Το κακό της λογοκρισίας του “αδιάφορου”

“Λογοκρισία”. Δημιουργία εικόνας: Oiwan Lam.

Δεν είναι κάθε λογοκρισία εντυπωσιακή ή θεαματική. Αναθεώρησα ένα σύνολο δεδομένων από χιλιάδες λογοκριμένες εικόνες των διαδηλώσεων του Χονγκ Κονγκ 2019 (περίοδος Ιουνίου-Οκτωβρίου 2019), που συλλέχθηκαν από το The Citizen Lab από κινεζικές πλατφόρμες κοινωνικών μέσων, συμπεριλαμβανομένου του Wechat του Tenchent. Περνώντας τη συλλογή των λογοκριμένων φωτογραφιών, οι περισσότερες από αυτές εμφανίζονται “χεράκι-χεράκι” με το είδος των εικόνων, που συνήθως λογοκρίνονται: χαζά memes με τον Σι Τζινπίνγκ [ΣτΜ: ο Κινέζος πρόεδρος], αλλά και φωτογραφίες αστυνομικής βιαιότητας και εκκλήσεις για κυρώσεις κατά του Χονγκ Κονγκ και της κινεζικής κυβέρνησης. Ερευνώ την κινεζική λογοκρισία στο διαδίκτυο για πάνω από δύο δεκαετίες και δεν με εκπλήσσει πλέον αυτό το είδος λογοκρισίας, αλλά επίσης συνειδητοποιώ ότι αρχίζω να ομαλοποιώ αυτό το είδος συστηματικής λογοκρισίας, κάτι που με ενοχλεί, γιατί αυτές οι φωτογραφίες δεν πρέπει να λογοκρίνονται σε μια δημοκρατική κοινωνία και επειδή μια τέτοια λογοκρισία αποτελεί παραβίαση των ευρέως αναγνωρισμένων διεθνών προτύπων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ωστόσο, μερικές εικόνες σε αυτή τη συλλογή με εξέπληξαν. Αυτές οι εικόνες είναι ως επί το πλείστον αδιάφορες, σχεδόν τετριμμένες εικόνες διαδηλωτών. Βλέποντας αυτές τις εικόνες, η πρώτη μου σκέψη ήταν: “Ποιο είναι το πρόβλημα εδώ; Γιατί λογοκρίνεται αυτό;”. Όπως αυτή η εικόνα, για παράδειγμα:

Λογοκριμένη φωτογραφία στο Net Alert του Citizen Lab, που δημοσιεύεται με δίκαιη χρήση. Δείχνει “μια στιγμή, όπου οι διαδηλωτές φαίνεται απλά να κάθονται, να περιμένουν, χωρίς να κάνουν κάτι το συγκεκριμένο”…

Πιστεύω ότι αυτή η φωτογραφία τραβήχτηκε στο Κινεζικό Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ στις 2 Σεπτεμβρίου 2019, όταν οι φοιτητές οργάνωσαν συλλαλητήριο για να ξεκινήσουν ένα μποϊκοτάζ μαθημάτων δύο εβδομάδων σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το νομοσχέδιο έκδοσης. Εκείνη την ημέρα, οι φοιτητικοί εκπρόσωποι διάβασαν μια κοινή δήλωση και φώναξαν συνθήματα. Αυτή η συγκεκριμένη φωτογραφία δείχνει μια στιγμή, όπου οι διαδηλωτές μοιάζουν απλά να κάθονται, να περιμένουν, χωρίς να κάνουν τίποτα συγκεκριμένο. Με άλλα λόγια, αυτή ήταν μια φωτογραφία μιας ήρεμης στιγμής σε μια ειρηνική συγκέντρωση. Γιατί λοιπόν λογοκρίθηκε κάτι τέτοιο;

Μια πιθανότητα είναι ότι οι λογοκριτές αποφάσισαν να λογοκρίνουν αυτή τη φωτογραφία, επειδή ήθελαν να διαγράψουν ολόκληρη την ύπαρξη αυτών των γεγονότων. Ο στόχος, σε αυτή την περίπτωση, είναι να “αγοράσουν” χρόνο, ώστε το Κόμμα να αντιληφθεί ποια πρέπει να είναι τα σημεία συζήτησης. Ήθελαν να αποφύγουν μια κατάσταση, όπου οι άνθρωποι θα ξεκινούσαν να κάνουν ερωτήσεις βλέποντας αυτές τις φωτογραφίες, αλλά όπου το Κόμμα δεν θα είχε ακόμη έτοιμες απαντήσεις.

Μια άλλη πιθανότητα, που πιστεύω ότι είναι πιο πιθανή, είναι ότι αυτή η εικόνα λογοκρίνεται λόγω αυτού που δείχνει: ενός κοινού. Όπως ορίζεται από τον Αμερικανό φιλόσοφο Τζον Ντιούι, το κοινό είναι “μια ομάδα ανθρώπων που, αντιμετωπίζοντας ένα παρόμοιο πρόβλημα, το αναγνωρίζουν και οργανώνονται για να το αντιμετωπίσουν” (“Το Κοινό και τα Προβλήματά του”, 1927). Αντίθετα, το Κόμμα θέλει να σκέφτεστε: αυτό δεν είναι κοινό, είναι πλήθος. Όπως το αντιλαμβάνεται ο Γκυστάβ Λε Μπον, ένα πλήθος, σε αντίθεση με το κοινό, χαρακτηρίζεται από “παρορμητικότητα, ευερεθιστότητα, ανικανότητα για λογική, απουσία κριτικού πνεύματος, υπερβολή των συναισθημάτων” (“Το πλήθος: Μελέτη του Κοινού Νου”, 1895). Η προπαγανδιστική αφήγηση του Κομουνιστικού Κόμματος Κίνας συνεχίζει να απεικονίζει τους διαδηλωτές ως βίαιους, παράλογους, συναισθηματικούς, οπότε αυτή η εικόνα δεν ταιριάζει σε αυτήν την αφήγηση.

Λογοκριμένη φωτογραφία στο Net Alert του Citizen Lab, που δημοσιεύεται με δίκαιη χρήση.

Η Χάνα Άρεντ μίλησε για την τετριμμένη φύση του κακού και πώς αυτό συχνά δεν είναι το κακό, όπου οι άνδρες “παίζουν” τα μουστάκια τους, αλλά, αντίθετα, πώς μπορούν να είναι γραφειοκράτες, που κάνουν ό,τι τους ζητείται, δε σκέφτονται τι τους ζητήθηκε να κάνουν, δεν έχουν εσωτερικό διάλογο, δεν είναι επικριτικοί, δε σκέφτονται. Ομοίως, υποστηρίζω ότι αυτή η λογοκρισία των συνηθισμένων εικόνων είναι κακή, με την έννοια ότι μας εμποδίζει να σκεφτούμε. Η προπαγανδιστική αφήγηση θέλει να αποδεχτούμε μια απλοϊκή πραγματικότητα, όπου οι διαδηλωτές είναι βίαιοι και συναισθηματικοί και παράλογοι, υποκινούμενοι από ξένες δυνάμεις. Αυτό και τέλος. Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο οι εικόνες των ειρηνικών διαδηλωτών πρέπει να λογοκρίνονται: δεν ταιριάζουν στην αφήγηση, μπορεί στην πραγματικότητα να μας κάνουν να προβληματιστούμε και να αναρωτηθούμε και να κάνουμε ερωτήσεις. Αυτό το είδος λογοκρισίας δεν είναι ούτε νέο ούτε εκπληκτικό: σκεφτείτε τη λογοκρισία των φαινομενικά αθώων εικόνων από το Γουίνι το Αρκουδάκι.

Το ότι, όμως, αυτή η απλή λογοκρισία δεν προκαλεί έκπληξη, δε σημαίνει ότι πρέπει να την αποδεχτούμε ως φυσιολογική. Χάνουμε τη δυνατότητα να έχουμε έναν κοινό κόσμο, όπου βλέπουμε ο ένας τον άλλον ως ανθρώπινα όντα, σε όλη την πολυπλοκότητα, την ποικιλομορφία και την πολυφωνία μας, με διαφορετικές απόψεις, αλλά και με την ικανότητα επεξεργασίας των διαφορών μας μέσω διαλόγου και συνομιλίας. Αυτόν τον κοινό κόσμο καταστρέφει το ΚΚΚ μέσω αυτού του είδους της λογοκρισίας. Μπροστά σε μια τέτοια καταστολή, σας καλώ να ξεκινήσετε διάλογο και να σκεφτείτε τα ακόλουθα σημαντικά ερωτήματα: πώς μπορούμε να αρνηθούμε και να απορρίψουμε αυτό το είδος λογοκρισίας και πώς μπορούμε να ξεκινήσουμε την ανοικοδόμηση ενός κοινού κόσμου; Που θα είναι συμπεριληπτικός, ποικιλόμορφος και θα επιτρέπει στη φαντασία μας να “πάει τσάρκα” και να μπαίνει λίγο στη θέση ενός άλλου ανθρώπου.

Ο Lokman είναι μελετητής και ακτιβιστής, συνεργάτης του Citizen Lab στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο. Ετοιμάζει επί του παρόντος ένα βιβλίο για την εμπειρία του στις διαδηλώσεις του Χονγκ Κονγκ.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.