Πολλές ράτσες πάνω μου, δεκτή από καμία. Φωτογραφικό κολάζ: Daniella Barsotti, χρήση με άδεια.
Της Daniella Barsotti
Όταν κοιτάζω το πρόσωπό μου, βλέπω τα δεινά των αυτοχθόνων Καλινάγος [1], που, μαζί με τους άλλους Πρώτους Λαούς [2] της Καραϊβικής, αγωνίστηκαν [3] ενάντια στην ευρωπαϊκή κατάκτηση και καταστροφή. Βλέπω Αφρικανούς βίαια ξεριζωμένους [4] από τις πατρίδες τους να μοχθούν σε κλεμμένη γη μες στο λιοπύρι, που ο λευκός δεν μπορούσε καν να τ’ αντέξει. Βλέπω τον πατέρα της μάνας μου να ταξιδεύει έφηβος από την Κίνα στην Καραϊβική [5] για να ξεφύγει από τον κομουνισμό, χωρίς χρήματα και χωρίς να ξέρει λέξη αγγλικά. Βλέπω τον Ιταλό πατέρα του παππού μου, [6] που έχτισε πολλές από τις εκκλησίες και τα δικαστήρια, που στέκονται ακόμη στην περιοχή μέχρι σήμερα. Όταν κοιτάζω το πρόσωπό μου, βλέπω ανθρώπους δουλευταράδες να μαζεύονται να δημιουργήσουν μια νέα ζωή και ένα νέο σπιτικό, θυσιάζοντας τα πάντα για τις επόμενες γενιές.
Βλέπω την ιστορία μου: την αγάπη, τη χαρά, τον πόνο, τη θλίψη, την απώλεια και τη θυσία, όλα όσα χρειάστηκαν για να φτιάξουν τούτες τις ρίζες μου. Έβαλε τα θεμέλια για την ενήλικη ζωή μου ως μιγάδα της Καραϊβικής, που ζει στη Βόρεια Αμερική, όπου μου θυμίζουν – σχεδόν καθημερινά – γιατί δεν μπορούμε να ζήσουμε ως ένας κόσμος, ένας λαός. Ο ρατσισμός, που έχω αντιμετωπίσει από λευκούς, ήταν οδυνηρός, αλλά όταν έχεις μεικτή καταγωγή, όπως εγώ, ο πόνος είναι βαθύτερος και πιο απογοητευτικός, όταν προέρχεται από άλλες μειονότητες, επειδή δεν το περιμένεις. Είναι αυτή η διάκριση, που διώχνει τους μιγάδες σαν εμένα στο Νησί του Πουθενά, όπου έχεις μέσα σου ένα κομμάτι από κάθε ράτσα και όμως δε σε αποδέχεται καμία.
Την πρώτη μου μέρα στο πανεπιστήμιο στην άνω Νέα Υόρκη, κάποιος με ρώτησε: “Τι είσαι, τέλος πάντων;”. Απάντησα: “Άνθρωπος…εσύ;”. Η εύστοχη απάντηση δεν προκάλεσε ντροπή στην απέναντι πλευρά, όπως είχα πρόθεση, αλλά ενθάρρυνε ακόμα πιο αναίσθητες ερωτήσεις. “Όχι, εννοώ…Είσαι λευκή, μαύρη ή Λατίνα;”. “Ναι, και πολλά άλλα”, ήταν η ξερή μου απάντηση. Δε βρήκα λόγο κανέναν να επιλέξω να είμαι κάτι που δεν είμαι, οπότε και οι Μαύροι και οι Λευκοί συμφοιτητές μου κατέληξαν στο ότι ήμουν “μπισκοτάκι Όρεο” [ΣτΜ: Στην αφροαμερικάνικη αργκό, έτσι αποκαλούνται οι μαύροι που υποτίθεται “προδίδουν τις ρίζες τους”, υιοθετώντας συμπεριφορά και συνήθειες, που ταιριάζουν στερεοτυπικά περισσότερο σε λευκούς. Είναι “μαύροι απ’ έξω, λευκοί από μέσα”.].
Είναι δική μου ευθύνη να εξηγήσω γιατί φαίνομαι έτσι όπως φαίνομαι; Μεγαλώνοντας στην Καραϊβική, έμαθα για τον κόσμο σε μαθήματα γεωγραφίας, ιστορίας και κοινωνικών σπουδών, αλλά πολλοί Βορειοαμερικανοί είναι εθνοκεντρικοί. Ενώ δεν έχω πρόβλημα με την φιλοπεριέργεια, προτιμώ την ευγενική περιέργεια για τον τόπο καταγωγής μου και πώς ήταν η ζωή μου εκεί. Γιατί πρέπει να διδάξω γεωγραφία ή ανθρωπολογία σε τυχαίους αγνώστους; Μεγάλωσα με μια αποδοχή της κουλτούρας, της κουζίνας και των παραδόσεων, που μου κληροδότησαν οι ποικίλων εθνοτήτων πρόγονοί μου, αλλά στη Βόρεια Αμερική, πρέπει να είσαι είτε η τάδε ράτσα είτε η δείνα, ώστε να είναι ευκολότερο για τον κόσμο να ξέρει σε ποιο “κουτάκι” να σε βάλει.
Εγώ επιλέγω το κουτάκι “Άλλο”. Μπορούν και να το αποκαλούν “Πουθενά” ή “Τίποτα”, γιατί έτσι σε κάνει να νιώθεις. Δεν είναι όμως δουλειά μου να κάνω κάτι ευκολότερο για κανέναν. Είμαι η μετανάστρια, προσπαθώ να αγκαλιάσω μια νέα κουλτούρα και να προσαρμοστώ σε έναν νέο τρόπο ζωής και, για όποιον σκέφτεται ότι θα έπρεπε να γυρίσω από ‘κει που ‘ρθα, θα το είχα κάνει, αν μπορούσα.
Νιώθω μούδιασμα, όταν τα ρατσιστικά σχόλια εναντίον μου εκστομίζονται από άλλες μειονότητες. Στο μυαλό μου επαναλαμβάνω τις προσβολές σαν σκηνές από ταινία: οι δύο Λατίνοι σε ένα κλαμπ του Μαϊάμι, που αποφάσισαν ότι ήταν εντελώς φυσιολογικό να με πούνε coño [7] [ΣτΜ: “μουνάκι”], όταν συνειδητοποίησαν από τα υποτυπώδη ισπανικά μου ότι δεν ήμουν σαν κι αυτούς. Οι Μαύρες Αμερικανίδες συμφοιτήτριές μου, που σταμάτησαν να με κάνουν παρέα, επειδή δεν ήθελα να μπω σε αδελφότητα Μαύρων, ακόμη και όταν τους είπα ότι δε με ενδιέφερε να μπω σε καμία αδελφότητα. Η Ασιάτισσα στο ταμείο της τράπεζας γινόταν έξαλλη, όταν, μετά από δική της ερώτηση, εξήγησα ότι το κόσμημά μου από νεφρίτη ήταν η σύνδεση με τον πατέρα της μάνας μου. Θυμάμαι ότι με φώναζε “hak gwai” – το αντίστοιχο του αμερικάνικου “νέγρος” στα καντονέζικα – με κοφτή ανάσα και την επακόλουθη αμηχανία της, όταν της είπα πως με ό,τι μου είπε, μου έδωσε το δικαίωμα να μην την εξυπηρετήσω. Κατά την άποψή της, ήμουν πολύ σκουρόχρωμη για να φορώ κάτι, που θα έδειχνε τις κινέζικες ρίζες μου.
Κοιτάζω το πρόσωπό μου και κουνάω το κεφάλι μου στους Βορειοαμερικανούς των Ανατολικών Ινδιών, που έχω γνωρίσει, που νιώθουν άβολα που γνωρίζω τόσα πολλά για τις γιορτές, τον πολιτισμό και την κουζίνα τους. Μου λένε ότι ο πολιτισμός της Ανατολικής Ινδίας στην Καραϊβική δεν είναι τόσο πλούσιος ή καθαρός όσο ο “αληθινός” πολιτισμός της Ανατολικής Ινδίας. Όταν κοιτάζω το πρόσωπό μου, γελάω με τη δυσπιστία των Βορειοαμερικάνων Ιταλών στο ότι το επώνυμό μου είναι δικό μου και όχι του συζύγου μου, μόνο και μόνο επειδή δεν τους μοιάζω. Κοιτάζω το πρόσωπό μου και ξέρω ότι μερικά από τα πειράγματα και ο εκφοβισμός, που υπέστησαν τα παιδιά μου, οφείλονταν στο ότι με φώναζαν Μαμά: το δέρμα μου, μιας μιγάδας, λέρωνε την υποτιθέμενη λευκότητά τους.
Ακόμα και σε μια εποχή που ορθώνουμε το ανάστημά μας και αγωνιζόμαστε για το δικαίωμά μας στη ζωή, ακούω μη λευκές να σχολιάζουν “Αυτή ανέβηκε σε άλλη κλάση!”, όταν περνάω με τον σύζυγο και τα παιδιά μου. Τόσο φτηνά αντιλαμβάνονται τους μαύρους ορισμένες μαύρες; Έτσι σκέφτονται για τις ίδιες; Είναι αναπόφευκτο ποιον ή ποιαν θα αγαπήσεις. Για μένα, οι ελκυστικοί άνδρες είναι οποιουδήποτε χρώματος. Παντρεύτηκα έναν άντρα, που αγαπά εμένα και τους γιους μας και μας αντιμετωπίζει με αξιοπρέπεια και σεβασμό. Είναι πάντα παρών και υποστηρικτικός, αγκαλιάζει την κουλτούρα και όσα με κάνουν αυτό που είμαι.
Πρόσφατα άκουσα για μια ομάδα γονέων παιδιών με αυτισμό στην Καραϊβική. Ήταν σε μια προσπάθεια ένταξης για να προσελκύσουν άτομα, που μιλούσαν τη διάλεκτο και εφάρμοζαν τα εργαλεία της καραϊβικής μας κουλτούρας για να ενισχύσουν την ανατροφή των παιδιών μας. Ο μεγάλος μου γιος είναι αυτιστικός, οπότε προσέγγισα την ομάδα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και μέσα σε 24 ώρες, και με δέχτηκαν και με απέρριψαν από την ομάδα. Όπως αποδεικνύεται, ένα μέλος με τρόλαρε στο Facebook, είδε τη φωτογραφία προφίλ της οικογένειάς μου και αποφάσισε ότι δεν ήμασταν αρκετά Μαύροι. Θεωρώ τον εαυτό μου ότι έχει εθνικότητα και όχι φυλή, οπότε, όταν τους είδα στην τηλεόραση, το πρώτο πράγμα που με εντυπωσίασε δεν ήταν ότι ήταν Μαύροι, αλλά μάλλον, συνάνθρωποι Δυτικοί Ινδοί, που είχαν αυτή την καραϊβική προφορά, όπως και εγώ, από μια περιοχή χωνευτήρι εθνικοτήτων.
Έμεινα έκπληκτη. Για 10 χρόνια, διαχειριζόμουν [8] μια φιλανθρωπική οργάνωση για άτομα με αυτισμό, η οποία συνεχίζει να προσφέρει οικονομική βοήθεια και άλλου είδους υποστήριξη σε πολλές οικογένειες, που πλήττονται από αυτή την πάθηση. Δε διώχνεις κανέναν. Έχοντας στην πλάτη μου 21 χρόνια ανατροφής του γιου μου, θα μπορούσα να είμαι πλεονέκτημα για την ομάδα και θα μπορούσα επίσης να επωφεληθώ κι εγώ από τις εμπειρίες τους, αλλά, προφανώς, η “εξωτερική συσκευασία” μου ήταν πιο σημαντική από ό,τι θα μπορούσα να προσφέρω. Ένας από τους διοργανωτές της ομάδας πρότεινε ακόμη και να προσπαθήσω να συμμετάσχω σε μια ομάδα Νοτιοανατολικής Ασίας ή να ξεκινήσω μια δική μου. Κοιτάζω το πρόσωπό μου και συνειδητοποιώ ότι τόσοι, που τάσσονται κατά των φυλετικών διακρίσεων, δεν έχουν κανένα πρόβλημα να “κάνουν στην άκρη” μια μιγάδα σαν εμένα.
Ευτυχώς, στην οικογένειά μας, το μόνο χρώμα που βλέπουμε είναι η αγάπη.