πέρασμα των χρόνων. Άρχισαν να ανοίγουν σχολεία και μαγαζιά. Η θεία της είχε ένα μικρό ζαχαροπλαστείο. Αλλά ακόμη κι όταν οι άνθρωποι αγωνίζονταν για την κανονικότητα, υπήρχε πάντα μια αίσθηση αβεβαιότητας για το μέλλον.
“Θυμάμαι τη θεία μου να λέει: “Δεν ξέρω τι πρόκειται να μας συμβεί. Αυτό είναι; Έτσι θα ζούμε το υπόλοιπο της ζωής μας; Τα παιδιά μας γεννήθηκαν και μεγάλωσαν εδώ. Θα επιστρέψουμε στο Μπουτάν ή θα πάμε κάπου αλλού ή απλά θα είμαστε έτσι για πάντα;'”
Κοιτώντας πίσω, η Mulder ξέρει ότι της δόθηκε ένα μοναδικό παραθυράκι για κάτι, που διαφορετικά δεν θα μπορούσε να καταλάβει. Η μετακίνηση μεταξύ των δύο κόσμων καλλιέργησε ένα βαθύ αίσθημα εν συναίσθησης και οδήγησε σε έναν ενθουσιασμό με τον πολιτισμό, τους ανθρώπους και τη συμπεριφορά τους. Κατέληξε να σπουδάσει ψυχολογία και να κυνηγήσει ένα διδακτορικό.
“Βρήκα το πεδίο της ψυχολογίας συναρπαστικό”, λέει.”Φανταστείτε να μπορεί κάποιος να βοηθήσει πραγματικά ένα παιδί, το οποίο αντιμετωπίζει ενδοοικογενειακά προβλήματα ή μία οικογένεια, που δυσκολεύεται να επικοινωνήσει μεταξύ της ή αν υπάρχουν ψυχολογικά προβλήματα εξαιτίας συγκρούσεων ή πράγματα, που έχουν συμβεί στο παρελθόν. Το να μπορώ πραγματικά να βοηθήσω και να κάνω κάτι, ώστε η οικογένεια να μην υποφέρει σιωπηλά, είναι κάτι, που με έλκυε πάντα”.
Για τη διατριβή της, πήρε συνέντευξη από γυναίκες, που επιβίωσαν από βασανιστήρια στους προσφυγικούς καταυλισμούς στο Νεπάλ, προσπαθώντας να καταλάβει πώς τις είχε επηρεάσει το τραύμα, που υπέφεραν.
Στη συνέχεια, το 2016, η ζωή της ήταν σαν να ολοκληρώθηκε, αφού οι Ηνωμένες Πολιτείες συμφώνησαν να επανεγκαταστήσουν 60.000 από τους πρόσφυγες του Μπουτάν, που ζούσαν στο Νεπάλ. Κάποιοι από αυτούς ξεκίνησαν να φτάνουν, το 2008, στη Μασαχουσέτη. Η Mulder, που τώρα εργάζεται ως ψυχολόγος στη Βοστώνη, ξεκίνησε την συμβουλευτική σε περιπτώσεις ανθρώπων με ψυχολογικά προβλήματα.
“Γενικά στη κουλτούρα του Μπουτάν, δεν υπάρχει ψυχολογική υγεία”, εξηγεί. “Δεν υπάρχουν καν λέξεις, στη γλώσσα, που να περιγράφουν την κατάθλιψη ή το μετατραυματικό σύνδρομο ή το άγχος. Είναι πολύ ασυνήθιστο να μιλάς για προβλήματα και δυσκολίες με κάποιον πέρα από την οικογένειά σου. Είναι ανήκουστο”.
Η θέση της Mulder ήταν ειδικά να βοηθάει, με την προσωπική της γνώση της γλώσσας, της κουλτούρας και του πολιτισμού.
“Νιώθω ότι έχω πολλούς διαφορετικούς τρόπους, που βλέπω και καταλαβαίνω τα πράγματα. Μπορώ να βάλω τον εαυτό μου σε πολλές θέσεις, ανάλογα με την κατάσταση, και να βλέπω ποιο μπορεί να είναι το θέμα”.
Κατάφερε να βοηθήσει τους Αμερικανούς κλινικούς γιατρούς να εξετάσουν τι συμβαίνει μέσα σε μία οικογένεια από το Μπουτάν. Βοηθάει εξηγώντας ότι, στο Μπουτάν, οι άνθρωποι τείνουν να είναι ευγενικοί και μπορεί να συμφωνήσουν σε πράγματα, που στην πραγματικότητα δεν καταλαβαίνουν. Βοηθάει, επίσης, μεταφράζοντας, πώς λειτουργεί συλλογικά η κουλτούρα τους σε αντίθεση με αυτή της Αμερικής, που είναι έντονα ατομικιστική.
Γνωρίζει ότι οι ηλικιωμένοι είναι απίστευτα σεβαστοί στην πατρίδα της και μπορεί να νιώθουν χαμένοι, όταν φτάνουν σε ένα καινούργιο μέρος και χρειάζεται να εξαρτώνται από τα παιδιά τους για μετάφραση. Μπορεί να δει πώς οι έφηβοι μπλέκονται ανάμεσα στην νέα αμερικανική ταυτότητά τους και στη κληρονομιά τους. Και μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή παρεξηγήσεων σχετικά με πρακτικές όπως η σωματική τιμωρία, γεγονός κοινό στη πατρίδα της, αλλά απαγορευτικό στις Ηνωμένες Πολιτείες.
“Ξέρετε, ένας γονιός μπορεί να χτυπήσει ένα παιδί στο σπίτι, επειδή δεν ακούει ή δεν κάνει ό,τι του λένε”, είπε. ” Θέτουν όρια χτυπώντας και το παιδί θα πάει στο σχολείο και ίσως ο δάσκαλος δει κάτι και το παιδί θα πει “Α, με χτύπησε η μαμά μου” και δεν θα σκεφτεί κάτι με αυτό. Και τότε οι κοινωνικές υπηρεσίες έρχονται στο σπίτι και παίρνουν τα παιδιά και οι γονείς δεν έχουν ιδέα τι συμβαίνει. Δεν μιλάνε σχεδόν καθόλου αγγλικά. Αυτό είναι πολύ σύνηθες και τόσο λυπηρό και αποκαρδιωτικό”.
Τέτοιες καταστάσεις μπορούν να αποφευχθούν, λέει η Mulder, με καλύτερη εκπαίδευση και προσανατολισμό των νεοεισερχομένων στην Αμερική. Τα τελευταία χρόνια, έχει δει τους δικούς της συγγενείς από το Μπουτάν να φεύγουν από τους καταυλισμούς του Νεπάλ και να επανεγκαθίστανται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Έμεινε έκπληκτη με το πόσο επιτυχημένοι έχουν γίνει σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα.
“Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν δουλειές, τελειώνουν το σχολείο, μερικοί έχουν σπίτια και αυτοκίνητα, έμαθαν να οδηγούν, δουλεύουν 80 ή 90 ώρες την εβδομάδα. Είναι απλά πολύ ευτυχισμένοι, εργατικοί, αισιόδοξοι άνθρωποι. Από την άλλη, υπάρχουν άνθρωποι, που δυσκολεύονται. Είναι ένα πολιτισμικό σοκ. Ήταν πρόσφυγες όλη τους τη ζωή. Έχουν γίνει διακρίσεις εις βάρος τους ολόκληρη τη ζωή τους”.
Κατά την άποψή της, ένα από τα καλύτερα και απλούστερα πράγματα, που μπορούν να κάνουν οι Αμερικανοί για να καλωσορίσουν τις νέες αφίξεις, είναι απλά να μάθουν τις ιστορίες τους.
“Ειδικά οι πρόσφυγες από το Μπουτάν”, λέει, “δεν είχαν ποτέ τη δική τους φωνή. Κανείς δεν ξέρει την ιστορία τους”.
Η Luna Acharya Mulder γνωρίζει την ιστορία τους. Την ακούει όλη της τη ζωή.