Το ρωσικό υπουργείο Δικαιοσύνης όρισε την ανεξάρτητη ομάδα παρακολούθησης εκλογών Golos ως “ξένο φορέα” στις 18 Αυγούστου 2021. Οι νέοι περιορισμοί στο έργο της εκλογικής ακεραιότητας του κινήματος έρχονται ένα μήνα πριν από τις κοινοβουλευτικές εκλογές στη Ρωσία.
Ο χαρακτηρισμός έχει εφαρμοστεί σε έναν αριθμό μη κερδοσκοπικών οργανισμών και ΜΜΕ στη Ρωσία τους τελευταίους μήνες και απαιτεί από οργανισμούς ή άτομα, που “εμπλέκονται σε πολιτική δραστηριότητα” και θεωρείται ότι “λαμβάνουν βοήθεια από το εξωτερικό”, να εγγραφούν κρατικά ή να αντιμετωπίσουν πρόστιμα και, ενδεχομένως, ποινές φυλάκισης. Επίσης, απαιτείται να αναφέρουν τακτικά τις δραστηριότητές τους και να υποδεικνύουν την ιδιότητα του ξένου φορέα σε οποιοδήποτε υλικό ή περιεχόμενο που διανέμουν, συμπεριλαμβανομένων αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Interfax, το Golos είναι το πρώτο άτυπο κίνημα, που προστίθεται στο νέο μητρώο “ξένων φορέων”, που δημιουργήθηκε στις αρχές του 2021 για άτομα και οργανισμούς, που δεν έχουν νομικά πρόσωπα στη Ρωσία. Το νέο μητρώο το διαχειρίζεται το Υπουργείο Δικαιοσύνης, το οποίο διατηρεί επίσης δύο άλλα μητρώα “ξένων φορέων”: ένα για εγγεγραμμένες ΜΚΟ και ένα άλλο για μέσα ενημέρωσης.
Η νομοθεσία για τους “ξένους φορείς”, που ενημερώθηκε τον Δεκέμβριο του 2020, έχει μια ευρεία άποψη για το τι συνιστά “πολιτική δραστηριότητα” προς όφελος των “ξένων οντοτήτων” ή των ενδιάμεσων οργανισμών, “που ενεργούν προς το συμφέρον ξένων πηγών”. Όπως σημειώνει το ανεξάρτητο μέσο ενημέρωσης Meduza,
The law’s definition of “political activity” is extremely broad. In particular, it includes election monitoring, social media posts about Russian politics, and taking part in rallies.
Ο ορισμός του νόμου περί “πολιτικής δραστηριότητας” είναι εξαιρετικά ευρύς. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνει παρακολούθηση εκλογών, αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με τη ρωσική πολιτική και συμμετοχή σε συγκεντρώσεις.
Το Golos προστίθεται σε έναν μακρύ κατάλογο οντοτήτων και πολιτών, που χαρακτηρίζονται “ξένοι φορείς” στη Ρωσία: μεταξύ αυτών είναι οι ειδησεογραφικοί ιστότοποι VTimes, Meduza και RFE/RL, που χρηματοδοτούνται από τις ΗΠΑ, ερευνητικά μιντιακά προγράμματα όπως το The Insider, καθώς και μεμονωμένοι δημοσιογράφοι, υπερασπιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα και ακτιβιστές. Στη λίστα περιλαμβάνονται επίσης μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί, όπως η οργάνωση για τα δικαιώματα των γυναικών Nasiliyu.net και η ομάδα δικαιωμάτων For Human Rights.
Ενώ τα μέσα ενημέρωσης και οι ΜΚΟ με τον χαρακτηρισμό αυτό είτε σταμάτησαν τις δραστηριότητές τους είτε είδαν τους ιστοτόπους τους να μπλοκάρονται είτε τα έσοδα από διαφημίσεις να μειώνονται κατακόρυφα, η προσθήκη του Golos στη λίστα των ξένων φορέων είναι ιδιαίτερα ανησυχητική ενόψει των εκλογών για τη Ρωσική Κρατική Δούμα (κοινοβούλιο) του Σεπτεμβρίου 2021.
Το κίνημα Golos για τα δικαιώματα των ψηφοφόρων εμφανίστηκε το 2013, αφού ο πρόδρομός του, ο εγγεγραμμένος μη κερδοσκοπικός οργανισμός Golos, μπήκε στη μαύρη λίστα ως ξένος φορέας από το Υπουργείο Δικαιοσύνης μετά την απονομή του Βραβείου Ελευθερίας Ζαχάρωφ από την Επιτροπή του Ελσίνκι. Η νομική οντότητα διαλύθηκε επίσημα από δικαστήρια το 2016, αλλά το ανεπίσημο κίνημα συνέχισε να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην παρακολούθηση των εκλογών στη Ρωσία και στη διασφάλιση της ακεραιότητας και της διαφάνειας της εκλογικής διαδικασίας.
Σε ανακοίνωση στην ιστοσελίδα του, το Golos είπε:
Δεν έχουμε καμία αμφιβολία ότι η τρέχουσα επίθεση στη μεγαλύτερη κοινότητα ανεξάρτητων εκλογικών παρατηρητών μόλις ένα μήνα πριν από την ημέρα των εκλογών είναι μια προσπάθεια να εμποδίσει τους Ρώσους πολίτες να ασκήσουν αυτό ακριβώς το δικαίωμα παρακολούθησης, το οποίο το ρωσικό Συνταγματικό Δικαστήριο θεώρησε ως εγγύηση της δημόσιας αναγνώρισης των εκλογικών αποτελεσμάτων.
Οι ανησυχίες του επόπτη δεν είναι καθόλου αβάσιμες. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας για τις εκλογές του Σεπτεμβρίου, φοβούμενοι τη χαμηλή προσέλευση των ψηφοφόρων και ανησυχώντας για την πτώση της δημοφιλίας του κυβερνώντος κόμματος Ενωμένη Ρωσία, οι Ρώσοι εκλογικοί αξιωματούχοι περιόρισαν την παρακολούθηση με βίντεο στα εκλογικά τμήματα, με μόνο αξιωματούχους της επιτροπής, υποψήφιους και κόμματα να έχουν πρόσβαση σε ζωντανές ροές βίντεο. Σε πολλούς ανεξάρτητους υποψηφίους (που βασίζονται στην πρωτοβουλία Smart Voting του Αλεξέι Ναβάλνι, που προωθεί τον ένα μόνο υποψήφιο της αντιπολίτευσης στις εκλογικές περιφέρειες για να στερήσει το κόμμα της Ενωμένης Ρωσίας από ψήφους) αρνήθηκαν να εγγραφούν στις εκλογές με διάφορα προσχήματα, ενώ άλλοι διώχθηκαν και φυλακίστηκαν.
Για πρώτη φορά από το 2008, ο ΟΑΣΕ δήλωσε ότι δεν θα είναι σε θέση να στείλει διεθνή αποστολή παρατηρητών στις εκλογές της Δούμας, αφού η Ρωσία περιόρισε αυστηρά τον αριθμό των παρατηρητών, επικαλούμενη ανησυχίες για τον COVID-19.
Το Golos έχει δεσμευτεί να συνεχίσει το έργο του για την εκπαίδευση των πολιτών ως παρατηρητών και επιτρόπων στα εκλογικά τμήματα και είπε ότι πιστεύει ότι η ανεξάρτητη παρατήρηση πολιτών είναι το κλειδί για τη διασφάλιση διαφανών εκλογών:
Αυτό που συμβαίνει τώρα σημαίνει ένα πράγμα: οι Αρχές κατανοούν ότι δεν θα μπορέσουν να επιτύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα στις εκλογές με ειλικρίνεια και φοβούνται τη μαζική ανεξάρτητη παρατήρηση. Ως εκ τούτου, οι ενεργοί πολίτες, παρά τα πάντα, πρέπει να λάβουν το πιο ενεργό μέρος στις εκλογές των βουλευτών της Κρατικής Δούμας.