Για αυτή τη δημοσιογράφο από τις Φιλιππίνες, κάθε μέρα είναι μια μάχη με το φόβο

Γυναίκες δημοσιογράφοι, φεμινίστριες, ακτιβίστριες και υπερασπίστριες ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ολόκληρο τον κόσμο έρχονται αντιμέτωπες με την διαδικτυακή παρενόχληση. Σε αυτό το πρόγραμμα, η συμμαχία CIVICUS της παγκόσμιας κοινωνίας πολιτών τονίζει την “του φύλου” φύση αυτού του είδους της παρενόχλησης μέσα από ιστορίες γυναικών, που εργάζονται για την υπεράσπιση των δημοκρατικών ελευθεριών. Αυτές οι μαρτυρίες δημοσιεύονται εδώ μέσω της συνεργασίας ανάμεσα στην CIVICUS και το Global Voices.

Από την ανάληψη της εξουσίας από τον Πρόεδρο Ροντρίγκο Ντουτέρτε στις Φιλιππίνες το 2016, το πλαίσιο για την κοινωνία των πολιτών είναι εχθρικό. Δολοφονίες, συλλήψεις, απειλές, και εκφοβισμός μελών της ακτιβιστικής κοινότητας και όσων ασκούν κριτική απέναντι στην κυβέρνηση συχνά διενεργούνται με ατιμωρησία. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη ^[1], η εξύβριση όσων διαφωνούν “εγκαθιδρύεται ολοένα και περισσότερο και κανονικοποιείται με τρόπους, που θα είναι πολύ δύσκολο να ανατραπούν”.

Και η καταστολή ^[2] των ανεξάρτητων ΜΜΕ και δημοσιογράφων είναι αδιάκοπη. Απειλές και επιθέσεις κατά τους, καθώς και δημιουργία στρατιών τρολ και διαδικτυακών παρατρεχάμενων, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, έχουν συμβάλει στην αυτολογοκρισία, πράγμα που επιφέρει σοβαρές συνέπειες στη βιομηχανία των ΜΜΕ και το ευρύτερο κοινό.

Μια τακτική, που χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο από την κυβέρνηση για να στοχοποιήσει ακτιβιστές και δημοσιογράφους, είναι να τους βάζει την ετικέτα ^[3] του “τρομοκράτη” ή “του κομουνιστικού μετώπου”, ιδιαίτερα όσων έχουν ασκήσει κριτική στον θανάσιμο “πόλεμο κατά των ναρκωτικών” του Ντουτέρτε, που έχει σκοτώσει χιλιάδες. Γνωστή ως “red-tagging” στις Φιλιππίνες, αυτή η διαδικασία συχνά βάζει τους ακτιβιστές σε σοβαρό κίνδυνο στοχοποίησης από το κράτος και τους πραστρατιωτικούς, που λειτουργούν υπέρ της κυβέρνησης. Σε κάποιες περιπτώσεις, όσοι στοχοποιήθηκαν μέσω της διαδικασίας αυτής, μετέπειτα δολοφονήθηκαν. Άλλοι έχουν λάβει απειλές για τη ζωή τους ή σεξιστικά βίαια σχόλια σε προσωπικά μηνύματα ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η αχαλίνωτη ατιμωρησία σημαίνει ότι η λογοδοσία για επιθέσεις ενάντια σε ακτιβιστές και δημοσιογράφους είναι στην κυριολεξία ανύπαρκτη. Τα δικαστήρια στις Φιλιππίνες δεν κατάφεραν να παρέχουν δικαιοσύνη και η κοινωνία πολιτών απαιτεί ^[4] την ανεξάρτητη έρευνα των σοβαρών παραβιάσεων.

Η δημοσιογράφος Inday Espina-Varona από τις Φιλιππίνες αφηγείται την ιστορία της:

“Η σιωπή θα σήμαινε παράδοση στην τυραννία”

Ο ήχος θιβετιανών μελωδικών κουδουνισμάτων και του νερού που τρέχει μεταμορφώθηκαν σε ένα γιγάντιο συριγμό τη νύχτα, που δεκάδες ανήσυχων φίλων μοιράστηκαν μια ανάρτηση στο Facebook με το πρόσωπό μου και έναν τίτλο, που κραύγαζε ότι μετέδιδα πληροφορίες σε κομουνιστές αντάρτες.

Παλιόγρια ^[5], σκύλα σε εμμηνόπαυση, άτομο “μπερδεμένο σεξουαλικά”: έτσι με έχουν αποκαλέσει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τρολ κατ’ εξακολούθηση ζητούν τη σύλληψή μου ^[6] ως κομουνίστρια. Αλλά η επίθεση της 4ης Ιουνίου 2020 ήταν διαφορετική. Μια ανώνυμη δεξιά σελίδα στο Facebook με κατηγόρησε για τρομοκρατία και για τη χρήση της δυνατότητας πρόσβασης και κάλυψης (που έχω ως δημοσιογράφος) για να μεταδώσω ευαίσθητες, εμπιστευτικές στρατιωτικές πληροφορίες σε επαναστάτες.

Εκείνη τη νύχτα, το δείπνο σταμάτησε στη δεύτερη κουταλιά. Το στομάχι μου αισθάνθηκε σαν σακί με μια ντουζίνα πέτρες να χτυπάνε γύρω ένα κακόβουλο ρεύμα. Ολόκληρη η συλλογή μου ζεν μουσικής, όλες εκείνες οι ώρες που ατένισα τα αστέρια και καμία ποσότητα ηρεμιστικού λαδιού δεν μπορούσε να μου φέρει ύπνο.

Άνθρωποι, άγνωστοί μου, άρχισαν να με παρενοχλούν την επόμενη μέρα στο Messenger. Ένας από αυτούς με ρώτησε πώς ένιωθα ως “μούσα τρομοκρατών”. Κάποιος άλλος είπε: “Maghanda ka na bruha na terorista” (“Ετοιμάσου, τρομοκράτισσα μάγισσα”). Κάποιος τρίτος είπε σε βάρβαρη καθομιλουμένη ότι θα έπρεπε να δεχτώ την πρώτη σφαίρα στο αιδοίο, μια αναφορά σε ό,τι είπε κάποτε να κάνουν ο πρόεδρος Ροντρίγκο Ντουτέρτε στους στρατιώτες στις επαναστατημένες γυναίκες.

Είμαι 57 χρονών, επιζήσασα καρκίνου με χρόνιο πόνο στην πλάτη. Δεν βγαίνω τα βράδια. Δεν κάνω περιπάτους στην εξοχή. Δεν καλύπτω καν στρατιωτικά θέματα. Αλλά για εβδομάδες, αισθάνθηκα σαν στόχος σε πεδίο βολής. Ως επιβάτις σε οχήματα, αντί να σερφάρω στο διαδίκτυο από το κινητό μου, κοιτούσα τους πλάγιους καθρέφτες κι έβλεπα μοτοσυκλέτες με δυο επιβαίνοντες, που συχνά επισημαίνονται σε αναφορές για δολοφονίες.

Αναγνώρισα μια κλιμακούμενη απειλή. Αυτή η επίθεση δεν είχε στόχο ιδέες ή λέξεις. Η κατηγορία αφορούσε ενέργειες, που τιμωρούνται με φυλάκιση ή χειρότερα. Κάποιοι στρατιωτικοί αξιωματούχοι το κοινοποιούσαν.

Δεν εξεπλάγην. Η παρούσα κυβέρνηση δεν ενοχλείται με πραγματολογικές τυπικότητες. Χρησιμοποιεί τον όρο “κομουνιστής” ως μια συμπεριληπτική λέξη για όλα όσα ταλαιπωρούν τις Φιλιππίνες. Ανώνυμες ομάδες έχουν δολοφονήσει σχεδόν 300 αντιφρονούντες και οι επιθέσεις αυτές συνήθως ακολούθησαν εκστρατείες τύπου red-tagging. Δεκαεννέα δημοσιογράφοι ^[7] έχουν επίσης δολοφονηθεί από την ανάληψη της εξουσίας του Ντουτέρτε το 2016.

Δημοσιογράφοι, νομοθέτες, υπερασπιστές των πολιτικών ελευθεριών, και χρήστες του διαδικτύου αποκάλυψαν το ψέμα ^[8]. Δεκάδες έκαναν αναφορά στην ανάρτηση. Κι εγώ έκανα. Όλοι λάβαμε μια αυτοματοποιημένη απάντηση: δεν παραβίαζε τα πρότυπα της κοινότητας του Facebook.

Μοιάζει ανόητο να επιχειρηματολογούμε με ένα αυτοματοποιημένο σύστημα, αλλά όντως μάζεψα τα στοιχεία, πριν επικοινωνήσω με τους επικεφαλής του Facebook. Η κανονική μου αντίδραση στη βίαιη εμπλοκή στο Facebook ή το Twitter είναι ένα γελαστό emoji και μπλοκάρισμα. Οι απειλές είναι άλλο πράγμα.

Εντοπίσαμε έναν Φιλιπινέζο απόφοιτο εγκληματολογίας εργαζόμενο σε ένα γιαπωνέζικο μπαρ πίσω από το “Ας δούμε πόσο γενναία είσαι, όταν έρθουμε στο δρόμο που μένεις”. Ζήτησε συγγνώμη και το κατέβασε.

Αφότου έλεγξα την επαληθευσιμότητα του ισχυρισμού του Ντουτέρτε, που απέδιδε τον βιασμό στη χρήση ναρκωτικών γενικά, κάποιος είπε ότι θα πρέπει να τιμωρηθώ για τους “εξαρτημένους που υπερασπίζομαι” με τον βιασμό της κόρης μου.

“Έτσι θα μάθεις”, έλεγε το μήνυμα από έναν λογαριασμό, που δεν είχε πίσω του κανένα σημείο ζωής. Σε ένα άλλο, κάποιος έλεγε ότι είχε έρθει για να με βιάσει. Και οι δύο λογαριασμοί είχαν τα ίδια χαρακτηριστικά. Συνδέονταν με παρόμοιους λογαριασμούς. Το Facebook τους κατέβασε και έκανε το ίδιο στην ανάρτηση και τη σελίδα δημοσιογράφου, που προσποιούνταν τον κατάσκοπο-επαναστάτη.

Η δημόσια πίεση να κόψουν όσα παράγουν οι στρατιές των τρολ μείωσε τα μηνύματα μίσους. Αλλά αυξάνονται ακόμα οι ανώνυμες σελίδες, που επικεντρώνονται στο red-tagging, με αξιωματούχους της αστυνομίας και του στρατού και επίσημους λογαριασμούς να διαδίδουν τις αναρτήσεις τους.

Κάποιοι αξιωματούχοι εκτέθηκαν μάλιστα ως οι εγκέφαλοι αυτών των σελίδων. Όταν το Facebook πρόσφατα απέσυρε αρκετούς λογαριασμούς, που συνδέονταν με τις ένοπλες δυνάμεις, κυβερνητικοί αξιωματούχοι εξερράγησαν με οργή, ουρλιάζοντας ψευδείς ισχυρισμούς για “επιθέσεις κατά της ελεύθερης έκφρασης”.

Αυτή η αντίδραση δείχνει τη σχέση ανάμεσα στις ανεπίσημες και τις επίσημες ενέργειες και πλατφόρμες στη χώρα μας. Μπορεί να αρχίσει κάτι με παραπληροφόρηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και μετά να το πιάσει η κυβέρνηση, ή διοχετεύεται με μια επίσημη απόφαση, που μεγεθύνεται και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης της δίνουν ακόμα μεγαλύτερο άνοιγμα.

Έχουμε επισήμως καταγγείλει κάποιους κυβερνητικούς αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένων όσων εμπλέκονται με την κορυφαία δύναμη κρούσης κατά των εξεγέρσεων. Αλλά η δικαιοσύνη λειτουργεί αργά. Εν τω μεταξύ, εξασκούμαι στις βαθιές αναπνοές και προσπαθώ να παίρνω μέτρα φύλαξης.

Οι αξιωματούχοι αποτρέπουν κάθε “πάγωμα”, που θα μπορούσε να προέλθει από αυτές τις ασταμάτητες επιθέσεις, επειδή οι Φιλιππινέζοι γενικά, και οι δημοσιογράφοι συγκεκριμένα, λένε πάντα την άποψή τους ^[9]. Αλλά το να αντιμετωπίζουμε γενναία τους κινδύνους για να ασκούμε το δικαίωμά μας στην ελευθερία του Τύπου και την ελεύθερη έκφραση, δεν είναι το ίδιο όπως το να σέβεται αυτά τα δικαιώματα η κυβέρνηση.

Πριν δύο χρόνια, η δημοσιογράφος Patricia Evangelista του Rappler ρώτησε μια μικρή ομάδα συναδέλφων τι θα μπορούσε να μας κρατήσει σιωπηλούς.

“Τίποτα”, απάντησαν όλοι.

Κι έτσι κάθε μέρα μάχομαι το φόβο. Είμαι υποχρεωμένη, επειδή η σιωπή θα ήταν παράδοση στην τυραννία. Κι αυτό δεν πρόκειται να συμβεί όσο είμαι εγώ εδώ.