Νέοι εθελοντές βγαίνουν στους δρόμους για κινητοποίηση κατά του COVID-19 στην Αιθιοπία. Φωτογραφία από τη UNICEF Αιθιοπίας. CC-BY 2.0 [1]
Ορισμένοι ακτιβιστές της Αιθιοπίας συνελήφθησαν [2] το 2020 για παραβίαση των περιορισμών COVID-19 της χώρας, θέτοντας ερωτήματα σχετικά με το αν η κυβέρνηση έχει χρησιμοποιήσει αυτά τα πρωτόκολλα για να φιμώσει επικριτές.
Η Αιθιοπία βρισκόταν υπό κατάσταση έκτακτης ανάγκης [3] (SoE) για να αντιμετωπίσει την εξάπλωση του COVID-19 από τον Απρίλιο έως τον Σεπτέμβριο του 2020.
Στις 20 Απριλίου, η Elizabeth Kebede, δικηγόρος, ακτιβίστρια και ισχυρή επικρίτρια της κυβέρνησης [4], συνελήφθη [5] στην Αντίς Αμπέμπα για φερόμενη “διάδοση ψευδών φημών” σχετικά με την κατάσταση του COVID-19 στη Χάραρ, την κύρια πόλη της περιοχής Χαράρι.
Τον Μάρτιο, λίγο μετά την καταγραφή του πρώτου κρούσματος COVID-19 από την Αιθιοπία, η Elizabeth είχε δημοσιεύσει στο Facebook ότι γνώριζε ανθρώπους που, παρά την επαφή με άλλους, που είχαν βγει θετικοί στον COVID-19, δεν είχαν μπει σε καραντίνα.
Η Ελισάβετ εκδόθηκε [5] στο Χαρίρι την ίδια ημέρα της σύλληψης, σύμφωνα με την Ένωση [6]Γυναικών [6]Νομικών της Αιθιοπίας [6] (EWLA), όπου εργάζεται ως εθελόντρια. Αφέθηκε ελεύθερη στις 6 Μαΐου χωρίς να της απαγγελθούν κατηγορίες. [2]
Η EWLA υποστήριξε ότι η Αστυνομία του Χαράρι δεν είχε δικαιοδοσία να υποβάλλει καταγγελία εναντίον της Elizabeth, καθώς η μόνιμη κατοικία της βρίσκεται στην Αντίς Αμπέμπα. Λένε επίσης ότι δεν υπήρχε νομική ανάγκη να μεταφερθεί στο Χαράρι.
Ο Αιθίοπας δημοσιογράφος Yayesew Shimelis συνελήφθη επίσης χωρίς να του απαγγελθούν κατηγορίες [7] στις 27 Μαρτίου 2020. Αυτό συνέβη μια μέρα μετά την ανάρτηση ενός βίντεο στο κανάλι YouTube Ethio Forum, το οποίο διαχειρίζεται, αναφέροντας ότι η κεντρική κυβέρνηση ετοίμαζε 200.000 τάφους για θανάτους COVID-19, αναφέροντας ανώνυμες πηγές. Ο Yayesew αφέθηκε ελεύθερος στις 23 Απριλίου.
Το Υπουργείο Υγείας [8] και το Γραφείο του Πρωθυπουργού [9] απέρριψαν τους ισχυρισμούς, που έγιναν στο βίντεο. Το πρώτο ανέφερε ότι το βίντεο “πρέπει να καταδικαστεί” και το δεύτερο ότι “οι παράγοντες επιβολής του νόμου […] έχουν λάβει εντολή να αναλάβουν δράση εναντίον ατόμων και ομάδων, που εξαπολύουν τρόμο για την υγεία και την αίσθηση ασφάλειας του κόσμου”.
Ο Yayesew φιλοξενεί εβδομαδιαία πολιτική εκπομπή στο Tigray TV, ένα κανάλι που ανήκει στην περιφερειακή κυβέρνηση του Τιγκράι, μια μεγάλη αντιπολιτευτική δύναμη στην κυβέρνηση της Αντίς Αμπέμπα. Ο δημοσιογράφος είναι γνωστός στην Αιθιοπία ότι επικρίνει τον πρωθυπουργό Άμπι Αχμέντ [10].
Αφού είδε την έντονη αντίδραση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο βιντεο-ρεπορτάζ του, ο Yayesew έγραψε [11] στο Twitter λέγοντας ότι “δεν φαντάστηκε ότι τα νέα θα μπορούσαν να είναι τόσο σοκαριστικά”.
Ο Yayesew είπε στο Global Voices ότι το YouTube απέσυρε το βίντεό του και το Facebook απέσυρε μια ανάρτηση, όπου είχε κοινοποιήσει το βίντεο. Λέει ότι το Twitter απενεργοποίησε επίσης τον λογαριασμό του.
Ασαφείς διατάξεις
Η εκδοθείσα οδηγία από το Υπουργικό Συμβούλιο για την εφαρμογή της κατάστασης έκτακτης ανάγκης είχε διατάξεις, για τις οποίες οι ειδικοί λένε ότι υπονόμευαν την ελευθερία της έκφρασης και εξαπέλυαν μια αποφασιστική επίδραση στον Τύπο.
Για παράδειγμα, το άρθρο 3/26 [12] απαγόρευε τη δημοσίευση πληροφοριών, που “θα μπορούσαν να καταστήσουν την κοινωνία ασταθή”.
It is prohibited to disseminate any information that makes the society unstable and that puts psychological pressure on society regarding COVID-19 and related issues.
Απαγορεύεται η διάδοση πληροφοριών, που καθιστούν την κοινωνία ασταθή και ασκούν ψυχολογική πίεση στην κοινωνία σχετικά με τον COVID-19 και σχετικά θέματα.
Επίσης, το άρθρο 4/10 [12] δηλώνει ότι οι πληροφορίες, που διαδίδονται από τα ΜΜΕ, δεν πρέπει να προκαλούν σοκ.
Government communications professionals and private media institutions should disseminate information, news analysis, or related information on COVID-19 and related issues without exaggerating or undermining the relevant information and without causing undue shock and terror.
Οι κυβερνητικοί επαγγελματίες επικοινωνιών και τα ιδιωτικά ΜΜΕ πρέπει να διαδίδουν πληροφορίες, ειδησεογραφικές αναλύσεις ή συναφείς πληροφορίες σχετικά με τον COVID-19 και συναφή θέματα χωρίς να υπερβάλλουν ή να υπονομεύουν τις σχετικές πληροφορίες και χωρίς να προκαλούν αδικαιολόγητο σοκ και τρόμο.
Το κόστος της λογοκρισίας
Στιγμιότυπο οθόνης από τη σελίδα του Yayesew στο Facebook, από τις 25/02/2021
Από τότε που αφέθηκε ελεύθερος, ο Yayesew δεν είναι πλέον τόσο εκφραστικός. Το βιογραφικό [13] του στο Facebook έχει έκτοτε ενημερωθεί και γράφει: “Δεν μπορώ να αναπνεύσω – απλώς μένω σιωπηλός”.
Σε ένα βίντεο που ανέβασε [14] στο YouTube στις 2 Ιουνίου 2020, ο Yayesew λέει ότι έπρεπε να σταματήσει την εκπομπή του στο EthioForum του Tigray TV “με λύπη” για λόγο, που “δεν μπορεί να αποκαλύψει προς το παρόν”.
Η Elizabeth Kebede έφυγε έκτοτε από την Αιθιοπία προς άγνωστη χώρα. Σε μια δημοσίευση [15] στο Facebook από το Νοέμβριο του 2020, εξήγησε τους λόγους της για αναζήτηση ασύλου στο εξωτερικό και δήλωσε ότι η υπόθεσή της δεν έκλεισε, μεταφέρθηκε μόνο από το Χαρίρι στην Αντίς Αμπέμπα.
Η ανάρτησή της στο Facebook, η οποία έκτοτε έχει αφαιρεθεί, περιελάμβανε συνημμένη δήλωση της μόνιμης αποστολής της Αιθιοπίας στη Γενεύη, που έγραφε [16]:
Ms. Elizabeth's posts have severely undermined the safety, equality and dignity of certain ethnic groups and it would likely incite violence and disturb public safety.
Οι αναρτήσεις της κυρίας Elizabeth έχουν υπονομεύσει σοβαρά την ασφάλεια, την ισότητα και την αξιοπρέπεια ορισμένων εθνοτικών ομάδων και ενδέχεται να υποκινήσουν βία και να διαταράξουν τη δημόσια ασφάλεια.
Αυτό το άρθρο είναι μέρος μιας σειράς αναρτήσεων, που εξετάζουν την παρέμβαση στα ψηφιακά δικαιώματα μέσω αποκλεισμών και περαιτέρω κατά την πανδημία COVID-19 σε εννέα αφρικανικές χώρες: Ουγκάντα, Ζιμπάμπουε, Μοζαμβίκη, Αλγερία, Νιγηρία, Ναμίμπια, Τυνησία, Τανζανία και Αιθιοπία. Το έργο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ψηφιακών Δικαιωμάτων της Αφρικής [17] της Συνεργασίας για τη Διεθνή Πολιτική ΤΠΕ για την Ανατολική και Νότια Αφρική (CIPESA [18]).