- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Η κληρονομιά του El Mallku της Βολιβίας: “Η αυτοδιοίκηση είναι θεμελιώδης” για τους αυτόχθονες πληθυσμούς

Κατηγορίες: Βολιβία, Διακυβέρνηση, Μέσα των πολιτών, Τοπικά, Γέφυρα

Ένα στιγμιότυπο οθόνης του βίντεο-αφιερώματος στον Felipe Quispe από το “Videos Bolivia [1]” στο YouTube, επεξεργασμένο από το Global Voices. Ο αρχικός φωτογράφος είναι άγνωστος.

Στη Βολιβία, το σύνθημα “Jiwaspachaw apnaqasjañasa” (“Η αυτοδιοίκηση είναι θεμελιώδης”) ακούγεται συχνά σε αυτόχθονες κοινότητες Αϊμάρα [2]: σε συναντήσεις, συνελεύσεις, γειτονιές πόλεων, συνέδρια, στα μέσα ενημέρωσης και σε συνομιλίες με τους ντόπιους, ειδικά την νεολαία [3].

Το ρητό διαδόθηκε από τον αείμνηστο ιστορικό, πολιτικό και αγροτικό ηγέτη Felipe Quispe Huanca [4] και έχει γίνει ένα σημαντικό κάλεσμα συγκεντρώσεων για τις Αϊμάρα κοινότητες και άλλους αυτόχθονες λαούς της περιοχής. Σε όλη του τη ζωή, ο Αϊμάρα ηγέτης, γνωστός ως “El Mallku” (“Ο Κόνδορας” στη γλώσσα αϊμάρα) πολέμησε ενάντια στο αποικιακό και νεοφιλελεύθερο κράτος μέχρι το θάνατό [5] του στις 19 Ιανουαρίου 2021. Η επαναστατική ιδεολογία του Quispe εξαπλώθηκε στις πιο απομακρυσμένες γωνιές της πατρίδας του και διεθνώς και είχε μακροχρόνιο αντίκτυπο. Στην πραγματικότητα, προείπε ότι, μετά το θάνατό του, η ιδεολογία του θα επιβιώσει και θα εμφανιστούν χιλιάδες “Mallkunaka” (“ηγέτες” ή “πρόεδροι” στη γλώσσα αϊμάρα).

Ο σημερινός αντιπρόεδρος της Βολιβίας, David Choquehuanca Céspedes [6], επίσης αϊμάρα καταγωγής, πιστεύει ότι αυτό είναι αλήθεια: “Ο αδελφός μας, Mallku, δεν πεθαίνει, υπερβαίνει τον θάνατό του, γίνεται αιώνιος, επιστρέφει στην Πατσαμάμα μας [Μητέρα Γη] για να γίνει σπόρος, για να φωτίσει και να ηγηθεί στον αγώνα των λαών μας”.

Στη Βολιβία, περίπου το 62,2% του πληθυσμού [7] χαρακτηρίζονται αυτόχθονες. Το έθνος Αϊμάρα αντιπροσωπεύει περίπου τρία εκατομμύρια άτομα [8] στα έθνη των Άνδεων της Βολιβίας, του Περού, της Χιλής και της Αργεντινής, που μιλούν τη γλώσσα Qullan Jaqi Aru (σήμερα γνωστή ως αϊμάρα).

Ακόμα και στις τελευταίες του μέρες, σε ηλικία 78 ετών, ο El Mallku μίλησε για το “Jiwaspachaw apnaqasjañasa”, όπως σε αυτήν την τελευταία συνέντευξη στα αϊμάρα, που έδωσε σε μένα και στη Victoria Tinta για το κανάλι SeoTV [9] στις 7 Ιανουαρίου 2021:

Σε αυτήν τη συνέντευξη, ο El Mallku επεσήμανε ότι οι ιθαγενείς λαοί είχαν επιτεύγματα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000, αλλά ότι ο Έβο Μοράλες [10] εμπόδισε την πλήρη αυτοδιάθεσή τους. Είπε επίσης ότι ένας πολιτικός πρέπει επίσης να είναι φιλόσοφος και ότι κάθε πολιτικός πρέπει να διδάξει και να εκπαδεύσει τον λαό αντί να τους οδηγούν σαν τα πρόβατα, επικρίνοντας το κόμμα του Έβο Μοράλες, το Movimiento al Socialismo [11] (Κίνημα για τον Σοσιαλισμό).

Οι φράσεις, που χρησιμοποιούνται από τον El Mallku, είναι λέξεις αϊμάρα: “jiwaspacha”, που σημαίνει “εμείς”, και “apnaqasxañasa”, που σημαίνει “αυτοδιακυβέρνηση”. Ένα πολιτιστικό χαρακτηριστικό του λαού Αϊμάρα είναι ότι πάντα δίνουν έμφαση στο περιεκτικό α’ πρόσωπο πληθυντικού στις περισσότερες συνομιλίες. Πολλοί Αϊμάρα θα έλεγαν επίσης “phuqhat tunu saphi amuyunakas luratanakas markaspachpankaskiwa”, που σημαίνει “η δομή μας, η θεμελιώδης ιδεολογική μας βάση, είναι στους ανθρώπους μας”.

Αλλά το “jiwaspachaw apnaqasjañasa” δεν ήταν η μόνη διάσημη φράση του El Mallku. Ήταν επίσης γνωστός για τις ισχυρές δηλώσεις του ενάντια στην πολιτική δομή της “Βολιβιανικότητας” και υπέρ της αυτόχθονης κληρονομιάς του. Ένα παράδειγμα ήταν κατά τη διάρκεια τηλεοπτικής συζήτησης [12] τον Αύγουστο του 2020, όταν δήλωσε:

No soy boliviano… soy del Qullasuyu, de la nación aymara…tengo idioma, religión, territorio, filosofía.

Δεν είμαι Βολιβιανός … Είμαι Qullasuyu, από το έθνος Αϊμάρα… Έχω τη δική μου γλώσσα, θρησκεία, έδαφος, φιλοσοφία.

Αυτή η φράση ενέπνευσε πολλούς Αϊμάρα στη Βολιβία να μην τιμήσουν την ημέρα ανεξαρτησίας της χώρας [13], η οποία γιορτάζεται στις 6 Αυγούστου κάθε χρόνο.

Είπε επίσης:

Soy originario como la vicuña o el cóndor.

Είμαι γηγενής, όπως η βικούνια [14] ή ο κόνδορας.

No me gusta vivir bajo la manga del opresor.

Δε μου αρέσει να ζω υπό τον ζυγό του καταπιεστή.

Σε σχέση [15] με την προσωρινή κυβέρνηση (2019-2020) της Ζανίν Άνιες [16], δήλωσε:

No puedo hermanarme con mi verdugo.

Δεν μπορώ να αδελφώσω με τον δήμιό μου.

Η ανάγκη για την ιδέα, που εκφράζεται στη φράση “Jiwaspach apnaqasiña”, έγινε ακόμη πιο εμφανής από τις στάσεις της προσωρινής κυβέρνησης της Άνιες. Όταν οι Βολιβιανοί ψήφισαν μαζικά [17] υπέρ του Λουίς Άρσε τον Οκτώβριο του 2020 και τερμάτισαν τη μεταβατική κυβέρνηση της Άνιες, το δεξί της χέρι, Αρτούρο Μουρίλο, και ο πρώην υπουργός Άμυνας, Φερνάντο Λόπεζ, εγκατέλειψαν [18] αμέσως τη χώρα. Στη συνέχεια, η Άνιες συνελήφθη [19] στις 13 Μαρτίου, κατηγορούμενη για στάση, τρομοκρατία και συνωμοσία, μαζί με άλλα πρώην μέλη του υπουργικού συμβουλίου της, σχετικά με την εκδίωξη του πρώην προέδρου, Έβο Μοράλες.

Για τους Αϊμάρα, η κυβέρνηση της Άνιες ήταν “κυβέρνηση ξένων [20]“, αναφερόμενοι στον Βολιβιανό-Κροάτη Μπράνκο Γιοβίτσεβιτς [21], που υπηρέτησε ως Υπουργός Ανάπτυξης Σχεδιασμού και ως Υπουργός Οικονομίας και Δημοσίων Οικονομικών κατά την Προεδρία της Άνιες. Όχι μόνο δυσπιστούν οι Αϊμάρα για πολιτικούς ξένης καταγωγής, όπως ο Γιοβίτσεβιτς, αλλά και η πολιτική τάξη της Βολιβίας γενικά. Αυτά τα γεγονότα επέτρεψαν στην πλειοψηφία του αυτόχθονου πληθυσμού να συλλογιστεί την αυτοδιοίκηση, όπως διατυπώθηκε από τον El Mallku.

Επιπλέον, ο El Mallku ισχυρίστηκε επανειλημμένα ότι αποικιστές όπως ο Χριστόφορος Κολόμβος, ο Φρανσίσκο Πιζάρο μέχρι και τους κύκλους του Έβο Μοράλες ή όσους εισέβαλαν στα κρατικά ταμεία κατά τη μεταβατική κυβέρνηση Άνιες, ήταν πάντα οι καταστροφείς της χώρας.

Τέτοιες κυβερνήσεις εκμεταλλεύτηκαν [22] και εξάλειψαν τους φυσικούς πόρους μόνο προς όφελος ορισμένων οικογενειών. Για τον El Mallku, ο Έβο Μοράλες ήταν απλά ένα λαμπερό στολίδι [23], καθώς δεν κυβερνούσε με βάση τη δική του ιδεολογία ή σκέψη.

Σε συνέντευξη για ένα άρθρο στην εφημερίδα La Razón [24], ο ερευνητής Αϊμάρα Carlos Macusaya είπε ότι η συνάφεια του El Mallku μπορεί να συγκριθεί με αυτήν των δύο αυτοχθόνων ηρώων της ιστορίας, του Tupac Katari [25] και του Pablo Zárate Willca [26]. Ο κοινωνιολόγος Pablo Mamani εξήγησε στο ίδιο άρθρο ότι “οι νέοι, που παρίστανται σήμερα, ορκίστηκαν κυριολεκτικά να συνεχίσουν στο πνεύμα του Felipe Quispe για να επιτύχουν πλήρη ελευθερία για τους λαούς τους. Όταν το λέω αυτό, αναφέρομαι όχι μόνο στον λαό Αϊμάρα, αλλά και στους λαούς Κέτσουα και Γκουαρανί”.

Οι περισσότεροι από τους αυτόχθονες πληθυσμούς πιστεύουν ότι ο “El Mallku” Quispe Huanca έδωσε τη ζωή του για να πολεμήσει για το χωριό του, τη γλώσσα του και τον λαό του. Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο η ιδεολογία αυτού του αυτόχθονου αγροτικού ηγέτη αποτέλεσε αντικείμενο συνεχών συζητήσεων από το θάνατό του και μετά. Σε πολλά γραπτά και σχόλια σχετικά στα κοινωνικά δίκτυα, οι χρήστες αναφέρουν ότι η ιδεολογία του πρέπει να διαδίδεται, να συζητείται, να αναλύεται, έτσι ώστε οι αυτόχθονες να μπορούν πραγματικά να επιτύχουν αυτοδιακυβέρνηση.

Το παρακάτω βίντεο, για παράδειγμα, δείχνει τον El Mallku να μιλά στα ισπανικά για τις νέες γενιές αυτόχθονων λαών, που είναι μελετητές, στοχαστές και συγγραφείς, τη διαφθορά της πολιτικής τάξης, που μολύνθηκε από την αποικιοκρατία και τον φασισμό, και την ανάγκη δημιουργίας για τους αυτόχθονες λαούς της δικής μας κυβέρνησης.

Ο EL MALLKU ΖΕΙ
Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ