“Εξ αποστάσεως εργασία” από: oi-oi illustrations [1], χρήση με την άδειά [2]τους.
Από την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του Αουγούστο Πινοσέτ [3] το 1973, έχουν πληγεί οι συνθήκες ζωής και εργασίας των εργαζομένων στη Χιλή. Το καθεστώς του Πινοσέτ μείωσε το μέγεθος της κυβέρνησης, αφαίρεσε κοινωνικές ασφάλειες και φιλελευθεροποίησε εντελώς την οικονομία. Αυτές οι πολιτικές αρχικά προκάλεσαν οικονομική άνθηση στη Χιλή και επιδοκιμάστηκαν από μεγάλους διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς, όπως το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα. Οι μεταρρυθμίσεις του Πινοσέτ, όμως, άφησαν τους Χιλιανούς χωρίς κοινωνικές προστασίες και με δραστικά μειωμένη ισχύ [4] για την έκφραση των αναγκών τους στον πολιτικό χώρο. Δούλευαν περισσότερες ώρες για λιγότερα χρήματα σε χειρότερες συνθήκες.
Υπό αυτό το πρίσμα, λίγα έχουν αλλάξει με την επιστροφή της δημοκρατίας το 1990.
Η κατάσταση πυροδοτήθηκε τον Οκτώβριο του 2019 [5] μετά από σχεδόν 50 χρόνια καταπίεσης των εργαζομένων. Μετά από μια σειρά διαδηλώσεων σε όλη τη χώρα ενάντια στο καθεστώς του τωρινού προέδρου, Σεμπαστιάν Πινιέρα [6], οι Χιλιανοί ψήφισαν για την πλήρη ενδυνάμωσή τους και την αναθεώρηση του συντάγματός τους [7] από την αρχή. Από τότε, ένα κύμα πολιτικής και φιλοσοφικής έμπνευσης έχει εξαπλωθεί στο έθνος με επίκεντρο μία συγκεκριμένη (περίπλοκη) ερώτηση: “Τι αλλάζουμε;”
Ως φιλόσοφοι και επιστήμονες υπολογιστών, πιστεύουμε ότι η επερχόμενη συνταγματική αναθεώρηση στη Χιλή είναι μία ιδανική ευκαιρία να συζητήσουμε το αποφασιστικής σημασίας και υποτιμημένο ζήτημα των εργατών στη νέα, ψηφιακή μας εποχή.
Η ραγδαία εξέλιξη των τεχνολογικών λύσεων στον εργασιακό χώρο τουλάχιστον τις δύο τελευταίες δεκαετίες έχει επηρεάσει δραματικά τις συνθήκες εργασίας παγκοσμίως. Συχνά, τα οφέλη αυτών των τεχνολογικών λύσεων περιλαμβάνουν αυξημένη αποτελεσματικότητα και παραγωγικότητα. Ωστόσο, όταν οι τεχνολογικές λύσεις εφαρμόζονται σε μη ελεγχόμενα περιβάλλοντα (όπως το ζήτημα της εντελώς ανοικτής οικονομίας της Χιλής [8]), απειλούν επίσης να επιφέρουν υπέρ-αυτοματισμό και δυστυχία στους εργαζομένους.
Σχετικά με την ερώτηση: Τι αλλάζουμε;
Όπως σε πολλές χώρες, η παρούσα στάση της Χιλής στα δικαιώματα των εργαζομένων βασίζεται στο Άρθρο 23 [9] του Χάρτη του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα:
Όλοι έχουν δικαίωμα στην εργασία, στην ελεύθερη επιλογή απασχόλησης, σε δίκαιες και ευνοϊκές συνθήκες εργασίας και στην προστασία ενάντια στην ανεργία.
Η παρούσα ερμηνεία αυτής της φράσης υπολείπεται στον τεχνολογικά εξελιγμένο κόσμο μας, όπως δείχνουν τα στοιχεία των αποθηκών, των εργασιών που βασίζονται σε εφαρμογές και της ψηφιακής εργασίας.
Προτείνουμε η φράση “δίκαιες και ευνοϊκές συνθήκες” στον Χάρτη Ανθρώπινων Δικαιωμάτων να εμπλουτιστεί στο νέο σύνταγμα της Χιλής, ώστε να περιλαμβάνει δικαιοσύνη και ευνοϊκότητα στους πραγματικούς και στους ψηφιακούς χώρους εργασίας.
Ενώ ο απώτερος στόχος θα ήταν να γίνει η αλλαγή στον ίδιο τον Χάρτη, η προοδευτική συνταγματική αναδιαμόρφωση [10] της Χιλής είναι μία πρώτη ευκαιρία για μεταρρύθμιση. Ελπίζουμε να ξεκινήσουμε μία συζήτηση σχετικά με το πώς να προστατεύσουμε καλύτερα τα δικαιώματα των εργαζομένων στην ψηφιακή εποχή. Με μία τέτοια μεταρρύθμιση, η Χιλή έχει την ευκαιρία να γίνει παγκόσμιος ηγέτης.
Παρότι οι προκλήσεις της ψηφιακής εργασίας είναι συχνά μοναδικές στις ιδιαιτερότητες της εκάστοτε εργασίας, πιστεύουμε ότι υπάρχουν τουλάχιστον τρεις ουσιώδεις ζημιές, που συχνά προκύπτουν από την ψηφιακή εργασία:
Ο υπερ-αυτοματισμός αφαιρεί την ελευθερία των εργαζομένων στον εργασιακό χώρο
Οι υπολογιστές έχουν πλέον τη δυνατότητα να παίρνουν λειτουργικές αποφάσεις πιο γρήγορα και με λιγότερα σφάλματα από τους ανθρώπους. Αυτό έχει οδηγήσει στην ευρεία εφαρμογή του ψηφιακού αυτοματισμού [13] για την καθοδήγηση των εργαζομένων στη ροή εργασιών τους. Αυτό έχει αυξήσει την παραγωγικότητα. Ωστόσο, το ουσιαστικό κόστος των ανθρώπων μέχρι τώρα δεν έχει ελεγχθεί.
Με τον αυξημένο αυτοματισμό στις αποθήκες, για παράδειγμα, υπάρχει μία αλληλένδετη μείωση στην ευεξία των εργαζομένων λόγω της αυξημένης ζήτησης για παραγωγικότητα [14] και την αδυναμία των εργαζομένων να επέμβουν ουσιαστικά στη ροή των εργασιών τους χωρίς κυρώσεις [15].
Για παράδειγμα, όταν οι εργαζόμενοι στις αποθήκες της Amazon δε συλλέγουν ένα συγκεκριμένο ποσοστό παραγγελιών, που ορίζεται από ένα αυτόματο λογισμικό, μπορεί να απολυθούν αυτόματα [16]. Η πίεση της αναμενόμενης παραγωγικότητας αναγκάζει τους εργάτες της αποθήκης να ακολουθούν οδηγίες χωρίς αποτυχία. Να γίνουν τα χέρια και τα πόδια μίας εξωτερικής τεχνητής νοημοσύνης. Το αποτέλεσμα αυτής της πίεσης και του αυτοματισμού στους εργαζόμενους είναι αδιαμφισβήτητο. Μεταξύ 2013-2018, σε 46 διαφορετικές τοποθεσίες αποθηκών της Amazon, υπήρχαν 189 συμβάντα έκτακτης ανάγκης σχετικά με αυτοκτονίες, όπως “απόπειρες, σκέψεις και άλλα νευρικά επεισόδια [17]“. Ο αριθμός αυτός δεν περιλαμβάνει παρόμοια περιστατικά, που συνέβησαν εκτός τους εργασιακού χώρου.
Πιστεύουμε ότι είναι ανθρώπινο δικαίωμα να ενεργούμε ελεύθερα, και, ενώ όλοι πρέπει να προσαρμόζουμε τις προσωπικές μας ελευθερίες στις ανάγκες των εργαζομένων μας κατά τη διάρκεια της εργασιακής ημέρας, αυτό το δικαίωμα δεν μπορεί να απορρίπτεται εντελώς.
Οι εργαζόμενοι της οικονομίας περιστασιακής απασχόλησης είναι απομονωμένοι και αγχωμένοι
Οι εργαζόμενοι, που προσλαμβάνονται μέσω πλατφορμών, που βασίζονται σε εφαρμογές όπως Uber, Taskrabbit, Rappi, Fiverr, κλπ. επιβλέπονται από το αντίστοιχο λογισμικό τους [19]. Αντί οι εντολές να έρχονται από έναν ανθρώπινο προϊστάμενο ή εναλλακτικά να διανέμονται μέσω μιας ομάδας, οι εργασίες παραχωρούνται και κατευθύνονται από έναν ψηφιακό αναπληρωτή: ένα λογισμικό και τον αλγόριθμό του.
Και ενώ οι εργαζόμενοι κανονικά θα λειτουργούσαν σαν ομάδα, στην περιστασιακή απασχόληση είναι απομακρυσμένοι από τους συνεργάτες τους. Οι συνεργάτες στην περιστασιακή απασχόληση συχνά παρουσιάζουν ανταγωνισμό και μείωση της αξίας των εργασιών τους. Όσο περισσότεροι άνθρωποι προσφέρουν την ίδια υπηρεσία, τόσο λιγότερο θα αξίζει αυτή, προκαλώντας έναν “αγώνα δρόμου για τη χαμηλότερη θέση [20]” για ελάχιστες δουλειές σε απίστευτα χαμηλές τιμές.
Επομένως, επιπρόσθετα στο άγχος της εργασιακής ανασφάλειας, στους γενικά χαμηλούς μισθούς και τις απειλές στην ψυχική υγεία [21], η εργασία μέσω εφαρμογών πλέον απειλεί επίσης τους εργαζόμενους με επίμονη απομόνωση [22] από τους συνεργάτες τους μέσω του στιγματισμού και της πρόκλησης ανταγωνισμού μεταξύ συνεργατών.
Ένα νέο σύνολο “δίκαιων και ευνοϊκών συνθηκών εργασίας” για τους εργαζόμενους
Μέχρι σήμερα, οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα μίας καρέκλας, ώστε να μην πρέπει να είναι όρθιοι για ώρες, μέτρων ασφαλείας, όταν η εργασία παρουσιάζει την πιθανότητα σωματικού κινδύνου, και προτύπων για τον χώρο όπως θέρμανση, κατάλληλο εξαερισμό, φωτισμό και άλλα. Όλες αυτές οι προφυλάξεις υπάρχουν, ώστε οι πραγματικές συνθήκες στον εργασιακό χώρο να είναι δίκαιες και ευνοϊκές για τους εργαζόμενους. Ωστόσο, όταν ο εργασιακός χώρος γίνεται ψηφιακός, προκύπτουν νέες ανησυχίες, που διαφέρουν από τον πραγματικό ομόλογό του.
Πιο σημαντικά, οι ψηφιακοί εργασιακοί χώροι, οι οποίοι ήρθαν για να μείνουν [24], δεν έχουν ακόμα ανάλογα εργαλεία ή κοινωνικές προστασίες. Οι δάσκαλοι είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα των ευρέως διαδεδομένων προβλημάτων, που σχετίζονται με την ψηφιακή εργασία. Η ενέργεια να διδάσκουν, που συχνά προκύπτει από την άμεση ανθρώπινη δέσμευση και αλληλεπίδραση με τους μαθητές και τους συνεργάτες [20], δεν είναι πλέον δυνατή, όπως ήταν πριν [25].
Παγκοσμίως, όπως και στη Χιλή [26], η κατάθλιψη και η γενική υποβάθμιση της ευεξίας αυξάνονται [27] από τις καραντίνες του COVID-19 λόγω της κοινωνικής απομόνωσης. Αυτό ισχύει ακόμα περισσότερο για τους εργαζόμενους με χαμηλό εισόδημα, όπως για παράδειγμα οι δάσκαλοι.
Σε αυτό το πλαίσιο, πιστεύουμε ότι τα δικαιώματα των εργαζομένων είναι ανθρώπινα δικαιώματα. Κι είναι η ώρα να εφαρμόσουμε τα δικαιώματα των εργαζομένων στην ψηφιακή εποχή.