- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Πού είναι οι φωνές των Κεντροασιατών και Ρώσων Ουιγούρων;

Κατηγορίες: Κεντρική Ασία και Καύκασος, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Εθνότητα & φυλή, Επικαιρότητα, Μέσα των πολιτών, Γέφυρα
[1]

Τάταρος ακτιβιστής, μέλος της Ένωσης Τατάρων Νέων Azatlyq, κρατά μια αφίσα με τίτλο “Απαιτούμε να σταματήσει η γενοκτονία του λαού των Ουιγούρων στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας” στα ρωσικά και καλεί για υποστήριξη των Κινέζων Ουιγούρων στα ταταρικά, 21 Ιουνίου 2021. Εικόνα [2] από το Facebook, χρησιμοποιείται με άδεια.

Παρά τον μεγάλο πληθυσμό των Ουιγούρων στην Κεντρική Ασία και τη Ρωσία, αυτές οι κοινότητες παραμένουν σχετικά παθητικές στην καταδίκη των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά των Ουιγούρων στην Κίνα [3], σε σύγκριση με τα αδέλφια τους στις χώρες της Δύσης. Είναι στην πραγματικότητα “παθητικοί”, όπως υπονοούν κάποιοι σχολιαστές, ή απλώς λιγότερο ορατοί; Είναι πολιτιστικό-κοινωνικό ζήτημα, καθώς ο ακτιβισμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Ρωσία και την Κεντρική Ασία βρίσκεται ακόμη σε μεταβατικό στάδιο, σε αντίθεση με τις δημοκρατίες της Δύσης; Είναι ένα πολιτικό ζήτημα, όπου ο κραταιός ακτιβισμός αποσιωπάται από τα κράτη για να ευχαριστηθεί ένας προσοδοφόρος οικονομικός εταίρος; Ή οφείλεται στην έλλειψη επίγνωσης του θέματος, δεδομένης της ελάχιστης κάλυψής του στις τοπικές γλώσσες;

Όπως πολλές άλλες εθνοτικές μειονότητες στην Κίνα, οι Ουιγούροι, μια τουρκομουσουλμανική εθνοτική κοινότητα 12 εκατομμυρίων ανθρώπων, από τις αρχές της δεκαετίας του '90 χάνουν [4] σταθερά το νομικό και πολιτικό τους καθεστώς και πολιτισμό. Από τις αρχές του 2021, ο κόσμος είναι μάρτυρας τεκμηριωμένων περιπτώσεων [5] πρωτοφανών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και απανθρωποποίησης αυτής της μειονότητας. Παρά την καταδίκη από ακαδημαϊκούς και υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις κυρώσεις που εφαρμόστηκαν στην Κίνα [6] από κράτη της Δύσης, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης [7], του Ηνωμένου Βασιλείου [8], του Καναδά και των ΗΠΑ, η κατάσταση δεν βελτιώθηκε, στην πραγματικότητα επιδεινώνεται. [9]

Η Κίνα απάντησε με αμοιβαίες κυρώσεις [8] και πολλές χώρες δεν έχουν την πολυτέλεια να αντιμετωπίσουν [10] έναν τέτοιο οικονομικό κολοσσό. Για παράδειγμα, ορισμένες μουσουλμανικές αραβικές χώρες [11], που μπορεί να αναμενόταν να υποστηρίξουν τους Ουιγούρους ως μουσουλμάνους “αδελφούς” τους, είναι, αντίθετα, μεταξύ όσων έχουν υποστηρίξει το κινεζικό κράτος σε θέματα περί Σιντζιάνγκ [12] και έχουν απελάσει μάλιστα και Ουιγούρους. [13]

Τα άλλα “αδέλφια”, από τα οποία μπορεί να αναμένεται υποστήριξη για τους Ουιγούρους, είναι τα άλλα τουρκικά κράτη, όπως η Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν και χώρες της Κεντρικής Ασίας.

Εκτός Κίνας, η υψηλότερη συγκέντρωση Ουιγούρων είναι στην ευρύτερη Κεντρική Ασία, όπου, σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές, ο πληθυσμός τους είναι περίπου μισό εκατομμύριο: φέρεται να ζουν [14] 300.000 Ουιγούροι στο Καζακστάν, 50.000 στο Κιργιστάν, 20.000 στο Ουζμπεκιστάν και περίπου 10.000 στην Τουρκία. Στις χώρες της Δύσης, οι κοινότητες των Ουιγούρων είναι πολύ μικρότερες: για παράδειγμα, στη Γερμανία, υπάρχουν λιγότεροι από 1.000 Ουιγούροι και περίπου 15.000 ζουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. [15]

Ωστόσο, οι μικρότεροι πληθυσμοί Ουιγούρων στις χώρες της Δύσης είναι πιο δραστήριοι. Μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπως το Παγκόσμιο Κογκρέσο Ουιγούρων [16] στη Γερμανία και το Δικαστήριο Ουιγούρων [17] στο Ηνωμένο Βασίλειο, είναι εξέχουσες στη διεθνή σκηνή.

Η Sofiya, εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Κογκρέσο Ουιγούρων, μου είπε:

Κυρίως, λαμβάνουμε υποστήριξη από τη δική μας κοινότητα, Ουιγούρους σε όλο τον κόσμο. Η τουρκική κοινότητα μας δείχνει επίσης μεγάλη [ηθική] υποστήριξη για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Δεδομένου ότι οι πληροφορίες από επίσημες πηγές δεν παρέχουν την πλήρη εικόνα, δημοσίευσα ερωτήσεις σε σελίδες μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε διαφορετικές ομάδες και κοινότητες που σχετίζονται με τουρκικά φύλα, σχετικά με υποστήριξη για τους Ουιγούρους.

Οι ΜΚΟ Ουιγούρων στο Καζακστάν, το Κιργιστάν και τη Ρωσία αναγνωρίζουν επίσης την υποστήριξη των τουρκικών φύλων. Ωστόσο, ένας Τούρκος σχολιαστής σε μια σελίδα στο Facebook σημείωσε ότι, παρόλο που η Τουρκία παρέχει μεγαλύτερη ηθική υποστήριξη στους Ουιγούρους από άλλες χώρες, είναι λιγότερη από ό,τι παρέχει στο παλαιστινιακό κράτος, αναφερόμενος στην σύλληψη [18] ενός Ουιγούρου ακτιβιστή ανθρωπίνων δικαιωμάτων εντός της οικίας του κατά τη διάρκεια της επίσκεψης Κινέζων αξιωματούχων, το οποίο δικαιολογήθηκε από τους Τούρκους αξιωματούχους ως μέτρο κατά του COVID-19.

Η διασπορά των Ουιγούρων του Καζακστάν [19] είναι μακράν η μεγαλύτερη, με περισσότερους από 100.000 Ουιγούρους [20] στην πόλη Αλμάτι. Αρκετές πολιτιστικές οργανώσεις λειτουργούν στο Καζακστάν, συμπεριλαμβανομένης μιας άτυπης ένωσης πίσω από την ομάδα του Facebook “Ουιγούροι του Κόσμου [21]“. Συμμετέχει επίσης σε κοινωνικοπολιτική δραστηριότητα και οργανώνει εκπαιδευτικές συναντήσεις για τη μελέτη της ιστορίας και της πραγματικότητας των Κινέζων Ουιγούρων. Ένα άτομο από τους ακτιβιστές με έδρα το Καζακστάν, από το οποίο πήρα συνέντευξη, περιγράφει τη δραστηριότητά τους επί τόπου:

Οι Ουιγούροι εδώ στο Καζακστάν προσπαθούν να παρακάμψουν το “ζήτημα των Ουιγούρων”. … Οι διασκέψεις ή οι συγκεντρώσεις δεν απαγορεύονται στο Καζακστάν, αλλά δεν υπάρχουν επίσημες συγκεντρώσεις ή μπλόκα. Δεν υποστηρίζονται σε επίσημο επίπεδο. Αντίθετα, όταν σχεδιάζεται κάτι τέτοιο, υπάρχει πάντα επικοινωνία με την κρατική ασφάλεια. Ως εκ τούτου, συμβαίνει έτσι, ώστε να προγραμματιστεί μια διαδήλωση, αλλά οι Ουιγούροι να μην είναι εκεί. [….] Οι Ουύγουροι στην Κεντρική Ασία βασίζονται περισσότερο σε Ουιγούρους στην Ευρώπη ή στις Ηνωμένες Πολιτείες … όπου το ζήτημα των Ουιγούρων συζητείται ανοιχτά.

Στη Ρωσία και στα κράτη της Κεντρικής Ασίας, όμως, οι συζητήσεις δεν είναι τόσο ανοιχτές και οι Αρχές μερικές φορές υποστηρίζουν ακόμη και την πολιτική της Κίνας [22], παρόμοια με τους Άραβες ομολόγους τους.

Στις απαντήσεις τους στην ανάρτησή μου στα κοινωνικά μέσα, ορισμένοι χρήστες αναφέρθηκαν στην έλλειψη πληροφοριών στα επίσημα ΜΜΕ, ενώ άλλοι, όπως ένας χρήστης στην ομάδα BİZ TÜRKLER [23], υποστήριξαν την ένταξη:

Αυτοί, οι Ουιγούροι, θα ενσωματωθούν στις κάθετες και οριζόντιες δομές του κράτους τους, της Κίνας, και θα σταματήσουν να αποτελούν πηγή ισλαμικού εξτρεμισμού εκεί. Αν όχι, τότε θα πρέπει είτε να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους είτε να αφομοιωθούν βίαια. Η ενσωμάτωση είναι καλύτερη από την αφομοίωση…

Στην ομάδα “Τουρκική ομορφιά/Tilde, Fikirde, İşte Birlik! [24]“, μία ανάρτηση ζήτησε συζήτηση μεταξύ συμμετεχόντων διαφορετικής εθνικής καταγωγής. Αρκετοί τόνισαν την αδράνεια των ίδιων των Ουιγούρων στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας:

Στο Αλμάτι, οι Καζάκοι διαδηλώνουν τρεις συνεχόμενους μήνες στο Γενικό Προξενείο της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας κατά των βασανιστηρίων και των στρατοπέδων στο Ανατολικό Τουρκιστάν, ωστόσο ούτε ένας Ουιγούρος δεν έχει έρθει.

Ένας άλλος χρήστης συμφώνησε:

Οι Ουιγούροι στην Κεντρική Ασία είναι πολύ παθητικοί για ό,τι αφορά την ιστορική πατρίδα των Ουιγούρων. Σαν να λέμε, αδιαφορούν για τα προβλήματα της γενοκτονίας στην Αυτόνομη Περιοχή των Ουιγούρων της Σιντζιάνγκ.

Παρόμοια απάντησαν ακτιβιστές Ουιγούροι στο Καζακστάν και το Κιργιστάν, αναφέροντας τη στρατηγική συνεργασία αυτών των χωρών με την Κίνα, την κινεζική πίεση και τη θέση των Ουιγούρων ως εθνική μειονότητα ή ακόμη και διασπορά στην περιοχή.

Σε συνέντευξη που πραγματοποίησα με τον Farkhat Ibragimov από το Παγκόσμιο Κογκρέσο Ουιγούρων στο Κιργιστάν, εξήγησε μερικές από τις δυσκολίες σε αυτές τις χώρες:

Υπάρχουν, φυσικά, και διαφορές: όταν διοργανώνονται συγκεντρώσεις ή μπλόκα από εθνοτικούς Καζάκους στο Καζακστάν ή Κιργίζιους στο Κιργιστάν και όταν οργανώνονται από εθνικές μειονότητες, ειδικά για την υποστήριξη των Κινέζων Ουιγούρων. Μια κλήση για ανάκριση, πρόστιμο, ακόμη και κράτηση μπορεί να φτάσει εδώ. Επιπλέον, πολλοί από τους Ουιγούρους φοβούνται τόσο για τη δική τους ζωή και τις οικογένειές τους όσο και για τους συγγενείς τους στην Κίνα. […]

Ο Ibragimov προσθέτει ότι οι περισσότεροι Ουιγούροι έχασαν τη σχέση τους με τους συγγενείς τους στη Σιντζιάνγκ το 2016, όταν ήταν επικίνδυνο ακόμη και να τηλεφωνήσουν εκεί.

Ο Rafkat Sadykov, της ρωσικής διαπεριφερειακής ένωσης του Εθνικού Πολιτιστικού Συλλόγου Ουιγούρων [25] στη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη, επιβεβαίωσε αυτή την άποψη και ανέφερε τον σχετικά μικρό αριθμό Ουιγούρων στη Ρωσία: 4.000 σε ολόκληρη τη χώρα, περίπου 400 στην περιοχή της Μόσχας και μόνο 182 σε όλη την πόλη της Μόσχας.

Ο Sadykov είπε ότι, στη Ρωσία, οι Ουιγούροι και οι υποστηρικτές τους είναι ελεύθεροι να οργανώσουν πολιτιστικές και εκπαιδευτικές εκδηλώσεις και μπορούν ακόμη και να οργανώσουν και να συμμετάσχουν σε ατομικές διαδηλώσεις [26] μπροστά από την κινεζική πρεσβεία. Ωστόσο, μεγαλύτερες εκδηλώσεις δεν είναι ευπρόσδεκτες.

… Δεν υπάρχει καταπίεση με βάση την εθνικότητα στη Ρωσία. Ζούμε ελεύθερα και οργανώνουμε εκδηλώσεις. Υπάρχει μάλλον σιωπηρή απαγόρευση πολιτικής στάσης απέναντι στην Κίνα. Η Ρωσία δεν χαιρετίζει την υποστήριξη του δηλωμένου “αυτονομισμού” της Κίνας. Για τη Ρωσία, η Κίνα είναι στρατηγικός εταίρος. Κατανοούμε τη θέση της Ρωσίας σε σχέση με την Κίνα. Εξάλλου, μια σύγκρουση με έναν τέτοιο διεθνή εταίρο μπορεί να βλάψει την οικονομία της χώρας και θα επηρεάσει τους πάντες…

Όταν ρωτήθηκε για τη σχετική αδράνεια των κοινοτήτων των Ουιγούρων στην περιοχή, ο Sadykov είπε:

Το ζήτημα των Ουιγούρων για εμάς δεν είναι το παρελθόν ή κάτι μακρινό. Όλοι ανησυχούμε όχι μόνο για τους συγγενείς μας, αλλά και για τους συμπατριώτες μας. Αυτός είναι ο δικός μας πόνος. Και δεν είμαστε σιωπηλοί, αν και μέσω πολιτισμού, ή μεμονωμένων διαμαρτυριών, προσπαθούμε να μεταφέρουμε πληροφορίες στον κόσμο, μιλάμε γι’ αυτό, όπου είναι δυνατόν. Είναι αλήθεια ότι οι φωνές μας δεν ακούγονται τόσο πολύ όσο οι φωνές των Ουιγούρων στη Γερμανία, για παράδειγμα.

Σκεπτόμενος τους περιορισμούς της διοργάνωσης κοινωνικών και πολιτικών εκδηλώσεων σε θέματα Ουιγούρων, ο Καζάκος ακτιβιστής επισημαίνει την ευρύτερη εικόνα:

Ο ακτιβισμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν είναι σημαντικός μόνο για τους Ουιγούρους, αλλά μάλλον για τους άλλους, προκειμένου να μάθουν και να αποφύγουν ένα τέτοιο πεπρωμένο.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, το ότι δεν ακούγονται οι φωνές της Κεντρικής Ασίας και της Ρωσίας δεν σημαίνει πάντα σιωπή ή παθητικότητα, αλλά μάλλον έλλειψη ευρύτερης κάλυψης και, αντίστοιχα, έλλειψη επίγνωσης.