Μαχητές και μαχήτριες από την Ομοσπονδιακή Εκστρατεία για τον Διαχωρισμό Κράτους και Εκκλησιών στην πορεία Υπερηφάνειας, Ιούνιος 2018. Φωτογραφία από τον Leonardo Miranda Quiroga, δημοσιεύτηκε στο Instagram και χρησιμοποιήθηκε με άδεια.
Τον Ιανουάριο του 2021, μετά τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων στην Αργεντινή, το κίνημα των πορτοκαλί μαντιλιών, που αποτελούν σύμβολο της εκστρατείας για τον διαχωρισμό Κράτους-Εκκλησίας, εμφανίστηκε με ανανεωμένη ισχύ.
Μέσα σε λίγες εβδομάδες, η ομάδα πίσω από την πορτοκαλί εκστρατεία έλαβε πολλές ερωτήσεις και νέο υποστηρικτικό κοινό μέσω των προφίλ της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ξεκίνησε επίσης ενημερωτικές εκστρατείες, παρείχε πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία επίσημης αποχώρησης από την εκκλησία και μοιράστηκε καταγγελίες για κατάχρηση εξουσίας, γενοκτονίες, θρησκευτικές παρεμβάσεις στην εκπαίδευση και τον νόμο και κακοποίηση παιδιών ή συγκάλυψή της. Έλαβαν επίσης συνεντεύξεις με προσωπικότητες από διαφορετικούς κοινωνικούς και πολιτικούς τομείς.
Vamos por la separación definitiva del estado y la iglesia! Súmate desde tu provincia a nuestro móvimiento! #estadolaico #AbortoLegal2020 #SeraLey #naranja #curas #asuntoseparados #laicismo #igualdad pic.twitter.com/Zj2rr7b5bR
— Campaña Fed. Por La Separación Estado/Iglesia (@CampEstadoLaico) January 2, 2021
Στοχεύουμε στον οριστικό διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας! Λάβετε μέρος στο κίνημά μας από την επαρχία σας!
Με το σύνθημα «Εκκλησία και Κράτος: Διαφορετικά Ζητήματα», αυτή η εκστρατεία αγωνίζεται για την ίδρυση ενός κοσμικού κράτους της Αργεντινής, που δεν διαθέτει δημόσιους πόρους για την Καθολική Εκκλησία. Πάνω από όλα, το κίνημα θέλει ένα κράτος, όπου οι θρησκευτικές πεποιθήσεις – καθολικές ή άλλες – δεν διαμορφώνουν πολιτικές, που επηρεάζουν την πλήρη άσκηση των δικαιωμάτων. Δεν είναι μόνο θρησκευτικό λόμπι, αλλά η ιστορία δείχνει ότι οι νομοθέτες χρησιμοποίησαν τη θρησκεία ως λόγο για να καταψηφίσουν βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, όπως το διαζύγιο, ο γάμος ομοφυλόφιλων, ο νόμος για την ταυτότητα φύλου, το δικαίωμα στην άμβλωση και η ολοκληρωμένη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Σε αντάλλαγμα, λαμβάνουν υποστήριξη (και ψήφους) από άτομα, που συμμερίζονται αυτές τις πεποιθήσεις.
Ο Nicolás Panotto είναι θεολόγος και διευθύνων σύμβουλος της Otro Cruces, μιας ΜΚΟ, που υποστηρίζει τη θρησκευτική ελευθερία σε αρμονία με τη δημοκρατία. Εξηγεί την έκρηξη της εκστρατείας:
Ya a inicios de 2018 se vivió una indignación generalizada al conocerse sobre los 130 millones de pesos (unos 4.6 millones de dólares) que el Estado argentino otorga a la iglesia católica para cubrir los sueldos de la curia, los estudios de seminaristas y otros gastos “filantrópicos”. Pero el debate sobre el aborto ha mostrado que la vinculación orgánica entre Estado e iglesia sobrepasa lo financiero, y mete la cola como un factor determinante y excluyente en el tratamiento de políticas públicas, donde los intereses particulares (entre ellos religiosos) no deberían ser condicionantes.
Ήδη στις αρχές του 2018, προέκυψε μια γενική αγανάκτηση, όταν μάθαμε για τα 130 εκατομμύρια πέσος (περίπου 4,6 εκατομμύρια δολάρια), που παραχώρησε το κράτος της Αργεντινής στην Καθολική Εκκλησία για την κάλυψη των μισθών της Κουρίας, των σεμιναρίων και άλλων «φιλανθρωπικών» εξόδων. Όμως, η συζήτηση για την άμβλωση έδειξε ότι η εγγενής σχέση μεταξύ κράτους και Εκκλησίας υπερβαίνει την οικονομική, καθώς παρεμβαίνει στη διαχείριση των δημοσίων πολιτικών, όπου τα ατομικά (και θρησκευτικά) συμφέροντα δεν πρέπει να είναι καθοριστικά.
Θα μπορούσε να πει κανείς, λοιπόν, ότι η πορτοκαλί εκστρατεία προέκυψε από την «πράσινη παλίρροια», που αγωνίστηκε για τα δικαιώματα των αμβλώσεων. Η πορτοκαλί εκστρατεία έγινε γρήγορα ορατή κατά την πρώτη συζήτηση το 2018 σχετικά με τον Νόμο για την Εθελούσια Διακοπή της Εγκυμοσύνης, όπου αντέδρασε στην ισχυρή πίεση της εκκλησίας κατά τη διάρκεια των συζητήσεων και της ψηφοφορίας, καθώς και σε ομιλίες που χαρακτηρίζονταν θρησκευτικές, που επικρατούσαν μεταξύ όσων αντιτάσσονταν στη νομοθεσία.
Όταν πρόκειται για τον διαχωρισμό του κράτους από την εκκλησία, τείνουμε να σκεφτόμαστε μόνο την Καθολική Εκκλησία. Ωστόσο, η εκστρατεία δίνει έμφαση στο «εκκλησί-ες» (πληθυντικός). Η τελευταία έρευνα για τις θρησκευτικές πεποιθήσεις στην Αργεντινή, που πραγματοποιήθηκε από το CONICET, δείχνει ότι ο αριθμός των ανθρώπων που δηλώνουν καθολικισμό μειώνεται, ενώ ο αριθμός των ανθρώπων που ασκούν την ευαγγελική θρησκεία, με πολύ πιο συντηρητικά δόγματα από την καθολική, αυξάνεται. Αυτό δίνει στους ηγέτες και τους εκπροσώπους στη Λατινική Αμερική μεγαλύτερη ώθηση στην πολιτική και κοινωνική δύναμη: το 2019, παρουσίασαν περισσότερους από 200 υποψηφίους στους εκλογικούς καταλόγους για διάφορες θέσεις.
Ο αγώνας για ένα κοσμικό κράτος της Αργεντινής χρονολογείται από την αρχή της δημοκρατίας το 1800, ακολουθούμενος από έναν άλλο αγώνα μετά το 1950. Αυτή η πρόσφατη εκστρατεία ξεκίνησε με μια ομάδα στο Facebook, που δημιουργήθηκε το 2018 από την Taty Barranco, φεμινίστρια αγωνίστρια και ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη διαφορετικότητα και το φύλο. Στόχος της ομάδας ήταν να φέρει κοντά ανθρώπους, που ένιωθαν άβολα ή θίγονταν από την επιβολή θρησκευτικών δογμάτων σε δημόσιους και ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς χώρους.
Προερχόμενη από τη Σάλτα, μια από τις πιο θρησκευτικές και συντηρητικές επαρχίες της Αργεντινής, η Taty μίλησε στο Infobae για την ισχυρή θρησκευτική επιρροή στη ζωή τους:
Mi mamá creció en el campo, en un lugar muy conservador de Salta. Fue criada por una mujer muy religiosa, que siempre ejerció su violencia psicológica con un rosario en la mano. […] Quedó embarazada de mí a los 19 años, y la violencia por parte de esa mujer empeoró. ¿Por qué? Por el dogma religioso y moral que dice que si te quedas embarazada joven sos una prostituta.
Η μητέρα μου μεγάλωσε στην επαρχία, σε ένα πολύ συντηρητικό μέρος στη Σάλτα. Την μεγάλωσε μια πολύ θρησκευόμενη γυναίκα, η οποία πάντα ασκούσε ψυχολογική βία πάνω της με ένα ροζάριο στο χέρι. […] Έμεινε έγκυος σε μένα στα 19 της και η βία από εκείνη τη γυναίκα χειροτέρεψε. Γιατί; Λόγω του θρησκευτικού και ηθικού δόγματος που λέει ότι, αν μείνεις έγκυος σε νεαρή ηλικία, είσαι πόρνη.
View this post on Instagram
Σε λίγες μέρες, η ομάδα στο Facebook που δημιούργησε η Barranco έφτασε τα 40.000 μέλη, γεγονός που ανέδειξε την ανάγκη οργάνωσης και κατανομής εργασιών. Μαζί, και με έμπνευση το πράσινο μαντίλι, κατέληξαν στο σχέδιο και το χρώμα του. Έτσι γεννήθηκε το «πορτοκαλί μαντίλι».
Σιγά σιγά δημιούργησαν επιτροπές και περιφερειακά κινήματα για να διαδώσουν τον ακτιβισμό και να κάνουν την εκστρατεία πιο διαφοροποιημένη σε εθνικό και γεωγραφικό επίπεδο. Τα μέλη της είναι όλων των πολιτικών, κοινωνικών, ακόμη και θρησκευτικών συγγενειών, αλλά με ένα κοινό όραμα: ότι οι θρησκευτικοί θεσμοί και οι πεποιθήσεις πρέπει να περιορίζονται σε ατομικές επιλογές ζωής και να κρατούνται μακριά από δημόσιες υποθέσεις, που επηρεάζουν τη ζωή των πολιτών στο σύνολό τους.
Ένα από τα κεντρικά σημεία της εκστρατείας είναι οι αποστασίες, η επίσημη παραίτηση από τον δεσμό με τον καθολικό θεσμό, που καθιερώθηκε στο μυστήριο του βαπτίσματος. Είναι μια ατομική, αλλά πολύ σημαντική συμβολική δράση και πολλοί άνθρωποι προσεγγίζουν την εκστρατεία ρωτώντας πώς να αποστατήσουν και να παραμείνουν για να υποστηρίξουν τον κοινό σκοπό.
Ένα άλλο κομβικό σημείο είναι η πρωτοβουλία Κοσμικός Δημόσιος Χώρος, η οποία καταγράφει και καταγγέλλει την παρουσία θρησκευτικών μνημείων και συμβόλων σε μη θρησκευτικούς δημόσιους χώρους, όπως πλατείες, πάρκα, δικαστήρια, νοσοκομεία, σταθμούς τρένων και μετρό, γραφεία, πανεπιστήμια και δημόσια σχολεία.
Επειδή είναι μια αυτοοργανωμένη ομάδα, δεν έχει ακόμη νομική υπόσταση ούτε λαμβάνει οικονομική ενίσχυση από το κράτος, από υποστηρικτές ή από ιδιώτες. Η ομάδα αποτελείται από άτομα, που προσφέρουν εθελοντικά τον χρόνο και τις γνώσεις τους και που οργανώνονται κυρίως μέσω των κοινωνικών δικτύων.
Πρόσφατα προσχώρησαν στον συνασπισμό Αργεντινών Κοσμικών Οργανώσεων (OLA), που δημιουργήθηκε τον Μάρτιο του 2021, ελπίζοντας να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να τερματίσουν τα προνόμια των θρησκευτικών θεσμών και των εκπροσώπων τους καταργώντας όλους τους νόμους και τα διατάγματα, συμπεριλαμβανομένου του άρθρου 2 του Εθνικού Συντάγματος, που ορίζει ότι «η ομοσπονδιακή κυβέρνηση υποστηρίζει τη ρωμαιοκαθολική αποστολική πίστη», για να εξαλείψει τα χρηματικά οφέλη, που καταβάλλονται από την τσέπη του κράτους (δηλαδή των φορολογουμένων του).
Προς το παρόν, η πορτοκαλί εκστρατεία επικεντρώνεται στη διάδοση του ακτιβισμού, στο να γίνει γνωστή, να προσελκύσει μαχητές και μαχήτριες και να υποστηρίξει, να δημιουργήσει συμμαχίες και να ενημερώσει και να εκπαιδεύσει το κοινό με ποικίλο υλικό υψηλής ποιότητας μέσω των λογαριασμών της στο Twitter, το Facebook και το Instagram, ελπίζοντας να αναπτυχθούν και να επεκταθούν σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική, όπως έκανε η πράσινη παλίρροια.
Αν και έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο φέτος, το σύστημα που επιδιώκουν να αλλάξουν είναι ακόμα πολύ σταθερό και είναι τόσο βαθιά ενσωματωμένο στην κοινωνική και πολιτιστική μήτρα που, μερικές φορές, είναι αόρατο σε πολλούς ανθρώπους. Ο στόχος της ομάδας εκφράστηκε αρχικά από την Barranco σε μια συνέντευξη στο μέσο La Tinta:
Nos interesa viralizar información e instalar el debate, porque lo que no se ve, no existe.
Μας ενδιαφέρει να κάνουμε τις πληροφορίες viral και να ξεκινήσουμε τη συζήτηση, γιατί ό,τι δεν φαίνεται, είναι άγνωστο.
