Tharindu Jayawardhana. Φωτογραφία: Groundviews, μέσω IFJ.

Αυτή η ανάρτηση του ακτιβιστή για τα ανθρώπινα δικαιώματα Ruki Fernando εμφανίστηκε αρχικά στο Groundviews, έναν βραβευμένο ιστότοπο μέσων ενημέρωσης πολιτών στη Σρι Λάνκα. Μια επεξεργασμένη έκδοση δημοσιεύεται εδώ ως μέρος συμφωνίας κοινής χρήσης περιεχομένου με το Global Voices.

Ο Tharindu Jayawardhana είναι ένας από τους πιο εξαιρετικούς και πολλά υποσχόμενους νέους δημοσιογράφους της Σρι Λάνκα. Τα γραπτά του και το MediaLK, ο δίγλωσσος ειδησεογραφικός ιστότοπος που ίδρυσε το 2019, διακρίνονται για την ανάδειξη ορισμένων από τις πιο σοβαρές αδικίες και παραβιάσεις δικαιωμάτων, που αντιμετωπίζουν πολλές εθνοτικές μειονότητες στη χώρα, όπως οι Ταμίλ και οι Μουσουλμάνοι. Ωστόσο, σχετικά, το Υπουργείο Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης της Σρι Λάνκα αρνείται επί του παρόντος την εγγραφή του MediaLK λόγω έλλειψης άδειας από το Υπουργείο Άμυνας.

Οι καταγγελίες δεν αφορούν μόνο την ανησυχία για έναν σεβαστό και γενναίο νεαρό δημοσιογράφο, γνωστό για την αποκάλυψη σημαντικών ειδήσεων, αλλά και για τις μεγαλύτερες επιπτώσεις στην ελευθερία της έκφρασης, όταν οι δημοσιογράφοι μπορούν να εκφοβισθούν και να απειληθούν (όπως ο Tharindu) για ρεπορτάζ για το δημόσιο συμφέρον.

Ο Tharindu ξεκίνησε τη δημοσιογραφική του σταδιοδρομία στη δημοφιλή καθημερινή εφημερίδα Lankadeepa, όπου έγραψε αναλυτικά άρθρα για το περιβάλλον, τη διαφθορά και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μαζί με έναν άλλο συνάδελφό του έγραψε επίσης αμφιλεγόμενα κείμενα στη στήλη Διερευνώντας την Αλήθεια. Είναι γνωστός για την εκτεταμένη χρήση του Δικαιώματος στην Πληροφόρηση (RTI) και κέρδισε ένα ειδικό βραβείο για τη χρήση της νομοθεσίας RTI για δημόσιους στόχους και την ευημερία της κοινωνίας. Αυτό έγινε σε εκδήλωση για τον εορτασμό της διεθνούς ημέρας RTI, που διοργάνωσε το Υπουργείο Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Κέρδισε επίσης βραβείο καλύτερης ταινίας μικρού μήκους χρησιμοποιώντας το RTI και το Scoop of the Year στα βραβεία της Ένωσης Συντακτών της Σρι Λάνκα. Ως συγγραφέας βιβλίων, ο Tharindu έχει καταγράψει τον αγώνα της κοινότητας για νερό στη Rathupaswela και τη δολοφονία τριών ανθρώπων κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης το 2013.

Ως ιδρυτικό μέλος, πρώην γραμματέας και σήμερα, μέλος της εκτελεστικής επιτροπής της Ένωσης Νέων Δημοσιογράφων, ο Tharindu έχει πρωτοστατήσει στο θέμα της ελευθερίας της έκφρασης, της αυθαίρετης κράτησης, των βασανιστηρίων και του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη, σε τακτική συνεργασία με θεσμούς, όπως η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της υποβολής καταγγελιών δημοσίου συμφέροντος για θέματα, όπου η Αστυνομία κατηγορείται για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Καταλύτες για τις πρόσφατες απειλές;

Ο Tharindu άρχισε να αντιμετωπίζει τον πρώτο από μια σειρά εκφοβισμών μετά το ρεπορτάζ του για την Προεδρική Εξεταστική Επιτροπή, που διερεύνησε τις βομβιστικές επιθέσεις της Κυριακής του Πάσχα του 2019, αφού η έρευνα διαπίστωσε ότι ο Ανώτερος Αναπληρωτής Γενικός Επιθεωρητής της Αστυνομίας (SDIG) Deshanbandu Tennakoon δεν είχε εκπληρώσει τα καθήκοντά του κατά τη διάρκεια της επίθεσης, και συνέστησε πειθαρχική έρευνα.

Στις 29 Ιουνίου, το MediaLK δημοσίευσε ότι μια Ειδική Διεύθυνση Ερευνών της Αστυνομίας, που διορίστηκε για τη διερεύνηση της αστυνομικής αμέλειας σε σχέση με τις βομβιστικές επιθέσεις, είχε προτείνει να απαγγελθούν κατηγορίες σε αρκετούς ανώτερους αστυνομικούς, συμπεριλαμβανομένου του SDIG Tennakoon. Ο αρμόδιος για την αστυνομία υπουργός επιβεβαίωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι η Επιτροπή Δημοσίων Υπηρεσιών διαβίβασε τις κατηγορίες. Το ρεπορτάζ του MediaLK ανέφερε επίσης ότι ο Tennakoon ήταν μεταξύ όσων είχε εγκρίνει το Υπουργικό Συμβούλιο για ειδική αύξηση μισθού, παρά τα πειθαρχικά μέτρα που του συνέστησαν η Προεδρική Επιτροπή και το Ειδικό Τμήμα Ερευνών της Αστυνομίας. Η έκθεση βασίστηκε σε απαντήσεις σε ερωτήσεις, που έθεσε ο Tharindu σε συνεντεύξεις Τύπου στις 18 και 29 Ιουνίου.

Θεωρείται ότι ορισμένες από τα προηγούμενα ρεπορτάζ του Tharindu εκείνο τον μήνα μπορεί να ήταν ο καταλύτης για τις απειλές, που επρόκειτο να ακολουθήσουν. Μόλις λίγες εβδομάδες νωρίτερα, στις 9 Ιουνίου, ο Tharindu είχε αναρτήσει στο Facebook φωτογραφίες μιας συγκέντρωσης, στην οποία περιλαμβανόταν ο Πρωθυπουργός, στην κηδεία ενός μέλους της οικογένειας ενός εξέχοντος βουδιστή μοναχού, σε μια εποχή όπου ίσχυαν περιορισμοί στα ταξίδια λόγω COVID-19 και στις συγκεντρώσεις. Καθώς αυτό είχε συμβεί στη δυτική επαρχία με επικεφαλής τον Tennakoon, ο δημοσιογράφος έβαλε ετικέτα στη σελίδα του SDIG στο Facebook και έθεσε μια σειρά από ερωτήσεις. Ενώ το SDIG δεν απάντησε στις ερωτήσεις στην πλατφόρμα, ζήτησε από τον Tharindu να του τηλεφωνήσει, παρέχοντας έναν αριθμό κινητού τηλεφώνου. Όμως, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες να συνδεθεί με το SDIG, ο Tharindu δεν πήρε απάντηση.

Πρόσφατες απειλές

Την 1η Ιουλίου, το MediaLK δημοσίευσε ένα άλλο ερευνητικό ρεπορτάζ σχετικά με έναν ανώτερο αστυνομικό και πρώην διευθυντή του Τμήματος Εγκληματολογικών Ερευνών, τον Shani Abeysekera, ο οποίος είχε συνταξιοδοτηθεί στις 30 Ιουνίου, μετά από σταδιοδρομία 35 ετών. Ο Abeysekera βρισκόταν υπό κράτηση για περίπου 10 μήνες, έχοντας συλληφθεί για φερόμενη κατασκευή αποδεικτικών στοιχείων, και είχε αφεθεί ελεύθερος με εγγύηση λίγες μέρες πριν, στις 16 Ιουνίου. Η σύλληψη και η κράτηση είχαν οδηγήσει σε ευρεία καταδίκη και εκφράσεις ανησυχίας, μεταξύ άλλων, από το Εφετείο, την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Σρι Λάνκα και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η σύλληψη έγινε από το Τμήμα Εγκλημάτων του Κολόμπο (CCD) της αστυνομίας, υπό την επίβλεψη του Tennakoon.

Ο Tharindu μοιράστηκε το ρεπορτάζ στο Facebook αυθημερόν και, μέσα σε περίπου μισή ώρα, άρχισε να εμφανίζεται ένα κύμα σχολίων από τον Tennakoon στην ανάρτηση. Τα περισσότερα από τα σχόλια του SDIG κατηγορούσαν τον Tharindu ότι έγραψε και δημοσίευσε ψευδείς ειδήσεις. Σε αρκετές περιπτώσεις, ο δημοσιογράφος απάντησε στα σχόλια ζητώντας πληροφορίες για τυχόν ψεύδη και προσφέροντας διορθώσεις, όπου χρειαζόταν. Άλλοι δημοσιογράφοι και δικηγόροι ζήτησαν επίσης από τον SDIG να παράσχει πληροφορίες σχετικά με τυχόν ψεύδη, που περιέχονται στο ρεπορτάζ. Δεν επισημάνθηκαν συγκεκριμένα περιστατικά.

Μεταξύ των απειλών που έγιναν στον Tharindu ήταν ότι θα τιμωρούνταν με “φυσική δικαιοσύνη”. Σε ένα άλλο, ο SDIG παρομοίασε τον Tharindu με τον Velupillai Prabakaran, ηγέτη των Τίγρεων Απελευθέρωσης Ταμίλ Ελάμ (LTTE) και εγκληματίες. Αυτή είναι μια σοβαρή απειλή, δεδομένου ότι ο Prabakaran σκοτώθηκε από τον στρατό της Σρι Λάνκα στο τέλος του 30χρονου εμφυλίου πολέμου και δύο φερόμενοι εγκληματίες σκοτώθηκαν υπό κράτηση από την αστυνομία τον Μάιο του τρέχοντος έτους. Τουλάχιστον 10 άνθρωποι φέρεται να έχουν σκοτωθεί σε αστυνομική κράτηση τους τελευταίους 12 μήνες.

Μετά τις απειλές, ο Tharindu έγραψε μια επιστολή στον Γενικό Επιθεωρητή της Αστυνομίας (IGP), ζητώντας προστασία για τον ίδιο, την οικογένειά του και τους κοντινούς του ανθρώπους για να διασφαλιστεί η ασφάλειά τους. Ζήτησε επίσης να εγγυηθεί ο IGP την ελευθερία του να ασκεί το επαγγελματικό του έργο ως δημοσιογράφος και να ερευνήσει τις απειλές, που διατυπώνονται στα διαδικτυακά σχόλια. Η Συλλογικότητα Οργανώσεων ΜΜΕ (έξι οργανισμοί για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης) απηύθυνε επίσης επιστολή στον IGP ζητώντας εγγυήσεις για την ασφάλεια του Tharindu και μια επίσημη έρευνα για τις απειλές. Τα πολιτικά κόμματα της αντιπολίτευσης, συμπεριλαμβανομένου του αρχηγού της Αντιπολίτευσης, εξέφρασαν επίσης ανησυχία με δημόσιες δηλώσεις και παρεμβάσεις στο κοινοβούλιο.

Φόβοι για αυτολογοκρισία

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο SDIG έχει τη δεύτερη υψηλότερη θέση στην αστυνομία. Ως εκ τούτου, ένας SDIG, που κάνει δημόσια απειλητικά σχόλια εναντίον ενός αξιοσέβαστου, βραβευμένου και γνωστού, ανεξάρτητου δημοσιογράφου και ξεφεύγει από αυτό, είναι πιθανό να έχει σοβαρές συνέπειες σε πολλούς λιγότερο γνωστούς δημοσιογράφους.

Εάν δεν λογοδοτήσει ο SDIG Tennakoon, αυτό θα ενθαρρύνει περισσότερους θηρευτές της ελεύθερης έκφρασης. Για άλλους δημοσιογράφους, θα μπορούσε να οδηγήσει σε περισσότερη αυτολογοκρισία. Η δημοσιογραφική κοινότητα και όλοι, για όσους διακυβεύεται το δικαίωμα στην ενημέρωση, πρέπει να συσπειρωθούν σε αλληλεγγύη με τον Tharindu και άλλους, που αντιμετωπίζουν αντίποινα για την άσκηση του δικαιώματος στην ελεύθερη έκφραση.