Στιγμιότυπο οθόνης από το τρέιλερ της ταινίας “Και μετά χορέψαμε” του Levan Akin, με τον κύριο χαρακτήρα Merab. Εικόνα μέσω βίντεο YouTube [1] τον Δεκέμβριο του 2019 από το Music Box Films.
Μια ταινία του 2019 [2] για την ιστορία ενός ΛΟΑΤ χορευτή συνεχίζει να πολώνει έντονα την γεωργιανή κοινωνία.
Η ταινία “Και μετά χορέψαμε”, που γυρίστηκε σε αυτό το κράτος του Νότιου Καυκάσου των 3,5 εκατομμυρίων κατοίκων, προσφέρει ένα στιγμιότυπο της σύγχρονης γεωργιανής κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένης της μισαλλοδοξίας της έναντι των μελών της κοινότητας ΛΟΑΤΚ+. Αφηγείται την ιστορία του Merab, ενός επαγγελματία χορευτή, που ειδικεύεται στον παραδοσιακό γεωργιανό χορό. Ενώ εκπαιδευόταν για έναν ρόλο στο διάσημο Εθνικό Συγκρότημα Γεωργίας, αναπτύσσει μια ρομαντική και ερωτική σχέση με έναν άλλο άνδρα χορευτή, τον Irakli. Η κοινωνική πίεση χωρίζει τους εραστές. Όταν ο Merab αποκαλύπτει τη σεξουαλική ταυτότητά του, σκέφτεται να αφήσει τη χώρα του πίσω.
Η ταινία του σκηνοθέτη Levan Akin αποτελεί φόρο τιμής σε μια χώρα, που υφίσταται γρήγορες και αντιφατικές αλλαγές. Μια χώρα, που πολιορκείται από ξένους τουρίστες παράλληλα με τα άθλια οικονομικά βάσανα για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, αναγκάζοντας ορισμένους να μεταναστεύσουν. Είναι ένα αφιέρωμα στις διαχρονικές αυλές της γεωργιανής πρωτεύουσας, Τιφλίδας, όπου οι άγρυπνοι γείτονες μπορούν να αποτελέσουν σωτηρία – και κατάρα.
Είναι μια απεικόνιση μιας πόλης, της οποίας η επαναστατική νεολαία βρίσκει παρηγοριά στα ναρκωτικά (και το ορόσημο, φιλικό προς τους ομοφυλόφιλους κλαμπ Bassiani [3]), και της οποίας η κοινότητα ΛΟΑΤΚ+ πρέπει να ζήσει τη ζωή της κρυφά, αναγκαζόμενα ενίοτε τα μέλη της σε ετεροφυλόφιλους γάμους. Σε αυτό το πλαίσιο, η αγάπη του Merab για τον παραδοσιακό χορό – την “ψυχή του έθνους” – και για τον Irakli βυθίζεται σε τραγωδία, σε μια χώρα που αγωνίζεται με τον σεξισμό και την πατριαρχία.
Η ταινία έχει κάνει μερικούς ισχυρούς εχθρούς.
Η Γεωργία είναι μια κατά κύριο λόγο χριστιανική χώρα, της οποίας η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι νομικά διαχωρισμένη [4] από το κράτος. Ωστόσο, θεωρείται ιδιαίτερα επιφανής, πλούσια και σχολιάζει τακτικά κοινωνικά και πολιτικά θέματα. Η επίσημη άποψή της για τα άτομα ΛΟΑΤΚ+ είναι ότι πρόκειται για “αποκλίνοντα” άτομα.
Στις 17 Μαΐου 2013, ακτιβιστές ΛΟΑΤΚ+, που διαδήλωσαν στην Τιφλίδα, δέχτηκαν [5] επίθεση από ακροδεξιούς διαδηλωτές με επικεφαλής θρησκευτικούς ηγέτες τη Διεθνή Ημέρα κατά της Ομοφοβίας [6]. Από το 2014, η Γεωργιανή Ορθόδοξη Εκκλησία γιορτάζει την “Ημέρα Οικογενειακής Καθαρότητας” κάθε 17 Μαΐου για να καταπολεμήσει τη χαρακτηριζόμενη ως “ομοφυλοφιλική προπαγάνδα”. Όταν η κοινότητα ΛΟΑΤΚ+ ανακοίνωσε ότι θα πραγματοποιήσει την πρώτη Παρέλαση Υπερηφάνειας στην Τιφλίδα, οι εκκλησιαστικές φυσιογνωμίες εξέφρασαν έντονη κριτική. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι δεν θα παρέχει προστασία για την εκδήλωση, με αποτέλεσμα την αναβολή [7] της αρκετές φορές το καλοκαίρι και, τελικά, της ακύρωσής της.
Η Γεωργιανή Ορθόδοξη Εκκλησία καταδίκασε την ταινία “Και τότε χορέψαμε”, πριν καν προβληθεί εκδίδοντας οργισμένες δηλώσεις κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της. Όταν κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Τιφλίδα και την παραθαλάσσια πόλη Μπατούμι στις 8 Νοεμβρίου 2019, ακροδεξιοί διαδηλωτές, για άλλη μια φορά με υποστήριξη της εκκλησίας, εμπόδισαν τους θεατές να εισέλθουν στους κινηματογράφους. Αυτή τη φορά, όμως, η κυβέρνηση αντέδρασε στέλνοντας αστυνομία για να προστατεύσει το κινηματογραφικό κοινό και να συλλάβει διαδηλωτές, επιτρέποντας έτσι τις προβολές.
Στις 6 Νοεμβρίου, το Πατριαρχείο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Γεωργίας έκανε την ακόλουθη δήλωση [8], την οποία αργότερα αφαίρεσε [9]:
საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია ყოველთვის იყო, არის და იქნება კატეგორიულად შეურიგებელი როგორც საერთოდ ცოდვის, ისე, მითუმეტეს, სოდომური ურთიერთობების პოპულარიზაციისა და დაკანონებისადმი. ამიტომაც ყოვლად მიუღებლად მიგვაჩნია ასეთი ფილმის კინო-თეატრებში ჩვენება.
Η Γεωργιανή Ορθόδοξη Εκκλησία είναι, ήταν πάντα, και πάντα θα είναι κατηγορηματικά αντίθετη στην προώθηση και νομιμοποίηση της αμαρτίας εν γένει και ειδικότερα της αμαρτίας του σοδομισμού. Γι’ αυτό, θεωρούμε απαράδεκτο να προβάλλεται μια τέτοια ταινία στους κινηματογράφους.
Καθώς η εκκλησία τονίζει το ρόλο της ως φύλακα της γεωργιανής ψυχής και έθνους, η ταινία ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητη δεδομένου του εξέχοντος ρόλου, που διαδραματίζει ο παραδοσιακός χορός. Κατά τη διάρκεια της σοβιετικής περιόδου έως το 1991, αυτός ο χορός έγινε σχεδόν σύμβολο για ο,τιδήποτε γεωργιανό, σύμφωνα με το ενδιαφέρον της Μόσχας να εκπροσωπεί τις 120 εθνοτικές ομάδες της χώρας μέσω ισχυρών λαογραφικών εικόνων. Κατά συνέπεια, το chokha, το ένδυμα που φορούσαν οι άρρενες χορευτές της Γεωργίας, είχε καταλήξει να συμβολίζει οπτικά την Γεωργία. Αξιοσημείωτο: ο κύριος χορογράφος για το “Και μετά χορέψαμε” επέλεξε να παραμείνει ανώνυμος, επιβεβαιώνοντας ίσως τα λόγια του δασκάλου χορού, που προειδοποιεί στην ταινία για την “καθαρότητα του γεωργιανού χορού” και την “ανάγκη για αρρενωπότητα”.
Εξίσου συμβολικό είναι το ότι, ενώ η ταινία ξεκινά με ένα ασπρόμαυρο αρχείο αυτών των παραστάσεων, τελειώνει με έναν δραματικό χορό σε έντονο κόκκινο, απαλλαγμένο από αυτούς τους κανόνες και με ελεύθερη έκφραση.
Ένα άλλο ευαίσθητο σημείο ήταν το γεγονός ότι η ταινία επιλέχθηκε ως συμμετοχή της Σουηδίας για την τελετή των Όσκαρ του 2020. Η ταινία έχει ήδη αποσπάσει πολλά βραβεία [10] και αρκετές ευρωπαϊκές και ασιατικές χώρες έχουν αγοράσει τα δικαιώματα προβολής της. Όπως σημειώνει [11] η παραγωγός Ketie Danelia, αυτό είναι ένα σπάνιο προνόμιο για μια γεωργιανή ταινία.
Σε συνέντευξή του τον Φεβρουάριο, ο Levan Akin [12], ο Σουηδο-Γεωργιανός σκηνοθέτης της ταινίας, του οποίου οι γονείς εγκατέλειψαν τη Γεωργία τη δεκαετία του '60, εξέφρασε έκπληξη για την ένταση των γεωργιανών αντιδράσεων για την ταινία. “Ήξερα ότι θα ήταν αμφιλεγόμενη, αλλά ποτέ δεν πίστευα ότι θα ήταν τόσο αμφιλεγόμενη. Υπήρξαν ταραχές, τραυματίστηκαν άνθρωποι και μπορέσαμε να την προβάλουμε μόνο τρεις ημέρες”, σχολιάζει ο Akin.
Η δημόσια συζήτηση για την ταινία είναι απλώς το τελευταίο κεφάλαιο σε έναν μεγαλύτερο αγώνα για τα δικαιώματα ΛΟΑΤΚ+ στη Γεωργία. Η πρώτη νίκη σε αυτόν τον αγώνα κερδήθηκε το 2000 [13], όταν η Γεωργία αποποινικοποίησε τις συναινετικές ομοφυλοφιλικές σχέσεις. Μέχρι σήμερα, μεταξύ των 15 μετα-σοβιετικών κρατών (εκτός από τα τρία κράτη της Βαλτικής, που είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης), η Γεωργία έχει μια από τις πιο προοδευτικές νομοθεσίες ως προς αυτό: το 2014, τροποποίησε τους νόμους της [14] για να κάνει τα εγκλήματα μίσους, που σχετίζονται στον σεξουαλικό προσανατολισμό, επιβαρυντικό παράγοντα στη δίωξη. Ωστόσο, υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα μεταξύ των νόμων στα χαρτιά και της πραγματικότητας στη ζωή για τα μέλη της κοινότητας, που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις, ρητορική μίσους και βίαια εγκλήματα.
Όπως εξήγησε ο Giorgi Gogia, Αναπληρωτής Διευθυντής για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε συνέντευξή του στο Global Voices:
Georgia adopted comprehensive anti-discrimination legislation in 2014 that prohibits discrimination on all grounds, including sexual orientation and gender identity. The law also puts the ombudsman’s office in charge of overseeing anti-discrimination measures. The legislation was adopted as part of Georgia’s visa liberalisation action plan with the EU. At the same time, the ruling Georgian Dream party proposed constitutional amendments defining marriage “as a union of a woman and a man”, thus a ban on same-sex marriage. I am afraid that the growing polarisation in the run up to the crucial parliamentary polls later in the fall might push the ruling party towards more populist stance. Homosexuality remains highly stigmatised in Georgia and is at the epicentre of “culture wars” between progressives and conservatives, with anti-gay elements backed by the Church, often with hateful rhetoric.
Η Γεωργία υιοθέτησε περιεκτική νομοθεσία κατά των διακρίσεων το 2014, που απαγορεύει τις διακρίσεις για όλους τους λόγους, συμπεριλαμβανομένου του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου. Ο νόμος θέτει επίσης το γραφείο του Διαμεσολαβητή υπεύθυνο για την εποπτεία των μέτρων κατά των διακρίσεων. Η νομοθεσία εκδόθηκε στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την απελευθέρωση της βίζας της Γεωργίας με την ΕΕ. Ταυτόχρονα, το κυβερνών κόμμα Όνειρο της Γεωργίας πρότεινε συνταγματικές τροποποιήσεις, που ορίζουν το γάμο “ως ένωση μιας γυναίκας και ενός άνδρα”, απαγορεύοντας έτσι τους ομόφυλους γάμους. Φοβάμαι ότι η αυξανόμενη πόλωση ενόψει των κρίσιμων κοινοβουλευτικών εκλογών αργότερα το φθινόπωρο μπορεί να ωθήσει το κυβερνών κόμμα προς μια πιο λαϊκιστική στάση. Η ομοφυλοφιλία παραμένει εξαιρετικά στιγματισμένη στη Γεωργία και βρίσκεται στο επίκεντρο των “πολιτιστικών πολέμων” μεταξύ προοδευτικών και συντηρητικών, με αντι-ομοφυλοφιλικά στοιχεία, που υποστηρίζονται από την Εκκλησία, συχνά με ρητορική μίσους.
Διαβάστε περισσότερα: Δεν υπάρχει χώρος για τα διεμφυλικά άτομα στην αγορά εργασίας της Γεωργίας [15]
Ένα πιο πρόσφατο ντοκιμαντέρ με τίτλο “Πορεία για αξιοπρέπεια” (κυκλοφόρησε στα μέσα Ιουνίου και σκηνοθετήθηκε από τον John Eames) κυκλοφόρησε για να επανεξετάσει και να προβληματιστεί σχετικά με τον αγώνα για τα δικαιώματα ΛΟΑΤΚ+ στη Γεωργία:
Ο Giorgi Tabagiri, εκπρόσωπος του Pride Τιφλίδας, το οποίο διατηρεί τον δικό του λογαριασμό [16] στο Twitter, δήλωσε στο Global Voices ότι η πρόοδος μπορεί να είναι μικρή, ωστόσο είναι πρόοδος:
We had great plans for the 2020 Pride March, but after seeing all those events cancelled in Europe, we took the tough decision to call it off. And eventually we decided to launch other activities: rainbow masks in this COVID-19 period, that became very successful to the point that celebrities wore them on state television.
We also distributed 100 large rainbow flags that people used in streets and on buildings, which is a very sensitive issue here. Our office is picketed regularly by far-right groups demanding we take them down. On May 17, we organised an online demonstration against homophobia on Zoom, collaborating with media and broadcasting live on Facebook.
About 120,000 people watched it, which is a large figure for Georgia. Overall, we do see positive changes, including in legislation, but the problem is that it does not translate into social acceptance, so we have a long way to go. The movie “And then we danced” will certainly have a long-term impact in this regard, as more people will watch it. We also need more public figures as allies [17], but so far very few of them who are LGBTQ+ are out.
Είχαμε υπέροχα σχέδια για την Πορεία Υπερηφάνειας 2020, αλλά αφού είδαμε πως όλες οι εκδηλώσεις ακυρώνονταν στην Ευρώπη, πήραμε τη σκληρή απόφαση να το ακυρώσουμε κι εμείς. Και τελικά αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε άλλες δραστηριότητες: μάσκες ουράνιου τόξου σε αυτήν την περίοδο COVID-19, οι οποίες έγιναν πολύ επιτυχημένες, σε σημείο που οι διασημότητες τις φορούσαν στην κρατική τηλεόραση.
Διανείμαμε επίσης 100 μεγάλες σημαίες ουράνιου τόξου, που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι σε δρόμους και σε κτίρια, κάτι που είναι πολύ ευαίσθητο εδώ. Το γραφείο μας στοχεύεται τακτικά από ακροδεξιές ομάδες, που απαιτούν να τις κατεβάσουμε. Στις 17 Μαΐου, διοργανώσαμε μια διαδικτυακή συγκέντρωση κατά της ομοφοβίας στο Zoom, συνεργαζόμενοι με ΜΜΕ και μεταδίδοντας ζωντανά στο Facebook.
Περίπου 120.000 άνθρωποι το παρακολούθησαν, κάτι που είναι μεγάλο για τη Γεωργία. Συνολικά, βλέπουμε θετικές αλλαγές, συμπεριλαμβανομένης και νομοθεσίας, αλλά το πρόβλημα είναι ότι δεν μεταφράζεται σε κοινωνική αποδοχή, οπότε έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε. Η ταινία “Και μετά χορέψαμε” θα έχει σίγουρα μακροπρόθεσμο αντίκτυπο σε αυτό το θέμα, καθώς περισσότεροι άνθρωποι θα την παρακολουθήσουν. Χρειαζόμαστε επίσης περισσότερα δημόσια πρόσωπα ως συμμάχους [18], αλλά μέχρι στιγμής πολύ λίγοι από όσους είναι ΛΟΑΤΚ+, το έχουν αποκαλύψει ανοιχτά.
Η ταινία του Akin μπορεί να είναι μυθοπλασία, αλλά το κοινωνικό στίγμα, που απεικονίζει, είναι θανατηφόρα πραγματικό. Εάν τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν, ίσως οι ιστορίες για τους μελλοντικούς Merab και Irakli να φαίνονται όντως ολύ διαφορετικές.