Ο Júlio Lancellotti (δεξιά) με έναν από τους δικαιούχους των δραστηριοτήτων της ενορία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, φορώντας μια ποδιά που αναφέρεται στην αδελφή Ντούλτσε, την πρώτη Βραζιλιάνα αγία | Η φωτογραφία χρησιμοποιείται με άδεια.

Στο Σάο Πάολο, οι Αρχές της πόλης εκτιμούν ότι περίπου 24.000 άνθρωποι ζουν στους δρόμους, αριθμός που αυξάνεται, καθώς περισσότεροι άνθρωποι βρίσκονται χωρίς δουλειά κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Εν μέσω αυτής της κρίσης, ο Πατήρ Julio Lancellotti και η ενορία του Σάο Μιγκέλ Αρκάντζο [Αρχάγγελος Μιχαήλ] διανέμουν προϊόντα υγιεινής και μερίδες τροφίμων σε πάνω από 400 άστεγους της πόλης κάθε μέρα.

Ο Lancellotti, ιερέας εδώ και 35 χρόνια, έχει πολλούς ακόλουθους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και είναι γνωστός για το έργο του προς ανηλίκους παραβάτες, άτομα με HIV, άστεγους και κοινότητες ΛΟΑΤΚΙ+.

Ωστόσο, το έργο αυτό τον εκθέτει συχνά στην πρώτη γραμμή του πυρός. Έχει δεχτεί απειλές θανάτου και υπήρξε θύμα απόπειρας εκβιασμού. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, ένα μέλος του Κογκρέσου, που είχε βάλει υποψηφιότητα για δήμαρχος στο Σάο Πάολο, χαρακτήρισε τον Lancellotti “νταβατζή μιζέριας” και τον κατηγόρησε ότι ενθάρρυνε το λαθρεμπόριο ναρκωτικών. Οι δηλώσεις του οδήγησαν σε λεκτικές επιθέσεις εναντίον του ιερέα στους δρόμους.

Το 2017, όταν ο νυν πρόεδρος Μπολσονάρου ήταν ομοσπονδιακός αναπληρωτής βουλευτής, που εκπροσωπούσε το Ρίο ντε Τζανέιρο, μήνυσε τον Lancellotti για ψυχική οδύνη, αφότου ο ιερέας αποκάλεσε τον Μπολσονάρου “ρατσιστή, σεξιστή και ομοφοβικό” κατά τη διάρκεια θρησκευτικής ομιλίας. Ο Lancellotti κέρδισε την υπόθεση εναντίον του Μπολσονάρου στις αρχές Νοεμβρίου 2020.

Ο Πατήρ Lancellotti μίλησε τηλεφωνικώς με το Global Voices για τις εμπειρίες του και τις προκλήσεις, που αντιμετωπίζουν οι φτωχότερες κοινότητες της Βραζιλίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19.

Ο Πατήρ Julio Lancellotti φροντίζει άτομο, που ζει στους δρόμους, που έφτασε στην ενορία του κρυώνοντας. Φωτογραφία: Δημοσίευση / Χρησιμοποιείται με άδεια.

Talita Fernandes (TF): Εργάζεστε με ανθρώπους στο περιθώριο της κοινωνίας. Τι σας παρακίνησε να κάνετε αυτήν την επιλογή;

Júlio Lancellotti (JL): Não tem um fato específico. Eu sempre convivi com a população de rua, e aqui na Arquidiocese de São Paulo, levamos as propostas do Concílio Vaticano II e as propostas de Puebla, isto é, da opção preferencial pelos pobres, para as ruas. Formamos, então, comunidades com o povo da rua. E eu fiz essa caminhada desde o início, há cerca de 30 anos, quando foi criado o Vicariato Episcopal do Povo da Rua. E a partir daí, vários grupos surgiram.

Júlio Lancellotti (JL): Δεν υπάρχει συγκεκριμένος λόγος. Πάντα ζούσα με ανθρώπους στο δρόμο και εδώ στην Αρχιεπισκοπή του Σάο Πάολο πιστεύουμε στις ιδέες του Δεύτερου Συμβουλίου του Βατικανού και στις ιδέες της Πουέμπλα, δηλαδή, μια προτίμηση στους φτωχούς, στους δρόμους. Δημιουργούμε κοινότητες με ανθρώπους στο δρόμο. Και έκανα αυτό το ταξίδι από την αρχή, πριν από περίπου 30 χρόνια, όταν δημιουργήθηκε το Επισκοπικό Βικαριάτο των Ανθρώπων του Δρόμου. Και από τότε, δημιουργήθηκαν διάφορες ομάδες.

TF: Οι άστεγοι στη Βραζιλία υφίστανται βία και κινδυνεύουν να σκοτωθούν. Πιστεύετε ότι τέτοιου είδους επιθέσεις έχουν κλιμακωθεί, καθώς η χώρα γίνεται όλο και πιο πολωμένη πολιτικά;

JL: Se intensificaram por isso, mas também porque a população de rua tem aumentado muito. Então, isso traz um incômodo para a população. Às vezes eu penso que é porque eles estão vendo a possibilidade do que pode acontecer com eles também. Então, uma forma de negar é afastar. Há uma política higienista muito forte. A vida da população de rua é muito pública, todo mundo vê onde eles estão e o que eles estão fazendo – quando convém. E isso causa incômodo. Mas o pano de fundo de toda essa intolerância é a especulação imobiliária. A moradia virou comércio. Não se constroem casas para o povo, algo que seja acessível à população que está nas ruas.

JL: Έχουν κλιμακωθεί λόγω αυτού, αλλά και επειδή ο αριθμός των ανθρώπων, που ζουν στους δρόμους, έχει αυξηθεί σημαντικά. Αυτό αποτελεί μια ενόχληση για τους ανθρώπους. Μερικές φορές, νομίζω ότι γίνεται, επειδή βλέπουν την πιθανότητα να συμβεί και σε αυτούς, οπότε ένας τρόπος να το αρνηθούμε είναι να τους απομακρύνουμε. Οι ζωές ανθρώπων που ζουν στο δρόμο είναι πολύ δημόσιες. Όλοι βλέπουν πού βρίσκονται και τι κάνουν – όταν τους ταιριάζει – και αυτό προκαλεί δυσφορία. Το υπόβαθρο αυτής της μισαλλοδοξίας είναι η κερδοσκοπία στον τομέα της ιδιοκτησίας. Η στέγαση έχει γίνει μια μπίζνα. Δεν χτίζονται σπίτια για τους ανθρώπους, δεν είναι προσβάσιμα για ανθρώπους, που ζουν στους δρόμους.

TF: Κατά τη γνώμη σας, ποια δημόσια πολιτική πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για τους άστεγους στη Βραζιλία;

JL: Não tem uma resposta única. É uma complexidade, porque a moradia é uma questão importante, mas também são importantes o trabalho, a saúde, a saúde mental, e a convivência. Por isso que eu digo: o que é muito importante é tudo aquilo que gera autonomia. As respostas que se dão hoje são institucionais. [Nos abrigos públicos] tem horário para entrar, para sair, para comer, e todas as decisões são tomadas por outros. A vida tem uma rotina, mas essa rotina não deve ser estabelecida de fora de você, mas a partir da sua necessidade.

E também tem um aspecto que não se leva em consideração: o aspecto afetivo e da sensualidade. Muitos deles são jovens. Eles vão namorar, encontrar alguém quando? Um dia eu disse isso para uns frades e eles ficaram meio assustados – eu falei: Os frades fazem voto de pobreza, obediência e castidade e quem tem que cumprir são os moradores de rua. Porque eles têm que levar uma vida pobre, obediente e casta. É como se as ruas fossem um grande mosteiro e eles, o tempo todo, têm que ter todas as qualidades que nós não temos: eles têm que ser sempre educados, sempre contidos, sempre gentis, sempre agradecidos, sempre solícitos.

JL: Δεν υπάρχει καμία απάντηση. Είναι περίπλοκο, επειδή η στέγαση είναι ένα σημαντικό ζήτημα, αλλά η εργασία, η υγεία, η ψυχική υγεία και η συνύπαρξη – ό,τι δημιουργεί αυτονομία – είναι επίσης σημαντικά. [Σε δημόσια καταφύγια] υπάρχουν στιγμές εισόδου, εξόδου, για φαγητό και όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται από άλλους. Η ζωή έχει μια ρουτίνα, αλλά αυτή η ρουτίνα δεν πρέπει να αποφασιστεί για σένα από άλλους, [θα πρέπει] να βασίζεται στις ανάγκες σου.

Και υπάρχει επίσης μια πτυχή, που δεν λαμβάνεται υπόψη: η συναισθηματική και αισθησιακή πτυχή. Πολλοί [άστεγοι] είναι νέοι. Πότε θα βγουν έξω, να γνωρίσουν κάποιον; Μια μέρα, το είπα αυτό σε μερικούς μοναχούς και σοκαρίστηκαν λίγο. Είπα: “…οι μοναχοί παίρνουν έναν όρκο φτώχειας, υπακοής και αγνότητας και τον όρκο αυτό πρέπει να τον εκπληρώσουν οι άστεγοι. Σαν οι δρόμοι να είναι ένα μεγάλο μοναστήρι και πρέπει – όλη την ώρα – να έχουν όλα τα χαρίσματα, που δεν έχουμε εμείς. Πρέπει να είναι πάντα ευγενικοί, πάντα συγκρατημένοι, πάντα ευγενικοί, πάντα ευγνώμονες, πάντα διακριτικοί”.

Ο Lancellotti εν μέσω κάποιων, που δέχονται τη βοήθειά του από το εκκλησιαστικό του έργο το 2019 | Εικόνα: Δημοσίευση / Χρησιμοποιείται με άδεια

TF: Η Βραζιλία είναι η έβδομη χώρα στον κόσμο με τις μεγαλύτερες ανισότητες. Ποιος είναι ο ρόλος της εκκλησίας σε σχέση με αυτήν την κοινωνική ανισότητα;

JL: A meu ver, o papel da Igreja é lutar pela vida do povo, na defesa dos pobres, na defesa dos direitos humanos. A missão da Igreja é evangelizar, que significa: anunciar uma boa notícia àqueles que estão sofrendo. Aos que estão cegos, aos que estão paralisados, aos que estão maltratados. E, nesse sentido, é o próprio Evangelho. Domingo nós lemos o capítulo 14 de São Mateus, onde Jesus, vendo uma multidão faminta, propõe o Milagre da Partilha, eque a gente chama de multiplicação do pão. Na verdade, a gente devia chamar da Partilha do Pão. Nós vivemos uma sociedade de concentração, não de partilha. E eu acredito que, com o aumento do desemprego, uma economia que, dentro do sistema capitalista, é a que nós estamos vivendo, que nós podemos caminhar ainda pra uma situação social e econômica muito pior. De aumento vertiginoso da miséria.

JL: Κατά τη γνώμη μου, ο ρόλος της Εκκλησίας είναι να αγωνίζεται για τη ζωή των απλών ανθρώπων, να υπερασπίζεται τους φτωχούς, να υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η αποστολή της Εκκλησίας είναι ο ευαγγελισμός: να φέρει καλά νέα σε όσους υποφέρουν, στους τυφλούς, στους παράλυτους, σε όσους κακοποιούνται. Με αυτή την έννοια, είναι το ίδιο το Ευαγγέλιο. Στο κεφάλαιο 14 του Κατά Ματθαίον Ευαγγελίου, ο Ιησούς, βλέποντας ένα πεινασμένο πλήθος, προτείνει το Θαύμα της Κοινοχρησίας, το οποίο ονομάζουμε Θαύμα του πολλαπλασιασμού των πέντε άρτων. Στην πραγματικότητα, πρέπει να το ονομάσουμε Κοινοχρησία Άρτου. Ζούμε σε μια κοινωνία συσσώρευσης και όχι κοινής χρήσης και πιστεύω ότι, με την αυξανόμενη ανεργία, μπορεί να βρεθούμε σε μια πολύ χειρότερη κοινωνική και οικονομική κατάσταση με τη συνεχόμενη αύξηση της φτώχειας.

TF: Λέτε ότι μια αλλαγή στην κοινωνία δεν είναι απλώς θέμα πίστης, αλλά εξανθρωπιστικής ζωής. Τι σημαίνει αυτός ο εξανθρωπισμός για εσάς;

JL: O que eu coloco é que a solidariedade não é uma dimensão religiosa. É uma dimensão humana. A humanização da vida é garantir que todos tenham acesso a alimentação, água potável, trabalho, um lugar para dormir, uma casa, autonomia. Não existe vida humanizada sem liberdade. Você imagina, como mulher, você só poder usar roupas íntimas usadas, que alguém doou para você? As pessoas têm que ter acesso com liberdade. A vida é feita de escolhas, e as grandes escolhas passam pelas pequenas. E as pequenas treinam as grandes. Às vezes as pessoas esquecem que eles [pessoas em situação de rua] têm sentimentos, que têm emoções, que têm tudo aquilo que todo ser humano tem.

JL: Λέω ότι η αλληλεγγύη δεν είναι κάτι θρησκευτικό. Είναι κάτι ανθρώπινο. Ο εξανθρωπισμός της ζωής διασφαλίζει ότι ο καθένας έχει πρόσβαση σε τρόφιμα, πόσιμο νερό, εργασία, ένα μέρος για ύπνο, ένα σπίτι, αυτονομία. Δεν υπάρχει εξανθρωπισμένη ζωή χωρίς ελευθερία. Μπορείτε να φανταστείτε, ως γυναίκα, να μπορείτε να φοράτε μόνο μεταχειρισμένα εσώρουχα, που κάποιος σας έχει δωρίσει; Οι άνθρωποι πρέπει να έχουν δωρεάν πρόσβαση [σε πράγματα]. Η ζωή αποτελείται από επιλογές και οι μεγάλες επιλογές έρχονται μέσω των μικρών. Και τα μικρά διαμορφώνουν τα μεγάλα. Μερικές φορές οι άνθρωποι ξεχνούν ότι [όσοι ζουν στο δρόμο] έχουν συναισθήματα, ότι έχουν όλα όσα έχει κάθε άλλος άνθρωπος.

TF: Με τόσες πολλές προκλήσεις, τι σας παρακινεί να συνεχίσετε να εργάζεστε δίπλα σε αυτούς τους ανθρώπους σήμερα;

JL: É a fidelidade. Eu não luto para ganhar, eu luto para ser fiel.

JL: Η πίστη. Δεν παλεύω για να βγω νικητής, παλεύω να είμαι πιστός.