Η πρώην αρχισυντάκτρια του Hola News, Zarina Akhmatova, κατά τη διάρκεια συνέντευξης σχετικά με τον αποκλεισμό της ιστοσελίδας τους. Η λεζάντα γράφει “Κάθε μήνα, 1,5 εκατομμύρια μοναδικοί χρήστες επισκέπτονται τον ιστότοπο Holanews.kz”. Στιγμιότυπο από το κανάλι στο YouTube Dergachyov Insight.

Ταυτόχρονα με το κλείσιμο του Facebook στις 4 Οκτωβρίου, ένας από τους πιο δημοφιλείς ειδησεογραφικούς ιστότοπους του Καζακστάν, το Hola News, απενεργοποιήθηκε και όχι από τεχνικό πρόβλημα. Τα γεγονότα σχετικά με τα αίτια και τη δεκαήμερη διάρκεια της διακοπής λειτουργίας δεν διευκρινίστηκαν ποτέ από τις Αρχές.

Ο ιστότοπος, ακολουθούμενος από εκατοντάδες χιλιάδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είχε δημοσιεύσει στις 4 Οκτωβρίου ένα άρθρο σχετικά με την έρευνα του OCCRP σε υπεράκτιες εταιρείες, που πιθανώς συνδέονται με τον πρώην πρόεδρο της χώρας.

Φοβούμενοι ότι ο αποκλεισμός θα μπορούσε να συνδεθεί με αυτό το άρθρο, οι ιδρυτές, Alisher Kaidarov και Adilet Tursynbek, και η αρχισυντάκτρια Zarina Akhmatova αποφάσισαν να το αφαιρέσουν από τους διακομιστές τους στις 5 Οκτωβρίου. Την επόμενη μέρα, σημείωσαν ότι ο αποκλεισμός φαινόταν να οφείλεται σε μια εις βάθος επιθεώρηση πακέτων (DPI), μια τεχνολογία που χρησιμοποιείται συχνά από τις κυβερνήσεις για λογοκρισία διαδικτυακού περιεχομένου.

Αντί για το αρχικό κείμενο, δημοσίευσαν ένα κενό άρθρο, που έμοιαζε με κηδειόχαρτο. “Εδώ ήταν ο τίτλος”, “εδώ ήταν η εικόνα” και “εδώ ήταν το σώμα του άρθρου”, λέει τώρα η ιστοσελίδα, που είχε αυτολογοκριθεί. Στο κάτω μέρος της σελίδας, η μόνη προσθήκη ήταν ένα βίντεο στο YouTube με το “Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο στον κόσμο!”, τραγούδι εισαγωγής στη σοβιετική έκδοση κινουμένων σχεδίων των Μουσικών της Βρέμης.

Στιγμιότυπο του λογοκριμένου άρθρου στο Hola News.

Αυτό έμοιαζε με νεκρολογία στην ύπαρξη του Hola News, που γεννήθηκε το 2018 εν μέσω ενός εχθρικού περιβάλλοντος για τα ειδησεογραφικά πρακτορεία στο Καζακστάν. Αμέσως μετά την επιστροφή του ιστότοπου στο διαδίκτυο, στην πραγματικότητα, οι Kaidarov, Tursynbek και Akhmatova παραιτήθηκαν με ένα δημόσιο σημείωμα, που καταγγέλλει την πίεση, που τους ασκήθηκε.

Μετά από αποκλεισμό για 10 ημέρες, έπρεπε να εγκαταλείψουμε τις βασικές μας αρχές [της ειλικρίνειας και της αντικειμενικότητας]. Καταργήσαμε το άρθρο από τον ιστότοπο. […] Γι’ αυτό πιστεύουμε ότι, για να παραμείνεις ο εαυτός σου, είναι καλύτερο να φεύγεις παρά να μένεις.

Ο Adil Soz, τοπικός παρατηρητής για την ελευθερία της έκφρασης, κατέθεσε επίσημα δήλωση κατά του αποκλεισμού του Hola News στη διαδικτυακή πύλη του Υπουργείου Πληροφοριών.

Ο αποκλεισμός ήταν ένα σκληρό μέτρο κατά του Hola News, ειδικά δεδομένου ότι άλλα μέσα είχαν καλύψει τις ίδιες ειδήσεις και ο ιστότοπος Semey City είχε αντιγράψει και κοινοποιήσει το αρχικό κείμενο του Hola News.

Παρατηρητές συζήτησαν αν το γεγονός ήταν “μοναδικό” ή “σημάδι προειδοποίησης για τρίτους”. Ο Nurzhan, πολιτικός αναλυτής που ζήτησε να μην αποκαλυφθεί το επώνυμό του, είπε στο Global Voices ότι “η κυβέρνηση πιθανότατα στόχευσε το Hola News λόγω των πολλών αναγνωστών του”. Εκτός από τους 1,5 εκατομμύρια μοναδικούς μηνιαίους επισκέπτες στον ιστότοπό του, το Hola News έχει μεγάλο κοινό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Στην τελευταία έκθεση Freedom on the Net της Freedom House, το Καζακστάν ταξινομήθηκε ως μη ελεύθερο λόγω των εμποδίων πρόσβασης και του περιορισμού περιεχομένου του. Η έκθεση υπογραμμίζει πώς οι ειδησεογραφικοί ιστότοποι πρέπει συχνά να καταφεύγουν στην αυτολογοκρισία για να επιβιώσουν.

Η αυτολογοκρισία στα μέσα ενημέρωσης είναι διάχυτη, ακόμη και μεταξύ των ανεξάρτητων διαδικτυακών ειδήσεων, επειδή η υφιστάμενη νομοθεσία συχνά περιέχει ασάφεια.

Η διαρροή των εγγράφων της Πανδώρας – με δεδομένα όγκου σχεδόν 3 τεραμπάιτ, που κατανέμονται σε 12 εκατομμύρια έγγραφα από παρόχους υπηρεσιών σε υπεράκτιες δικαιοδοσίες – είναι έτοιμη να αποκαλύψει περαιτέρω αδιαφανείς συμφωνίες, που αφορούν πολιτικά εκτεθειμένους ανθρώπους στο Καζακστάν. Από αυτή την άποψη, το μπλοκάρισμα του Hola News θα μπορούσε να αποτελέσει προηγούμενο, καθώς κι άλλοι μπορεί να επιλέξουν να αυτολογοκριθούν σε μελλοντικές έρευνες.

Εκτός από τη νέα νομοθεσία και την απουσία διαθέσιμων εργαλείων ασφαλείας αλλού, το Καζακστάν έχει αποδειχθεί εχθρικό περιβάλλον για τους δημοσιογράφους. Μερικοί στοχοποιήθηκαν με spyware, όπως αποκαλύφθηκε στην έρευνα του προγράμματος Πήγασος τον Ιούλιο.

Το Hola News θα μπορούσε τώρα να αντιμετωπίσει τη μοίρα πολλών άλλων πλατφορμών μέσων ενημέρωσης, οι οποίες έπρεπε να επιλέξουν την αυτολογοκρισία από την ανεξαρτησία για να επιβιώσουν.