Enrique Rodríguez Galindo. Στιγμιότυπο από βίντεο του τηλεοπτικού σταθμού LaSexta που υπάρχει στο YouTube [1].
Ο Enrique Rodríguez Galindo απεβίωσε λόγω COVID-19 στις 13 Φεβρουαρίου 2021 σε ηλικία 82 ετών.
Πρώην στρατηγός της Iσπανικής Πολιτοφυλακής [2] (Guardia Civil), ο Rodríguez Galindo ηγούνταν της φρουράς Intxaurrondo στη βάσκικη πόλη Ντονόστισ-Σαν Σεμπαστιάν τις δεκαετίες του '80 και '90. Εκείνη την εποχή, οι αστυνομικοί συχνά γίνονταν στόχος της ΕΤΑ, της ένοπλης ομάδας για την ανεξαρτησία των Βάσκων, η οποία εκβίαζε και απειλούσε χιλιάδες ανθρώπους, σκοτώνοντας 850 άτομα σε διάστημα μισού αιώνα, έως ότου αναγκάστηκε να θέσει τέλος στις βιαιότητες της το 2011. Σημαντικοί παράγοντες, που συνέβαλαν στη διάλυση της ΕΤΑ [3], υπήρξαν η έλλειψη λαϊκής υποστήριξης και η αποτελεσματική δράση της αστυνομίας.
Ο Rodríguez Galindo ήταν υπεύθυνος για τις αντιτρομοκρατικές ενέργειες μέσα σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Ωστόσο, ήταν και ο ίδιος απαγωγέας και δολοφόνος.
Αυτό είναι το συμπέρασμα, στο οποίο κατέληξε το Ανώτερο Δικαστήριο της Ισπανίας το 2000 [4], και αυτό επιβεβαιώθηκε έναν χρόνο αργότερα από το Ανώτατο Δικαστήριο. Ο Rodríguez Galindo καταδικάστηκε σε 75 χρόνια φυλάκισης [5], επειδή έδωσε την εντολή να απαχθούν και να δολοφονηθούν οι José Antonio Lasa και José Ignacio Zabala. Αυτοί βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν το 1983 από τα τάγματα θανάτου, γνωστά με το όνομα GAL (ΑΑΟ), “Αντιτρομοκρατικές Απελευθερωτικές Ομάδες” [6]. Τα σώματα τους θάφτηκαν σε ασβέστη με την λανθασμένη ελπίδα [7] ότι η χημική αντίδραση θα εξαφάνιζε τα απομεινάρια οριστικά. Οι σοροί τους βρέθηκαν το 1985, ενώ οι ιατροδικαστικές Αρχές κατόρθωσαν να τους ταυτοποιήσουν μόλις το 1995.
Από τα 75 χρόνια (της ποινής του), ο Rodríguez Galindo πέρασε μόνο τα πέντε στη φυλακή [8]. Του απονεμήθηκε μερική αποφυλάκιση το 2005 και αποφυλάκιση υπό όρους το 2013.
Το 2021, ο θάνατος του Rodríguez Galindo ξύπνησε τα φαντάσματα του παρελθόντος για την Ισπανία.
Μυστικά χρηματοδοτούμενες από την ισπανική κυβέρνηση, οι ΑΑΟ διέπραξαν όχι λιγότερες από 27 εξωδικαστικές εκτελέσεις μεταξύ 1983 και 1987, κατά τη διάρκεια μια περιόδου γνωστής ως “βρώμικος πόλεμος”. Ορισμένα θύματα θεωρούνταν μέλη της ΕΤΑ, όπως οι Lasa και Zabala, ενώ άλλοι ήταν απλά μάρτυρες, που βρέθηκαν στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή. Το 1998, ο υπουργός εσωτερικών της Ισπανίας, José Barrionuevo, και ο αναπληρωτής του, Rafael Vera, φυλακίστηκαν για τον ρόλο τους στους κόλπους των ΑΑΟ. Ο Φελίπε Γκονζάλες, ο τότε πρωθυπουργός, φωτογραφήθηκε να τους αγκαλιάζει και να τους αποχαιρετά στην πόρτα της φυλακής [9]. Σε συνέντευξη του 2020, ο Γκονζάλες προέβη σε μυστηριώδη [10] δήλωση: “Έπρεπε να αποφασίσω αν έπρεπε να ανατινάξω τους αρχηγούς της ΕΤΑ ή όχι. Είπα όχι. Και δεν ξέρω αν έκανα λάθος”. Πολλές εικασίες κυκλοφόρησαν γύρω από την εμπλοκή του Γκονζάλες στις ΑΑΟ, αλλά έως τώρα δεν έχει αποδειχτεί τίποτα επαρκώς.
Όπως υπογράμμισε ο ερευνητής Omar Encarnación [11], οι AAO αποτελούσαν “κυρίως τη συνέχεια, παρά μια παρέκκλιση, των κρατικών αντιτρομοκρατικών στρατηγικών” μετά τη δικτατορία του Φράνκο, η οποία έληξε το 1975. Οι ΑΑΟ ήταν το αποτέλεσμα μιας αδέξιας μετάβασης προς τη δημοκρατία, μέσα σε ένα πλαίσιο όπου οι θεσμοί δεν είχαν εκκαθαριστεί, με αποτέλεσμα την έλλειψη δημοκρατικού ελέγχου της αστυνομίας, της στρατικοποιημένης Guardia Civil και των στρατιωτικών υπηρεσιών πληροφοριών. Οι ύπαρξη των ΑΑΟ επίσης έκανε την ΕΤΑ πιο παράτολμη, δίνοντας της επιχειρήματα να αμφισβητήσει τον δημοκρατικό χαρακτήρα της Ισπανίας και προφέροντας της την ευκαιρία να παρουσιαστεί και η ίδια ως θύμα της κρατικής καταστολής.
Κάποιες αντιδράσεις στον θάνατο του Rodríguez Galindo αποδεικνύουν ότι ένα κομμάτι της ισπανικής κοινωνίας έχει ακόμα να κάνει πολλή δουλειά για να αντιμετωπίσει τους δαίμονες της.
Στη νεκρολογία της, η δημοφιλής εφημερίδα El País κάνει λόγο για “εντυπωσιακό υπηρεσιακό μητρώο” του στρατηγού, το οποίο στιγματίστηκε μόνο από “τη σκιά” της “φερόμενης εμπλοκής του στον αποκαλούμενο βρώμικο πόλεμο”. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι η λέξη “φερόμενη” δεν θα ήταν πλέον αναγκαία, δεδομένης της καταδίκης του Galindo.
Η Macarena Olona, βουλεύτρια του ακροδεξιού κόμματος Vox, του τρίτου μεγαλύτερου κόμματος στην Ισπανία, ανήρτησε στο Twitter: “Ελαφρύ το χώμα που σε σκεπάζει, Στρατηγέ μου”.
Que la tierra te sea leve, mi General. Hoy, más que nunca, Intxaurrondo en nuestro corazón. Descansa en Paz. pic.twitter.com/n81UIUB50B [12]
— Macarena Olona (@Macarena_Olona) February 13, 2021 [13]
Ελαφρύ το χώμα που σε σκεπάζει, Στρατηγέ μου. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η (φρουρά) Intxaurrondo βρίσκεται στην καρδιά μας. Αναπαύσου εν ειρήνη.
Στην ίδια πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, ο συνάδελφός της από το ίδιο κόμμα, με έδρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο Jorge Buxadé, ευχήθηκε “αιώνιο φως να τον φέγγει”.
? El fallecimiento del general Rodríguez Galindo es otra oportunidad que nos regalan las redes sociales para bloquear, denunciar e identificar las cuentas de los que viven y promueven odio a España y sus leyes.
Descanse en paz. Y brille para él la luz perpetua. ??
— Jorge Buxadé (@Jorgebuxade) February 13, 2021 [14]
Ο θάνατος του στρατηγού Rodríguez Galindo είναι μια ακόμα ευκαιρία που μας δόθηκε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να μπλοκάρουμε, να καταγγείλουμε και να ταυτοποιήσουμε τους λογαριασμούς όσων ζουν και προωθούν το μίσος απέναντι στην Ισπανία και τους νόμους της.
Ας αναπαυθεί εν ειρήνη. Και αιώνιο φως να τον φέγγει.
Η αδερφή ενός από τα επιβεβαιωμένα θύματα του Rodríguez Galindo, η Pili Zabala, δήλωσε [15] στην τηλεόραση στις 14 Φεβρουαρίου ότι είχε προσπαθήσει να έρθει σε επαφή με τον Rodríguez Galindo για να τον αναγκάσει να αναλάβει τις ευθύνες του για τον πόνο, που είχε προκαλέσει στην οικογένειά της. Ήθελε να τον κάνει να παραδεχτεί πως ό,τι είχε κάνει ήταν λάθος, αλλά ποτέ δεν έλαβε κάποια απάντηση από πλευράς του. Τώρα, η Zabala επιθυμεί την αναγνώριση των ευθυνών στο σύνολο τους: Ο Galindo “ήταν στρατιωτικός, υπάκουε σε εντολές και είναι ξεκάθαρο σε εμένα ότι έλαβε διαταγές από τους ανωτέρους του, οι οποίοι ήταν πολιτικοί”. Η Zabala ελπίζει ότι τελικά ο πρώην πρωθυπουργός Φελίπε Γκονζάλες θα βρεθεί στο εδώλιο του κατηγορουμένου.
Το 2000, ο κυβερνήτης της επαρχίας Ντονόστια-Σαν Σεμπαστιάν, ο Juan María Jauregi, παρουσίασε στοιχεία κατά τη διάρκεια μιας δίκης σχετικά με την εμπλοκή του Rodríguez Galindo στη δολοφονία των Lasa και Zabala. Είκοσι χρόνια αργότερα, στον απόηχο μιας καταιγίδας επικήδειων λόγων στο Twitter, λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση του θανάτου του στρατηγού, η κόρη του Jauregi, Maria Jauregi, μοιράστηκε:
Aitaren hitz hauek etorri zaizkit, inoiz ahaztuko ez ditudanak:
“Ez dakit nork hilko nauen, edo ETAk edo Galindok berak”.— Maria Jauregi (@MJauregiLasa) February 13, 2021 [16]
Αυτά τα λόγια του πατέρα μου μού έρχονται στον νου, τα οποία δεν θα ξεχάσω ποτέ: “Δεν γνωρίζω ποιος θα με σκοτώσει, η ΕΤΑ ή ο ίδιος ο Galindo”.
Τελικά, ήταν η ΕΤΑ, το 2000. Η χήρα του, Maixabel Lasa, και η κόρη τους, Maria, έγιναν οι δυο πιο ισχυρές φωνές ενάντια στο μίσος και υπέρ της δικαιοσύνης και της αποκατάστασης για όλα τα θύματα της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα των Βάσκων.
Σήμερα, αξίζει να θυμηθούμε αυτά τα λόγια του Pablo de Greiff [17], πρώην Ειδικού Εισηγητή του ΟΗΕ για την προώθηση της αλήθειας, της δικαιοσύνης και της αποκατάστασης, τα οποία εκφράστηκαν μετά την αποστολή του στην Ισπανία το 2014:
The strength of democratic institutions must be measured not by their ability to ignore certain issues, especially those that refer to fundamental rights, but rather by their ability to manage them effectively, however complex and awkward they may be.
Η δύναμη των δημοκρατικών θεσμών πρέπει να μετράται όχι με την ικανότητα τους να παραβλέπουν κάποια προβλήματα, ειδικά εκείνα που αφορούν θεμελιώδη δικαιώματα, αλλά με την ικανότητα τους να τα διαχειρίζονται αποτελεσματικά, όσο περίπλοκα και δύσκολα κι αν είναι.