Εικονογράφηση από την Giovana Fleck, που χρησιμοποιείται με άδεια.

Η Κίνα προσλαμβάνει άτομα, που επηρεάζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ήδη από το 2020 για να διαδώσουν φιλοκινεζική προπαγάνδα στην Αίγυπτο και στους αραβόφωνους χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αποκρύπτοντας τις κινεζικές κυβερνητικές τους σχέσεις, στοχεύουν να προωθήσουν μια ευνοϊκή δημόσια εικόνα για την Κίνα στην πολυπληθέστερη και πολιτιστικά σημαίνουσα χώρα της Μέσης Ανατολής.

Υπαινιγμοί μιας τέτοιας αποστολής ήταν ορατές στον απόηχο της πανδημίας COVID-19. Οι πρώτες περιπτώσεις επιβεβαιωμένων θανάτων λόγω της πανδημίας αφορούσαν υψηλόβαθμο προσωπικό του αιγυπτιακού Στρατού, που συνεργάστηκε στενά με Κινέζους εργάτες και μηχανικούς, που συμμετείχαν στην κατασκευή της νέας διοικητικής πρωτεύουσας της Αιγύπτου. Αμέσως μετά το θάνατό τους, ένα viral βίντεο στο YouTube έδειξε καμπόσους Αιγυπτίους να παρενοχλούν έναν Ασιάτη σε ευρύτερο περιφερειακό δρόμο του Καΐρου, αφού τον αναγκάστηκαν να βγει από ταξί, που είχε καλέσει μέσω Uber.

Ενώ εκατοντάδες Αιγύπτιοι κατήγγειλαν τη μεταχείριση του άνδρα ως ωμό ρατσισμό, άλλοι εξέφρασαν φόβο για την κινεζική παρουσία στην Αίγυπτο, δηλώνοντάς τους ως πηγή υποθετικής έκρηξης του ιού. Αυτός ο ισχυρισμός της ενοχής των Κινέζων αγνόησε το ανίκανο σύστημα υγείας της χώρας και την κακοποιημένη οικονομία, τα οποία έπαιξαν ρόλο στην (αν)ικανότητα της Αιγύπτου να καταπολεμήσει τον ιό.

Ανάμεσα στις φωνές που υπερασπίζονταν τους Κινέζους στην Αίγυπτο ήταν μια νεαρή γυναίκα, που χρησιμοποιούσε το όνομα Faiha Wang, η οποία καυχιόταν για την κινεζική της καταγωγή στο διαδίκτυο. Τον Αύγουστο του 2019, αρκετούς μήνες πριν από την επίθεση, η Wang είχε δημιουργήσει σελίδες στο Facebook, το TikTok και το Twitter. Αυτές οι σελίδες είχαν μόνο μερικές χιλιάδες followers εκείνη την εποχή, με σχόλια που εξυμνούσαν κυρίως την ομορφιά της και άπταιστα γραμμένα αραβικά.

Αφού η Wang ηγήθηκε μιας εκστρατείας στο Facebook, που προέτρεπε τους Αιγύπτιους να ζητήσουν συγγνώμη και να υποστηρίξουν τον Ασιάτη, που  έπεσε θύμα εκφοβισμού, η σελίδα της συγκέντρωσε εκατοντάδες χιλιάδες ακόλουθους.

Τράβηξε επίσης την προσοχή των αιγυπτιακών ΜΜΕ, που ήταν απελπισμένα για ειδήσεις που δεν εκνευρίζουν ή δεν ενοχλούν τους ασυγχώρητους κρατικούς λογοκριτές. Μέσα σε μια νύχτα, η Wang έγινε μια ευπρόσδεκτη φωνή στα αιγυπτιακά ΜΜΕ προσελκύοντας την προσοχή τόσο στα παραδοσιακά δημοφιλή, όσο και στα εναλλακτικά μέσα, καθώς και στα διεθνή ΜΜΕ, που καλύπτουν την Αίγυπτο. Η Wang μίλησε σε συνεντεύξεις της για την επιτυχημένη εκστρατεία της και για τους ισχυρούς δεσμούς Αιγύπτου-Κίνας. 

Η επισκεψιμότητα στις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αυξήθηκε γρήγορα προκαλώντας χιλιάδες αντιδράσεις στις αναρτήσεις της στην πατρίδα της, οι οποίες επικεντρώνονταν κυρίως στη μαγειρική, το φαγητό στους δρόμους και την κινεζική κουλτούρα. Με επαινετικά λόγια για την ομορφιά και το χαμόγελό της, οι Άραβες οπαδοί της έδειχναν να ενδιαφέρονται λιγότερο για το περιεχόμενό της στον πολιτισμό.

Μαζί με την αύξηση των ακολούθων και της επισκεψιμότητας ήρθε ένας νέος τόνος στις αναρτήσεις της Wang. Οι δημοσιεύσεις, που επαινούσαν τον χειρισμό του ιού από την Κίνα και την κυβέρνησή της, έγιναν πιο συχνές και ό,τι φαινόταν ως ειλικρινής πατριωτική υπερηφάνεια έδωσε τη θέση του στη φαινομενικά στοχευμένη προπαγάνδα. Αμέσως μετά, εμφανίστηκαν σε όλη τη σφαίρα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης της Αιγύπτου περισσότεροι ψηφιακοί δημοσιογράφοι και influencers, που προωθούσαν κινεζικές απόψεις.

Ποια είναι η Faihaa Wang; 

Σύμφωνα με το βιογραφικό της στο Facebook, η Wang είναι μια Κινέζα υπάλληλος ΜΜΕ, που εργάζεται και ζει στο Κάιρο. Στα λίγα άρθρα που δημοσίευσε σε δημοφιλείς , αλλά όχι πολύ αξιόπιστους ιστότοπους αραβικών ΜΜΕ, αυτοσυστήνεται ως δημοσιογράφος. 

Το Alharir.info, επίσημος κινεζικός ιστότοπος που δημιουργήθηκε για να προωθήσει την Πρωτοβουλία Μία Ζώνη Ένας Δρόμος (BRI) στο αραβικό κοινό, αναδημοσιεύει μερικά από τα σπάνια γραπτά της Wang και την παρουσιάζει ως ανταποκρίτρια του Κινέζου Εθνικού Ραδιοφώνου του Καΐρου. Η ίδια περιγραφή χρησιμοποιήθηκε σε ένα προφίλ, που δημοσιεύτηκε από το El-Watan, μια καθημερινή πύλη δημοσιεύσεων, που ανήκει στην αιγυπτιακή υπηρεσία πληροφοριών UMS , η οποία κατέχει τώρα τη συντριπτική πλειοψηφία των αιγυπτιακών πλατφορμών ΜΜΕ. Σύμφωνα με αυτό το προφίλ, η Wang είναι μουσουλμάνα, που γιόρταζε τον ιερό μήνα του Ισλάμ, το Ραμαζάνι, έμαθε αραβικά στο Κάιρο και ζούσε εκεί για τρία χρόνια ως τον Μάιο του 2020.

Το προφίλ της Wang της El-Watan ακολούθησε τη δημοσίευση ενός βίντεο TikTok, στο οποίο ερμήνευσε στη νοηματική το “Tahia Masr” ή “Ζήτω η Αίγυπτος”, ένα τραγούδι που βασίζεται στο σύνθημα που έχει γίνει το σήμα κατατεθέν του Προέδρου Αμπντελ-Φατάχ Ελ Σίσι και της διακυβέρνησής του. Η επιλογή του τραγουδιού της μάλλον τράβηξε την προσοχή μεγάλου τμήματος του αιγυπτιακού κοινού. 

Στοιχεία που βρέθηκαν από το Global Voices υποδηλώνουν ότι η Wang είχε διοριστεί διευθύντρια παραγωγής στην Αίγυπτο από την China Media Group (CMG), μια κρατική εταιρεία ΜΜΕ, που εγκαινιάστηκε το 2018, ένα χρόνο αφότου η Wang άρχισε να εργάζεται στην Αίγυπτο το 2017. Πριν από αυτό , η Wang πέρασε 10 χρόνια δουλεύοντας ως ραδιοτηλεοπτικός φορέας στην Κίνα. Μια αναφορά για αυτήν στο CMG την χαρακτήριζε ως “την πρώτη και μοναδική αραβική επιρροή κοινωνικής δικτύωσης του China Media Group με έδρα στο εξωτερικό”.

Αν και η έκθεση της CMG τον Ιανουάριο του 2020 την ανέφερε ως τη μόνη αραβόφωνη κινεζική επιρροή, οι αλγόριθμοι του Facebook δείχνουν ότι υπάρχουν και άλλοι. Πέντε άλλοι influencers, που δημοσιεύουν στα αραβικά, είναι μεταξύ των συστάσεων του Facebook για παρόμοιους λογαριασμούς, συμπεριλαμβανομένων αρκετών Αιγυπτίων που ζουν στην Κίνα και της Suad Ye, άλλης μιας Κινέζας “δημοσιογράφου” με αραβικό όνομα, που εργάζεται στην κινεζική Media Corporation. Οι ομοιότητες στο περιεχόμενο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και στις στρατηγικές μεταξύ αυτών των λογαριασμών είναι εύκολα αντιληπτές και όλες προωθούν κινεζικές κρατικές αφηγηματικές γραμμές στα αραβικά. 

Παίζοντας το μουσουλμανικό χαρτί 

Η Wang δεν διόρθωσε ποτέ τα αιγυπτιακά MME, που την παρουσίασαν ψευδώς ως μουσουλμάνα και ο ισχυρισμός την έκανε πιο ελκυστική στο κυρίως μουσουλμανικό κοινό της. Ωστόσο, αυτό ακριβώς το κοινό βρισκόταν πίσω από μια αντίδραση ενάντια στις αναρτήσεις της, που ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 2021 ως απάντηση στη θέση της για τους Ουιγούρους της Κίνας. 

Ένα άρθρο των China Global Times τον Δεκέμβριο του 2019 υπερηφανευόταν για την αρχική επιτυχία της Wang να “τους μετατρέψει από μαύρο σε ροζ” σχετικά με τους Ουιγούρους, υποδεικνύοντας ότι η αποστολή της είναι να εξυπηρετεί τα συμφέροντα της κινεζικής κυβέρνησης και της προπαγανδιστικής ρητορικής της αντί να παρέχει ακριβές αμερόληπτο ρεπορτάζ ως δημοσιογράφος.

Το άρθρο λέει ότι υπήρχαν πολλές “φήμες” σχετικά με την πολιτική της Κίνας στη Σιντσιάνγκ, που κυκλοφορούσαν στην Αίγυπτο, και η Wang, “διευθύντρια παραγωγής του China Media Group στην Αίγυπτο”, χρησιμοποιούσε τους λογαριασμούς της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να αντιστρέψει αυτές τις “δυτικές απόψεις για την Κίνα”. Σύμφωνα με το άρθρο, ήταν ενεργή σχολιάζοντας αυτές τις “φήμες” περί της Σιντσιάνγκ “σε άπταιστα αραβικά, έτσι ώστε οι απλοί άνθρωποι στην Αίγυπτο να μπορούν να γνωρίζουν την αλήθεια, αυτές οι φήμες για τη Σιντσιάνγκ προέρχονται από τη δυτική επιρροή για να υπονομεύσουν την Κίνα”.

Η Wang συχνά παρέχει συγκρίσεις για να φέρει πιο κοντά τις κινεζικές και αιγυπτιακές αφηγήσεις: σε αυτό το άρθρο, έκανε παραλληλισμούς μεταξύ του αιγυπτιακού πολέμου κατά της τρομοκρατίας και των πολιτικών κατά των Ουιγούρων, περιγράφοντάς τους ως κινεζικό πόλεμο κατά της τρομοκρατίας.

Τον Απρίλιο του 2021, που συνέπεσε με τον ιερό μήνα του Ραμαζανιού, οι αναρτήσεις της Wang στο Facebook άρχισαν να δέχονται πλημμύρα οργισμένων σχολίων. Πολλά από αυτά τα σχόλια προέρχονταν από Μουσουλμάνους, που κατήγγειλαν την κινεζική μεταχείριση των Ουιγούρων, εκατοντάδες από τους οποίους συνελήφθησαν και εκδόθηκαν από την Αίγυπτο κατόπιν εντολής της Κίνας το 2017. Αυτά τα σχόλια κλιμακώθηκαν τον Μάιο, αφού δημοσίευσε σέλφι από τη Σιντσιάνγκ, ενώ “έγραφε” από ένα στρατόπεδο επανεκπαίδευσης παιδιών Ουιγούρων.

Η Wang, ενώ βρισκόταν στη Σιντσιάνγκ, έθεσε το “πρόβλημα” των Ουιγούρων ως πρόβλημα εθνικής ασφάλειας, ισχυριζόμενη ότι η Κίνα αντιμετωπίζει την ίδια “τρομοκρατία”, που αντιμάχεται η Αίγυπτος στο Σινά, και λαμβάνει “τα απαραίτητα μέτρα” για να ξεριζώσει την “τρομοκρατία” στην Σιντσιάνγκ. Δημοσίευσε βίντεο, τα οποία αργότερα αφαίρεσε τόσο από το Facebook όσο και από το YouTube, με υποτιθέμενες μουσουλμανικές οικογένειες, μερικές από τις οποίες ζουν στο Πεκίνο, για να αποδείξει ότι η Κίνα δεν κάνει διακρίσεις εις βάρος των μουσουλμάνων πολιτών της. Έγραψε ένα αραβικό άρθρο με θυμωμένο τόνο απαιτώντας να σταματήσει η “δυσφήμηση κατά της Κίνας σχετικά με τις προσπάθειές της στη Σιντσιάνγκ να εξαλείψει τον εξτρεμισμό”.

Η εισροή θυμωμένων σχολίων στις αναρτήσεις της συνέχιζε. Πιο πρόσφατα, η σελίδα της αξιολογήθηκε από κάποιο κοινό της ως ψευδείς ειδήσεις και προπαγάνδα.

Παρά την αυξανόμενη εχθρότητα, η Wang συνεχίζει ως προπαγανδίστρια, δημοσιεύοντας τις χαμογελαστές σέλφι της, διαψεύδοντας σχόλια για τους ελαττωματικούς διαστημικούς πυραύλους της Κίνας και επαινώντας τη συμπεριφορά της χώρας της για τους “εξτρεμιστές Ουιγούρους”. Ξεκίνησε ακόμη και μια σελίδα θαυμαστών, που χαρακτηρίζεται ως “στρατός της Wang”, τον οποίο έχει η ίδια.