Η αλήθεια μου: Ο πόνος του να με φιμώνουν στην Κούβα

Αβάνα, Κούβα. Φωτογραφία: Pixabay

Στους καλλιτέχνες του κινήματος 27Ν, αρχιτέκτονες και πρωταγωνιστές στην οικοδόμηση μιας πλουραλιστικής και δημοκρατικής κοινωνίας.

Σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας, οι αφοσιωμένοι διανοούμενοι στην αλήθεια και στην ελευθερία αντιπροσώπευαν πάντα μια απειλή για διαφορετικές δομές εξουσίας. Το βιβλίο του Τζορτζ Όργουελ “1984” παρέχει μια κατανόηση των υπαρχουσών αναλογιών με την καταπιεστική κουβανέζικη κοινωνία.

Ένα από τα πιο φαύλα αποτελέσματα του ολοκληρωτισμού δεν έγκειται αυστηρά στη σωματική και βάναυση καταστολή. Η κύρια συνέπεια της ψυχολογικής πίεσης, που ασκείται από τα ολοκληρωτικά κράτη στο άτομο, είναι η προσποίηση, που προκαλεί στον άνθρωπο. Είναι ένας μηχανισμός, που συνήθως κρύβει αληθινές ιδέες και πεποιθήσεις και έτσι διατηρεί την κοινωνική και οικονομική κατάσταση του ατόμου και τον τρόπο ζωής. Είναι μια κοινωνία, όπου όλες οι σφαίρες της ζωής ελέγχονται από τον κρατικό μηχανισμό, ειδικά τα ακαδημαϊκά και πνευματικά επαγγέλματα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι ηγέτες της κοινής γνώμης, που ασκούν δημιουργικό έργο στον καλλιτεχνικό και λογοτεχνικό τομέα, καθώς και οι επιστήμονες, φιμώνονται.

Υπό αυτήν την έννοια, ο ολοκληρωτισμός στο κουβανέζικο πλαίσιο αποτελεί μια sui generis αναφορά όχι μόνο λόγω της χρονικής συνέχειάς του, αλλά επειδή είναι προφανές ότι το σύστημα βασίζεται σε αυτήν την προφανή και ψευδή προσκόλληση σε μια φθαρμένη ιδεολογία, που προσφέρει μόνο μεσσιανικούς και ουτοπικούς ορίζοντες για τον άνθρωπο.

Από την αρχή της Κουβανικής Επανάστασης, οι διανοούμενοι στην Κούβα είχαν λίγες επιλογές για να ζήσουν στην αλήθεια, όπως υποστηρίζει ο Τσέχος συγγραφέας και θεατρικός συγγραφέας Βάτσλαβ Χάβελ στο θεμελιώδες έργο του El poder de los sin poder (Η ισχύς των ανίσχυρων) για το τσέχικο υπόβαθρο. Αναφέρεται σε μια ύπαρξη, που βασίζεται σε ψέματα και προσποίηση, πτυχές που τονίζονται στο κουβανικό καθεστώς.

Στην Κούβα, εμείς, οι διανοούμενοι, έχουμε γενικά τρεις δρόμους: να προσομοιώσουμε την πίστη μας στο καθεστώς ως μηχανισμό επιβίωσης και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να απολαμβάνουμε λίγα και μέτρια προνόμια – όπως δημοσιεύσεις ή διδασκαλία, επαγγέλματα όπου ο διανοούμενος συνήθως καταφεύγει, να αντιμετωπίσουμε την εξουσία ανεξάρτητα από τις συνέπειες, ακόμη και να χάσουμε την ελευθερία μας (ας μην ξεχνάμε τη μοίρα  συγγραφέων όπως ο Ραούλ Ριβέρο και ο Άνχελ Σαντιεστεμπάν-Πρατς, φυλακισμένων για την ιδεολογία τους) και το τρίτο μονοπάτι, η εξορία, το ίδιο θλιβερή με την φυλάκιση.

Οι μεγάλοι Κουβανοί διανοούμενοι έχουν βρει στην εξορία τους το μόνο δυνατό μέρος για την καλλιτεχνική τους δημιουργία. Η αναφορά σε όλους τους είναι αδύνατη και πέρα ​​από τους στόχους αυτού του κειμένου. Για παράδειγμα, οι Reinaldo Arenas, Heberto Padilla, Rafael Rojas, Gastón Baquero, Wendy Guerra, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται σε αυτόν τον μεγάλο κατάλογο.

Στην κουβανέζικη κοινωνία, οι άνθρωποι ζούσαν πάντα με μάσκες. Από νεαρή ηλικία, σου ενσταλάζουν κενά συνθήματα, που δεν έχουν νόημα, αλλά με το πέρασμα του χρόνου και την πρόσβαση σε πληροφορίες, χάνουν την αξιοπιστία τους. Για παράδειγμα, όταν ήμουν μικρό παιδί, μου επέβαλαν το σύνθημα: “Πρωτοπόροι για τον κομουνισμό, θα είμαστε σαν τον Τσε” [Ερνέστο “Τσε” Γκεβάρα]. Χωρίς να έχω την παραμικρή ιδέα τι σημαίνουν και τα δύο σύμβολα, αυτές οι λέξεις ακούγονταν πάντα κενές στην εύθραυστη πνευματικότητά μου.

Οι προηγούμενες γενιές, που στην εποχή τους υποστήριζαν το σύστημα, τώρα αισθάνονται εξαπατημένες και βιώνουν τη μεγαλύτερη απογοήτευση, επειδή τα όνειρά τους είχαν υφαρπαχθεί. Γι ‘αυτό ένα βιβλίο όπως το La gran estafa (Η μεγάλη κομπίνα), του Περουβιανού Eudocio Ravines, με συναρπάζει και έχει πολλά να μας διδάξει.

Η εμπειρία μου είναι οδυνηρή, όχι μόνο επειδή κάθε μέρα ζω με τον φόβο της καταστολής και του να καταλήξω στη φυλακή, επειδή αμφισβητώ το σύστημα και την ολοκληρωτική του δύναμη, αλλά επειδή, καθώς δεν παίζω το παιχνίδι προσομοίωσης, πρέπει να παραιτηθώ από την περιθωριοποίηση, καθώς δεν μπορώ να δημοσιεύσω στη χώρα μου σε περιοδικά ή εφημερίδες και δεν μπορώ πλέον να διδάξω στο πανεπιστήμιο (που είναι ένα από τα πιο όμορφα και συναρπαστικά επαγγέλματα). Ο καθολικός ακτιβισμός μου είναι μια κοινωνική καταδίκη, επειδή το σύστημα δεν ανέχεται ένα φιλοσοφικό όραμα διαφορετικό από τον μαρξισμό-λενινισμό.

Παλαιότερα, καθολικοί διανοούμενοι, όπως ο José Lezama Lima, βρήκαν καταφύγιο στο Εθνικό Πανεπιστήμιο για να επιβιώσουν οικονομικά και να αφιερωθούν πλήρως στη λογοτεχνική δημιουργία. Εκείνη την εποχή, ο Eliseo Diego είχε την υποστήριξη του ακτιβιστή Nicolás Guillén στην Εθνική Ένωση Συγγραφέων και Καλλιτεχνών της Κούβας. Η κατάστασή μου είναι τρομερή, διότι μου αρνήθηκαν να ανήκω σε αυτό το ίδρυμα Κουβανών καλλιτεχνών και διανοούμενων. Ο λόγος για αυτόν τον αποκλεισμό είναι προφανής: γιατί διαφωνώ με την επίσημη ιδεολογία.

Το να υποστείς κοινωνικό αποκλεισμό, επειδή σκέφτεσαι διαφορετικά και για λόγους συνείδησης, συνιστά παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πρέπει να πληρώσεις ένα υψηλό τίμημα για τη διαφωνία προς το καθεστώς στην Κούβα και λίγοι τολμούν να αντιμετωπίσουν το σύστημα. Τα τελευταία, όμως, χρόνια η κατάσταση έχει αλλάξει, καταδεικνύοντας τη δύναμη του διανοούμενου και την ικανότητά του να ανατρέψει την ολοκληρωτική δύναμη.

Καθώς η κοινωνία ξεπερνά τον φόβο, ο ολοκληρωτισμός αρχίζει να εξασθενεί, σε σημείο να πεθάνει σαν ένας ασθενής με ανίατη ασθένεια, όπως στην περίπτωση της Κούβας. Το κουβανικό καθεστώς δεν ανέχεται να χάσει τον έλεγχο του πολιτιστικού και πνευματικού τομέα, που θεωρούνται στρατηγικοί και κρίσιμοι, και γι’ αυτό το καθεστώς προσκολλάται σε μονοπώλιο επ’ αυτών.

Το καθεστώς προσπαθεί να εξουδετερώσει τον διαφωνούντα διανοούμενο με διαφορετικούς τρόπους: συμπεριλαμβάνοντάς τον στη θεσμική εξουσία ή διαφθείροντάς τον, ακόμη και αναγκάζοντάς τον να συνεργαστεί με την Κρατική Ασφάλεια και να καταδώσει συναδέλφους του (όπως συνέβη σε πολλές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης). Ας μην ξεχνάμε την περίπτωση του Κουβανέζου συγγραφέα Eliseo Alberto Diego, του οποίου το έργο Informe contra mismo (Αναφορά εναντίον μου) αποτελεί μαρτυρία της πίεσης, που του άσκησε η Κρατική Ασφάλεια για να κατασκοπεύσει τον ίδιο του τον πατέρα, το διάσημο καθολικό συγγραφέα Eliseo Diego. Σήμερα, συγγραφείς, όπως ο Rafael Alcides, έχουν αμφισβητήσει την ολοκληρωτική δύναμη. Ο Alcides ενέπνευσε το ντοκιμαντέρ Nadie (Κανένας) του Miguel Coyula, Κουβανού σκηνοθέτη, που υπέστη καταπίεση στη χώρα του.

Όποιος δεν έχει ζήσει ποτέ σε μια τέτοια κοινωνία δεν μπορεί να καταλάβει τις καταστροφικές συνέπειες του φόβου να εκφράσεις τις σκέψεις σου και να χρειαστεί να καταφύγεις σε ιδιωτικούς και οικιακούς χώρους για να εκφράσεις τις καθημερινές σου ανησυχίες και προκλήσεις.

Επιπλέον, ο άνθρωπος στην Κούβα ζει τόσο επιβαρυμένος από την έλλειψη ακόμη και των βασικών αναγκών, που είναι άσκοπο και πρακτικά πολυτέλεια να αναζητά τρόπους για να αγωνιστεί για την ελευθερία του, πολύ λιγότερο για να πραγματοποιεί διανοητικές σκέψεις και συλλογισμούς οποιουδήποτε είδους. Ένα από τα πιο ορατά σημάδια της αποτυχίας του κουβανικού μοντέλου έγκειται στα υψηλά επίπεδα κοινωνικής ανισότητας, που έχει δημιουργήσει στην κοινωνία. Για παράδειγμα, η εισαγωγή καταστημάτων, που δέχονται δολάρια ΗΠΑ, απορρίφθηκε από την πλειοψηφία του πληθυσμού, επειδή περιθωριοποίησε ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας, που δεν έχει συγγενείς στις ΗΠΑ ή σε άλλες χώρες, που θα μπορούσαν να τους στείλουν εμβάσματα στο νόμισμα των ΗΠΑ.

Η προσκόλληση σε μια ολοκληρωτική ιδεολογία στην Κούβα είχε τεράστιο κοινωνικό κόστος. Το λυπηρό και δραματικό αποτέλεσμα είναι ότι οι Κουβανοί ζουν σε μια μόνιμη ηθική δυαδικότητα. Δεδομένου ότι κανείς δεν μπορεί να επιβιώσει με κουβανικούς μισθούς, οι Κουβανοί έπρεπε να νομιμοποιήσουν τη φιλοσοφία της κλοπής από το κράτος ως μηχανισμού επιβίωσης. Το χειρότερο είναι ότι, ακόμη και αν ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας έχει χάσει την πίστη του στο σύστημα στην Κούβα, το άτομο εξακολουθεί να εξαρτάται από το κράτος και πρέπει να ζει με συνεχή προσποίηση.

Η Κούβα δεν θα αποτελεί κράτος δικαίου, έως ότου αποδεχθεί δημοκρατική αντιπολίτευση και ελευθερία σκέψης. Όποιος δεν έχει ζήσει σε κομουνιστικό καθεστώς, δεν μπορεί να το καταλάβει αυτό στην πραγματική του διάσταση.

Είμαι ένα άτομο από όσα πιστεύουν ότι εμείς, οι Κουβανοί διανοούμενοι, υπερασπιστές της ελευθερίας, θα είμαστε βασικό κομμάτι της μετάβασης, που έρχεται με μια ασταμάτητη δύναμη σε αυτό το νησί, που υποφέρει σήμερα τόσο πολύ.

Αυτό το κείμενο δημοσιεύθηκε ανώνυμα για να προστατευτεί η ασφάλεια του συγγραφέα.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.