[1]Φωτογραφία: Deewash Shrestha, Record Nepal. Χρήση με άδεια.
Αυτό το άρθρο του Prasansha Rimal δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο The Record (Νεπάλ) [1] και μια επεξεργασμένη έκδοση αναδημοσιεύεται στο Global Voices ως μέρος συμφωνίας κοινής χρήσης περιεχομένου.
Η διαχείριση των αποβλήτων, ειδικά στον ιατρικό τομέα, ήταν ήδη προβληματική [2] στο Νεπάλ και απλά επιδεινώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19. Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας τον Σεπτέμβριο του 2020 [3], 2.600 τόνοι απορριμμάτων καταλήγουν καθημερινά σε χώρους υγειονομικής ταφής στο Νεπάλ. Η έκθεση εκτιμά ότι, μεταξύ των συνολικών παραγόμενων αποβλήτων, έως και 56% είναι οργανικά, 16% γυαλί, 8% εκατό χαρτί και 13% πλαστικό. Ωστόσο, τα πλαστικά προϊόντα, ειδικά τα σκεύη μίας χρήσης, ο εξοπλισμός ατομικής προστασίας (ΕΑΠ), οι χειρουργικές μάσκες, οι ασπίδες προσώπου και τα γάντια, έχουν γίνει πολύ πιο πανταχού παρόντα [4] από την έναρξη της πανδημίας.
Αυτά τα πλαστικά προϊόντα δεν είναι μόνο απαραίτητα για τη λειτουργία των νοσοκομείων και την προστασία των εργαζομένων στην πρώτη γραμμή, αλλά έχουν γίνει επίσης κοινά και στα οικιακά νοικοκυριά, καθώς η χρήση μάσκας, πριν βγει κάποιος έξω, έχει γίνει ρουτίνα. Περισσότερες, όμως, μάσκες, γάντια, ρόμπες και τσάντες μίας χρήσης, που χρησιμοποιούνται, απορρίπτονται επίσης το ίδιο συχνά.
Ο Raj Krishna Shrestha σιγοπίνει τσάι, καθώς περιμένει ανθρώπους να έρθουν στο φορτηγό του για να απορρίψουν τα οικιακά τους απορρίμματα. Κάθε πρωί, ο 52χρονος Shrestha οδηγεί το φορτηγό του από το Balkumari στο Lagankhel, παρκάρει μπροστά από το νοσοκομείο Patan και περιμένει να συλλέξει τα απορρίμματα της προηγούμενης ημέρας. Στη συνέχεια, μαζεύει περισσότερα απορρίματα στην περιοχή, πριν τα πετάξει στο Balkumari.
Αυτό ήταν από καιρό η καθημερινότητα του Shrestha. Αν και δεν έχουν αλλάξει πολλά για αυτόν από την έναρξη της πανδημίας, διαφέρει το ότι στα απορρίμματα, που συλλέγει κάθε μέρα, υπάρχουν πολύ περισσότερα πλαστικά τώρα. [5]
Μια μελέτη [6] από τον Φεβρουάριο του 2021 εκτιμά ότι, από την έναρξη της πανδημίας, η παγκόσμια ποσότητα παραγόμενων πλαστικών αποβλήτων είναι 1,6 εκατομμύρια τόνοι την ημέρα. Η μελέτη εκτιμά περαιτέρω ότι 3,4 δισεκατομμύρια μάσκες και ασπίδες μίας χρήσης απορρίπτονται καθημερινά. Ο Covid-19 ανέτρεψε τη δυναμική μιας πολυετούς παγκόσμιας μάχης για τη μείωση της ρύπανσης από πλαστικά απόβλητα, λένε οι συγγραφείς. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Grand View Research [7], παγκόσμιας εταιρείας συμβούλων επιχειρήσεων, οι πωλήσεις μάσκας μίας χρήσης εκτοξεύτηκαν από 800 εκατομμύρια δολάρια το 2019 σε 166 δισεκατομμύρια το 2020. Μια τέτοια απότομη αύξηση της αγοράς μάσκας μίας χρήσης συσχετίζεται με αύξηση την ποσότητα των απορριμμάτων. [8]
Και αυτό είναι μόνο ένα μέρος της ιστορίας. Το ανησυχητικό δεν είναι μόνο η ποσότητα των παραγόμενων αποβλήτων, αλλά η κακή διαχείριση της διάθεσής τους. Για τους εργαζόμενους σε απόβλητα όπως ο Shrestha, αυτό έχει οδηγήσει σε αυξημένους φόβους μόλυνσης [9].
“Κανείς δεν χωρίζει τα οικιακά απορρίμματα σε βιοαποικοδομήσιμα και μη βιοαποικοδομήσιμα απόβλητα. Αυτό είναι επικίνδυνο για εμάς και δείχνει ξεκάθαρα ότι οι άνθρωποι δεν πολυσκέφτονται τι συμβαίνει με τις μάσκες ή τα γάντια, που έχουν χρησιμοποιήσει, ενώ έχουν μολυνθεί”, δήλωσε ο Shrestha. “Δείχνει επίσης ότι οι άνθρωποι δεν δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην εργασία και την ασφάλειά μας”.
Διάφορες μελέτες [6] έχουν διαπιστώσει ότι ο ιός Covid-19 μπορεί να επιβιώσει έως και 72 ώρες στο πλαστικό και η απόρριψη χρησιμοποιημένων μασκών και γαντιών μαζί με άλλα οικιακά απορρίμματα θα μπορούσε να κινδυνεύσει να ενισχύσει την αλυσίδα μετάδοσης.
“Η ποσότητα χειρουργικών μασκών και άλλων πλαστικών έχει σίγουρα αυξηθεί. Μερικές φορές, είναι τρομακτικό να πρέπει να μαζεύεις χειρουργικές μάσκες, [10] γιατί ποτέ δεν ξέρεις ποιος μπορεί να τις χρησιμοποίησε. Δεν μπορούμε, όμως, να σταματήσουμε να δουλεύουμε. Έχουμε οικογένειες να φροντίσουμε”, δήλωσε η Urmila Deula, μια 40χρονη οδοκαθαρίστρια, που διορίστηκε από τον δήμο Lalitpur.
[1]Φωτογραφία: Deewash Shrestha, Record Nepal. Χρήση με άδεια.
“Στο Νεπάλ, τα δεδομένα για το πόσο έχει αυξηθεί η χρήση πλαστικών από την πανδημία δεν έχουν υπολογιστεί ακόμη λόγω έλλειψης πόρων και ανθρώπινου δυναμικού. Ωστόσο, είναι ασφαλές να πούμε ότι τα πλαστικά απορρίμματα έχουν αυξηθεί από τότε που ξεκίνησε η πανδημία από την απλή αύξηση [5] της καθημερινής χρήσης χειρουργικών μασκών, γαντιών και μπουκαλιών απολυμαντικού”, δήλωσε ο Δρ Buddhi Sagar Poudel, εκπρόσωπος του Υπουργείου Δασών και Περιβάλλοντος.
Εκτός από την έλλειψη προσωπικού και προϋπολογισμού για τον διαχωρισμό των αποβλήτων, υπάρχει ένα μεγαλύτερο πρόβλημα: μια γενική έλλειψη συνείδησης του κοινού [11] σχετικά με τη διάθεση των αποβλήτων.
“Ο κόσμος δεν σκέφτεται να διαχωρίσει τα οικιακά τους απορρίμματα και εξαιτίας αυτού, τα απόβλητα, όπως οι μάσκες και τα γάντια, πηγαίνουν απευθείας σε χώρους υγειονομικής ταφής”, δήλωσε ο Poudel.
Υπάρχει νομοθεσία, όπως ο Νόμος για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων 2011 [12] και οι Οδηγίες Διαχείρισης Αποβλήτων Υγείας 2014, που επιβάλλει τον διαχωρισμό των αποβλήτων. Οι κατευθυντήριες γραμμές για τη διαχείριση των απορριμμάτων υγειονομικής περίθαλψης [13] συνιστούν στα ιδρύματα υγείας να μην αναμειγνύουν τα απόβλητά τους χωρίς κίνδυνο με άλλα είδη αποβλήτων και ότι τα ιδρύματα υγείας θα πρέπει να διαχειρίζονται τα ίδια τα ιατρικά απόβλητά τους.
Μεγαλύτερα νοσοκομεία όπως το Νοσοκομείο Bir [14], το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Tribhuvan και το Νοσοκομείο Patan είναι σε θέση να αυτοδιαχειριστούν τα απόβλητά τους, καθώς διαθέτουν τους πόρους. Ιδιωτικά νοσοκομεία, όπως το νοσοκομείο Alka στο Lalitpur, προσπαθούν επίσης να κάνουν το ίδιο.
“Διαχειριζόμαστε εμείς τα ιατρικά απόβλητα, που σχετίζονται με τον Covid-19, καθώς αυτό μειώνει τον κίνδυνο εξάπλωσης του ιού μέσω ιατρικών απορριμμάτων”, δήλωσε ο Navaraj Thapa, διευθυντής στο εργαστήριο του νοσοκομείου Alka.
Δεν ακολουθούν, όμως, όλα τα νοσοκομεία τις οδηγίες [15] και οι τοπικοί φορείς και τα νοικοκυριά δεν ασχολούνται με τον διαχωρισμό των αποβλήτων.
“Έχουμε εκδώσει οδηγίες ζητώντας τα απόβλητα που παράγονται σε νοικοκυριά, τα οποία μπορεί να είναι μολυσματικά, όπως χειρουργικές μάσκες, ρούχα ή άλλα υλικά, που χρησιμοποιούνται από άτομα, που έχουν μολυνθεί από τον Covid-19, να διατηρούνται χωριστά για 72 ώρες πριν από την ανάμειξή τους με άλλους τύπους απορριμμάτων, που παράγονται στα νοικοκυριά”, δήλωσε ο Sarkar Bir Shrestha, υπεύθυνος του χώρου υγειονομικής ταφής Okharpauwa [16]. “Δεν έχουμε, όμως, κανέναν μηχανισμό για να ελέγξουμε αν το κοινό ακολουθεί τις οδηγίες μας.”
Μια απλή λύση σε αυτό το πρόβλημα θα ήταν η επιλογή βιώσιμων, φιλικών προς το περιβάλλον εναλλακτικών λύσεων έναντι του πλαστικού. Πλενόμενες, επαναχρησιμοποιήσιμες μάσκες από ύφασμα, από τη μία, θα μπορούσαν να βοηθήσουν. Ένα ερευνητικό έγγραφο για τις υφασμάτινες μάσκες [17] διαπίστωσε ότι τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, που έχουν λιγότερο από 300 TPI (νήματα ανά ίντσα), έχουν απόδοση φιλτραρίσματος πάνω από 80%, γεγονός που παρέχει καλή προστασία από τον ιό. Το χαρτί συνιστά επίσης μια άλλη εναλλακτική λύση σε μάσκες μίας χρήσης, με χρήση δύο στρώσεων βαμβακερών ή φανελένιες μάσκες τουλάχιστον 100 TPI. Μια καλά προσαρμοσμένη μάσκα πολλαπλών στρώσεων, που συνδυάζει στρώμα βαμβακιού 600 TPI και ηλεκτροστατικό φιλτράρισμα, παράγει μια απόδοση άνω του 90%, συγκρίσιμη με αυτή που επιτυγχάνεται με τους αναπνευστήρες N95, λέει η εφημερίδα.
“Εκτός από την ενθάρρυνση της χρήσης υφασμάτινων μασκών, μια άλλη λύση για την αντιμετώπιση του προβλήματος της αύξησης των πλαστικών απορριμμάτων θα ήταν η αποτέφρωση ιατρικών αποβλήτων ή η απόρριψή τους σωστά σε δομημένους χώρους υγειονομικής ταφής”, δήλωσε η Stuti Sharma, επικεφαλής συνεργατών και συνηγορίας της Doko Recyclers. [18]
Μακροπρόθεσμα, η παλιά αρχή “μείωση, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση” παραμένει ο μόνος βιώσιμος τρόπος αντιμετώπισης της αυξανόμενης πλαστικής ρύπανσης, λένε οι ειδικοί. Όλοι – άτομα, οργανισμοί, νοσοκομεία και τοπικοί φορείς – πρέπει να κάνουν από κάτι.
“Η πιθανότητα εξάπλωσης του Covid-19 είναι μεγαλύτερη, όταν υπάρχει έλλειψη συμμετοχής της κοινότητας”, δήλωσε ο Prakash Pathak, διευθύνων σύμβουλος του Ιδρύματος Scrap Recycle. [19] “Οι Αρχές πρέπει να βρουν μια εναλλακτική λύση για χειρουργικές μάσκες και ΜΑΠ, καθώς αυτό θα μείωνε την ποσότητα πλαστικής παραγωγής εξαρχής. Το πιο σημαντικό όμως είναι πως όλοι πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη σωστής ταξινόμησης των αποβλήτων τους”.