Η μετάβαση της Τανζανίας προς τα εμπρός δεν μπορούσε να συμβεί αρκετά γρήγορα, όταν ο Πρόεδρος Τζον Μαγκουφούλι ανέλαβε την εξουσία το 2015. “Hapa Kazi Tu” ή “Δουλειά μόνο εδώ”, το σύνθημα του αείμνηστου Μαγκουφούλι, εμφανίζεται σε ένα κιτρινοπράσινο κάπελο. Είναι τα χρώματα του κυβερνώντος κόμματος CCM του Μαγκουφούλι. Φωτογραφία: Pernille Baerendtsen, χρησιμοποιείται με άδεια.

Σε όλη την Τανζανία, χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώνονται σε γήπεδα, αεροδρόμια και πεζοδρόμια για μια τελευταία ματιά στον αείμνηστο Πρόεδρο Τζον Μαγκουφούλι, καθώς η σορός του μεταφέρεται για νεκρώσιμες τελετές, που θα κρατήσουν μια βδομάδα, στην πρωτεύουσα Ντοντόμα, στα νησιά της Ζανζιβάρης, στη Μουάνζα και στο Τσάτο, την κατοικία του στη λίμνη Βικτώρια, όπου και θα ενταφιαστεί.

Ο θάνατος του Μαγκουφούλι ανακοινώθηκε σε ηλικία 61 ετών στις 17 Μαρτίου, σε ομιλία στην εθνική Τηλεόραση από την τότε Αντιπρόεδρο Σάμια Σουλούχου Χασάν, βάζοντας τέλος σε εβδομάδες εικασιών σχετικά με την κατάσταση της υγείας του και το πού βρίσκεται. Φέρεται να πέθανε από χρόνια καρδιακή πάθηση:

Taarifa ya Kifo Cha Rais Wa Jamhuri Ya Muungano Wa Tanzania pic.twitter.com/LNi5CtoURm

— Samia Suluhu (@SuluhuSamia) March 17, 2021

Ανακοίνωση θανάτου για τον πρόεδρο της Ενωμένης Δημοκρατίας της Τανζανίας.

Ο ξαφνικός θάνατος του Μαγκουφούλι, ωστόσο, άφησε Τανζανούς και άλλους να εικάζουν για το μέλλον της πολιτικής και της εξουσίας στο ανατολικοαφρικανικό αυτό έθνος.

Την Παρασκευή, η Χασάν ορκίστηκε ως η έκτη πρόεδρος της Τανζανίας, γράφοντας ιστορία ως η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Τανζανίας, η πρώτη πρόεδρος, που γεννήθηκε στα ημιαυτόνομα νησιά της Ζανζιβάρης και η πρώτη μουσουλμάνα της Τανζανίας στο ύπατο αξίωμα.

Σύμφωνα με το σύνταγμα της Τανζανίας, η Χασάν θα υπηρετήσει το υπόλοιπο της πενταετούς θητείας του Μαγκουφούλι μέχρι το 2025.

Σε ένα σύντομο βίντεο κλιπ, που κυκλοφόρησε ευρέως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η Χασάν απορρίπτει κάθε αμφιβολία σχετικά με την ικανότητά της να ηγηθεί ως γυναίκα:

For those who have doubts that this woman will be able to be the president of the United Republic of Tanzania I would like to say to you that this person standing here is the president. [applause]  … I would like to repeat that this person standing here is the president of the United Republic of Tanzania, [and] happens to be a woman.

Για όσους έχουν αμφιβολίες ότι η παρούσα θα είναι σε θέση να είναι πρόεδρος της Ενωμένης Δημοκρατίας της Τανζανίας, θα ήθελα να σας πω ότι το άτομο, που στέκεται εδώ, είναι η πρόεδρος. [χειροκρότημα]… Θα ήθελα να επαναλάβω ότι το άτομο, που στέκεται εδώ, είναι η πρόεδρος της Ενωμένης Δημοκρατίας της Τανζανίας [και] τυχαίνει να είναι γυναίκα.

Καθώς οι Τανζανοί θρηνούν τον Μαγκουφούλι και διργάζονται αυτήν την ξαφνική αλλαγή, πολλοί καλωσόρισαν την Χασάν.

Ο πολιτικός της αντιπολίτευσης Zitto Kabwe, αρχηγός του κόμματος ACT Wazalendo, βρίσκει ελπίδα στην ιστορία ακτιβισμού της Χασάν και του έργου της ως “μέλος της κοινωνίας των πολιτών”.

Historia nzuri sana ya Rais @SuluhuSamia katika dakika 20 ikisimuliwa na yeye Mwenyewe. Anasema alikuwa ‘activist’. Alikuwa mtu wa Asasi za Kiraia. Asante Chambi kwa kufanya nione hii. Haichoshi kusikiliza https://t.co/F2S6gW4dYK

— Zitto MwamiRuyagwa Kabwe (@zittokabwe) March 20, 2021

Μια πολύ ωραία ιστορία της Προέδρου @SuluhuSamia σε 20 λεπτά, που κοινοποίησε η ίδια [με δικά της λόγια]. Λέει ότι ήταν “ακτιβίστρια”. Ήταν δημόσια υπάλληλος. Ευχαριστώ Chambi, που με έκανες να το δω αυτό. Μην παραλείψετε να το ακούσετε.

Ενώ η Χασάν είναι κοινώς γνωστή ως “οικοδόμος συναίνεσης”, ζητώντας ενότητα και ηρεμία κατά τη διάρκεια της μετάβασης, ο Μαγκουφούλι ήταν γνωστός ως “μπουλντόζας“, παρατσούκλι που κέρδισε αρχικά ως Υπουργός Έργων για την αποτελεσματικότητά του στην κατασκευή δρόμων.

Ενθυμούμενοι τον Μαγκουφούλι

Παραδοσιακό κάνγκα προς τιμήν του αείμνηστου Τζον Μαγκουφούλι, του πέμπτου προέδρου της Τανζανίας, που πέθανε στις 17 Μαρτίου 2021. “Αντίο στον πατέρα μας, ο Θεός να σε ευλογεί / Θα θυμόμαστε πάντα τον ήρωά μας” ή “Buriani baba yetu mungu akulaze pema / Tutakukumbuka daima shujaa wetu,” στα σουαχίλι.

Πολλοί Τανζανοί – και Αφρικανοί – θυμούνται τον Μαγκουφούλι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τόσο για τα “καλά του και για τα άσχημά του”.

The Bad and the Good of Magufuli are equally undeniable, and it means the legacy he leaves behind is complicated but also valuable. The pro-Magufuli and anti-Magufuli camps will never agree and the debate will go on for years.

— Michael Mwebe (@MichaelMwebe) March 21, 2021

Τα Καλά και τα Κακά του Μαγκουφούλι είναι εξίσου αδιαμφισβήτητα και αυτό σημαίνει ότι η κληρονομιά, που αφήνει πίσω του, είναι περίπλοκη, αλλά και πολύτιμη. Τα στρατόπεδα υπέρ και κατά του Μαγκουφούλι δε θα συμφωνήσουν ποτέ και η συζήτηση θα συνεχιστεί για χρόνια.

Ο Μαγκουφούλι κέρδισε δημοτικότητα νωρίς στην προεδρία του για την ισχυρή του υπόσχεση κατά της διαφθοράς. Οι προσπάθειές του για την ενίσχυση μεγάλων έργων υποδομής και εκβιομηχάνισης τροφοδότησαν τις επιθυμίες πολλών Τανζανών για αυτονομία μετά από δεκαετίες εξάρτησης από διεθνή βοήθεια.

Τον περασμένο Απρίλιο, για παράδειγμα, ο Μαγκουφούλι απέρριψε δάνειο 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Κίνα για ένα προτεινόμενο μεγαλο-λιμενικό έργο στο Νταρ Ες Σαλάμ, λέγοντας ότι “μόνο ένας μεθυσμένος θα δεχόταν αυτούς τους όρους”.

Αυτό το κάνγκα προήγαγε τον Πρόεδρο Μαγκουφούλι πριν από τις εκλογές του περασμένου έτους. Γράφει: “Uliahidi Umetenda Tunatushukuru” στα σουαχίλι ή “Υποσχεθήκατε, παραδώσατε, σας ευχαριστούμε”. Απεικονίζει τα επιτεύγματα του Μαγκουφούλι στην κατασκευή δρόμων (barabara), αεροπλάνων (ndege), γεφυρών (daraja) και σύγχρονων σιδηροδρόμων (reli ya kisasa). Φωτογραφία: Pernille Baerendtsen, χρησιμοποιείται με άδεια.

Η εστίασή του κατά της διαφθοράς ήταν ελκυστική επίσης και στο κοινό της Δύσης και τα ΜΜΕ κάλυπταν αρχικά θετικά τις ιδέες του.

Για ορισμένους, ο Μαγκουφούλι μένει στη μνήμη ως “αληθινός Αφρικανός πολιτικός” και Παναφρικανός, που έβαλε σε προτεραιότητα την Αφρική. Άλλοι τον θυμούνται ως “λαϊκιστή” πρόεδρο, που προώθησε πάνω απ’ όλα τον εθνικισμό:

Been watching Tanzania mourning John #Magufuli. We denounced his autocratic ways, populism & sneered at his unscientific bent, but clearly, with the man and woman on the street, the fellow was quite popular. https://t.co/KOZ15oBK4o

— Charles Onyango-Obbo (@cobbo3) March 20, 2021

Παρακολουθούσα την Τανζανία να πενθεί τον Τζον Μαγκουφούί. Καταγγείλαμε τους αυταρχικούς του τρόπους, τον λαϊκισμό του και χλευάσαμε το μη επιστημονικό του ύφος, αλλά σαφώς, με κάθε άνδρα και γυναίκα στο δρόμο, ο τύπος ήταν αρκετά δημοφιλής.

Ωστόσο, ο Μαγκουφούλι εφάρμοσε μια εξουσία αυταρχικού τύπου, κατά την οποία τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ελευθερία του λόγου πλήττονται όλο και περισσότερο.

Τα τελευταία έξι χρόνια, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η Διεθνής Αμνηστία, η Επιτροπή Προστασίας Δημοσιογράφων, το Global Voices και άλλοι έχουν παρακολουθήσει σταθερά την επιδείνωση των αστικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Τανζανία έπεσε έξι θέσεις στην κάρτα αποτελεσμάτων του Freedom House, μετρώντας τη δημοκρατία και την ελευθερία μεταξύ 2020 και 2021.

Όταν το κοινοβούλιο τον Ιανουάριο του 2019 συζήτησε την Νομοθεσία για τα Πολιτικά Κόμματα, οδηγώντας σε περιορισμό των κομμάτων της αντιπολίτευσης, ερμηνεύτηκε ως κακός οιωνός, όταν μπήκε μια κουκουβάγια στο κοινοβούλιο.

Η διοίκηση του Μαγκουφούλι συχνά χρησιμοποιούσε νομοθεσία όπως της Ηλεκτρονικής και Ταχυδρομικής Επικοινωνίας (Ηλεκτρονικό Περιεχόμενο) (EPOCA) ή τον Νόμο για τα εγκλήματα στον κυβερνοχώρο για την καταπολέμηση της αντιπολίτευσης και της δημόσιας διαφωνίας. Οι τροποποιημένοι κανονισμοί το 2020 απαγόρευαν στους πολίτες να μοιράζονται δημόσιες πληροφορίες, “που μπορεί να προκαλέσουν δημόσιο χάος ή διαταραχή” και “περιεχόμενο με πληροφορίες σχετικά με το ξέσπασμα θανατηφόρου ή μεταδοτικής νόσου” χωρίς την κυβερνητική έγκριση από ανώτερους αξιωματούχους.

Οι πολίτες δεν μπορούσαν να μιλήσουν για έναν σεισμό, που έπληξε την παράκτια περιοχή πέρυσι, πόσο μάλλον την πανδημία που έφτασε στην Τανζανία μήνες αργότερα.

Και κατά τη διάρκεια των δύο εβδομάδων ανεξέλεγκτου προβληματισμού σχετικά με τον τόπο και την κατάσταση της υγείας του Μαγκουφούλι στις αρχές Μαρτίου, τουλάχιστον τέσσερα άτομα φέρεται να συνελήφθησαν για τουίτ σχετικά με τον άρρωστο πρόεδρο.

“Πέθανε από COVID-19, έτσι;”

But Magufuli doubled down with his anti-vaccination stance in a speech from his home in Chato, on January 27:

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Μαγκουφούλι φέρεται να πέθανε από καρδιακές επιπλοκές, κάτι για το οποίο λάμβανε θεραπεία για 10 χρόνια. Ο ξαφνικός, όμως, θάνατος του Μαγκουφούλι άφησε πολλούς να αναρωτιούνται αν ίσως είχε υποκύψει στον COVID-19.

Ο Μαγκουφούλι θα μείνει στη μνήμη πολλών – και στο κοινό της Δύσης εξίσου – για την άρνησή του ότι υπάρχει COVID-19.

Η Τανζανία επέβαλε αρχικά περιορισμούς και οδηγίες για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού, αλλά ο Μαγκουφούλι αποκήρυξε επανειλημμένα τους αποκλεισμούς ως τη μεγαλύτερη απειλή για την οικονομία από τον ιό.

Επέπληξε ενεργά τη διεθνή καθοδήγηση σχετικά με τα πρωτόκολλα δημόσιας υγείας, όπως η χρήση μάσκας, η τήρηση κοινωνικών αποστάσεων και τα εμβόλια, προτρέποντας τους πολίτες να χρησιμοποιούν αντ’ αυτών προσευχή και φυτικά φάρμακα.

Αφού ο Μαγκουφούλι σταμάτησε τη δημοσίευση δεδομένων COVID-19 πέρυσι τον Απρίλιο, επέμεινε στη συνέχεια ότι ο COVID-19 είχε αναχαιτισθεί λόγω της προσευχής. Λίγο αργότερα, κήρυξε την Τανζανία “απαλλαγμένη από COVID-19“.

Αν και είναι αδύνατο να πούμε ακριβώς πώς επηρέασε την Τανζανία ο COVID-19, δεν εξαφανίστηκε.

Όταν ένα νέο κύμα COVID-19 επανεμφανίστηκε τον Ιανουάριο, πολλοί Τανζανοί μοιράστηκαν μαρτυρίες στα κοινωνικά μέσα ότι αρρώστησαν με συμπτώματα τύπου COVID-19. Γνωρίζοντας ότι θα μπορούσαν να τιμωρηθούν λόγω συζήτησης για τον COVID-19, ο κόσμος έγραφε nimonia mpya ή “νέα πνευμονία” και “αναπνευστικά προβλήματα”.

Όμως ο Μαγκουφούλι επέμεινε εντονότερα στη στάση του κατά του εμβολιασμού σε ομιλία του από την κατοικία του στο Τσάτο, στις 27 Ιανουαρίου:

If the white man was able to come up with vaccinations, he should now have found a vaccination against AIDS; he would now have found a vaccination against tuberculosis; he would now have found a vaccination against malaria; he would now have found a vaccination against cancer.

Εάν ο λευκός μπόρεσε να βρει εμβόλια, θα έπρεπε πλέον να έχει βρει εμβόλιο κατά του AIDS. Θα είχε βρει τώρα εμβόλιο κατά της φυματίωσης. Θα είχε βρει τώρα εμβόλιο κατά της ελονοσίας. Θα είχε βρει ως τώρα εμβόλιο κατά του καρκίνου.

Αυτή ήταν μια σημαντική απόκλιση από τον προκάτοχο του Μαγκουφούλι, Πρόεδρο Τζακάγια Κικουέτε, ο οποίος υπηρέτησε ως παγκόσμιος πρέσβης για τον εμβολιασμό στις αρχές του 2016.

Τον περασμένο μήνα, ο Μαγκουφούλι παραδέχτηκε τελικά ότι η χώρα του είχε πρόβλημα κορονοϊού, προτρέποντας τους Τανζανούς να φορούν τοπικά κατασκευασμένες μάσκες. Ο θάνατος του αντιπροέδρου της Ζανζιβάρης, Seif Sharif Hamad, προφανώς, ήταν το γεγονός, που έπληξε την αδιαλλαξία του Μαγκουφούλι.

Αρκετοί υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι από την πολιτική ελίτ και πλησίον του Μαγκουφούλι έχουν επίσης πεθάνει από την ασθένεια.

Καθώς πλήθος ανθρώπων συνεχίζουν να μαζεύονται για να αποτίσουν φόρο τιμής στον εκλιπόντα πρόεδρο, ο θάνατός του έχει επίσης φέρει λίγη ανακούφιση.

Λίγο μετά το θάνατο του Μαγκουφούλι, η συγγραφέας Elsie Eyakuze εμφανίστηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να μιλήσει ανοιχτά για το πώς ήταν να ζει κανείς εν μέσω πανδημίας στην Τανζανία με έναν πρόεδρο, που έδειχνε σκόπιμα αδιαφορία για τον κορονοϊό.

Σε μια μεγάλη συζήτηση στο Twitter, έγραψε:

Now. For the real story I have been at a loss to tell for too long. #thread.
In March of 2020, the Covid19 pandemic started to rampage throughout the world. It did not spare Tanzania. But in April of 2020 we stopped all public efforts to halt is spread in the country.

— Elsie Eyakuze (@MikocheniReport) March 20, 2021

Τώρα. Η πραγματική ιστορία που θέλω να πω εδώ και πολύ καιρό. #thread.
Τον Μάρτιο του 2020, η πανδημία Covid19 άρχισε να μαίνεται σε όλο τον κόσμο. Δεν έσωσε την Τανζανία. Τον Απρίλιο του 2020, όμως, σταματήσαμε όλες τις δημόσιες προσπάθειες παύσης διάδοσής της στη χώρα.

Σε ένα από τα τελευταία της τουίτ, ρωτά:

“Did he die of Covid19, tho”. Yes, he did. And him, and her. And them. Tanzanians. And beyond. But they are not who you want to talk about is it? They are not The Story.

It is. A friend gets in touch. “Can you?” Well…can I make it personal? “Please do.”

I will. Tomorrow.

— Elsie Eyakuze (@MikocheniReport) March 20, 2021

“Πέθανε από Κόβιντ19, έτσι;”. Ναι. Και αυτός, και αυτή. Και άλλοι. Τανζανοί. Και όχι μόνο. Αλλά δεν θέλετε να μιλήσετε γι’ αυτούς, σωστά; Δεν είναι αυτοί Η Ιστορία.

Είναι. Ένας φίλος έρχεται σε επαφή. “Μπορείς;” Λοιπόν…μπορώ να μιλήσω προσωπικά; “Ναι, σε παρακαλώ”.

Θα το κάνω. Αύριο.

Σε ανοιχτή επιστολή προς τον Μαγκουφούλι, η Eyakuze επισημαίνει την ασυνέπεια των ιδεών του, αλλά επίσης εφαρμόζει την ενσυναίσθηση, που ο ίδιος ο Μαγκουφούλι φάνηκε να μην κατέχει, μερικές φορές. Και τον συγχωρεί.

Οι Τανζανοί συμβιβάζονται με την πολυπλοκότητα και τη σοβαρότητα του θανάτου του Μαγκουφούλι και την κληρονομιά, που άφησε πίσω του, με άμεση ματιά στο μέλλον.