Οι αποκαλύψεις των Εγγράφων της Πανδώρας στις πορτογαλόφωνες χώρες

Έγγραφα της Πανδώρας — ένα στιγμιότυπο οθόνης από το κανάλι ICIJ στο YouTube, 15 Οκτωβρίου, 2021

Στις αρχές Οκτωβρίου του 2021, ένα συλλογικό έργο από ένα δίκτυο διεθνών δημοσιογράφων δημοσίευσε τις πιο εκτενείς αποκαλύψεις σχετικά με τη διεθνή φοροδιαφυγή έως σήμερα. 

Η έκθεση, η οποία αποτελούνταν από περίπου 12 εκατομμύρια έγγραφα, είναι γνωστή ως τα Έγγραφα της Πανδώρας και αποκαλύπτει ένα δίκτυο αδιαφανών οικονομικών συναλλαγών από διάφορες προσωπικότητες υψηλού προφίλ, συμπεριλαμβανομένων πολιτικών σε πορτογαλόφωνες χώρες όπως η Μοζαμβίκη, η Ανγκόλα, η Πορτογαλία και η Βραζιλία.

Η έκθεση είναι το αποτέλεσμα μίας συλλογικής έρευνας από τη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ), η οποία αποκάλυψε ότι πολλοί πολιτικοί, θρησκευτικές προσωπικότητες, δημόσια πρόσωπα και μονάρχες, συμπεριλαμβανομένων 300 δημόσιων υπαλλήλων, 35 αρχηγών κρατών και 130 δισεκατομμυριούχων, είχαν ανοίξει τραπεζικούς λογαριασμούς σε χώρες, που αποτελούν φορολογικούς παραδείσους, ώστε να αποκρύψουν τον πλούτο και τις οικονομικές πρακτικές τους.

Αυτές οι εκθέσεις περιλαμβάνουν αναθεωρήσεις σε προηγούμενες έρευνες, όπως τα Έγγραφα του Παναμά και τα Έγγραφα του Παραδείσου από το 2016 και 2017, αντίστοιχα.

Η πρώτη έρευνα αναφέρεται στη διαρροή περισσότερων από 11 εκατομμυρίων εμπιστευτικών εγγράφων από τη δικηγορική εταιρεία του Παναμά Mossack Fonseca, τα οποία ανέφεραν λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με περισσότερες από 214.000 υπεράκτιες εταιρείες και τα ονόματα των μετόχων τους. Η δεύτερη περιείχε περισσότερα από 13 εκατομμύρια έγγραφα για το ίδιο ζήτημα.

Ανγκόλα, Μοζαμβίκη και Πορτογαλία

Αρκετοί πολιτικοί είχαν εμπλακεί από την Ανγκόλα, τη Μοζαμβίκη και την Πορτογαλία. Πριν από αυτό, τα ονόματά τους δεν είχαν συσχετιστεί ποτέ με υπεράκτια σκάνδαλα. Η έκθεση αποκάλυψε επίσης ένα ύποπτο οικονομικό δίκτυο, που συνδέει Πορτογαλία και Μοζαμβίκη: 

Ο Nuno Morais Sarmento, αντιπρόεδρος του @RuiRioPSD (ο άνθρωπος που ήρθε να εφαρμόσει ένα θέατρο ηθικής στην πολιτική της Πορτογαλίας), αναφέρεται στα Έγγραφα της Πανδώρας. Ο πρώην Υπουργός Δικαιοσύνης του PSD χρησιμοποίησε μία υπεράκτια εταιρεία με έδρα στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους για να κάνει εμπορικές συναλλαγές με τη Μοζαμβίκη.

Σύμφωνα με τα έγγραφα, ο Nuno Morais Sarmento χρησιμοποίησε υπεράκτια χρήματα για να αγοράσει μία σχολή κατάδυσης και ένα ξενοδοχείο στη Μοζαμβίκη το 2006. Οι υπεράκτιες εταιρείες του επέτρεψαν να παρακάμψει τους περιορισμούς σχετικά με τους ξένους κατόχους εταιρειών ή ιδιοκτησιών στη Μοζαμβίκη. Ωστόσο, ο πολιτικός αρνήθηκε οποιοδήποτε παράπτωμα στην υπόθεση. Εκτός από τον Nuno Morais, έχουν επίσης εμπλακεί οι πολιτικοί Vitalino Canas και Manuel Pinho.

Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι οι φορολογικοί παράδεισοι και οι υπεράκτιες εταιρείες δεν είναι παράνομοι. Με άλλα λόγια, για να θεωρηθούν νόμιμοι, πρέπει να δηλώσουν τα κέρδη τους στη χώρα, στην οποία είναι εγγεγραμμένη η εταιρεία. Από αυτήν την άποψη, μπορούν να συμμετάσχουν σε διεθνείς εμπορικές συναλλαγές.

Στη Μοζαμβίκη, μία τοπική εφημερίδα ανέφερε ότι ο πρώην πρωθυπουργός Άιρες Αλί σχετιζόταν με πάνω από 11 εκατομμύρια αρχεία των Εγγράφων της Πανδώρας:

Ο Άιρες Αλί έχει εμπλακεί στη #ΔιαρροήΠανδώρα: έχει αποκρύψει πλούτο καταχωρισμένο στις Σεϋχέλλες και υπάρχει συσχέτιση με την #Πορτογαλία:
“Το 2013, ο ίδιος και η κόρη του… εξουσιοδότησαν την εταιρεία να ανοίξει έναν τραπεζικό λογαριασμό σε μία εταιρεία διαχείρισης πλούτου με έδρα στη Λισαβόνα.”

Ο Άιρες Αλί έχει μία μακροχρόνια καριέρα στην πολιτική της Μοζαμβίκης. Ήταν πρωθυπουργός για δύο χρόνια το διάστημα 2010–2012, έως ότου αποδεσμεύτηκε σε έναν ανασχηματισμό της κυβέρνησης. Υπηρέτησε ως Υπουργός Εκπαίδευσης της χώρας το 2005–2010 και υπήρξε τοπικός κυβερνήτης δύο φορές. Υπηρέτησε επίσης ως πρέσβης στην Κίνα το 2016–2017. Έως τώρα, δεν αντέδρασε δημόσια στις κατηγορίες. 

Στο μεταξύ, δεν έχουν αποκαλυφθεί συγκεκριμένα ονόματα στην Ανγκόλα ακόμα, αλλά οι διαθέσιμες πληροφορίες υποδεικνύουν ότι εννιά πολιτικοί της Ανγκόλας έχουν εμπλακεί στα Έγγραφα της Πανδώρας. Πρέπει να σημειωθεί ότι η πιο πρόσφατη έρευνα της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων σχετιζόταν με τη διαφθορά στη Λουάντα (Ανγκόλα) στις αρχές του 2020 και έγινε γνωστή ως Διαρροές της Λουάντα. Οι Διαρροές της Λουάντα κατηγορούσαν την Ιζαμπέλ ντος Σάντος, κόρη του πρώην προέδρου της Ανγκόλας, Χοσέ Εντουάρντο ντος Σάντος, για υπεξαίρεση χρημάτων μέσω διάφορων κρατικών συναλλαγών.

Στη Βραζιλία, η κυβέρνηση του Μπολσονάρο πλήττεται από το σκάνδαλο

Οι Βραζιλιάνοι δημοσιογράφοι, που συμμετείχαν στην έρευνα της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών, ανακάλυψαν περίπου 2.000 Βραζιλιάνους καταχωρισμένους σε φορολογικούς παραδείσους. Στη Βραζιλία, οι υπεράκτιες εταιρείας δεν είναι παράνομες, αρκεί να είναι δηλωμένες στην ομοσπονδιακή υπηρεσία εισοδήματος και, όταν τα περιουσιακά τους στοιχεία ξεπερνάνε το 1 εκατομμύριο δολάρια, στην Κεντρική Τράπεζα.

Ανάμεσα στα ονόματα βρίσκονται δύο πολύ σημαντικές προσωπικότητες για την οικονομική πολιτική της Βραζιλίας: ο Υπουργός Οικονομικών Paulo Guedes και ο Πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας Roberto Campos Neto. Αρκετοί εξέχοντες επιχειρηματίες, οι οποίοι υποστηρίζουν την κυβέρνηση του Μπολσονάρο, αναφέρθηκαν επίσης, συμπεριλαμβανομένου του Luciano Hang και του Otávio Fakhoury.

Και ο Hang και ο Fakhoury βρίσκονται υπό έρευνα από την Κοινοβουλευτική Ερευνητική Επιτροπή σχετικά με τον χειρισμό της κυβέρνησης για την πανδημία του COVID-19 και από το Ανώτατο Δικαστήριο για τη χρηματοδότηση εκστρατειών ψευδών ειδήσεων. Ο Guedes και ο Campos Neto κλήθηκαν να παράσχουν εξηγήσεις στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Γερουσίας (CAE). Έως τώρα, έχουν αρνηθεί κάθε παρανομία.

Ωστόσο, το άρθρο 5 του Κώδικα Δεοντολογίας για την Ανώτερη Ομοσπονδιακή Διεύθυνση απαγορεύει σε υψηλόβαθμους λειτουργούς να έχουν οικονομικά συμφέροντα στη Βραζιλία ή στο εξωτερικό, τα οποία ενδέχεται να επηρεαστούν από κυβερνητικές πολιτικές. Από τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση του Μπολσονάρο το 2019, ο Guedes έχει αυξήσει τα υπεράκτια περιουσιακά στοιχεία του κατά 14 εκατομμύρια ρεάλ Βραζιλίας (2,55 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ).

Διαφορετικές αντιδράσεις 

Η αντίδραση του κοινού στην αναφορά διαφέρει ανά χώρα, εξαρτώμενη σε μεγάλο βαθμό από το είδος πληροφοριών που αποκαλύφθηκαν και από την κάλυψη των ΜΜΕ. Στη Μοζαμβίκη, ένας διαδικτυακός χρήστης παρατήρησε ότι το ζήτημα δεν έλαβε σχεδόν καθόλου προσοχή, παράδειγμα του πώς οι πολιτικοί επιβάλλονται στα ΜΜΕ του κράτους:

Άρα, η δημοσιογραφία αποτελεί ακόμα πολιτικό εργαλείο, το οποίο χρησιμοποιούν οι πολιτικοί που είναι “αρεστοί” στα ΜΜΕ.
Εντυπωσιακό το πώς καμία εφημερίδα της Μοζαμβίκης δεν έχει αναφέρει το ζήτημα της εμφάνισης του Άιρες Αλί στα Έγγραφα της Πανδώρας

Δεν ισχύει το ίδιο για την Πορτογαλία, όπου η υπόθεση συζητήθηκε εκτενώς.

Έγγραφα της Πανδώρας ?
Τρεις Πορτογάλοι πολιτικοί αναφέρθηκαν στη διεθνή δημοσιογραφική έρευνα ??
?? Vitalino Canas (PS)
?? Manuel Pinho (PS)
?? Nuno Morais Sarmento (PSD)

Ο João Paulo Batalha, ένας ακτιβιστής ενάντια της διαφθοράς, λέει ότι περίμενε το όνομα του Manuel Pinho να σχετίζεται με τα Έγγραφα της Πανδώρας, παραδέχεται όμως ότι εξεπλάγη από τα ονόματα Nuno Morais Sarmento και Vitalino Canas.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.