Γκανέζοι δημοσιογράφοι σε αποστολή σε κηδεία ασθενών με COVID-19. Φωτογραφία: MyJoyOnline, χρήση με άδεια.

Τρεις εξέχοντες δημοσιογράφοι στη Δυτική Αφρική έδωσαν πρόσφατα διάλεξη σχετικά με την αυστηρότητα του ρεπορτάζ κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 στην αστική Δυτική Αφρική.

Ο πρώην επικεφαλής γραφείου Patrick Fort στο Agence France-Presse (AFP) στο Αμπιτζάν της Ακτής Ελεφαντοστού, ο Emmanuel Akinwotu από τη Νιγηρία στον The Guardian και ο Seth Boateng στο MyJoyOnline στην Γκάνα μίλησαν σε Αμερικανούς φοιτητές και φοιτήτριες στο Πανεπιστήμιο Ειρηνικού του Όρεγκον εικονικά μέσω Zoom μεταξύ 24 Φεβρουαρίου και 3 Μαρτίου 2021.

Οι δημοσιογράφοι σημείωσαν ένα κοινό πρόβλημα της προσπάθειας καταπολέμησης ψευδειδήσεων γύρω από τις τοπικές αφρικανικές παραδόσεις. Αντιμετώπισαν επίσης συνεχιζόμενη δυσκολία να χρησιμοποιήσουν μάσκες, απολυμαντικά και προστατευτικά ρούχα και έτσι να προκαλέσουν δυσπιστία κατά τη διεξαγωγή συνεντεύξεων σε αστικές αφρικανικές πόλεις.

Ως ανταποκριτής στην Νιγηρία για τον The Guardian, ο Akinwotu είπε ότι η πρόκλησή του ήταν να προσπαθήσει να εντοπίσει μια πιο αληθινή εκδοχή του τι συμβαίνει επί τόπου στο Λάγκος σε σχέση με τις διάφορες ανακοινώσεις της νιγηριανής κυβέρνησης. Η παραπληροφόρηση αφθονεί, είπε.

Για παράδειγμα, τον Απρίλιο του 2020, τυμβωρύχοι στο Κάνο της Νιγηρίας άρχισαν να παρατηρούν μια σημαντική αύξηση στον αριθμό των σορών, που κατέφθαναν για ταφή κάθε μέρα, ωστόσο η κυβέρνηση της Πολιτείας Κάνο έλεγε ότι ο COVID-19 δεν είχε φτάσει στην πόλη.

Στη διάλεξή του, ο Akinwotu είπε πώς κάλυψε την είδηση του Κάνο παίρνοντας συνεντεύξεις από πολλούς τυμβωρύχους. Η πόλη του Κάνο, συγκεκριμένα, δεν διέθετε διαγνωστικά κέντρα για να προσδιορίσει εάν η αύξηση των θανάτων ήταν από τον COVID-19:

Έτσι, είχες κυβερνητικούς αξιωματούχους, που αρνούνταν ότι συνέβαινε κάτι, και τυμβωρύχους, που έλεγαν πως δεν είχαν ξαναδεί ό,τι έβλεπαν. Αυτό είναι ένα παράδειγμα του τρόπου, με τον οποίο το επιτόπιο ρεπορτάζ μπορεί να αναπληρώσει την έλλειψη δεδομένων, αξιόπιστων δεδομένων.

Προσθέτοντας στις παρατηρήσεις του Akinwotu σχετικά με την παραπληροφόρηση, ο δημοσιογράφος του AFP Patrick Fort, ο οποίος κάλυπτε την Ακτή Ελεφαντοστού για πέντε χρόνια, είπε στη διάλεξή του την 1η Μαρτίου ότι η καταπολέμηση των ψευδειδήσεων στην πρωτεύουσα Αμπιτζάν ήταν μια σημαντική αποστολή για το ειδησεογραφικό γραφείο του.

Για παράδειγμα, όπως σε πολλά κράτη της Δυτικής Αφρικής, οι ντόπιοι μουραμπίτ στο Αμπιτζάν της Ακτή Ελεφαντοστού λειτουργούν ως πνευματικοί και παραδοσιακοί γιατροί. Όταν χτύπησε η πανδημία, άρχισαν να προσθέτουν ισχυρισμούς σχετικά με τις δυνάμεις τους έναντι του COVID-19 στις διαφημίσεις τους στα μέσα ενημέρωσης. Ο Fort υποστηρίζει ότι:

Μία από τις μεγάλες διαφημίσεις τους ήταν ότι μπορούσαν να βοηθήσουν με τον COVID-19. Προφανώς, δεν είναι αλήθεια. Αυτή είναι επίσης μια από τις ειδήσεις, που δουλέψαμε πολύ, όταν εργαστήκαμε για τις ψευδειδήσεις ή πράγματα που διαδίδονται και είναι εντελώς λάθος.

Το AFP κάλυψε επίσης την τάση στην Ακτή Ελεφαντοστού για χρήση παραδοσιακών φύλλων δέντρων νεέμ, καθώς ο κόσμος πίστευε διαδικτυακούς ισχυρισμούς ότι τα φυτά αυτά, που παραδοσιακά χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν κατά της ελονοσίας, θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη θεραπεία του COVID-19.

“Στο Αμπιτζάν, ο κόσμος έτρεχε και προσπαθούσε να αφαιρέσει τον φλοιό των δέντρων και να ξεφλουδίσει φύλλα και να τα πάρει. Υπήρχε μεγάλος φόβος”, πρόσθεσε. Ο μύθος σχετικά με τα φύλλα δέντρων νεέμ καταρρίφθηκε αργότερα στη Μαλαισία και την Ινδία. Στην προσπάθειά του να εκπαιδεύσει τους κατοίκους του Ελεφαντοστού σχετικά με τη χρήση των φύλλων νεέμ, το AFP επικαλέστηκε δήλωση της 12ης Οκτωβρίου 2020 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, που επαναλάμβανε ότι δεν υπήρχε θεραπεία για τον COVID-19.

Μάσκες, απολυμαντικό και η δυσπιστία των δημοσιογράφων

Γκανέζοι δημοσιογράφοι σε αποστολή σε κηδεία ασθενών με COVID-19. Φωτογραφία: MyJoyOnline, χρήση με άδεια.

Οι δημοσιογράφοι Patrick Fort και Seth Boateng, που καλύπτουν αντίστοιχα την Ακτή Ελεφαντοστού και την Γκάνα, ανέφεραν τα πολλά εμπόδια, που έθεταν οι μάσκες, τα απολυμαντικά και η τεχνολογία για το ρεπορτάζ σε ένα αφρικανικό πλαίσιο.

Ο Fort συλλογίστηκε τη δυσκολία της προσπάθειας κάλυψης των εθνικών εκλογών της Ακτής Ελεφαντοστού τον Νοέμβριο του 2020 μεταξύ του νυν Προέδρου Αλασάν Ουαταρά και του κόμματος της αντιπολίτευσης κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η πολιτική κατάσταση στο Αμπιτζάν και στις αγροτικές περιοχές έθεσε πολλαπλά προβλήματα ασφάλειας και υγείας.

“Μα η αντιπολίτευση σε ορισμένα μέρη της χώρας έκλεισε τους δρόμους και έπρεπε να τους βλέπουμε φορώντας μάσκες και αυτό τους τρόμαξε. Νομίζουν ότι είμαστε εκεί για να τους κρυφτούμε ή να μη δείξουμε ποιοι πραγματικά είμαστε. Το να βλέπουν ανθρώπους να έρχονται με μάσκες και ένα μήνυμα υγείας είναι μεγάλο πρόβλημα για αυτούς. Είχαν υποψίες για το ποιοι ήμαστε και αν κρυβόμαστε”, είπε ο Fort στη διάλεξή του μέσω Zoom την 1η Μαρτίου.

Ο Fort σημείωσε επίσης ότι οι συνεντεύξεις βίντεο με πηγές ήταν πρόβλημα, επειδή η σύνδεση στο Διαδίκτυο είναι ασταθής σε πολλές αγροτικές τοποθεσίες. Ταξίδεψε με την ομάδα του στον Νίγηρα τον Δεκέμβριο για να καλύψει τις προεδρικές εκλογές μεταξύ των κομμάτων του Μοχάμεντ Μπαζούμ και του Μαχαμάν Ουσμάν. Μη μπορώντας να πάρει συνέντευξη από τους ηγέτες διαδικτυακά, η ομάδα του διαπραγματεύτηκε μια συνέντευξη με τον πρόεδρο σε ανοιχτό χώρο.

“Όταν πήραμε συνέντευξη από τον πρόεδρο του Νίγηρα πριν από τις εκλογές, η ασφάλειά του ήθελε οπωσδήποτε να απολυμάνει ό,τι είχαμε. Έτσι ψέκασαν το μικρόφωνο τόσο πολύ, που το μικρόφωνο δεν λειτουργούσε, επειδή ήταν γεμάτο αλκοόλη και νερό. Έτσι, έπρεπε να χρησιμοποιήσουμε άλλο μικρόφωνο και να πάρουμε άλλη μάσκα”, είπε ο Fort.

Η πρόκληση της χρήσης ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού στο επιτόπιο ρεπορτάζ αναφέρθηκε επίσης από τον Boateng του MyJoyOnline στην Γκάνα, ο οποίος μίλησε σε φοιτητικό κοινό στις 24 Φεβρουαρίου, την εβδομάδα που η Γκάνα έλαβε την πρώτη της παρτίδα εμβολίων.

Ο Boateng είπε ότι η κάλυψη του COVID-19 στην Γκάνα ήταν δύσκολη, επειδή οι δημοσιογράφοι πρέπει τώρα να φορούν ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό κατά τη λήψη βίντεο επί τόπου, διαφορετικά, πρέπει να αρκεστούν στις τηλεφωνικές συνεντεύξεις.

Είπε ότι η αίθουσα σύνταξής του υποβλήθηκε στα ίδια μέτρα ασφαλείας για τον COVID-19 όπως και πολλές άλλες επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής απόστασης και της χρήσης μάσκας. Η διοίκηση της αίθουσας σύνταξης έδωσε ακόμη και συμπληρώματα βιταμίνης C και ψευδάργυρου στους υπαλλήλους δωρεάν.

“Στην αίθουσα σύνταξής μου, είμαστε περίπου 40 άτομα. Είναι αρκετά μεγάλη, γιατί κάνουμε τηλεόραση, διαδίκτυο και ραδιόφωνο…Μερικά άτομα με υποκείμενα νοσήματα έπρεπε να μείνουν εκτος γραφείου και να εργάζονται από το σπίτι. Στο γραφείο μου, σχεδόν κάθε εβδομάδα έχουμε ένα κρούσμα”, είπε ο Boateng. Ένας από τους παρουσιαστές ειδήσεων του MyJoyOnline μεταδίδει πλέον τακτικά ειδήσεις από το σπίτι του, καθώς έχει υποκείμενα προβλήματα υγείας.

Οι φοιτητές δημοσιογραφίας στο ιδιωτικό Πανεπιστήμιο Ειρηνικού στο Φόρεστ Γκρόουβ του Όρεγκον δήλωσαν αργότερα ότι ήταν εντυπωσιακό που έμαθαν πόσες ομοιότητες μοιραζόταν το κοινό των ΗΠΑ με τον κόσμο στην Αφρική, όσον αφορά την αντιμετώπιση του COVID-19, συμπεριλαμβανομένου του προβλήματος των ψευδειδήσεων στα κοινωνικά δίκτυα.

“Απλώς σκέφτηκα ότι ήταν πολύ ενδιαφέρον που έμαθα ότι δεν είμαστε οι μόνοι άνθρωποι, που δεν εμπιστεύονται την κυβέρνησή μας μερικές φορές”, είπε η 20χρονη φοιτήτρια Ella Cutter για την πανεπιστημιακή εφημερίδα The Pacific Index. “Είναι ένας πολύ σχετικός παραλληλισμός με ό,τι συμβαίνει στην Αμερική αυτή τη στιγμή”.