Si ni kɛnɛya (“Μακροημέρευση και υγεία”) [1], επιγραφή στη γλώσσα μπαμπάρα/ντιούλα σε ταξί στην Μπουρκίνα Φάσο. Φωτογραφία/μετάφραση: Coleman Donaldson/An ka taa [2]. Χρήση με άδεια.
Σημείωση του συντάκτη: Αυτό το προσωπικό δοκίμιο γράφτηκε μετά από μια εκστρατεία στο Twitter, [3] που διοργανώθηκε από το Global Voices Υποσαχάριας Αφρικής και το Rising Voices, όπου κάθε εβδομάδα, ένας διαφορετικός γλωσσικός ακτιβιστής μοιραζόταν τις προοπτικές του για τη διασταύρωση των ψηφιακών δικαιωμάτων και των αφρικανικών γλωσσών, ως μέρος του εγχειρήματος “Identity Matrix: Πλατφόρμα ρύθμισης των διαδικτυακών απειλών έκφρασης στην Αφρική”.
Πριν από λίγες εβδομάδες, έλαβα ένα μήνυμα στο WhatsApp, που αποτελείται από ένα φωνητικό μήνυμα και ένα βίντεο σχετικά με τον COVID-19 στη γλώσσα μπαμπάρα. Το αρχείο των 26 δευτερολέπτων ισχυριζόταν ότι ο ιός δημιουργήθηκε σε εργαστήριο από λευκούς.
Στιγμιότυπο από βίντεο στο WhatsApp [4] στη γλώσσα μπαμπάρα, ενός άνδρα, που δείχνει ένα υγρό, για το οποίο ισχυρίζεται ότι γιατρεύει τον κορονοϊό.
Το δεύτερο αρχείο, αυτό το βίντεο [4], αφορούσε μια υποτιθέμενη φυτική θεραπεία για τον κορονοϊό. Για σχεδόν δύο λεπτά, ένας άντρας εμφάνιζε ένα μπουκάλι γεμάτο με ένα άχρωμο υγρό, για το οποίο ισχυρίζεται ότι θεραπεύει τον COVID-19.
Αυτός ο τύπος παραπληροφόρησης είναι έντονος μεταξύ της κοινότητας Μαντίνγκο και, δυστυχώς, οι άνθρωποι το πιστεύουν.
Με πληθυσμό [5] 11 εκατομμυρίων ανθρώπων, η εθνοτική ομάδα Μαντίνγκο μοιράζεται στις δυτικοαφρικανικές χώρες της Γουινέας, της Ακτής Ελεφαντοστού, του Μάλι, της Σενεγάλης, της Γκάμπια και της Γουινέα-Μπισάου.
Η μαντίνγκο (ονομάζεται επίσης μαντένκα, μανίνκα, μαντίνγκο ή μαντίνγκ) είναι μια τονική γλώσσα, αλλά με διαφορετικές διαλέκτους, που ομιλούνται σε διάφορες χώρες της Δυτικής Αφρικής. Στο Μάλι, ονομάζεται μπαμπάρα/μπαμανάνκα. Στην Ακτή Ελεφαντοστού και στην Μπουρκίνα Φάσο, είναι γνωστή ως τζούλα. Στη Γουινέα, την λένε μαλίνκε, ενώ στη Σενεγάλη και στην Γκάμπια, ονομάζεται μαντίνγκο.
“Ποιος νοιάζεται για την παραπληροφόρηση σε μια μειονοτική γλώσσα όπως η μπαμπάρα;”
Υπήρξε άφθονος δημόσιος διάλογος για ψευδείς πληροφορίες στα ειδησεογραφικά κανάλια, ιδίως σε διεθνείς γλώσσες όπως τα γαλλικά και τα αγγλικά, και σε μεγάλες αφρικανικές γλώσσες.
Αυτό συμβαίνει, επειδή η παραπληροφόρηση έχει μεγάλο δημόσιο αντίκτυπο στη ζωή των ανθρώπων. Η αδυναμία διάκρισης γεγονότων και πλάνης είναι η πρόκληση της εποχής μας. Στην περίπτωση του COVID-19, η εσφαλμένη παραπληροφόρηση και η προπαγάνδα αποτελούν σημαντικά εμπόδια στην καταπολέμηση του ιού, ειδικά στην Αφρική.
Ποιος νοιάζεται, όμως, για παραπληροφόρηση σε μια μειονοτική γλώσσα όπως η μπαμπάρα;
Προς το παρόν δεν υπάρχει μηχανισμός ελέγχου για την παρακολούθηση ψευδούς πληροφόρησης στη γλώσσα μπαμπάρα. Οι κοινότητες δεν έχουν εκπαιδευτεί ότι οι ψηφιακές πλατφόρμες όπως το WhatsApp και το Facebook είναι επίσης πιθανοί φορείς πλαστών ειδήσεων.
Οι ψευδείς πληροφορίες είναι ένα μεγάλο ζήτημα στις περισσότερες αφρικανικές γλώσσες όπως η μπαμπάρα. Οι άνθρωποι διαδίδουν ψεύτικα νέα ακούσια, επειδή δεν συνειδητοποιούν τον κίνδυνο. Δεν μπορούν να φανταστούν ότι κάποιος μπορεί να γράψει ή να ηχογραφήσει κάτι, που θα μπορούσε να είναι ψευδές.
Η παραπληροφόρηση και η έλλειψη πληροφοριών στην μπαμπάρα εξαπλώθηκαν σε διάφορες ψηφιακές πλατφόρμες όπως το Facebook και το WhatsApp. Αυτό έγινε πιο έντονο με την πανδημία COVID-19. Μερικά παραδείγματα είναι ότι οι Αφρικανοί είναι απρόσβλητοι στον κορονοϊό ή ότι αυτή η ασθένεια μολύνει μόνο τους πλούσιους. Άλλοι ισχυρίζονται ότι ο ιός δεν υπάρχει. Αυτά τα ψεύδη καθυστερούν την εφαρμογή προστατευτικών μέτρων κατά του νέου κορονοϊού.
Les médias crédibles essaient de combattre les fake news en consacrant des émissions au coronavirus dans les langues locales comme le #bambara [6]
— GV SSAfrica (@gvssafrica) April 30, 2020 [7]
Credible media are trying to fight fake news by devoting programmes to the coronavirus in local languages like #bambara [8]
Αξιόπιστα μέσα ενημέρωσης προσπαθούν να καταπολεμήσουν ψεύτικες ειδήσεις αφιερώνοντας προγράμματα στον κορονοϊό σε τοπικές γλώσσες όπως η μπαμπάρα
Η παραπληροφόρηση σχετικά με τον COVID-19 είχε ήδη ριζώσει μεταξύ των χρηστών της μπαμπάρα σε ορισμένες χώρες, προτού οι Αρχές ξεκινήσουν εκστρατείες ευαισθητοποίησης όπως η διατήρηση κοινωνικής απόστασης σε δημόσιους χώρους. Για παράδειγμα, ο Rémi Djandjinou, υπουργός Επικοινωνίας της Μπουρκίνα Φάσο, εξηγεί (όπως φαίνεται στο βίντεο, που περιλαμβάνεται στο παρακάτω τουίτ) στη γλώσσα τζούλα/μπαμπάρα σχετικά με τα μέτρα υγιεινής για την καταπολέμηση του κορονοϊού.
For example in this video Burkina Faso communication minister try in #bamaba [9] #dioula [10] language to explain th barrier gestures against coronavirus. This is good but not enough https://t.co/jwoL6kf7QJ [11]
— GV SSAfrica (@gvssafrica) April 30, 2020 [12]
Για παράδειγμα, σε αυτό το βίντεο, ο υπουργός Επικοινωνίας της Μπουρκίνα Φάσο δοκιμάζει στη γλώσσα #dioula να εξηγήσει τις κινήσεις φραγμού κατά του κορονοϊού. Αυτό είναι καλό, αλλά όχι αρκετό
Γλωσσική ένταξη και καταπολέμηση ψευδών ειδήσεων στο διαδίκτυο
Mɔgɔ man ɲi (“Οι άνθρωποι είναι κακοί”) [1], μια επιγραφή στη γλώσσα μπαμπάρα σε λεωφορείο σε πολυσύχναστο δρόμο του Μπαμάκο του Μάλι. Εικόνα/μετάφραση από τον Coleman Donaldson/An ka taa [2] και χρησιμοποιείται με άδεια.
Υπάρχει μια ομοιότητα μεταξύ της διάδοσης ψευδών πληροφοριών και της μετάδοσης του COVID-19.
Κάποιος λαμβάνει ψευδείς ειδήσεις από μια ψηφιακή πλατφόρμα, τις καταναλώνει και μετά τις μοιράζεται με δεκάδες άτομα. Οι παραλήπτες τις μοιράζονται εξίσου και με άλλους και, σύντομα, το μήνυμα εξαπλώνεται σαν αστραπή.
Στην περίπτωση του κορονοϊού, ένα άτομο μπορεί να μολύνει περισσότερα από πέντε άτομα, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη [13] του Steven Sanche και πέντε άλλων επιστημόνων από το Εθνικό Εργαστήριο Λος Άλαμος στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι μολυσμένοι άνθρωποι μεταδίδουν εξίσου την ασθένεια σε άλλους.
Λόγω της μαζικής κοινοποίησης παραπληροφόρησης, το WhatsApp επέβαλε πρόσφατα ένα όριο [14] στην προώθηση μηνυμάτων για τον περιορισμό της διάδοσης φήμων και viral μηνυμάτων, που οδηγούν σε παραπληροφόρηση.
Τον Αύγουστο του περασμένου έτους, το Facebook συνεργάστηκε με την Africa Check, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση μέσων ενημέρωσης, για την ενσωμάτωση περισσότερων αφρικανικών γλωσσών [15] στον αγώνα κατά των ψευδών ειδήσεων: γιορούμπα και ίγκμπο (Νιγηρία), σουαχίλι (Κένυα/Τανζανία), γουολόφ (Σενεγάλη), αφρικάανς, ζούλου, σετσουάνα, σότο, βόρεια σότο και νότια ντεμπέλε (Νότια Αφρική).
Δυστυχώς, δεν υπάρχει εγχείρημα για την μπαμπάρα.
It is time for african local languages as #bambara [6] to take a place on the internet. The many languages missing from the internet #africanlanguagesmatter [16] https://t.co/jQvqxafG2Q [17] via @BBC_Future [18]
— Kpénahi Traoré (@Kpenahiss) May 13, 2020 [19]
Είναι καιρός οι αφρικανικές τοπικές γλώσσες, όπως η μπαμπάρα, να βρουν μια θέση στο Διαδίκτυο. Οι πολλές γλώσσες που λείπουν από το Διαδίκτυο
Ρώτησα πρόσφατα έναν δημοσιογράφο από το Africa Check στη Σενεγάλη γιατί η μπαμπάρα δεν ελήφθη υπόψη στη συνεργασία του Facebook για τις αφρικανικές γλώσσες. Είπε ότι, επειδή ούτε αυτός ούτε οι συνάδελφοί του είναι ομιλητές μπαμπάρα, δεν μπορούν να ελέγξουν την παραπληροφόρηση και έλλειψη πληροφόρησης σε αυτήν τη γλώσσα.
Δυστυχώς, αυτή ήταν μια χαμένη ευκαιρία εργασίας σε ένα συγκεκριμένο εγχείρημα για τον εντοπισμό και έλεγχο της παραπληροφόρησης στην μπαμπάρα.
Η μπαμπάρα είναι δύσκολο να ληφθεί υπόψη σε πολλές διεθνείς παρεμβάσεις, σε αντίθεση με τη γιορούμπα και την ίγκμπο (γλώσσες από την αγγλόφωνη Αφρική). Πολλές φορές, αφρικανικές γλώσσες από γαλλόφωνες χώρες συχνά λησμονούνται σε τοπικά προγράμματα ανάπτυξης γλωσσών.
Νέα ανάσα για την μπαμπάρα σε ψηφιακές πλατφόρμες
Στο RFI (Radio France International) όπου εργάζομαι, η αίθουσα σύνταξης της μπαμπάρα μεταδίδεται [20] μέσω διαδικτύου. Αλλά αυτό είναι ένα γαλλικό δημόσιο μέσο ενημέρωσης και όχι μια πρωτοβουλία από τις χώρες, που μιλούν την μπαμπάρα.
Οι ψηφιακές πλατφόρμες μπορούν να δώσουν μια νέα ανάσα στην μπαμπάρα δείχνοντας ότι είναι μια δυναμική γλώσσα. Υπάρχουν λίγα εγχειρήματα και πρωτοβουλίες για την προώθηση της μπαμπάρα στο Διαδίκτυο.
Ο Coleman Donaldson, γλωσσικός ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου, είναι ο ιδρυτής του An ka taa [2] (“πάμε”), ενός διαδικτυακού εγχειρήματος, που διδάσκει τη γλώσσα μπαμπάρα. Το An ka taa παρέχει επίσης πληροφορίες σχετικά με πόλεις Μπαμπάρα, όπως το Μπαμάκο ή το Μπόμπο Ντιουλάσο, όπου ομιλείται η μπαμπάρα, διαθέσιμες στο διαδίκτυο. Πρόκειται για ένα φιλόδοξο έργο, δεδομένου ότι είναι μη κερδοσκοπικό και δεν διαθέτει θεσμική οικονομική υποστήριξη.
Για παράδειγμα, στο Μάλι και στη Μπουρκίνα Φάσο, τα τοπικά μέσα ενημέρωσης εκτός διαδικτύου προωθούν την μπαμπάρα. Ακόμα κι αν θέλουν να είναι ορατά στο διαδίκτυο, δεν μπορούν, επειδή δεν έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο.
Je souhaite qu'un jour les locuteurs du bambara puisse des espaces de discussion sur internet, des espaces qui prennent pleinement en compte l'orthographe et l'évolution du vocabulaire de la langue, que le bambara évolue avec le monde #identitymatrix [21]
— GV SSAfrica (@gvssafrica) May 1, 2020 [22]
Ελπίζω ότι, μια μέρα, οι ομιλητές της μπαμπάρα θα βρουν χώρους για συζήτηση στο Διαδίκτυο, χώρους που θα λαμβάνουν πλήρως υπόψη την ορθογραφία και την εξέλιξη του λεξιλογίου της γλώσσας, που εξελίσσει η μπαμπάρα με τον κόσμο #identitymatrix
Ένα άλλο εμπόδιο είναι ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες δεν έχουν σχεδιαστεί για αφρικανικές γλώσσες, παρόλο που η “επιλογή δημιουργίας και διάδοσης πληροφοριών μέσω του Διαδικτύου” στη γλώσσα κάποιου αποτελεί ψηφιακό δικαίωμα, όπως αναφέρεται [23] στην Αφρικανική Διακήρυξη για τα Δικαιώματα και την Ελευθερία του Διαδικτύου.
Το Identity Matrix χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ψηφιακών Δικαιωμάτων της Αφρικής [24] της Συνεργασίας για τη Διεθνή Πολιτική ΤΠΕ για την Ανατολική και Νότια Αφρική (CIPESA [25]).