Εικόνα εμπνευσμένη από την περφόρμανς-διαμαρτυρία με επικεφαλής την Elina Chauvet στην Πόλη του Μεξικού, όπου χρησιμοποιήθηκαν κόκκινα παπούτσια για να συμβολίσουν την απουσία γυναικών. Εικονογράφηση: Giovana Fleck/Global Voices
Στο Μεξικό, οι γυναικοκτονίες αυξήθηκαν κατά 137% μεταξύ 2015 και 2020, με την κυβέρνηση να παρακολουθεί επίσημα τις γυναικοκτονίες ως ξεχωριστό έγκλημα μόλις από το 2012. Το δικαστικό σύστημα του Μεξικού παραμένει δυστυχώς αναποτελεσματικό, καθώς μόνο το 27% των γυναικοκτονιών διερευνώνται και μόνο το 4% των περιπτώσεων γυναικοκτονιών πηγαίνει σε δίκη.
Η δολοφονία γυναικών με βάση το φύλο τους είναι ένα οξύ ζήτημα για την υγεία των γυναικών στη χώρα. Το Global Voices ήθελε να κοιτάξει βαθύτερα για να καταλάβει πώς οι άνθρωποι στο Μεξικό αντιλαμβάνονται τη βία κατά των γυναικών και την απάντηση της κυβέρνησης.
Πραγματοποιήσαμε μια εθνική έρευνα κοινής γνώμης στο διαδίκτυο από τις 24 Ιουνίου έως τις 26 Ιουνίου, στην οποία συμμετείχαν 625 Μεξικανοί ως αντιπροσωπευτικό δείγμα φύλου, ηλικίας και πολιτικού προσανατολισμού του εθνικού πληθυσμού. Η επικείμενη έρευνά μας επιβεβαιώνει ότι οι περισσότεροι Μεξικανοί ανησυχούν για τη βία κατά των γυναικών και ότι πολλοί παραμένουν δυσαρεστημένοι με την προσέγγιση του Προέδρου Αντρές Μανουέλ Λόπεζ Ομπραδόρ για την επίλυση αυτών των ζητημάτων.
Θέτοντας δύο ερωτήσεις: “Πόσο ανησυχείτε για τα εγκλήματα κατά των γυναικών στο Μεξικό;” και “Πώς θα αξιολογούσατε τις ενέργειες της διοίκησης Λόπεζ Ομπραδόρ για την αντιμετώπιση εγκλημάτων κατά των γυναικών;”, διαπιστώσαμε ότι οι περισσότεροι Μεξικανοί ερωτηθέντες, ανεξάρτητα από τις κομματικές τους πεποιθήσεις, το φύλο ή την ηλικία τους, ήσαν μέτρια ή εξαιρετικά ανήσυχοι για εγκλήματα κατά των γυναικών στη χώρα τους.
Οι γυναίκες ήταν ελαφρώς πιο πιθανό να δηλώσουν ότι ανησυχούν (83,86 % έναντι 81,43 % για τους άνδρες). Οι ερωτηθέντες ηλικίας 18-24 ετών ήταν οι λιγότερο ενδιαφερόμενοι (το 68,68% απάντησε ότι ήταν “μέτρια” ή “εξαιρετικά” σε σύγκριση με πάνω από 80% για όλες τις άλλες ηλικιακές ομάδες).
Η ανησυχία κυμάνθηκε από 76,2% μεταξύ υποστηρικτών του αριστερού Εργατικού Κόμματος (PT στα ισπανικά) έως 88,5 % για τους δεξιούς υποστηρικτές του Κόμματος Εθνικής Δράσης (PAN).
Ωστόσο, όταν τους ζητήθηκε να αξιολογήσουν την αντίδραση της ηγεσίας Λόπεζ Ομπραδόρ στα εγκλήματα κατά των γυναικών, οι ερωτηθέντες, που προσδιορίστηκαν ως μέλη του κόμματος MORENA του Λόπεζ Ομπραδόρ, ήταν πολύ πιο πιθανό να έχουν κάπως θετικές ή πολύ θετικές απόψεις (43,37 %) από όσους είχαν σχέση με άλλα πολιτικά κόμματα, με τους υποστηρικτές του PAN να είναι λιγότερο υποστηρικτικοί στο 7,5 %. Συνολικά, μόνο το 27,04% των ερωτηθέντων είχαν θετική άποψη για τις προσπάθειες της ηγεσίας.
Το κόμμα MORENA του Λόπεζ Ομπραδόρ διατήρησε νομοθετική πλειοψηφία, παρόλο που η βία διέκοψε τις εκλογές του Ιουνίου με 34 πολιτικούς υποψηφίους να δολοφονούνται πριν τις εκλογές. Οι γυναίκες υποψήφιες γίνονται όλο και περισσότερο θύματα πολιτικής βίας. Παρά την ευρεία δημόσια αναγνώριση του προβλήματος από την κυβέρνηση, η πορεία της για τον τρόπο καταπολέμησης των γυναικοκτονιών παραμένει λιγότερο σαφής.
Τη Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας τον περασμένο Μάρτιο, περισσότεροι από 20.000 Μεξικανοί συγκεντρώθηκαν στην Πόλη του Μεξικού για να διαμαρτυρηθούν για την υποστήριξη του Προέδρου Λόπεζ Ομπραδόρ στον Félix Salgado Macedonio. Εκείνη την εποχή, ο Salgado ήταν υποψήφιος κυβερνήτης της πολιτείας Γκερέρο στο νοτιοδυτικό Μεξικό, παρά το γεγονός ότι είχε κατηγορηθεί για βιασμό αρκετών γυναικών. Αντιμετωπίζοντας κριτική για την υποστήριξή του στον Salgado και την αδιαφορία για εγκλήματα με βάση το φύλο, ο Λόπεζ Ομπραδόρ απέρριψε επικρίσεις για την ηγεσία του ως “παρακμή του νεοφιλελευθερισμού” και άλλες φερόμενες βασικές αιτίες της βίας λόγω φύλου.
Τον περασμένο Φεβρουάριο, ο Πρόεδρος Λόπεζ Ομπραδόρ είπε λίγα για τη γυναικοκτονία ενός επτάχρονου κοριτσιού, της Fátima Cecilia, και δεν χρησιμοποίησε τον όρο “γυναικοκτονία” σχετικά με τον θάνατό της. Αντίθετα, κατηγόρησε την κοινωνική αποσύνθεση για την αύξηση των γυναικοκτονιών.
Ομοίως, τα μέσα ενημέρωσης ρομαντικοποίησαν περιπτώσεις γυναικοκτονίας και ενδοοικογενειακής βίας κατά των γυναικών, αντί να θεωρούν υπεύθυνη τη μεξικανική κυβέρνηση για την αδράνειά της. Η άγρια δολοφονία και εκδορά της Ingrid Escamilla από τον σύντροφό της τον Φεβρουάριο έφερε παραπάνω έκθεση από τα ΜΜΕ, που αναφέρθηκαν στο θάνατό της ως “σφάλμα του Έρωτα”. Σύμφωνα με συγγραφείς υπέρ του φεμινισμού από το Μεξικό, η ρομαντικοποίηση της γυναικοκτονίας και της βίας κατά των γυναικών απλά ενισχύει την τοξική κουλτούρα αρρενωπότητας [machismo] στο Μεξικό.
Επιπλέον, η Μονάδα του ΟΗΕ για τις Γυναίκες τονίζει τις προκλήσεις στη συλλογή αξιόπιστων δεδομένων για γυναικοκτονίες. Το Μεξικό στερείται της υποδομής και των εργαλείων για τη διαφοροποίηση των τύπων βίας κατά των γυναικών, με αποτέλεσμα την υποκαταγραφή γυναικοκτονιών.
Οι γυναίκες με χαμηλότερη κοινωνικοοικονομική θέση παραμένουν δυσανάλογα ευάλωτες σε εγκλήματα με βάση το φύλο, με τις γυναικοκτονίες υψηλότερες στους αυτόχθονες πληθυσμούς του Μεξικού. Η πανδημία έχει επιδεινώσει την κατάσταση, ωθώντας 23 εκατομμύρια γυναίκες στη φτώχεια. Τα ποσοστά ενδοοικογενειακής βίας έχουν επίσης αυξηθεί.
Οι οικογένειες των θυμάτων, ιδιαίτερα οι μητέρες των θυμάτων, έχουν επανειλημμένα ακούσει από τις Αρχές ότι είναι εν μέρει υπεύθυνες για τη βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών. Για παράδειγμα, εάν η μητέρα ενός θύματος εργαζόταν, όταν το θύμα ήταν παιδί, τότε δεν περνούσε αρκετό χρόνο με την κόρη της. Αντίθετα, αν παρέμενε στο σπίτι για να φροντίσει την οικογένειά της, τότε “κακόμαθε” την κόρη της.
Παρά την ευρεία ανησυχία για εγκλήματα κατά των γυναικών και τη δυσαρέσκεια για τις απαντήσεις της ηγεσίας, είναι λιγότερο σαφές πώς να τερματιστεί η βία.
Οι ΜΚΟ έχουν βοηθήσει στην τεκμηρίωση περιπτώσεων γυναικοκτονίας και παρέχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες για τα μέλη των οικογενειών των θυμάτων. Στην πολιτεία Τσιουάουα, όταν τα δικαιώματα ιδιωτικής δίωξης εισήχθησαν στο νομικό πλαίσιο της πολιτείας, οι δικηγόροι μπόρεσαν να ασκήσουν στρατηγική αγωγή για τους δράστες γυναικοκτονιών, συμβάλλοντας τόσο στην ευαισθητοποίηση για αυτά τα εγκλήματα όσο και στη δημιουργία νέων νομικών προηγούμενων. Οι διεθνείς και εγχώριες πιέσεις έχουν επίσης αναγκάσει το Μεξικό να εφαρμόσει πολιτικές, όπως αύξηση ποινών για βία με βάση το φύλο και ένταξη στη Σύμβαση για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών. Πέρυσι, η Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφισε νομοσχέδιο για την αύξηση των ποινών για ανθρωποκτονία.
Ωστόσο, η διακύμανση των νομικών προτύπων για τη γυναικοκτονία στις 32 πολιτείες του Μεξικού, καθώς και η συχνή έλλειψη εφαρμογής των υφιστάμενων νόμων, σημαίνει ότι τα ποσοστά βίας κατά των γυναικών είναι απίθανο να αλλάξουν χωρίς πρόσθετη πίεση.
