Στιγμιότυπο από βίντεο του The Village στο YouTube [1] εμφανίζει τη γιαγιά του αγοριού από το νότιο χωριό Αμπάι, η οποία κατήγγειλε τη βία, που ασκήθηκε στον εγγονό της, λέγοντας ότι “δεν άντεξε άλλο”.
Το The Village [2], δημοφιλές διαδικτυακό ειδησεογραφικό πρακτορείο στο Καζακστάν, ιδρύθηκε το 2017 με ανάλαφρη θεματολογία, που απευθύνεται κυρίως σε αναγνώστες από το Αλμάτι, την πολυπληθέστερη πόλη της χώρας. Σύντομα μετατράπηκε σε φωνή για την ανεξάρτητη δημοσιογραφία, κεντρίζοντας την προσοχή όσων αντιπαθούν δημοσιογράφους, που ερευνούν ακανθώδη θέματα.
Αφού η δημοσιογράφος Assem Zhapisheva έγραψε μια συνέχεια [3] σε μια φριχτή είδηση παιδικού βιασμού, που ήταν στα πρωτοσέλιδα από το 2018, η οποία έφτασε τους 40.000 αναγνώστες σε μόλις 24 ώρες, εντυπωσιακό νούμερο αναγνωσιμότητας για άρθρο στο Καζακστάν, άρχισε να δέχεται απειλητικά τηλεφωνήματα από κρατικούς αξιωματούχους, όπως φέρεται να λέει. Η Zhapisheva έκλεισε αμέσως το τηλέφωνό της [4] και έκανε έκκληση στις Αρχές να διερευνήσουν, ενώ την 1η Σεπτεμβρίου το The Village έγραψε μια δημόσια καταγγελία στο κανάλι του στο Telegram: [5]
Мы вынуждены сообщить, что прямо сейчас на нашу редакцию совершается атака неустановленных лиц, представляющихся различными ведомствами с требованием удалить статью.
Мы требуем прекратить давление на независимых журналистов. Мы не намерены удалять опубликованный материал.
Этим лицам же советуем решать проблемы в стране, а не пытаться заткнуть журналистов.
Σας ενημερώνουμε ότι άγνωστοι, που παρουσιάζονται ως κρατικοί αξιωματούχοι, μας επιτίθενται ζητώντας να αφαιρέσουμε το άρθρο από την ιστοσελίδα μας.
Απαιτούμε να σταματήσουν να πιέζουν τους ανεξάρτητους δημοσιογράφους. Δεν σκοπεύουμε να αφαιρέσουμε το άρθρο μας.
Προτείνουμε [να προσπαθήσουν] να λύσουν τα προβλήματα στη χώρα, αντί να επιχειρούν να κλείσουν τα στόματα δημοσιογράφων.
Το Υπουργείο Πληροφοριών έστειλε σημείωμα [6] την επόμενη μέρα, λέγοντας ότι ο εκπρόσωπός του είχε όντως επικοινωνήσει με τη σύνταξη του The Village, αλλά μόνο για “να παράσχει βοήθεια σχετικά με την ακρίβεια των παρουσιαζόμενων πληροφοριών”, όχι για να πιέσει τους δημοσιογράφους του.
Ώρες αργότερα, ο Συνήγορος του Παιδιού της χώρας, Aruzhan Sain, σημείωσε σε ανάρτηση στο Facebook [7] ότι το άρθρο της Zhapisheva ανέφερε ψευδώς ότι το παιδί εξακολουθεί να ζει στο χωριό Αμπάι, ενώ είχε μετεγκατασταθεί [8] με τη μητέρα του πριν από χρόνια. Το 2018, σε διάστημα έξι μηνών, το παιδί είχε βιαστεί επανειλημμένα από μεγαλύτερα αγόρια στο χωριό Αμπάι, στα νότια της χώρας.
Ο Erden Zikibay [9], ντόπιος καλλιτέχνης, σχεδίασε μια εικονογράφηση, στην οποία αντιπαραβάλλει τη χρυσή κληρονομιά του ποιητή του 19ου αιώνα Αμπάι [10] με τη σκοτεινή πραγματικότητα του αγροτικού Καζακστάν υπό τον τότε πρόεδρο Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ [11], όπου η βία και ο βιασμός μένουν ατιμώρητοι.
Οι ντόπιοι, συμπεριλαμβανομένων των γονέων του θύματος, καθώς και των διευθυντών σχολείων και των Αρχών του χωριού, προσπάθησαν να συγκαλύψουν την ιστορία όσο το δυνατόν περισσότερο, μέχρι που η γιαγιά του αγοριού κατάφερε να τραβήξει την προσοχή του δημοσιογράφου Amangeldy Batyrbekov. [13]
Το ρεπορτάζ του Batyrbekov αποκάλυψε την αλήθεια για την κακοποίηση, αποκαλύπτοντας μια κοινωνία πολύ πρόθυμη να κατηγορήσει τα θύματα και να συγχωρήσει τον εκφοβισμό. Στο Καζακστάν, θεωρείται καλύτερο να καλύπτεται κάτι τόσο “επαίσχυντο” όπως ο βιασμός, παρά να καταγγέλλεται και να δημοσιοποιείται. Παρά το γεγονός ότι η υπόθεση έφτασε στα εθνικά πρωτοσέλιδα, κανείς δεν τιμωρήθηκε ποτέ για το έγκλημα.
Αντίθετα, ο Batyrbekov δέχθηκε απειλές για τη δημοσίευση του άρθρου και τελικά καταδικάστηκε για συκοφαντική δυσφήμιση [14] το 2019, μετά από αναφορές, που αποκάλυψαν υποθέσεις διαφθοράς στον τομέα της εκπαίδευσης. Η αρχική του ποινή φυλάκισης δύο ετών και τριών μηνών ανατράπηκε στην έφεση και αφέθηκε ελεύθερος [15] μετά από τέσσερις μήνες φυλάκισης.
Η περίπτωση του Batyrbekov δεν ήταν μεμονωμένη. Τον Ιούνιο, ο παρατηρητής για την ελευθερία του Τύπου Adil Soz [16] δημοσίευσε μια έκθεση σχετικά με τις πολλές απειλές θανάτου [17] κατά του Azamat Maitanov, αρχισυντάκτη της Ak Zhaiyk, και του προσωπικού του. Δημοφιλής εφημερίδα στην περιοχή Ατιράου, η Ak Zhaiyk είναι μια από τις λίγες ανεξάρτητες φωνές στο δυτικό Καζακστάν.
Ένα άλλο σταθερό ανεξάρτητο μέσο, η Uralskaya Nedelya [18], έχει γίνει στόχος παρενόχλησης εδώ και χρόνια. Σε αρκετές περιπτώσεις, ο αρχισυντάκτης της, Lukpan Akhmediyarov, έχει υποστεί απειλές [19] και αστυνομικές πιέσεις, [20] που σχετίζονται με δημοσιεύματα της εφημερίδας.
Σύμφωνα με τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα, το Καζακστάν είναι μεταξύ των χωρών με τις χειρότερες επιδόσεις [21] στην ελευθερία του Τύπου. Μόλις πριν από μήνες, το Πρόγραμμα Πήγασος, μια έρευνα για έγγραφα που διέρρευσαν, έδειξε πώς αρκετοί δημοσιογράφοι [22] είχαν γίνει στόχος spyware από τις υπηρεσίες ασφαλείας της χώρας.
Είτε μέσω παρενόχλησης, απειλών ή άμεσης βίας, οι δημοσιογράφοι στο Καζακστάν συνεχίζουν να βρίσκονται υπό πίεση τόσο από τις Αρχές όσο και από τις τοπικές ελίτ. [23]