Γιατί δεν υπάρχει μνεία της δουλείας στην αφρικανική και αϊτινή λογοτεχνία;

Γιατί υπάρχει τόσο λίγη αναφορά για τη δουλεία στην αφρικανική και την αϊτινή λογοτεχνία; Αυτή την ερώτηση απευθύνει ο Τογκολέζος Γάλλος blogger Kangni Alem σε μια παραγωγική και καλoμελετημένη ανάρτηση ιστολογίου. Εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η αφρικανική μυθοπλασία δεν διαθέτει περισσότερα έργα για τα διαφορετικά κύματα δουλείας, που μαστίζουν την ήπειρο και, ενώ επισημαίνει ότι ούτε η λογοτεχνία της Αϊτής έχει πολλά για το θέμα, βρίσκει πιο δικαιολογημένες τις αιτίες της παράλειψης αυτής από τους Αϊτινούς συγγραφείς.

Ένα φαινόμενο χιλιάδων ετών αγνοήθηκε

il suffit de parcourir la bibliographie romanesque de quelques pays africains ayant payé un tribut lourd à la saignée esclavagiste pour toucher du doigt l’ampleur du silence quant au traitement du sujet par la fiction. Qu’il soit togolais, béninois, nigérian ou angolais, l’écrivain de ces contrées semble reléguer aux oubliettes des pans entiers d’un phénomène qui a quand même duré presque mille ans et connu trois phases principales: celle des traites antiques internes à l’Afrique (environ 14 millions de victimes, estiment les historiens), celle de la traite orientale touchant le monde musulman entre le 7e et le 19e siècle, et enfin la traite occidentale, la plus référencée, entre le 16e et le 19e siècle.

Κάποιος χρειάζεται απλά να ξεφυλλίσει τη βιβλιογραφία των μυθιστορημάτων από μια χούφτα αφρικανικών χωρών, που έχουν πληρώσει ένα βαρύ τίμημα για τη δουλεία, για να κατανοήσουν το μέγεθος της σιωπής, που περιβάλλει το θέμα στη μυθοπλασία. Είτε Τογκολέζοι είτε Μπενινέζοι είτε Νιγηριανοί είτε Αγκολέζοι, οι συγγραφείς φαίνεται να αγνοούν την ευρεία κλίμακα ενός φαινομένου, που υπάρχει για περίπου χίλια χρόνια και έχει τρεις κύριες φάσεις: αυτή του αρχαίου εσωτερικού δουλεμπορίου στην Αφρική (περίπου 14 εκατομμύρια θύματα, εκτιμούν οι ιστορικοί), αυτή του ανατολικού εμπορίου, που αγγίζει τον μουσουλμανικό κόσμο μεταξύ 7ου και 19ου αιώνα, και τέλος το δυτικό εμπόριο, το πιο συχνά αναφερόμενο μεταξύ 16ου και 19ου αιώνα.

Sur le point qui concerne les traites internes ou domestiques surtout, la faiblesse relative du nombre des études consacrées à l’esclavage domestique par les historiens africains contraste fortement avec l’ancienneté du phénomène, sa généralisation à l’échelle du continent, son ampleur variable d’une époque à une autre, le rôle et les fonctions des esclaves dans tous les domaines d’activités, la diversité de leur statut social.

Όσον αφορά ειδικά τις εσωτερικές συναλλαγές, η σχετική έλλειψη μελετών για την εσωτερική δουλεία από Αφρικανούς ιστορικούς έρχεται σε αντίθεση με την αρχαιότητα του φαινομένου, την ευρεία εφαρμογή του σε ολόκληρη την ήπειρο, το μεταβλητό του μέγεθος ανάλογα με την εποχή, τον ρόλο και τις λειτουργίες των σκλάβων σε όλους τους τομείς δραστηριότητας και την ποικιλομορφία στην κοινωνική τους κατάσταση.

Κι η Αϊτή το κάνει, αλλά για άλλους λόγους

L’amnésie sélective des écrivains d’Afrique rappelle étrangement celle des auteurs d’Haïti, la « première République Noire » où, de manière paradoxale, et peut-être logique, la question de l’esclavage est quasiment absente dans la littérature de fiction. Comment expliquer cette désensibilisation à la question de l’esclavage dans la littérature d’Haïti ? Primo, on peut évoquer ce facteur majeur, c’est dire le fait que l’événement retenu comme acte fondateur de la nation haïtienne soit une épopée libératrice, synonyme d’élimination de l’esclavage, alors que dans la majorité des pays du Nouveau Monde, l’accession à la souveraineté nationale ne s’est pas accompagnée de l’abolition de la servitude. Secundo, l’éradication de l’institution servile dans ce pays s’est effectuée dans un processus de ruptures historiques riches en révoltes symboliques décisives. Ce qui n’est pas le cas de l’Afrique, profiteuse par défaut des Abolitions décidées par les Autres.

Η επιλεκτική αμνησία των Αφρικανών συγγραφέων θυμίζει περίεργα αυτήν των Αϊτινών συγγραφέων, ενώ η Αϊτή είναι η “πρώτη Μαύρη Δημοκρατία”, όπου, παράδοξα και ίσως λογικά, το ζήτημα της δουλείας είναι σχεδόν απόν στη μυθοπλασία. Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε αυτήν την απευαισθητοποίηση στο ζήτημα της δουλείας στη λογοτεχνία της Αϊτής; Πρώτον, μπορεί να προκαλέσει έναν σημαντικό παράγοντα, δηλαδή το ότι το γεγονός, που διασώθηκε ως ο ιδρυτικός μύθος του έθνους της Αϊτής, είναι ένα απελευθερωτικό έπος, συνώνυμο με την εξάλειψη της δουλείας, ενώ στην πλειονότητα του Νέου Κόσμου, η εθνική κυριαρχία δεν πήγε χέρι-χέρι με την κατάργηση της δουλείας. Δεύτερον, η εξάλειψη της υποτελούς οργάνωσης σε αυτήν τη χώρα έγινε κατά τη διάρκεια μιας διαδικασίας ιστορικών διακοπών πλούσιων σε καθοριστικές συμβολικές εξεγέρσεις. Αυτό δεν ισχύει στην Αφρική, δικαιούχο εξαρχής καταργήσεων της δουλείας, που αποφασίστηκαν από άλλους.

Pour peu glorieuse qu’elle paraisse, la thématique de l’esclavage devrait permettre un retour enrichissant sur les mentalités d’époque, les relations socio-raciales, les structures économiques et les représentations identitaires.

Παρόλο που δεν έχει δόξα, η θεματολογία της δουλείας θα πρέπει να επιτρέπει μια εμπλουτισμένη εξερεύνηση των νοοτροπιών της εποχής, των κοινωνικο-φυλετικών σχέσεων, των οικονομικών δομών και των αναπαραστάσεων ταυτότητας.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.