Γυναίκες στις επιστήμες: Η θεολόγος Regina Polak σχετικά με τις διαθρησκευτικές συγκρούσεις και τη γυναικεία φύση

Regina Polak. Φωτογραφία: Joseph Krpelan, www.derknopfdruecker.com, χρήση με άδεια.

Στο πλαίσιο της εστίασής του στις γυναίκες στις Επιστήμες, το Global Voices μίλησε με την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Regina Polak Ph.D, επικεφαλής του Τμήματος Πρακτικής Θεολογίας στην Καθολική Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βιέννης και Προσωπική Εκπρόσωπο του Προέδρου του ΟΑΣΕ για την καταπολέμηση του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και των διακρίσεων.

Έχοντας ιδρυθεί από τον Δούκα Ροδόλφο Δ’ το 1365 και ως το παλαιότερο πανεπιστήμιο στον γερμανόφωνο κόσμο, το Πανεπιστήμιο της Βιέννης άνοιξε τις θύρες του στην εγγραφή γυναικών στην ακαδημαϊκή χρονιά του 1897/98 και περιορίστηκε στη Φιλοσοφική Σχολή. Εγγράφηκαν μόνο τρεις γυναίκες. Τώρα, ανάλογα με το αντικείμενο σπουδών, μπορεί κανείς να μιλήσει για σχεδόν ίσο αριθμό εγγραφών. Το πανεπιστήμιο συνεχίζει να εργάζεται για την προώθηση της ισότητας των φύλων εντοπίζοντας και συζητώντας δημόσια θέματα όπως η μείωση των γυναικών αποφίτων από διδακτορικές σπουδές τις τελευταίες δεκαετίες. Η ανάλυσή του έχει δείξει διαρθρωτικά προβλήματα όπως η συντηρητική ιεραρχία και οι άνισες αμοιβές, που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες, όταν θέλουν να φθάσουν στα υψηλότερα επίπεδα της ακαδημαϊκής σταδιοδρομίας.

Stadttempel, η κύρια συναγωγή της Βιέννης. Φωτογραφία: Wikipedia, Bella47, άδεια CC BY-SA 3.0.

Θίγοντας τις προκλήσεις που αντιμετώπισε και την υποστήριξη που έλαβε για να συνεχίσει την ακαδημαϊκή της σταδιοδρομία ως γυναίκα και μητέρα, η Polak μιλά επίσης στη συνέντευξή της για την έρευνά της, η οποία ενσωματώνει διαθρησκευτικές και διαπολιτισμικές συναντήσεις στην κοινωνία, συμπεριλαμβανομένου του ρατσισμού και όλων των άλλων μορφών ομαδικών εχθροτήτων, που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι μετανάστες, όταν εισέρχονται στην ευρωπαϊκή κοινωνία.

Η Polak είναι πεπεισμένη για τη σημασία του διαλόγου και το καθήκον των Χριστιανών να το προωθήσουν. Με το 2021 να είναι έτος ελπίδας και ανάκαμψης, η επικοινωνία και η κατανόηση έχουν ύψιστη σημασία, ειδικά υπό το φως των τρεχουσών προκλήσεων στις χριστιανο-εβραϊκές και χριστιανο-μουσουλμανικές σχέσεις.

Global Voices (GV): Ποια νομίζετε ότι είναι η μεγαλύτερη πρόκληση και λύση, όταν πρόκειται για την εργασία σε διαθρησκευτικά ζητήματα;

RP (Regina Polak): Νομίζω ότι η αντιμετώπιση του ζητήματος της αλήθειας είναι η μεγαλύτερη πρόκληση: η πίστη πως ό,τι πιστεύει κάποιος/α, στο οποίο βασίζεται όλη του/της τη ζωή, είναι αλήθεια. Αυτή είναι μια μεγάλη πνευματική, ψυχολογική και, πάνω απ’ όλα, πνευματική πρόκληση, η οποία μπορεί να είναι αρκετά επώδυνη και ενοχλητική. Ο σεβασμός και η πραγματική φιλία αποτελούν μια μακροχρόνια λύση.

GV: Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να ξεπεραστεί η εχθρότητα εναντίον οπαδών διαφορετικών θρησκειών;

RP: Οι δομημένες συναντήσεις, ο αυθεντικός διάλογος σύμφωνα με τους κανόνες και η εκπαίδευση είναι όλοι σημαντικοί τρόποι για να ξεπεραστούν οι εχθρότητες. Υπό την προϋπόθεση ότι έχω την προθυμία να κατανοήσω καλύτερα το άλλο άτομο. Να έχεις κριτική σκέψη: πού και από ποιον έμαθα να έχω προκαταλήψεις;

GV: Και τι γίνεται με τους άθεους και τους φονταμενταλιστές;

RP: Ο διάλογος σε μια πολυφωνική κοινωνία με αυτές τις ομάδες ενθαρρύνει να δικαιολογηθεί καλύτερα η πεποίθηση του καθενός. Είναι εξαντλητικό, αλλά μας εμπλουτίζει. Ωστόσο, ο φονταμενταλιστικός αθεϊσμός, όπως ο θρησκευτικός ή ο πολιτικός φονταμενταλισμός, είναι ανίκανος για διάλογο και θέλει να επιβάλει τη δική του κοσμοθεωρία με κάθε τρόπο. Όμως, δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στον διάλογο!

GV: Πιστεύετε ότι η μισαλλοδοξία απέναντι σε διαφορετικά δόγματα εξαρτάται από τη θρησκευτικότητα του ατόμου;

RP: Ναι και όχι. Ναι, επειδή σε όλες τις θρησκευτικές παραδόσεις, υπάρχουν ερμηνείες των ιερών κειμένων, που σχετίζονται με μια φονταμενταλιστική κατανόηση της αλήθειας και μια υποτιμητική στάση απέναντι σε ανθρώπους άλλων θρησκειών. Όχι, επειδή τέτοιες ερμηνείες έχουν συχνά ιστορικά και πολιτιστικά αίτια, καθώς και πολιτικά συμφέροντα ή υποστηρίζονται από αυταρχικές δομές προσωπικότητας.

GV: Πώς σχετίζεται η θεολογία με τα τρέχοντα κοινωνικά ζητήματα;

RP: Με την πάροδο των ετών, η θεολογική μου έρευνα έχει γίνει πολύ πιο πολιτική και αποτελεί μέρος της δημόσιας συζήτησης. Στις γερμανόφωνες χώρες, παρακολουθώ επί του παρόντος μια υποδοχή μεταποικιακών θεολογιών μεταξύ των νέων μελετητών, αλλά και κοινωνικοηθικά ζητήματα, όπως η βιοηθική, η ψηφιοποίηση και τα θέματα φύλου. Η θεολογική αντανάκλαση της κλιματικής κρίσης είναι, για παράδειγμα, ένα βασικό θέμα της θεολογίας, δεδομένου ότι αφορά το ζήτημα της συνεχιζόμενης ύπαρξής μας.

GV: Καθώς η Αυστρία δέχθηκε εισροή κυρίως μη καθολικών νέων πολιτών από τα Βαλκάνια τις τελευταίες δεκαετίες, κυρίως Μουσουλμάνων από τη Βοσνία και Ορθόδοξων Χριστιανών από τη Σερβία, πώς επηρεάζεται ο διαθρησκευτικός διάλογος από την πολιτική σε αυτήν την περιοχή;

RP: Όσον αφορά τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό, υπάρχει μια μακρά και αποδεδειγμένη οικουμενική κίνηση στην Αυστρία. Είναι ενδιαφέρον ότι η πολιτική στην περιοχή των Βαλκανίων παίζει μικρό ρόλο στο διάλογο με τους μουσουλμάνους. Ταυτόχρονα, ο διάλογος με τους μουσουλμάνους στην Αυστρία έχει γίνει πολύ πιο δύσκολος, επειδή πραγματοποιείται στο πλαίσιο πολιτικών και δημόσιων λόγων, που παρουσιάζουν τεράστια αντι-ισλαμικά χαρακτηριστικά.

GV: Η δουλειά σας ξεπερνά την κληρονομιά του παρελθόντος, όσον αφορά την ειρήνη και τις συγκρούσεις σε όλη την Κεντρική Ευρώπη;

RP: Η Καθολική Εκκλησία ειδικότερα έχει κάνει μια μεγάλη στροφή από τη Δεύτερη Σύνοδο του Βατικανού και αναγνώρισε τον Ιουδαϊσμό ως αδελφή θρησκεία. Δυστυχώς, πολλοί πιστοί δεν γνωρίζουν αυτήν την ιστορία ακόμα. Δυστυχώς, είναι διαφορετικά στον διάλογο με τους μουσουλμάνους. Όσον αφορά τη μετανάστευση, είναι δυστυχώς σαφές ότι η ιστορική κληρονομιά του ρατσισμού και της ξενοφοβίας εξακολουθεί να υπάρχει.

GV: Ως μέρος του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), πώς αντικατοπτρίζει το έργο σας την αποστολή τους; Πιστεύετε ότι η θρησκεία λαμβάνεται τόσο σοβαρά όσο θα έπρεπε, όταν πρόκειται για πολιτική για την ειρήνη;

 RP: Ναι, ο ΟΑΣΕ λαμβάνει πολύ σοβαρά υπόψη το θέμα της θρησκείας, αλλά ως μέρος της ολοκληρωμένης προσέγγισής του για την προστασία και την προώθηση της ασφάλειας και της ειρήνης. Αυτό σημαίνει ότι ο ΟΑΣΕ έχει μια προσέγγιση για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη θρησκεία: προστασία και προώθηση του σεβασμού της ελευθερίας θρησκειών ή πεποιθήσεων.

GV: Πώς πιστεύετε ότι ο διαθρησκευτικός διάλογος μπορεί να αποτελέσει λύση για την Αυστρία, την Ευρώπη και τον κόσμο όσον αφορά την αύξηση της ισλαμοφοβίας;

RP: Ο διαθρησκευτικός διάλογος δεν μπορεί να λύσει τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές αιτίες, που αποτελούν τη βάση της εχθρότητας έναντι των μουσουλμάνων. Αλλά, το πιο σημαντικό, μπορεί να συνεισφέρει θρησκευτικές ιδέες σε μια πιο ειρηνική και δίκαιη συνύπαρξη.

GV: Ας μιλήσουμε λίγο περισσότερο για εσάς ως άτομο σε σχέση με την ακαδημαϊκή σας σταδιοδρομία. Πώς βλέπετε τον εαυτό σας στον τομέα της έρευνας;

RP: Ήμουν πάντα ένα περίεργο παιδί με έντονο ενδιαφέρον για ερωτήματα σχετικά με το νόημα της ζωής και τον ρόλο του Θεού εν συνόλω. Είχα έναν σπουδαίο δάσκαλο, που με ενέπνευσε να συνεχίσω να εξερευνώ την περιέργειά μου για τα πάντα γύρω μας και αργότερα να ακολουθήσω θρησκευτικές σπουδές. Φυσικά, από εκείνο το σημείο εκκίνησης έως σήμερα, ήταν ένας μακρύς δρόμος με απρόσμενες στροφές.

GV: Απρόσμενες στροφές;

RP: Η θεολογία είναι το πιο συναρπαστικό αντικείμενο σπουδών, που μπορώ να σκεφτώ να περιλαμβάνει πνευματική σοφία, ηθική, λογοτεχνία, φιλοσοφία, ιστορία, κοινωνικές επιστήμες και πολλούς άλλους κλάδους. Ωστόσο, έκανα μια παράκαμψη σε φιλοσοφία και δημοσιογραφία, πριν εργαστώ ως βοηθός στο τμήμα Πρακτικής Θεολογίας και σπουδάζοντας θεολογία το 2000.

GV: Πώς αναπτύξατε τη σταδιοδρομία σας μετά από αυτό, ως γυναίκα και μητέρα;

RP: Δύο χρόνια αργότερα, στις αρχές της δεκαετίας του '30, έγινα επικεφαλής του τμήματος. Ήταν μια δύσκολη στιγμή, καθώς έπρεπε να κάνω έρευνα για το διδακτορικό μου, τις εξετάσεις μου, να διδάσκω και να φροντίζω τον γιο μου. Οι απίστευτοι συνάδελφοι και η οικογένειά μου με στήριξαν πάρα πολύ: δεν θα ήμουν στην τρέχουσα θέση μου, και το λέω χωρίς να λυπάμαι, αν δεν υπήρχαν αυτοί. Η άδεια μητρότητας θα είχε θέσει σίγουρα τέρμα στη σταδιοδρομία μου.

Ο Καθεδρικός του Αγίου Στεφάνου, ο κύριος ρωμαιοκαθολικός ναός στη Βιέννη. Φωτογραφία: Wikipedia, Bwag, άδεια CC BY-SA 4.0.

GV: Πώς ισορροπούν τη γυναικεία φύση σας η εργασία στον ερευνητικό τομέα και η προώθηση της θρησκείας;

RP: Η καθολική μου ταυτότητα έχει ως αποτέλεσμα την υποχρέωση διερεύνησης του διαθρησκευτικού διαλόγου. Δεν θεωρώ αντικρουόμενα το να είμαι αφοσιωμένη στην εκκλησία, στη δουλειά μου και στο να είμαι γυναίκα. Είμαι πιστή στην εκκλησία μου, καθώς πιστεύω ότι οι άνθρωποι από την εκκλησία φέρνουν πολύτιμα μαργαριτάρια σοφίας στην ανθρωπότητα. Και αν κάποιος θέλει να αλλάξει ένα ελαττωματικό σύστημα, υπάρχει καλύτερος τρόπος να το κάνει παρά από το εσωτερικό του; Η ιστορία απέδειξε πως οι μειονότητες φέρνουν καινοτομία και δυνατότητες.

GV: Πώς επηρεάζει τη δουλειά σας ο μισογυνισμός από διαφορετικά θρησκευτικά δόγματα;

RP: Ακονίζω τη ρητορική μου εναντίον του. Ως γυναίκα, πρέπει να αναλάβεις την ευθύνη για τον εαυτό σου, όπως με δίδαξαν η μητέρα και η αδελφή μου από νεαρή ηλικία. Ο κόσμος δεν είναι ουτοπία και, όταν νιώθεις φόβο, πρέπει να ενεργείς ανάλογα.

GV: Έχετε βιώσει μια απειλητική κατάσταση στην σταδιοδρομία σας, που σας έκανε να αμφισβητήσετε την πορεία σας;

RP: Όταν συμβαίνουν καταστάσεις, μιλάω γι’ αυτό. Η ηλικία μου με κρατά πιο ασφαλή σε αυτό το περιβάλλον. Ωστόσο, είμαι εξαιρετικά τυχερή που δεν ήρθα ποτέ αντιμέτωπη με βία. Αν είχε συμβεί, όμως, νομίζω ότι θα συνέχιζα τη δουλειά μου, καθώς αυτή είναι η αποστολή μου. Τουλάχιστον, ελπίζω πως θα έκανα αυτήν την επιλογή.

GV: Εάν μπορούσατε να δώσετε μια συμβουλή σε άλλες γυναίκες ερευνήτριες, τι θα ήταν;

RP: Η ακαδημαϊκή σταδιοδρομία είναι σαν να ανεβαίνεις ένα βουνό. Ποτέ μην το κάνεις μόνος και να έχεις πάντα δίχτυ ασφαλείας, εάν πέσεις. Ειδικά ως γυναίκα. Στην Αυστρία, είναι ακόμη δύσκολο για μια γυναίκα να μπει στον τομέα της ακαδημαϊκής έρευνας.

GV: Και οι μη λευκές γυναίκες;

RP: Υπάρχει πολλή άρνηση στην κοινωνία όσον αφορά τον ρατσισμό και ο διάλογος γι’ αυτόν περιλαμβάνει επίπεδα ομιλίας περί αυτού, έως ότου φτάσουμε στο “ζουμί”. Μετά την ήττα των Ναζί, η γερμανική λέξη για την φυλή, “Rasse”, καταργήθηκε από τη γλώσσα. Με αυτό, φαινόταν ακόμη και τα φαινόμενα του ρατσισμού να είναι κάτι πραγματικό, που εξαφανίστηκε, συμπεριλαμβανομένης της αντιμετώπισης της σκληρής πραγματικότητας, στην οποία ζούμε ακόμα σήμερα.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.