Θαλάσσια βλέννα σε παραλία μεταξύ Χανιώτη και Πευκοχωρίου στη Χαλκιδική τον Σεπτέμβριο του 2021. Φωτογραφία: Meta.mk, CC BY-NC.

Αυτό το κείμενο βασίζεται σε αρχικό δημοσίευμα του Meta.mk. Μια επεξεργασμένη έκδοση αναδημοσιεύεται εδώ στο πλαίσιο συμφωνίας κοινής χρήσης περιεχομένου μεταξύ Global Voices και Ιδρύματος Metamorphosis.

Ένας γλοιώδης αφρός, που ονομάζεται θαλάσσια βλέννα, που προκύπτει από την υπερθέρμανση του πλανήτη, εμφανίζεται όλο και περισσότερο στις ελληνικές παραλίες το καλοκαίρι του 2021. Οι φωτογραφίες ορισμένων παραλιών στη χερσόνησο της Χαλκιδικής αυτόν τον Σεπτέμβριο δείχνουν ότι το Αιγαίο όντως κατά καιρούς βγάζει τέτοιο οργανικό αφρό.

Οι επιστήμονες συσχετίζουν την εμφάνιση της θαλάσσιας βλέννας με την υπερθέρμανση του πλανήτη. Η θέρμανση της ατμόσφαιρας υπό το “φαινόμενο του θερμοκηπίου” αυξάνει τη θερμοκρασία των ωκεανών και των θαλασσών, καθιστώντας τα πιο κατάλληλα για ορισμένους μικροοργανισμούς, που ευδοκιμούν σε θερμότερα νερά, ενώ δημιουργούν επίσης ένα περιβάλλον ακατοίκητο για άλλα ζώα και φυτά.

Η θαλάσσια βλέννα αποτελείται κυρίως από μικροσκοπικά φύκια γνωστά ως φυτοπλαγκτόν. Ενώ το φυτοπλαγκτόν από μόνο του δεν είναι επιβλαβές για το περιβάλλον, όταν αναμιγνύεται με την αύξηση της θερμοκρασίας του νερού, τα λύματα, τα φυτοφάρμακα και την υπερθέρμανση του πλανήτη, ευδοκιμεί και μπορεί να αναπαραχθεί με επιβλαβή ταχύ ρυθμό επηρεάζοντας τη βιοποικιλότητα, εμποδίζοντας το ηλιακό φως να εισέλθει στο νερό και μειώνοντας τα επίπεδα οξυγόνου στη θάλασσα.

Σύμφωνα με έκθεση του Συστήματος Ποσειδών, ενός δικτύου επιστημονικών-ερευνητικών σταθμών με την υποστήριξη του κράτους και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που παρακολουθεί τις ελληνικές θάλασσες, ο θαλάσσιος καύσωνας το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουνίου 2021 αύξησε τη μέση ημερήσια θερμοκρασία του Αιγαίου σε 28 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή 4 ολόκληρους βαθμούς υψηλότερα από τα προηγούμενα χρόνια.

Ντόπιοι στο παραθαλάσσιο Πευκοχώρι, που μίλησαν στην ομάδα του Meta.mk, είπαν ότι η λαογραφική εξήγηση για τη θαλάσσια βλέννα ήταν ότι “οι γιαγιάδες λένε ότι είναι σαπούνι από τον καθαρισμό των πλοίων”. Οι ντόπιοι είναι γενικά απρόθυμοι να συζητήσουν το θέμα της θαλάσσιας βλέννας με ξένους.

Θαλάσσια βλέννα σε παραλία μεταξύ Χανιώτη και Πευκοχωρίου, Χαλκιδική, Σεπτέμβριος 2021. Φωτογραφία: Meta.mk, CC BY-NC.

Τον Ιούνιο, η βρετανική εφημερίδα Independent ανέφερε ότι η ελληνική κυβέρνηση ξεκίνησε έρευνα για το ξέσπασμα της θαλάσσιας βλέννας στα νερά κοντά στο νησί της Λήμνου.

Εκείνη την περίοδο, η εφημερίδα Καθημερινή έγραφε ότι το φαινόμενο προκαλείται από υπερβολική ποσότητα θρεπτικών συστατικών στα φύκια, ως αποτέλεσμα της ρύπανσης και των υψηλών θερμοκρασιών, και παρακολουθείται από το Ινστιτούτο Αλιευτικών Ερευνών για λογαριασμό του Ελληνικού Υπουργείου Περιβάλλοντος.

Ο Σταύρος Σταθάκης, αντιπρόεδρος του Συλλόγου Αλιέων Λήμνου, σε δήλωσή του στην Καθημερινή, προειδοποίησε ότι η λάσπη εμποδίζει το ψάρεμα, αλλά και αποθαρρύνει τους τουρίστες:

Σχηματίζεται κάθε τόσο, αλλά συνήθως εξαφανίζεται μετά από λίγο. Είναι η πρώτη φορά εδώ και μια δεκαετία, που βλέπουμε τόση πολλή.

Θαλάσσια βλέννα σε παραλία μεταξύ Χανιώτη και Πευκοχωρίου, Χαλκιδική, Σεπτέμβριος 2021. Φωτογραφία: Meta.mk, CC BY-NC.

Η αύξηση της ποσότητας και της συχνότητας των εστιών θαλάσσιας βλέννας υποδηλώνει τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, που προκαλεί ο άνθρωπος, από την απέκκριση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα από την καύση ορυκτών καυσίμων (άνθρακας, πετρέλαιο, φυσικό αέριο) και την εναπόθεση αποβλήτων σε υδάτινα συστήματα.

Το ξέσπασμα της θαλάσσιας βλέννας στο Αιγαίο Πέλαγος είχε πολύ λιγότερο αντίκτυπο από την πρόσφατη πλημμύρα θαλάσσιας βλέννας στη Θάλασσα του Μαρμαρά στη γειτονική Τουρκία. Όπως ανέφερε το Global Voices τον Ιούνιο, οι τουρκικές Αρχές ξεκίνησαν επιθεωρήσεις εναντίον ύποπτων πηγών του βλεννογόνου, καθώς και μια τεράστια προσπάθεια καθαρισμού. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατηγόρησε για τη θαλάσσια βλέννα τον λαό και τις εταιρείες, που πετούν απόβλητα στη Θάλασσα του Μαρμαρά.